Login
Ό,τι γράφτηκε με το αίμα των λαών δεν σβήνει με το βρόμικο μελάνι των αστών. Συμπληρώνονται σήμερα 78 χρόνια από τη συντριβή του φασισμού. Τότε, που στις 9 του Μάη 1945 οι ναζί παραδίδονταν άνευ όρων και η σημαία της Σοβιετικής Ένωσης κυμάτιζε περήφανα στο Ράιχσταγκ, ήδη μέρες προηγουμένως.
Εκείνη τη μέρα που οι εγκληματίες ναζιστές συνθηκολογούσαν μετά από τον πιο αιματηρό πόλεμο που γνώρισε η ανθρωπότητα. Εναν πόλεμο που κράτησε πεντέμισι χρόνια και κόστισε στην ανθρωπότητα 60 εκατομμύρια νεκρούς, εκατομμύρια τραυματίες και ανάπηρους και ανυπολόγιστες υλικές καταστροφές.
Η σημερινή μέρα είναι μέρα μνήμης και τιμής στα εκατομμύρια των θυμάτων της χιτλεροφασιστικής θηριωδίας και των ηρώων αντιφασιστών. Είναι μέρα τιμής στους αγώνες των λαών για την αντίκρουση της χειρότερης ιδεοληψίας που γέννησε ο βάρβαρος καπιταλισμός.
Το φίδι του ναζισμού τσακίστηκε από την πάλη των λαών με την καθοριστική συμβολή της ΕΣΣΔ και τις θυσίες του σοβιετικού λαού. Από την εποποιία του Στάλινγκραντ μέχρι την κατάληψη του Βερολίνου και τις θυσίες των κομμουνιστών που πρωταγωνίστησαν στην αντίσταση στους κατακτητές σε όλη την Ευρώπη. Από τη Γαλλία μέχρι τη Γιουγκοσλαβία και την Ελλάδα.
Το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ στην Ελλάδα, οι Γάλλοι κομμουνιστές, οι αντάρτες του Τίτο στη Γιουγκοσλαβία, αλλά και τα κομμουνιστικά κινήματα στις υπόλοιπες χώρες. Και οι Κύπριοι κομμουνιστές, παίρνοντας τη σκυτάλη από τους εθελοντές του Ισπανικού Εμφυλίου, δεν αποτέλεσαν εξαίρεση. Πολέμησαν το φασισμό, δίνοντας στη συνέχεια την πάλη για αποστράτευση, «προεόρτιο» των σκληρών αντιαποικιακών και ταξικών αγώνων που έδωσε η κυπριακή εργατική τάξη στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του ’40. Συνολικά ο κυπριακός λαός είχε τη δική του συμβολή στην αντιφασιστική νίκη. Περίπου 30 χιλιάδες Κύπριοι, E/κ και Τ/κ, στρατεύτηκαν εθελοντικά στο νησί μας, αλλά και στο εξωτερικό και πολέμησαν στα μέτωπα της Ευρώπης, της Αφρικής και της Μέσης Ανατολής και αρκετοί άφησαν την τελευταία τους πνοή πολεμώντας το φασισμό.
Ανίερη παραχάραξη της ιστορίας
Παρόλο που αρχικά ο καπιταλιστικός κόσμος εξέθρεψε το ναζισμό με την ελπίδα να τον στρέψει ενάντια στην ΕΣΣΔ, όταν τους κτύπησε συμμάχησαν προσωρινά με την ΕΣΣΔ, αλλά μετά τον Πόλεμο επανήλθαν. Και μέσα στην επίθεση που εξαπέλυσαν ενάντια στη σοσιαλιστική κοινότητα στόχευσαν στην παραποίηση της ιστορίας και της συμβολής της ΕΣΣΔ στην αντιφασιστική νίκη.
Η αντικομμουνιστική πολιτική «πυροβολεί» και την αντιφασιστική μνήμη, ενισχύοντας και πάλι εν μέσω καπιταλιστικής κρίσης την αναβίωση του φασισμού. Στο χορό αυτής της διαστρέβλωσης της ίδιας της αντιφασιστικής νίκης πρωταγωνιστεί η ΕΕ των μονοπωλίων και οι απολογητές της, που επιχειρούν να μετατρέψουν την 9η του Μάη σε «Μέρα Ευρώπης» (δηλαδή Μέρα της ΕΕ) και επιχειρούν να εξισώσουν το φασισμό με τον κομμουνισμό με την εκστρατεία παραχάραξης και αντικομμουνιστικού μίσους που προωθούν.
«Ξεχνούν» το Σύμφωνο του Μονάχου το 1938 (Γερμανία, Ιταλία, Βρετανία, Γαλλία) και μεθοδεύουν να καθιερώσουν την 23η Αυγούστου ως «μέρα ολοκληρωτισμού» λόγω του Συμφώνου Μολότοφ Ρίμπεντροπ του 1939. Άμεση προσπάθεια εξίσωσης του φασισμού με το σοσιαλισμό.
«Ξεχνούν» ότι με την άρνησή τους και την υπονόμευσή τους ανάγκασαν τη Μόσχα να κερδίσει πολύτιμο χρόνο με το εν λόγω Σύμφωνο.
Αποκρύπτουν ότι το Σύμφωνο αυτό υπογράφτηκε μόνο αφού είχαν ναυαγήσει όλες οι προηγούμενες προσπάθειες της ΕΣΣΔ για να συγκροτηθεί αντιχιτλερικό μέτωπο εξ υπαιτιότητας των ιδίων…
«Ξεχνούν» αυτό το αποκορύφωμα της πολιτικής του «κατευνασμού» από τις αστικές δημοκρατίες τους: Το Σύμφωνο του Μονάχου το 1938, όπου Αγγλία και Γαλλία συμφώνησαν με Χίτλερ και Μουσολίνι και εκχώρησαν τμήμα της Τσεχοσλοβακίας στη ναζιστική Γερμανία.
Ο εξαναγκασμός της ΕΣΣΔ στο σύμφωνο μη επίθεσης με το Βερολίνο παρουσιάζεται προκλητικά ως «συμμαχία των δύο αξόνων του κακού» για να εξυπηρετηθεί ο σκοπός της εξίσωσης φασισμού με σοσιαλισμό…
Στόχος τους να δηλητηριάσουν τα μυαλά των νέων
Αποκρύβουν επιμελώς τη συνεργασία φασιστών με τους ναζί και τους ηρωοποιούν σήμερα ως «αντιστασιακούς στη σοβιετική κατοχή», την ίδια ώρα που σέρνουν ως «τρομοκράτες» στα δικαστήρια υπερήλικους αντιστασιακούς και στρατιώτες του Κόκκινου Στρατού για δολοφονίες γκεσταμπιτών… Αυτά γίνονται στις χώρες της Βαλτικής (μέλη της ΕΕ) όπου είναι παράνομα τα κομμουνιστικά κόμματα, όπου ρωσόφωνοι πολίτες δεν έχουν πολιτικά δικαιώματα και όπου βετεράνοι δοσίλογοι με στολές των SS γυρίζουν τα σχολεία και τα νηπιαγωγεία (!) για να «μάθουν» στα παιδιά την παραχαραγμένη ιστορία των αστών. Τα δε μνημεία της αντιφασιστικής νίκης έχουν εξοβελιστεί και οι φασίστες παρελαύνουν δημόσια με τις ευλογίες των Αρχών. Τα ίδια και χειρότερα στην Ουκρανία, όπου ποινικοποιήθηκε πλήρως ο σοσιαλισμός και διώκεται το ΚΚ Ουκρανίας, όπως αντίστοιχα έχουν ποινικοποιηθεί σοσιαλιστικά σύμβολα σε αρκετά μέλη της ΕΕ, που μάλιστα έχουν το θράσος να δίνουν συντάξεις «εθνικού ήρωα» σε όσους εντάχθηκαν στα SS! Ο ιμπεριαλισμός και οι απολογητές των συμφερόντων των μονοπωλίων επιχειρούν να σβήσουν την προσφορά του κομμουνιστικού κινήματος.
Σε σειρά μελών της ΕΕ έχει ποινιοκοποιηθεί η κομμουνιστική – ταξική δράση και αντίστοιχα σύμβολα.
Φυσικά με διαφορετικό πρόσημο προτάσσεται ο αντικομμουνισμός και από την καπιταλιστική Ρωσία, όπου ο εορτασμός της Αντιφασιστικής Νίκης εργαλειοποιείται προς παραπλάνηση του λαού και εξυπηρέτηση των συμφερόντων του κεφαλαίου. Όπως αποδεικνύει και ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος στην Ουκρανία στα πλαίσια της ενδοϊμπεριαλιστικής σύγκρουσης ΗΠΑ-ΕΕ-ΝΑΤΟ με την καπιταλιστική Ρωσία. Η καπηλεία της κόκκινης σημαίας της νίκης από την άρχουσα τάξη της Ρωσίας μετά την καπιταλιστική παλινόρθωση, επιχειρεί ξεκάθαρα να εκμεταλλευτεί τα αντιφασιστικά και φιλοσοβιετικά αισθήματα του λαού. Και φυσικά οι Ρώσοι καπιταλιστές και η εξουσία τους, που με κάθε ευκαιρία λοιδορούν τον σοσιαλισμό και τους ηγέτες της ΕΣΣΔ, όπως απέδειξε και το περσινό πολεμικό διάγγελμα του Πούτιν, δεν μπορούν να παίρνουν «συγχωροχάρτι» γιατί χρησιμοποιούν την κόκκινη σημαία της νίκης για να ξεγελάσουν το λαό. Άλλωστε στο μόνο που συμφώνησαν όλοι οι αντιπάλοι της διαμάχης στην Ουκρανία είναι ο αντισοβιετισμός και ο αντικομμουνισμός τους… Από την ΕΕ, τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ μέχρι τον Πούτιν και το φιλοναζιστικό καθεστώς του Κιέβου.
Ο ιμπεριαλισμός επιχειρεί να σβήσει την προσφορά του Κομμουνιστικού Κινήματος, να κρύψει τις κατακτήσεις του σοσιαλιστικού συστήματος. Επιδιώκει να καταστήσει τις νεότερες γενιές ευάλωτες στη μαύρη προπαγάνδα, να τις υποτάξει μαζικά στα σημερινά του εγκλήματα. Ο αντικομμουνισμός αποτελεί παγκόσμια ιδεολογική και πολιτική δράση των κυρίαρχων δυνάμεων, προκειμένου να υψωθούν απέραστα τείχη, ιδιαίτερα σε συνθήκες καπιταλιστικής κρίσης, προς την πάλη για το σοσιαλισμό-κομμουνισμό. Τη μόνη εναλλακτική στην καπιταλιστική βαρβαρότητα.
Καμία όμως πλαστογραφία δεν θα σβήσει την εποποιία του Στάλινγκραντ, του Λένινγκραντ, της Μόσχας, του Κουρσκ, της Σεβαστούπολης, του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ και των παρτιζάνων και αντιστασιακών σε όλη την υφήλιο. Εποποιίες της αντιφασιστικής πάλης που έγιναν ύμνοι στα χείλη των λαών.
Φάρος η εποποιία του σοβιετικού λαού
Η ΕΣΣΔ ήταν εκείνη που άλλαξε την πορεία του πολέμου με τις επικές μάχες του Στάλινγκραντ και της Μόσχας. Ήταν αυτές οι μάχες που έδωσαν το σήμα της αντεπίθεσης και της τελικής νίκης. Και οι λαοί γνωρίζουν τη συμβολή της ΕΣΣΔ παρ’ όλες τις προσπάθειες παραχάραξης της Ιστορίας και τις προσπάθειες του Δυτικού Κόσμου να προωθήσει την Απόβαση στη Νορμανδία ως το πιο καθοριστικό σημείο του πολέμου, ενώ ήδη ο Κόκκινος Στρατός αντεπιτέθηκε για την τελική νίκη και την απελευθέρωση των λαών της Ανατολικής Ευρώπης.
Οι θυσίες και οι μάχες του κάθε λαού ήταν σημαντικότατες στην αντιφασιστική νίκη. Δεν θέλουμε να μηδενίσουμε τίποτα. Αλλά όταν εξισώνουν το σοσιαλισμό με το φασισμό κάποια πράγματα πρέπει να λέγονται.
Το KK Σοβιετικής Ένωσης και η ηγεσία του ήταν ο οργανωτής και καθοδηγητής του παλλαϊκού αυτού αγώνα που απελευθέρωσε τον κόσμο από το τέρας του ναζισμού. Από την εποποιία του Στάλινγκραντ, του Λένινγκραντ, του Κουρσκ, στην απελευθέρωση των ανατολικοευρωπαϊκών πρωτευουσών. Μια εποποιία που δεν μπορεί να σβήσει καμία πλαστογραφία της ιστορίας. Μιας θυσίας και προσφοράς του σοβιετικού λαού, σύμβολο και για τους αγώνες του μέλλοντος και για την ανωτερότητα του σοσιαλισμού.
Πλησίασαν τα 30 εκατομμύρια οι ανθρώπινες θυσίες της EΣΣΔ, μαζί με τους αναπήρους και τους τραυματισμένους.
Ενδεικτικά, τα θύματα Βρετανών και Αμερικανών ήταν 375 χιλιάδες και 405 χιλιάδες, αντίστοιχα.
Τεράστιες ήταν ακόμα και οι άλλες καταστροφές που υπέστη η ΕΣΣΔ με ολοκληρωτικές καταστροφές, ολοκαυτώματα και γενοκτονίες.
Την 1η προς 2α του Μάη 1945, η Κόκκινη Σημαία με το σφυροδρέμανο υψώθηκε οριστικά στο Ράιχσταγκ, αν και είχε ανυψωθεί και στις 30 του Απρίλη προς Πρωτομαγιά, προσωρινά. Τη νύχτα της 8ης προς 9η του Μάη η Γερμανία συνθηκολόγησε άνευ όρων στον στρατάρχη Γκ. Ζούκοφ. Στις 24 του Ιούνη πραγματοποιήθηκε η Παρέλαση της Νίκης στην Κόκκινη Πλατεία με τα λάβαρα των ηττημένων ναζί να γίνονται ένας σωρός μπροστά από το μαυσωλείο του Λένιν ενώπιον του ηγέτη της Νίκης, Ι. Στάλιν.
Λίγους μήνες αργότερα (2 Σεπτέμβρη 1945) η Ιαπωνία συνθηκολόγησε μετά τη νίκη των σοβιετικών στρατευμάτων επί της στρατιάς της στη Μαντζουρία. Νωρίτερα οι ΗΠΑ, δίχως να υπάρχει στρατιωτική ανάγκη και διαπράττοντας ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα του ιμπεριαλισμού κατά της ανθρωπότητας στον 20ό αιώνα, έριξαν τις ατομικές βόμβες στη Χιροσίμα και στο Ναγκασάκι (6 και 9 Αυγούστου 1945).
Η αντιφασιστική νίκη συνέβαλε στην κατάργηση του αποικιακού συστήματος και στην απελευθέρωση των λαών των αποικιών. Δυστυχώς η αποφυγή ενός Γ’ Παγκοσμίου Πολέμου δεν συνεπαγόταν τον τερματισμό της αιματοχυσίας των λαών.
Ο ιμπεριαλισμός έχει άλλα σχέδια και αιματοκυλίζει έκτοτε τον πλανήτη. Ιδιαίτερα μετά την αντεπανάσταση, την ανατροπή της ΕΣΣΔ και την καπιταλιστική παλινόρθωση, οι ιμπεριαλιστές με νέο πρόσχημα την καταπολέμηση της «τρομοκρατίας» που οι ίδιοι εξέθρεψαν, συνεχίζουν να αιματοκυλίζουν τους λαούς για τα συμφέροντα των μονοπωλίων.
Επίκαιρα τα μηνύματα της αντιφασιστικής νίκης
Εν μέσω καπιταλιστικών κρίσεων, η επίθεση των κεφαλαιοκρατών κατά των εργαζομένων έχει κλιμακωθεί, ενώ σηκώνει κεφάλι ξανά ο φασισμός και η ακροδεξιά, σκορπώντας το δηλητήριό τους, υπό την κάλυψη της διαστρέβλωσης και της αντικομμουνιστικής παραχάραξης των άλλων αστικών δυνάμεων, οι οποίοι στρώνουν το χαλί για την αναβίωση του φασισμού. Και τους ενισχύουν ανοικτά εκεί όπου βολεύει (βλ. Ουκρανία) και αλλού υποκριτικά τούς αξιοποιούν με τη λογική του «αντί», για να περάσουν τους εκλεκτούς προώθησης των συμφερόντων των μονοπωλίων (βλ. ευρωεκλογές, εκλογές στην Γαλλία κτλ).
Με τους δήθεν «ευρωσκεπτικιστές» ακροδεξιούς να αποτελούν την άλλη όψη του ίδιου νομίσματος με τους αστούς υπέρ της ΕΕ. Πάντοτε εντός των ενδοαστικών αντιπαραθέσεων και ανταγωνισμών.
Και όταν κριθεί αναγκαίο, όπως είχε γίνει και με τον Χίτλερ, θα μπορούν να αξιοποιηθούν και πιο άμεσα. Αυτό θα πει αποκούμπι του βάρβαρου εκμεταλλευτικού συστήματος.
Γι’ αυτό το λόγο παραμένει επίκαιρο το μήνυμα της αντιφασιστικής νίκης των λαών και οι αγώνες των λαϊκών δυνάμεων ενάντια στον ιμπεριαλισμό, τα μονοπώλια και το φασισμό. Γι’ αυτό το λόγο παραμένει επίκαιρη η αναγκαιότητα της ταξικής συνειδητοποίησης για την εντατικοποίηση της ανατρεπτικής πάλης των λαϊκών μαζών και των εργαζομένων ενάντια στο ίδιο το εκμεταλλευτικό σύστημα που παράγει και αναπαράγει την εξαθλίωση, τους πολέμους και το φασισμό.
Οι ναζί θρηνούν
Στον Χίτλερ υποκλίνονται οι Χρυσαυγίτες και φυσικά και το τοπικό τους παράρτημα στο νησί μας, που αποκήρυξαν την εγκληματική οργάνωση μετά την καταδίκη της στην Ελλάδα… Τα τελευταία χρόνια επιχειρούν να αυτοπαρουσιαστούν ως δήθεν απλά «εθνικιστές» για να ξεγελάσουν τους ψηφοφόρους.
Φυσικά δεν μπορεί να αποκρυφτεί η νεοναζιστική φύση της εγκληματικής οργάνωσης που ονομάζεται Χρυσή Αυγή. Από τη δεκαετία του ’80 πριν αρχίσει τα προεκλογικά τερτίπια, η Χρυσή Αυγή ήταν Γ’ Ράιχ και ξερό ψωμί…
Με διθύραμβους στο καθεστώς του Χίτλερ, στον εθνικοσοσιαλισμό, στον Ρούντολφ Ες, στα SS και πάει λέγοντας. Το 2005 οι «Χρυσαυγίτες» έκλαιγαν ακόμη για την Αντιφασιστική Νίκη των Λαών αναφέροντας στο τεύχος 122 του περιοδικού τους «Εμείς δεν γιορτάζουμε τίποτα» στις 9 του Μάη, που χαρακτηρίζουν «αποφράδα μέρα κατοχής»! Η σπορά των ηττημένων του 1945… Οι πολιτικοί απογόνοι των γερμανοτσολιάδων δοσίλογων, Χιτών και ταγματασφαλιτών.
Αντίστοιχα και στην Κύπρο. Αυτά έλεγαν σε εκδήλωση του ΕΛΑΜ στις 6 του Μάη του 2010 υπό τον τίτλο «9 Μαΐου 1945: Εμείς δεν έχουμε να γιορτάσουμε τίποτε», έστω κι αν εδώ και μερικά χρόνια έχουν κατεβάσει το εν λόγω κείμενο από την ιστοσελίδα τους:
«9 Μαΐου 1945. Οι κόκκινες ορδές του Στάλιν από τα ανατολικά και οι Δυτικοί Σύμμαχοι από τα δυτικά κατέκλυζαν τη Γερμανία σβήνοντας τους εναπομείναντες θύλακες αντίστασης των τελευταίων πιστών της εθνικιστικής ιδέας.
Στο κέντρο του Βερολίνου μερικές χιλιάδες Ευρωπαίων εθελοντών από Γαλλία, Βέλγιο, Ολλανδία, Ισπανία, Ρωσία, Ουκρανία, Λετονία, Ελλάδα καθώς και πολλές άλλες χώρες, θυσιάζονταν για μια ιδεολογία, που ήταν και συνάμα τρόπος ζωής, βγαλμένος από τη φυλετική ψυχή των ευρωπαϊκών εθνών.
Αγωνίζονταν χωρίς ελπίδα, σε μια μάχη που είχε ήδη χαθεί με μόνο οδηγό την τιμή και την πίστη τους. 9 Μαΐου 1945. Οι τοίχοι του Βερολίνου τις ημέρες εκείνες ήταν γεμάτοι αφίσες με το σύνθημα ”Τα τείχη πέφτουν, η καρδιές μας όμως ΟΧΙ”. Ετσι και έγινε το κάστρο έπεσε, η ιδέα όμως παραμένει.
(…) Άλλωστε γι’ αυτό το λόγο, ξεκίνησε ο Β’ ΠΠ εναντίον του σοσιαλισμού που ήταν βασισμένος στο Εθνος, που εφαρμόσθηκε μόνο 6 χρόνια (1933-1939) αφού το κατάστρεψε ο πόλεμος και η ήττα.
Ήταν τόσο επιτυχές και άξιο μιμήσεως, για την ευτυχία και ευημερία των ευρωπαϊκών αλλά και άλλων λαών, ευεργετικό για εργάτες, αγρότες, σπουδαστές, νεολαία, παιδιά, μητέρες και ούτω καθ’ εξής. (…) Εξάλλου αν το μοντέλο έβρισκε μιμητές διεθνώς, ο κομμουνισμός, ο καπιταλισμός θα ακυρώνετο: εάν οι αγρότες και οι εργάτες ήταν πανευτυχείς, γιατί να είναι δυστυχείς στον εφαρμοσμένο κομμουνισμό ή καπιταλισμό.
Αυτός ήταν ένας σημαντικός λόγος κηρύξεως του πολέμου, αλλά και δαιμονοποίησή του από τους νικητές».
Εμείς λοιπόν γιορτάζουμε και τιμούμε την Αντιφασιστική Νίκη των Λαών με τη σημερινή αντιφασιστική μας πάλη κι οι νεοναζί (όσο κι αν σήμερα θέλουν δημόσια να κρυφτούν και να το παίξουν «απλά» εθνικιστές), ακόμη θρηνούν και για άλλη μια φορά σηκώνουν κεφάλι για να υπηρετήσουν ξανά το κεφάλαιο.
Όσο κι αν θέλουν να κρυφτούν ήταν και παραμένουν πολιτικοί εγγονοί του Χίτλερ και της εμετικής και μισαλλόδοξης ιδεοληψίας τού χειρότερου βραχίονα-αποκούμπι της καπιταλιστικής βαρβαρότητας, του φασισμού.
Ο εορτασμός της 1ης του Μάη είναι ένας ελάχιστος φόρος τιμής στους πρωτοπόρους εργάτες του Σικάγο των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής, οι οποίοι το 1886 άνοιξαν τον δρόμο, διεκδίκησαν τα αυτονόητα. Απαίτησαν με βάση το σύνθημα 8-8-8, οκτώ ώρες εργασίας, οκτώ ώρες ανάπαυσης και οκτώ ώρες ψυχαγωγίας, καθώς και καλύτερες συνθήκες εργασίας. Η εξέγερση στο Σικάγο ήταν η πιο μαχητική πορεία της εποχής, στην οποία έλαβαν μέρος 90 χιλιάδες εργάτες, ενώ σ’ ολόκληρη την Αμερική συμμετείχαν 350 χιλιάδες εργάτες σε 1.200 εργοστάσια των ΗΠΑ.
Το επείγον σύνθημα για την εργατική τάξη είναι ένα: Να σταθεί στα πόδια της, να οργανώσει τη δύναμη και τα αιτήματα της, να αντισταθεί με υπερηφάνεια και αποφασιστικότητα και να χαράξει το δικό της μέλλον.
Το πισωγύρισμα της καπιταλιστικής παλινόρθωσης στην ανατολική Ευρώπη, δεν μπορεί να γίνεται πρόφαση υποταγής και μοιρολατρίας. Εν μέσω καπιταλιστικών κρίσεων και μπροστά στην επέλαση των κεφαλαιοκρατών ενάντια στα εργατικά δικαιώματα, πρέπει η εργατική τάξη να οργανωθεί. Να αγωνιστεί με ταξικό πρόσημο για τα δικαιώματά της στα πλαίσια πάντοτε της μεγαλύτερης πάλης για ανατροπή της εξουσίας του κεφαλαίου.
Το ερώτημα «σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα» παραμένει επίκαιρο. Ή με το κεφάλαιο ή με τους εργάτες. Απέναντι από ψευδαισθήσεις σοσιαλδημοκρατικής διαχείρισης αντιτάσσεται η ταξική πάλη για ανατροπή του βάρβαρου καπιταλιστικού συστήματος.
Παλαιότερα άρθρα μας για την Εργατική Πρωτομαγιά:
1η Mάη 2020: Να μην θυσιαστούν οι εργαζόμενοι σε ακόμα μια κρίση!
Η Εργατική Πρωτομαγιά, σήμαντρο ταξικής πάλης
23 April 2023 will be the 20th anniversary of opening the Ledra Palace check-point across the dividing line and it has been the only revolutionary development in the inter-communal relations since the war of 1974.
I was the T/C coordinator of the Movement for an Independent and Federal Cyprus, which was formed on 24 September 1989 in Nicosia, as the first bi-communal committee since the terror wave of the T/C underground organisation TMT in 1958. As progressive T/Cs and G/Cs, we organized many political, cultural, medical and social meetings. For example the T/C oppositional political leaders were invited to talk in front of the G/C audience at the Famagusta Gate Cultural Centre for the first time since 1974. During our activities, the participants discussed the ways of rapprochement and more contacts between the two main communities in Cyprus. The T/C leadership was against our activities of enlightening the public opinion about the principles of a real federal system. That’s why no permission was given to us at a later stage. For those who want to research further about our Movement, I have donated all the documents and newspaper material to the Promitheas Research Centre.
Zaim Necatigil, who was previously the “state attorney of the TRNC” and defended Turkey at the ECHR, allocated 20 pages to my case (Djavit An vs Turkey, Application No.20652/92) in his book “The Cyprus Conflict and Turkey in the grip of ECHR: Cases brought against Turkey by the Greek Cypriot Administration and the Greek Cypriots before the European Commission of Human Rights and the European Court of Human Right”. Although many people do not want to accept the importance of my complaint against Turkey for my freedom of organisation, he wrote the following: “There was a great impact of the Cavit An’s application to the European Court of Human Rights, which announced its decision on 20 February 2003, on the opening of the gates on the “Green Line” on 23 April 2003. It is not possible to see the opening of the gates as a coincidence that came after this provision." (Ankara, 2005, p.189)
More check-points were opened in the later years on the dividing line and both communities had the chance to know each other better and to develop close contacts and friendship. Unfortunately our aim for a united federal state could not be realized, (although those, who support a federal solution, make 48% of the voters on each side of the divide. Both Mr. Akıncı and Mr. Mavroyiannis resigned from politics and the T/C side abandoned the UN parameters for a federal solution after the collapse of the inter-communal negotiations in Crans Montana.) It is now the right time to establish a pan-cypriot federalist front in order to fight for a federal Cyprus, (where its federal constitution was about to be signed. In this struggle we should decipher those who are indirectly supporting a confederal solution or a final partition.)
(The last paragraph was edited by the newspaper and I highlighted those parts in brackets above.)
https://dialogos.com.cy/ligo-choma-matsikorido-mia-agkalia-20-chronia-ti-dianoixi-ton/
Στις 11 του Απρίλη 1965 έπεσαν από τα δολοφονικά βόλια της φασιστικής ΤΜΤ οι ήρωες της κοινής ταξικής πάλης όλων των Κυπρίων, Ντερβίς Αλί Καβάζογλου και Κώστας Μισιαούλης. Οι φασίστες έστησαν καρτέρι στους δύο αγωνιστές και τους δολοφόνησαν άνανδρα. Τους βρήκε ο θάνατος αγκαλιασμένους στον παλιό δρόμο Λευκωσίας-Λάρνακας κοντά στην Κόσιη.
Σήμερα, 58 χρόνια μετά, για άλλη μια φορά τιμούμε τη μνήμη των δύο ηρωομαρτύρων συνεχίζοντας τον αγώνα για απαλλαγή από την κατοχή, απελευθέρωση και πραγματική επανένωση της πατρίδας και του λαού μας. Η θυσία τους εμπνέει την αντιφασιστική πάλη του σήμερα και την αναγκαιότητα για κοινό αντικατοχικό αγώνα και ταξική πάλη. Μισιαούλης και Καβάζογλου έγιναν σύμβολα της φιλίας και της συνεργασίας των δύο κοινοτήτων, σύμβολα της κοινής ταξικής πάλης, σε μια δύσκολη περίοδο για τον κυπριακό λαό.
Περισσότερα σε παλαιότερο αφιέρωμά μας: Αγκαλιασμένοι στους αγώνες και στο θάνατο
35 χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από το θάνατο του Εζεκία Παπαϊωάννου, του μεγάλου αγωνιστή και ηγέτη της εργατικής τάξης της Κύπρου. Έφυγε από τη ζωή στις 10/4/1988, έχοντας υπηρετήσει την εργατική τάξη μέχρι το τέλος με πίστη αφοσίωση και πλήρη αυταπάρνηση. Ένας κομμουνιστής που έδωσε τη ζωή του στους αγώνες για τους εργαζομένους, στην ταξική κι αντι-ιμπεριαλιστική πάλη και στον πόλεμο κατά του φασισμού.
Μόνο μέσα από την ενδυνάμωση των ταξικών αγώνων και τη διατήρηση της πάλης για τον πραγματικό σοσιαλισμό μπορεί να τιμηθεί η μνήμη του Εζεκία Παπαϊωάννου. Είναι η μόνη πραγματική τιμή που αρμόζει στο βίο και τους αγώνες του, σε αντίθεση με όσους υπηρετούν σήμερα ακριβώς το αντίθετο όλων όσων εκπροσωπούσε ο Πάπης.
Ας θυμηθούμε παλαιότερα άρθρα μας για τη ζωή και τη δράση του Κύπριου κομμουνιστή ηγέτη.
Γιατί επέλεξε ο Εζεκίας το δρόμο της ταξικής πάλης
ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑΣ ΑΠΕΡΓΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΕΡΓΙΑ ΔΙΑΡΚΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ANYTIME ΤΗΣ INTERAMERICAN ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ
Εμείς, οι εργαζόμενες/οι του τηλεφωνικού κέντρου της ασφαλιστικής εταιρείας Anytime της Interamerican, βρισκόμαστε σε απεργία διαρκείας από την Πέμπτη 9/3, λόγω της παράνομης και εκδικητικής απόλυσης της εκπροσώπου μας εν μέσω διαπραγματεύσεων για υπογραφή συλλογικής σύμβασης.
Εδώ και πάνω από ένα χρόνο, τηλεφωνητές και τηλεφωνήτριες οργανωνόμαστε και διεκδικούμε τα αυτονόητα μας δικαιώματα απέναντι σε μια σκληρή και άτεγκτη διεύθυνση. Ο αγώνας μας ξεκίνησε όταν η εταιρεία άλλαξε τους όρους των ατομικών μας συμβάσεων δυσμενώς και μονομερώς, και δεν έδειξε καμία διάθεση να διαπραγματευτεί μαζί μας ούτε για τις αλλαγές, αλλά ούτε και για κάποιο άλλο από τα μύρια ζητήματα που αντιμετωπίζαμε, παρά τις πολλές προσπάθειες από μέρος μας. Αντιμετωπίζοντας την κάθετη άρνηση της διεύθυνσης να επιλυθούν τα ζητήματα εσωτερικά, η απόφαση μας να γραφτούμε πριν λίγους μήνες στην Παγκύπρια Συντεχνία Εργαζομένων στις Υπηρεσίες της Παγκύπριας Εργατικής Ομοσπονδίας (ΠΑΣΕΥ-ΠΕΟ), ήταν για μας μονόδρομος και η μόνη διέξοδος προς μια εργασία βιώσιμη και αξιοπρεπή.
Με την στάση μας και με την καθοδήγηση της ΠΑΣΕΥ-ΠΕΟ, πετύχαμε η εταιρεία να αναγκαστεί να κατέλθει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων για συλλογική σύμβαση και να αναγνωρίσει, τουλάχιστον στα λόγια, την συντεχνία. Ταυτόχρονα, η συμμετοχή μας στην παγκύπρια στάση εργασίας για την ΑΤΑ έκανε ξεκάθαρο στην εταιρεία ποια άτομα είμαστε οργανωμένα στη συντεχνία.
Ενώ, λοιπόν, είχαν ξεκινήσει οι διαπραγματεύσεις, η συναδέλφισσα μας και συνδικαλιστική μας εκπρόσωπος, η οποία εργαζόταν ως εκπαιδεύτρια στο τηλεφωνικό τμήμα, απολύθηκε χωρίς προειδοποίηση. Δεν είναι η πρώτη φορά που είχαμε τέτοια αντιμετώπιση από την εταιρεία, η οποία γνώριζε πριν προχωρήσει στην απόλυση πως η συγκεκριμένη εργαζόμενη είναι μέλος της ΠΑΣΕΥ-ΠΕΟ. Σε όλο αυτό το διάστημα, αντιμετωπίζαμε το κακό εργασιακό κλίμα που καλλιεργούσε η διεύθυνση και οι προϊστάμενες, είχαμε άλλες δύο απολύσεις χωρίς προειδοποίηση – μια πριν και μια μετά την εγγραφή μας στην ΠΑΣΕΥ-ΠΕΟ – και χάσαμε συναδέλφους που παραιτήθηκαν επειδή δεν μπορούσαν να αντέξουν αυτή την κατάσταση.
Η απόφαση μας να κατέλθουμε σε απεργία διαρκείας μέχρι την απόσυρση της απόλυσης της συναδέλφισσας μας είναι απότοκο της στάσης της εταιρείας, και το τελευταίο μέτρο που έχουμε σαν εργαζόμενοι στην διάθεση μας. Η διεύθυνση αρνήθηκε επανειλημμένα να προσέλθει στις διαπραγματεύσεις με το Τμήμα Εργασιακών Σχέσεων και την ΠΑΣΕΥ-ΠΕΟ αφού ξεκίνησε η απεργία, και όταν τελικά προσήλθε παρέμεινε προσκολλημένη στην κάθετη και αρνητική της θέση.
Σε αυτό το σημείο δεν μπορούμε παρά να εκφράσουμε την απογοήτευση μας από την ηγεσία του εταιρικού σωματείου «Σύλλογος Υπαλλήλων Interamerican» (Σ.ΥΠ.ΙΝ) στην Ελλάδα, η οποία, παρά τις πολλές διαβεβαιώσεις της τους τελευταίους μήνες πως θα υποστηρίξει την προσπάθεια μας, στην πρώτη δυσκολία μας γύρισε την πλάτη και υιοθέτησε τις αβάσιμες και αστήρικτες θέσεις της εταιρείας.
Απαιτούμε από την εταιρεία και από την νέα διεύθυνση στην Κύπρο όπως εγκαταλείψει την ανάλγητη της στάση, όπως αναγνωρίσει επίσημα την συντεχνία μας και το συνταγματικό και νομικό μας δικαίωμα στην συνδικαλιστική οργάνωση, όπως ακολουθήσει την μεσολαβητική πρόταση του Τμήματος Εργασιακών Σχέσεων για απόσυρση της επιστολής απόλυσης, και όπως σταματήσει να παραβιάζει τους νόμους και τις διαδικασίες του Κώδικα Εργασιακών Σχέσεων, που ως μέλος του Σύνδεσμος Ασφαλιστικών Εταιρειών Κύπρου (ΣΑΕΚ) της Ομοσπονδίας Εργοδοτών και Βιομηχάνων (ΟΕΒ) την δεσμεύουν. Δεσμευόμαστε πως η επιστροφή της συναδέλφισσας μας στην εργασία της θα κλείσει οριστικά και αμετάκλητα τις οποιεσδήποτε πληγές προέκυψαν από αυτή την κατάσταση, και θα είναι ένα τεράστιο βήμα προς μια νέα αρχή στις σχέσεις διεύθυνσης και προσωπικού.
Αναγνωρίζουμε πλήρως πως τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε είναι κοινά με την πλειοψηφία των εργαζομένων, και πως ο αγώνας μας αποτελεί κομμάτι των αγώνων όλης της κοινωνίας για ένα καλύτερο σήμερα και αύριο. Ως εκ τούτου, καλούμε όλες τις συντεχνίες, όλα τα οργανωμένα σύνολα και σύσσωμη την κοινωνία όπως εκφράσουν την αλληλεγγύη τους με κάθε δυνατό τρόπο στον αγώνα μας, έναν αγώνα που διεξάγεται για την διασφάλιση των ελάχιστων εργασιακών μας δικαιωμάτων, το σεβασμό στους νόμους και τα θέσμια του τόπου, και για την επιβίωση μας εν μέσω ακόμα μίας πρωτόγνωρης οικονομικής ύφεσης.
Πρωτοβουλία Απεργών Anytime Interamerican
Κείμενο κατά του διορισμού του Μιχάλη Χατζηγιάννη στη θέση του Υφυπουργού Πολιτισμού στην κυβέρνηση Νίκου Χριστοδουλίδη.
O διορισμός του κυρίου Μιχάλη Χατζηγιάννη στη θέση του Υφυπουργού Πολιτισμού μας έχει προκαλέσει έκπληξη και αναστάτωση. Η επιλογή του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας, κύριου Νίκου Χριστοδουλίδη, φαίνεται να αναιρεί πλήρως τις προεκλογικές του δηλώσεις, που παρέπεμπαν στην ανάγκη διορισμού στην εν λόγω θέση προσώπου με διοικητική ικανότητα και γνώση των πολύπλοκων θεμάτων του τομέα του πολιτισμού, ώστε να χειριστεί αποτελεσματικά τις ανάγκες και δομές του νεοσύστατου Υφυπουργείου. Οπωσδήποτε, η εμπορική επιτυχία που έχει σημειώσει ο κύριος Χατζηγιάννης, ως τραγουδιστής και τραγουδοποιός, δεν αποτελεί κριτήριο για να του ανατεθεί το Υφυπουργείο Πολιτισμού. Επιπλέον, η παντελής αποχή του από τα κοινά και η έλλειψη γνώσης των πολυδιάστατων προβλημάτων στον τομέα του πολιτισμού, μας προκαλεί ερωτήματα για τα κριτήρια διορισμού του στην νευραλγικής σημασίας αυτή θέση.
Το Υφυπουργείο Πολιτισμού, οκτώ μήνες μετά τη δημιουργία του, κληροδοτείται με σωρεία πάγιων προβλημάτων όπως: τις ελλιπείς δομές και την υποστελέχωση των Πολιτιστικών Υπηρεσιών, σοβαρές εκκρεμότητες σχετικά με την θεσμική κατοχύρωση των καλλιτεχνών, ζητήματα που αφορούν στην στρατηγική ανάπτυξης πολιτιστικής παραγωγής, αποκέντρωσης, βιωσιμότητας και κινητικότητας, τον περιορισμένο σχεδιασμό προγραμμάτων υποστήριξης και χορηγιών, κ.α..
Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, εκφράζουμε την ανάγκη για ένα Υφυπουργείο Πολιτισμού με γνώση και αντίληψη των περίπλοκων τοπικών συνθηκών στο πεδίο του πολιτισμού, και τις απαιτούμενες δεξιότητες για να ανταποκριθεί στις επείγουσες και σοβαρές προκλήσεις του τομέα μας. Επιπλέον, διεκδικούμε ένα Υφυπουργείο Πολιτισμού με διευρυμένες και αναβαθμισμένες δομές, ικανό να στηρίξει επαρκώς τους πολιτιστικούς οργανισμούς και να αναπτύξει περαιτέρω την πολιτιστική ζωή του τόπου, όπως προϋποθέτει ο ρόλος του.
2.3.2023
Στήνονται μεθαύριο Κυριακή 5 του Φλεβάρη οι κάλπες για την 14η εκλογή Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας με 14 υποψηφίους να διεκδικούν το πόστο. Ο νικητής των φετινών εκλογών θα είναι ο 8ος Πρόεδρος της Δημοκρατίας, αφού δεν επαναδιεκδικεί το αξίωμα ο Νίκος Αναστασιάδης. Έτσι κι αλλιώς, από το 2019 η Βουλή προχώρησε σε τροποποίηση του Συντάγματος περιορίζοντας σε δυο τις θητείες του Προέδρου της Δημοκρατιάς, αλλά και του Αντιπροέδρου (παρά την αποχή των Τ/κ από τις δομές του κράτους από το 1964). Ο εν λόγω περιορισμός δεν άγγιζε φυσικά τον Νίκο Αναστασιάδη που ολοκληρώνει στις 28 του Φλεβάρη τη δεύτερη θητεία του, αφού είχε ανακοινώσει πριν την τροποποίηση του Συντάγματος την πρόθεσή του να μην επαναδιεκδικήσει τον προεδρικό θώκο.
Επικρατέστεροι τρεις δεξιοί συνεργάτες του Αναστασιάδη
Παρόλα αυτά οι τρεις επικρατέστεροι υποψήφιοι προέρχονται όλοι από τη δεξιά και αποτέλεσαν, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, στενότατοι συνεργάτες του απερχόμενου προέδρου. Πρόκειται για τον πρόεδρο του κυβερνώντος δεξιού ΔΗΣΥ Αβέρωφ Νεοφύτου, τον επί δέκα χρόνια στέλεχος της κυβέρνησης Αναστασιάδη (κυβερνητικός εκπρόσωπος και Υπουργός Εξωτερικών) και μέλος του ΔΗΣΥ, Νίκο Χριστοδουλίδη που υποστηρίζεται από ΔΗΚΟ, ΕΔΕΚ, ΔΗΠΑ, Κίνημα Ενωμένων Κυπρίων Κυνηγών και «Αλληλεγγύη» και ο επί δυο θητείες διαπραγματευτής του Αναστασιάδη στο Κυπριακό, Ανδρέας Μαυρογιάννης με την υποστήριξη του ΑΚΕΛ.
Πέραν του γεγονότος ότι αποτέλεσαν συνεργάτες του Αναστασιάδη επί της χειρότερης διακυβέρνησης (ακόμη και με μέτρα αστικής δημοκρατίας) κατά την οποία η συστημική ελέω καπιταλισμού διαφθορά, εκτοξεύτηκε στα ύψη, παράλληλα λίγα ουσιαστικά χωρίζουν τους τρεις βασικούς υποψηφίους.
Χαρακτηριστικά όταν κληθηκε ο Χριστοδουλίδης να χρησιμοποιήσει ζωντανά σε τηλεοπτική εκπομπή application που χρησιμοποιούν οι ψηφοφόροι για να δουν τον υποψήφιο με τον οποίο έχουν πλησιέστερες θέσεις, σκόραρε 55 με Μαυρογιάννη, 52 με τον εαυτό του και 50 με τον πρόεδρο του ΔΗΣΥ!
Και οι τρεις πιστά προσηλωμένοι στις αντιλαϊκές επιταγές της ΕΕ και τις επιμέρους κοκορομαχίες να είναι άνευ ουσίας για τα λαϊκά και εργατικά συμφέροντα. Άλλωστε όπως και σε άλλες χώρες του κόσμου, τα ψευδοδιλήμματα περί νεοφιλελεύθερης ή σοσιαλδημοκρατικής (ήπιας μάλιστα στη συγκεκριμένη περίπτωση που η σοσιαλδημοκρατία εκφράζεται από ένα δεξιό υποψήφιο που στηρίζεται από το σημερινό ΑΚΕΛ) διαχείρισης του καπιταλισμού δεν μπορούν να φέρουν λύσεις για τις λαϊκές μάζες και τις χιονοστιβάδες προβλημάτων που πέφτουν πάνω τους εν μέσω απανωτών καπιταλιστικών κρίσεων. Στο βασικό ερώτημα «ή με το κέφαλαιο ή με τους εργάτες», ουδείς εκ των βασικών υποψηφίων δεν μπορεί να απαντήσει πραγματικά με τους εργάτες.
Η απουσία πραγματικά ταξικής αγωνιστικής ριζοσπαστικής δύναμης αντανακλάται φυσικά και στις προεδρικές εκλογές με τα ψευδοδιλήμματα του πλήρως σοσιαλδημοκρατικοποιημένου (πέραν των τύπων) ΑΚΕΛ να θέτουν περισσότερα εμπόδια στη λαϊκή πάλη. Πόσω μάλλον όταν το ΑΚΕΛ επιχειρεί με αριστερή ρητορεία να συσπειρώσει όσους ψηφοφόρους του έχουν απομείνει, υποστηρίζοντας ένα υποψήφιο που κατά παραδοχή του προέρχεται από αντιμακαριακή οικογένεια (γριβική δηλαδή) και ο οποίος στηρίζει με όλο του το είναι την «ευρωπαϊκή ολοκλήρωση», δηλαδή την ευρωενωσιακή ολοκλήρωση της αντιλαϊκής λαίλαπας που φέρνει η ιμπεριαλιστική ΕΕ.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα των ψευδοδιλημμάτων είναι η προσπάθεια του Μαυρογιάννη να διαχωριστεί από τη θέση του Αβέρωφ για ένταξη στο ΝΑΤΟ και τη θέση του Χριστοδουλίδη ότι θα θέλαμε να ενταχθούμε στο ΝΑΤΟ, αλλά «δεν» ελέω τουρκικού βέτου… Ο διπλωμάτης υποψήφιος που στηρίζεται από το ΑΚΕΛ δηλώνει αντίθετος στο ΝΑΤΟ, αλλά στηρίζει τον ευρωστρατό λες και υπάρχει ουσιαστική διαφορά στα ιμπεριαλιστικά εγκλήματα και τις δομικές συνάφειες τους!
Μόνο ο Χαράλαμπος Αριστοτέλους αριστερός υποψήφιος
Συνολικά από τους 14 υποψηφίους ο μόνος με αριστερό πρόσημο, παρά τις όποιες ιδιαιτερότητες σε κάποιες θέσεις, είναι ο Χαράλαμπος Αριστοτέλους. Έχοντας αποχωρήσει για ιδεολογικούς λόγους εδώ και χρόνια από το ΑΚΕΛ κατέρχεται ως ανεξάρτητος υποψήφιος επιδιώκοντας να δώσει επιλογή σε όσους θα ήθελαν μια ριζοσπαστική αριστερή επιλογή. Κάνοντας αναφορές στον μαρξισμό-λενινισμό και την ταξική πάλη για το σοσιαλισμό επιχείρησε να διεμβολήσει τον προεκλογικό λόγο με ταξικές αναφορές και αναφορές σε μακρυπρόθεσμο στόχο για πάλη προς ανατροπή του καπιταλισμού. Μίλησε επίσης για θέσεις βραχυπρόθεσμων μέτρων απάμβλυνσης της δυσχερής κατάστασης της εργατικής τάξης. Ο Χ. Αριστοτέλους, παρόλο που καθόλη τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας βρέθηκε αντιμέτωπος με συκοφαντίες εκπορευόμενες από την ντόπια σοσιαλδημοκρατίας, έκανε λόγο για υποψηφιότητα συμβολισμών και μίλησε για την αναγκαιότητα ενός ταξικού μετώπου που την επαύριο των προεδρικών θα δώσει μάχες, μη αποκλείοντας τη δημιουργία και κόμματος, αν και ξεκαθάρισε ότι δεν θεωρεί ότι αυτό πρέπει να περιστραφεί γύρω από τον ίδιο.
Οι υπόλοιποι 10 υποψήφιοι
Υποψήφιος όπως και πριν από μια πενταετία είναι ο Χρίστος Χρίστου, πρόεδρος του ΕΛΑΜ που όσο και εάν επιδίωκει ελέω σκοπιμοτήτων να διαχωριστεί από το 2020 από τη φασιστική «Χρυσή Αυγή», δημιουργήθηκε ως παράρτημα της καταδικασμένης στην Ελλάδα νεοναζιστικής εγκληματικής οργάνωσης, ενώ και ο ίδιος ήταν στη φρουρά του καταδικασμένου ναζιστή ηγέτη της, Νίκου Μιχαλολιάκου.
Τρίτη επίσημη κομματική υποψήφια (πέραν από ΔΗΣΥ και ΕΛΑΜ) είναι η ρωσικής καταγωγής Ιουλία Χόβρινα Κομνηνού ως πρόεδρος του «Ενωμένου Ρεπουμπλικανικού Κόμματος Κύπρου» που ιδρύθηκε το 2021 στην Λεμεσό (με θέσεις θρησκοληπτικές, στήριξη ελβετικού μοντέλου ομοσπονδίας στο Κυπριακό και θέση για επιστροφή της κυπριακής λίρας) και το όνομα της οποίας είχε «παίξει» ως υποψήφια του ΑΚΕΛ στις βουλευτικές του 2021.
Στις εκλογές κατέρχεται ο δικηγόρος Αχιλλέας Δημητριάδης αντλώντας στήριξη από δεξιά μέχρι «αριστερά», στη βάση κυρίως των θέσεων του για το Κυπριακό, από δυνάμεις που στηρίζουν την όποια «λύση», ενώ στην επιλογή υποψηφίου του ΑΚΕΛ στην ΚΕ του κόμματος έλαβε 37 ψήφους έναντι 52 του Μαυρογιάννη. Ο Δημητριάδης στηρίζεται από το κίνημα «Αμμόχωστος για την Κύπρο» που συμμετείχε στις τελευταίες βουλευτικές εκλογές.
Με παρόμοιες θέσεις με τον Δημητριάδη στο Κυπριακό, αλλά με ακόμη πιο νεοφιλελεύθερο πρόσημο και θέση υπέρ της ένταξης στον ιμπεριαλιστικό μακελιάρη που ονομάζεται ΝΑΤΟ (ταυτιζόμενος με τον πρόεδρο του ΔΗΣΥ), κατέρχεται στις εκλογές ο πρώην πρύτανης του Πανεπιστημίου Κύπρου, Κωνσταντίνος Χριστοφίδης, ο οποίος ίδρυσε το 2019 το σοσιαλδημοκρατικό «Νέο Κύμα».
Αντιομοσπονδιακά κατέρχεται στις κάλπες το πρώην στέλεχος του ΔΗΚΟ, Γιώργος Κολοκασίδης, ο οποίος προτάθηκε στην υποβολή υποψηφιοτήτων από το βουλευτή της ΕΔΕΚ, Κωστή Ευσταθίου, ο οποίος και διαγράφηκε από το κόμμα του, βαθύνοντας την κρίση και τις διαγραφές επί προεδρίας Μαρίνου Σιζόπουλου.
Υποψήφιοι επίσης είναι ο Αλέξιος Σαββίδης με το βλέμμα στους αντιεμβολιαστές, η Τσελεστίνα ντε Πέτρο (πρώην μέλος του ΕΛΑΜ), ο Ανδρόνικος Ζερβίδης με κωμικό πρόσημο, ο επιχειρηματίας Ανδρέας Ευστρατίου (για πέμπτη φορά υποψήφιος για την προεδρία) και ο ακροδεξιός Λουκάς Σταύρου ο οποίος με «πολεμικές ιαχές» δημιούργησε το 2022 την «Εθνική Κοινοτιστική Ανασυγκρότηση» (ΕΚΑΝ) μιλώντας για «ένταξη της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ελληνική Δημοκρατία». Δηλώνοντας μέλος της ΕΟΚΑ Β’, ο Σταύρου υπήρξε υποψήφιος του ΕΛΑΜ στις ευρωεκλογές του 2009, αλλά αποχώρησε διαφωνώντας και δημιούργησε άλλο νεοφασιστικό μόρφωμα, το «Εθνικιστικό Δημοκρατικό Κόμμα» (ΕΔΗΚ) με το οποίο κατήλθε υποψήφιος στις προεδρικές εκλογές το 2013.
Το Κίνημα Οικολόγων δεν στηρίζει συγκεκριμένο υποψήφιο, αφού ουδείς έλαβε στις εσωκομματικές διαδικασίες το 60% στήριξης που προνοείται καταστατικά (41% Μαυρογιάννης, 25% Χριστοδουλίδης, 16% Δημητριάδης και 16% Κολοκασίδης). Παρόλα αυτά στελέχη του στηρίζουν ανάλογα των θέσεων τους στο Κυπριακό και όχι μόνο, κάποιον εκ των υποψηφίων, ενώ τριγμούς στο κίνημα προκαλεί η ενεργή συμμετοχή στο επιτελείο Μαυρογιάννη της βουλευτή Αλεξάνδρας Ατταλίδου και της Έφης Ξάνθου, ιστορικού στελέχους των Οικολόγων.
Από τα υπόλοιπα κόμματα που συμμετείχαν στις βουλευτικές εκλογές του 2021, η «Αλλαγή Γενιάς» δεν είναι ενεργή από το καλοκαίρι του 2021, αν και η επικεφαλής της, Άννα Θεολόγου, μετά τη συνεργασία με Ελένη Θεοχάρους και Γιώργο Λιλλήκα (η «Συμμαχία Πολιτών» του οποίου αυτοδιαλύθηκε εντασσόμενη στην ΕΔΕΚ το 2021 λίγο μετά τη συνεργασία στις βουλευτικές) συμμετέχει στο επιτελείο Μαυρογιάννη «φλερτάροντας» μελλοντικά με συνεργασία με το ΑΚΕΛ.
Το Κόμμα για τα Ζώα αποφάσισε ψήφο κατά βούληση. Μη ενεργή πλέον και η «Πνοή Λαού», όπως και ο δεξιός «Πατριωτικός Συνασπισμός» (τον οποίο ίδρυσε το 2019 ο Χρίστος Ρότσας που είχε αποχωρήσει από τον ΔΗΣΥ) που αυτοδιαλύθηκε μετά την αποτυχία στις βουλευτικές. Από τις δυνάμεις που αποτελούσαν στις βουλευτικές του 2021 την «Αφύπνιση 2020», ο Σύνδεσμος Κατόχων Τραπεζικών Αξιογράφων (ΣΥΚΑΤΑ) στηρίζει (όπως και ο ΣΥΚΑΛΑ-Σύνδεσμος Καταθετών Λαϊκής) τον Χριστοδουλίδη, ενώ το Κόμμα Δικαιοσύνης – ΟΑΔ στηρίζει τον Μαυρογιάννη. Το ρωσοκυπριακό κόμμα «Εγώ ο Πολίτης» (ΕΟΠ), που ιδρύθηκε το 2017, αφού συνεργάστηκε στις βουλευτικές του 2021 με το ΔΗΚΟ, στηρίζει τον Χριστοδουλίδη.
Οι ΕΔΗ, έχοντας χάσει με την επανένταξη τους στο χώρο του ΑΚΕΛ τη συντριπτική πλειοψηφία όσων προέρχονταν από το ΑΔΗΣΟΚ, αλλά και με τον ιδρυτή τους Γιώργο Βασιλείου να στηρίζει Μαυρογιάννη, εκφράζουν ουσιαστικά τη στάση της Πραξούλας Αντωνιάδου Κυριάκου. Όπως και το 2018 (παρόλο που ο Μαλάς προερχόταν από τους ΕΔΗ) που κάλεσαν σε υποστήριξη Αναστασιάδη ή Μαλά ως υποστηρικτές της διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας, και εν έτη 2023 καλούν σε ψήφιση υποψηφίου «λύσης» ΔΔΟ. Αυτή τη φορά όμως χωρίς συγκεκριμένη αναφορά σε ονόματα υποψηφίων και με προσθήκη στα κριτήρια επιλογής της αξιοκρατίας.
Παρόλο που οι 14 υποψήφιοι αποτελούν ρεκόρ, προηγήθηκαν και τέσσερεις αποχωρήσεις επίδοξων υποψηφίων. Πρώτα αποχώρησε ο επιχειρηματίας Χριστόδουλος Πρωτόπαπας, ενώ λίγες μέρες πριν την υποβολή υποψηφιοτήτων αποχώρησε από την κούρσα των προεδρικών και ο Μάριος Ηλιάδης, Υπουργός επί Σπύρου Κυπριανού (1978-80) και μετέπειτα στέλεχος της ΕΔΕΚ από την οποία αποστασιοποιήθηκε ελέω Κυπριακού. Ο σοσιαλδημοκράτης βετεράνος πολιτικός, μετά από 14μηνη προεκλογική εκστρατεία και αφού βρισκόταν στον πάτο των δημοσκοπήσεων έχοντας ξοδέψει αρκετά χρήματα, αποχώρησε από την προεδρική κούρσα. Μήνες πριν είχε ναυαγήσει και η προσπάθεια για κοινή κάθοδο τεσσάρων ανεξάρτητων υποψηφίων με την αποχώρηση τριών (Δημητριάδης, Χριστοφίδης, Ηλιάδης και Πρωτόπαπας) στη βάση και των θέσεων τους για το Κυπριακό, ενώ ο Ηλιάδης ήταν παρολίγο υποψήφιος και το 1998 (βλ. πιο κάτω στο σχετικό παράρτημα). Αποχώρησαν επίσης οι Λούης Κουτρουκίδης και Κωνσταντίνος Παναγή.
Στις προηγούμενες 13 προεδρικές εκλογές στήθηκαν κάλπες 10 φορές, με τέσσερεις Προέδρους να εκλέγονται από τον α’ γύρο και έξι να κερδίζουν την προεδρία σε δεύτερο γύρο. Ας δούμε πώς κύλησαν αυτές οι προεδρικές μάχες.
1959: O Mακάριος πρώτος Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας
Oι πρώτες προεδρικές εκλογές διενεργήθηκαν, βάσει των συμφωνιών Ζυρίχης-Λονδίνου του Φλεβάρη του 1959, πριν την επίσημη ανακήρυξη ανεξαρτησίας της Κυπριακής Δημοκρατίας στις 16/8/1960. Οι κάλπες στήθηκαν στις 13 του Δεκέμβρη το 1959 μόνο στην ε/κ κοινότητα, αφού στο πόστο του Αντιπροέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας εκλέγηκε άνευ ανθυποψηφίου, ο ηγέτης της τ/κ δεξιάς-ακροδεξιάς Φαζίλ Κιουτσιούκ.
Στη σκληρή εκλογική αντιπαράθεση των προεδρικών εκλογών του 1959 τις οποίες κέρδισε ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος Γ’ με 66,29%, βρέθηκαν αντιμέτωποι οι υποστηρικτές των συμφωνιών Ζυρίχης-Λονδίνου και οι αντιπάλοι των συμφωνιών με υποψήφιο τον Ιωάννη Κληρίδη. Ο Κληρίδης είχε υποστηριχθεί από το ΑΚΕΛ το 1943 στις δημοτικές εκλογές, χωρίς επιτυχία. Είχε εκλεγεί δήμαρχος Λευκωσίας το 1946 με την υποστήριξη του ΑΚΕΛ κερδίζοντας τον Θεμιστοκλή Δέρβη (διορισμένος από τους αποικιοκράτες δήμαρχος της Λευκωσίας 1926-1943 και εκλεγμένος δήμαρχος τις περιόδους 1943-46 και 1949-59). Παράγοντες της δημοκρατικής δεξιάς (όπως ο Ι. Κληρίδης) και της ακροδεξιάς (όπως ο Δέρβης) οι οποίοι είχαν αποκλειστεί από το νέο δεξιό πολιτικό σχήμα (που δημιουργήθηκε από μέλη της ΕΟΚΑ που αποτελούσαν νεότερη γενιά της δεξιάς) και οι οποίοι διαφωνούσαν με τις συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου, δημιούργησαν την «Δημοκρατική Ένωση» υπό την ηγεσία Ι. Κληρίδη και Δέρβη (που ήταν ηγέτης του ΚΕΚ – «Κυπριακόν Εθνικόν Κόμμα» 1943-1959).
Μετά την άρνηση του Μακαρίου για εκλογική συμφωνία με το ΑΚΕΛ (φτάνει να έθετε ως στόχο την ολοκλήρωση της ανεξαρτησίας, αντί την κουτσουρεμένη των συμφωνιών Ζυρίχης Λονδίνου), το ΑΚΕΛ συνεργάστηκε με την «Δημοκρατική Ένωση». Σημειώνεται ότι το ΑΚΕΛ είχε βγει από την παρανομία, λίγο πριν τις προεδρικές, μετά από παλλαϊκές κινητοποιήσεις που επέβαλαν τη νομιμοποίησή του, απέναντι στις μεθοδεύσεις των εγγυητριών δυνάμεων που ήταν μέλη του ΝΑΤΟ.
Ο Μακάριος υποστηρίχθηκε από το «Ενιαίο Δημοκρατικό Μέτωπο Αναδημιουργίας» (ΕΔΜΑ) που ιδρύθηκε τον Απρίλη του 1959 από μέλη της ΕΟΚΑ και είχε χαιρετιστεί τόσο από τον Μακάριο, όσο κι από τον Γρίβα. Από το ΕΔΜΑ που μετεξελίχθηκε το 1960 σε «Πατριωτικό Μέτωπο» με επικεφαλή τον Γλαύκο Κληρίδη, προήλθαν όλα τα υπόλοιπα κόμματα πλην του ΑΚΕΛ και πολιτικοί που κυριάρχησαν τις επόμενες δεκαετίες στην πολιτική σκηνή (Γλ. Κληρίδης, Σπ. Κυπριανού, Τάσσος Παπαδόπουλος, Β. Λυσσαρίδης κ.ά).
Ας δούμε τι έγραψε για τις πρώτες προεδρικές εκλογές ο τότε Γ.Γ. της Κ.Ε. του ΑΚΕΛ Εζεκίας Παπαϊωάννου στο βιβλίο «Ενθυμήσεις από τη ζωή μου» όπου χαρακτηρίζει αρνητικό στοιχείο την υποστήριξη στον Κληρίδη από ακροδεξιούς:
«(…) Ήταν μια σύντομη απάντηση με την οποία ο Μακάριος απέρριπτε την πρόταση του ΑΚΕΛ χωρίς όμως να μας δώσει τους λόγους ή να κάμει οποιεσδήποτε αντιπροτάσεις. Ύστερα από την αρνητική αυτή απάντηση του Μακάριου το ΑΚΕΛ αναζήτησε συμμαχίες με άλλες πολιτικές δυνάμεις για να κατέβει στις εκλογές με υποψήφιο που θ’ αποδεχόταν την τόσο λογική πρόταση του ΑΚΕΛ. Ο διαπρεπής δικηγόρος και πολιτευτής κ. Γιάννης Κληρίδης που συνεργάστηκε με το ΑΚΕΛ και στις δημοτικές εκλογές του 1946 που κατάληξαν μάλιστα σε νίκη του συνδυασμού του κ. Κληρίδη, προθυμοποιήθηκε να ηγηθεί της κίνησης για ενότητα στον αγώνα για ολοκλήρωση της Κυπριακής Ανεξαρτησίας. Ο κ. Γιάννης Κληρίδης αποδέκτηκε την πρόταση του ΑΚΕΛ κι έτσι το ΑΚΕΛ αποφάσισε να στηρίξει την υποψηφιότητά του για το προεδρικό αξίωμα. Την υποψηφιότητα του κ. Κληρίδη όμως αποφάσισαν να υποστηρίξουν και γριβικοί παράγοντες όπως ο Δέρβης και ο Πολύκαρπος Ιωαννίδης και άλλοι. Η υποστήριξη τους αυτή ήταν αρνητικό στοιχείο. (…) Η υποστήριξη της υποψηφιότητας του κ. Κληρίδη από γριβικούς και ακροδεξιούς παράγοντες όπως τον Δέρβη και τον Πολύκαρπο Ιωαννίδη από την μια και του ΑΚΕΛ από την άλλη, ήταν αφύσικο πράγμα. (…) Αν ο Μακάριος αποδεχόταν την πρόταση του ΑΚΕΛ θα εκλεγόταν ομόφωνα από τον λαό και έτσι πολλά πράγματα που λέχθηκαν κατά την προεκλογική περίοδο θα αποφεύγονταν».
Παράλληλα ο Εζεκίας Παπαϊωάννου σημειώνει ότι ο Μακάριος εκπλάγηκε από το ψηλό ποσοστό εναντίον του (32,92%), αφού περίμενε μόνο 10% να ψηφίσει Κληρίδη. Ο Γ.Γ. του ΑΚΕΛ στο βιβλίο του σημειώνει ότι από το βράδυ των εκλογών, ο Μακάριος διακήρυξε εκείνα που του είχε προτείνει το ΑΚΕΛ… Και πρόσθετε:
«Είναι προς πίστη του Μακάριου το γεγονός ότι μόλις έγινε γνωστό το αποτέλεσμα των εκλογών από τον εξώστη της Αρχιεπισκοπής διακήρυξε προς τον λαό εκείνα ακριβώς που του πρότεινε το ΑΚΕΛ και περισσότερα ακόμη. Αυτό είχε σαν συνέπεια να καθησυχάσουν κάπως τα πάθη και η ένταση που δημιουργήθηκε στις Προεδρικές εκλογές. Έμεινε όμως ανεξήγητο γιατί ο Μακάριος να μην δεχθεί την πρόταση του ΑΚΕΛ προεκλογικά, αποφεύγοντας και την εκλογική διαμάχη, ενώ μετεκλογικά διακήρυξε πολύ περισσότερα απ’ εκείνα που του ζήτησε το ΑΚΕΛ να διακηρύξει. Σε κατοπινές συναντήσεις μου με τον Μακάριο ρώτησα γιατί ο Αρχιεπίσκοπος δεν αποδέχθηκε την πρόταση του ΑΚΕΛ προεκλογικά. (…) Ο Μακάριος περιορίστηκε να πει ότι δεν μπορούσε να το αποδεκτεί τότε αλλά δεν εξήγησε του λόγους. Η ερμηνεία που δίνω εγώ είναι ότι οι καπεταναίοι της ΕΟΚΑ δεν του επέτρεψαν να αποδεχθεί την πρόταση του ΑΚΕΛ. Μετά την διακήρυξη του Μακάριου, το ΑΚΕΛ πήρε την ακόλουθη στάση απέναντι στην κυβέρνηση: Θα υποστηρίζει κάθε θετικό μέτρο, αλλά ταυτόχρονα θα επικρίνει και κάθε αρνητικό. Το ΑΚΕΛ υποστήριξε τη θέση του Μακάριου για ενότητα γιατί ήταν και η δική του θέση».
Στα αξιοσημείωτα των προεδρικών του 1959, η στήριξη του Γλαύκου Κληρίδη στον Μακάριο, αντί στον πατέρα του. Η «Δημοκρατική Ένωση», μετά τον τερματισμό της συνεργασίας με το ΑΚΕΛ, δεν συμμετείχε στις βουλευτικές του 1960, όπου ελέω του πλειοψηφικού συστήματος το ΑΚΕΛ είχε αναγκαστεί να αποδεχθεί συμφωνία για εκλογή 5 βουλευτών, παρόλο που συγκέντρωσε 35%. Οι υπόλοιπες 30 ε/κ έδρες πήγαν βάση συμφωνίας του Μακαρίου με τα δυο κόμματα στο «Πατριωτικό Μέτωπο».
1968: Συντριπτική επανεκλογή Μακαρίου
Λόγω της έκρυθμης κατάστασης των διακοινοτικών συγκρούσεων και της τουρκικής επιθετικότητας του 1963-64 και την αποχώρηση των Τ/κ από τα όργανα της Κυπριακής Δημοκρατίας, η Βουλή με ψήφισμα παρέτεινε κατά δυο έτη τη θητεία του Μακαρίου στην Προεδρία και δεν έγιναν εκλογές το 1965.
Τελικά οι προεδρικές εκλογές έγιναν στις 25 του Φλεβάρη του 1968. Ο Τάκης Ευδόκας του ακροδεξιού «Δημοκρατικού Εθνικού Κόμματος» (ΔΕΚ) που υποστήριζε την ένωση με την Ελλάδα, ήταν ο ανθυποψήφιος του Μακαρίου το 1968. Με τον Μακάριο να επαγγέλεται πλέον το εφικτό έναντι του ευκταίου και να στηρίζει την Κυπριακή Δημοκρατία αντί της ένωσης, ο Πρόεδρος με την στήριξη του «Πατριωτικού Μετώπου» και του ΑΚΕΛ επανεκλέγηκε με το συντριπτικό 96,26%. Από την αντιπαράθεση του 1968 έμεινε γνωστό το «γιαούρτωμα» του Ευδόκα από μακαριακούς, αλλά όχι και ο λόγος που το προκάλεσε: Τα έντονα υβριστικά συνθήματα κατά του Προέδρου Μακαρίου.
Ένα χρόνο μετά τις προεδρικές το μακαριακό «Πατριωτικό Μέτωπο» χωρίστηκε σε κόμματα λίγο πριν τις βουλευτικές του 1970 που έγιναν ξανά με το πλειοψηφικό σύστημα. Σε εκείνες τις εκλογές έλαβαν: AKEΛ 39,8% και 9 έδρες, «Ενιαίον Κόμμα της Εθνικόφρονος Παρατάξεως» των Γλ. Κληρίδη, Πολύκαρπου Γιωρκάτζη και Τάσσου Παπαδόπουλου 25,5% και 15 έδρες, «Προοδευτικό Μέτωπο» (που αποτελείτο από την «Προοδευτική Παράταξην» που ίδρυσε ο Ανδρέας Αζίνας με πρόεδρο τον Οδυσσέα Ιωαννίδη και το «Προοδευτικόν Κόμμα» του Νίκου Σαμψών) 17,9% και 7 έδρες, ΕΔΕΚ του Βάσου Λυσσαρίδη 13,4% και 2 έδρες και ΔΕΚ 9,8% και καμία έδρα. Ο Σαμψών από ένθερμος υποστηρικτής του Μακαρίου, έγινε αργότερα ένθερμος υποστηρικτής της Χούντας και της ΕΟΚΑ Β’.
Στις βουλευτικές εκλογές του 1976 το ΔΕΚ συνεργάστηκε με τον Δημοκρατικό Συναγερμό (ΔΗΣΥ), που είχε ιδρύσει τότε ο Κληρίδης προς αντικατάσταση του «Ενιαίου», στελέχη του οποίου είχαν εμπλοκή στο προδοτικό πραξικόπημα. Στο ΔΗΣΥ είχαν ενσωματωθεί το 1976 και τα κόμματα του «Προοδευτικού Μετώπου», που επίσης ήταν στιγματισμένα από την εμπλοκή στο πραξικόπημα. Μάλιστα ο Σαμψών αποτέλεσε τον «πρόεδρο» που ανέλαβε παράνομα τη θέση του νόμιμα εκλεγμένου Προέδρου Μακαρίου στην πραξικοπηματική κυβέρνηση, ενώ ο Ιωαννίδης είχε διοριστεί «υπουργός».
Το 1977 και το ΔΕΚ ενσωματώθηκε στο ΔΗΣΥ που είχε στεγάσει πραξικοπηματίες και στελέχη της ΕΟΚΑ Β’.
Η κάθοδος γριβικού υποψηφίου το 1973 θα διέψευδε τους ακροδεξιούς μύθους, αλλά δεν…
Η ακροδεξιά παράταξη στράφηκε στην τρομοκρατική δράση υπό την ΕΟΚΑ Β’ και τον Γρίβα, υλοποιώντας τις μεθοδεύσεις των ιμπεριαλιστών και ανοίγοντας το δρόμο στην κατοχή. Μετά την πανωλεθρία του 1968, επιλέγει να μην κατεβάσει υποψήφιο το 1973, αφού με το πενιχρό ποσοστό που θα συγκέντρωνε θα αποκαλυπτόταν ο μύθος που προωθούσε η ακροδεξιάς περί «διχασμού» και «μοιρασμένου λαού». Θα αποκαλυπτόταν η πραγματικότητα, ότι αποτελούσαν θλιβερή μειοψηφία. Ο Μακάριος επανεκλέγηκε έτσι άνευ ανθυποψηφίου και δεν στήθηκαν κάλπες στις 18/2/1973.
Το 1974 συντελέστηκε το δίδυμο ΝΑΤΟϊκό έγκλημα του προδοτικού πραξικοπήματος της Χούντας των Αθηνών και της ΕΟΚΑ Β’ και της βάρβαρης τουρκικής εισβολής.
Mε την εισβολή έπεσε η πραξικοπηματική κυβέρνηση υπό τον Σαμψών. Καθήκοντα Προεδρεύοντα της Δημοκρατίας, ανέλαβε ο Πρόεδρος της Βουλής Γλ. Κληρίδης, ο οποίος προκλητικά ορκίστηκε μπροστά στον πραξικοπηματία μητροπολίτη Γεννάδιο και προανήγγειλε εκλογές!
Οι μεθοδεύσεις της ντόπιας δεξιάς και του ΝΑΤΟ για να γίνει Πρόεδρος (αντί προεδρεύοντας όπως ήταν) ο Κληρίδης, αποκρούστηκαν μέσα από λαϊκή κινητοποίηση και αίτημα την επιστροφή του νόμιμου Προέδρου και την πλήρη αποκατάσταση της συνταγματικής τάξης.
Ο Μακάριος επιστρέφει στις 7/12/1974 στην Κύπρο. Όπως σημειώνει ο Εζεκίας Παπαϊωάννου, ο Μακάριος σκεφτόταν να σχηματίσει κυβέρνησης εθνικής ενότητας, δίνοντας και ένα Υπουργείο σε στέλεχος του ΑΚΕΛ. Αυτό όμως, όπως σημειώνει ο τότε Γ.Γ. της Κ.Ε. του ΑΚΕΛ τορπιλίστηκε από Γλαύκο Κληρίδη και Τάσσο Παπαδόπουλο του Ενιαίου και ο Πρόεδρος Μακάριος προχώρησε στο σχηματισμό του Εθνικού Συμβουλίου (ΑΚΕΛ, Ενιαίο, ΕΔΕΚ, ΔΕΚ).
Διά της βίας κυρίαρχη η τ/κ ακροδεξιά
Αξίζει να σημειωθεί ότι το 1973, υπήρξε αλλαγή στην Αντιπροεδρία. Παρόλη την αποχώρηση των Τ/κ από τους θεσμούς της Κυπριακής Δημοκρατίας, συνέχισαν να προκηρύσσουν εκλογές για Αντιπρόεδρο, επιλέγοντας ουσιαστικά ηγέτη της κοινότητας. Ο Φαζίλ Κιουτσιούκ διατηρούσε τον τίτλο μέχρι το 1973 και επιδίωκε να επανεκλεγεί. Παρόλα αυτά λογάριαζε χωρίς τον Ραούφ Ντενκτάς (για χρόνια δεξί χέρι του Κιουτσιούκ στην τ/κ ακροδεξιά) και την Τουρκία. Ο Κιουτσιούκ κλήθηκε στην Άγκυρα όπου εξαναγκάστηκε να αποσυρθεί από τη διεκδίκηση επανεκλογής, αφού η Τουρκία είχε επιλέξει τον σκληρότερο Ντενκτάς, που ήλεγχε και τις σοβινιστικές παραστρατιωτικές ομάδες. Και πάλι όμως υπήρξε ενδιαφέρον από τον Αχμέτ Μιτχάτ Μπερμπέρογλου, ο οποίος έκανε πίσω μετά από παρέμβαση της τουρκικής πρεσβείας και απειλές κατά της ζωής του από την τ/κ ακροδεξιά. Ο Μπερμπέρογλου υπέβαλε υποψηφιότητα, την οποία απέσυρε (μετά από απειλή με πιστόλι εντός της τουρκικής πρεσβείας και κατ’ οίκον περιορισμό από σοβινιστές ενόπλους) προκαλώντας αντιδράσεις από το κόμμα του που μίλησε για «προσωπική του απόφαση». Ο Μπεμπέρογλου που εκλέγηκε μέλος της Βουλής των Αντιπροσώπων το 1960 υπό την παράταξη του Κιουτσιούκ, είχε ιδρύσει το 1970 το «Ρεπουμπλικανικό Τουρκικό Κόμμα» (CTP) ως δημοκρατική αντιπολίτευση στη σοβινιστική ακροδεξιά τ/κ ηγεσία. Μετά την εισβολή και την επιστροφή Τ/κ φοιτητών που είχαν αναμιχθεί στο κομμουνιστικό κίνημα της Τουρκίας που βρισκόταν σε άνοδο, αυτοί οι φοιτητές που είχαν ταχθεί αντι-ιμπεριαλιστικά ενάντια στην τουρκική εισβολή, εντάχθηκαν στο CTP, το οποίο έλαβε αριστερό χαρακτήρα με αποτέλεσμα να εκλεγεί στην ηγεσία του το 1976 ο Οζγκιέρ Οζγκιούρ και να ενταθεί η συνεργασία με το ΑΚΕΛ. Αλλαγές στο CTP σημειώθηκαν μετά την ανατροπή του σοσιαλισμού στην ΕΣΣΔ με αποτέλεσμα να αντικαταστήσει τον Οζγκιούρ ο Μεχμέτ Αλί Ταλάτ και να επισημοποιήσει τη σοσιαλδημοκρατικοποίησή του.
1977: O Σπύρος Κυπριανού στην προεδρία άνευ κάλπης
Με τον θάνατο του Μακαρίου στις 3/8/1977, ο τότε Πρόεδρος της Βουλής Σπύρος Κυπριανού, πρόεδρος του ΔΗΚΟ, ανέλαβε βάση συντάγματος τα καθήκοντα Προέδρου για 45 μέρες.
Σε σύσκεψη των ηγετών των κοινοβουλευτικών κομμάτων (ΔΗΚΟ, ΑΚΕΛ, ΕΔΕΚ) και του ΔΗΣΥ, αποφασίστηκε όπως στις αναπληρωματικές προεδρικές εκλογές που είχαν προγραμματιστεί στις 10/9/1977 να μην υπάρξει άλλη υποψηφιότητα, πέραν του Κυπριανού. Έτσι ο Κυπριανού παρέμεινε στην προεδρία για το υπόλοιπο της θητείας του εκλιπόντος Μακαρίου μέχρι τον Φλεβάρη του 1978.
Χωρίς κάλπες και άνευ ανθυποψηφίου, εκλέγηκε όμως σε δική του θητεία Πρόεδρος ο Κυπριανού το 1978. Οι εκλογές προκηρύχθηκαν για τις 5/2/1978 και αναμενόταν να αντιπαρατεθούν ο Κυπριανού (με τη στήριξη και του ΑΚΕΛ) και ο Γλ. Κληρίδης του ΔΗΣΥ. Εν τέλει ο Κληρίδης δεν υπέβαλε υποψηφιότητα εν μέσω πολιτικής αναταραχής από την απαγωγή του γιου του προέδρου Αχιλλέα Κυπριανού, η οποία αργότερα αμφισβητήθηκε.
Είχαν προηγηθεί οι βουλευτικές του 1976, που έγιναν εκ νέου με το πλειοψηφικό σύστημα, αφού ακόμη και ο νεοίδρυθείς τότε ΔΗΣΥ (όπως και ο προκάτοχός του Ενιαίο με πρωτοστάτες Κληρίδη και Παπαδόπουλο) είχε ταχθεί ενάντια στο πάγιο αίτημα του ΑΚΕΛ για απλή αναλογική. Η «Δημοκρατική Πατριωτική Συνεργασία» με 71,4% εξέλεξε όλους τους υποψηφίους που κατέβασε: Η Δημοκρατική Παράταξη του Κυπριανού (που μετά μετονομάστηκε σε Δημοκρατικό Κόμμα, ΔΗΚΟ) 21, το ΑΚΕΛ 9, η ΕΔΕΚ 4 και ο ανεξάρτητος Τάσσος Παπαδόπουλος. ΔΗΣΥ-ΔΕΚ έλαβαν 27,6%, αλλά ελέω της συμμαχίας των αντιπραξικοπηματικών δυνάμεων που αξιοποίησαν το πλειοψηφικό σύστημα, δεν εξέλεξαν βουλευτή. Ο ΔΗΣΥ λίγες εβδομάδες πριν τις βουλευτικές θυμήθηκε να ζητήσει αλλαγή του εκλογικού νόμου, ενώ λίγο προηγούμενα αρνήθηκε το αίτημα του ΑΚΕΛ.
Ο Τάσσος Παπαδόπουλος που είχε γίνει διαπραγματευτής της ε/κ πλευράς στη θέση του Κληρίδη, είχε διαχωριστεί από το Ενιαίο που μετεξελίχθηκε σε ΔΗΣΥ, λόγω της άρνησης του κόμματος να αποστασιοποιηθεί από τα μέλη του που συμμετείχαν ή στήριξαν το πραξικόπημα. Ο ΔΗΣΥ τελικά στέγασε πραξικοπηματίες από όλους τους χώρους (Ενιαίον, «Προοδευτικόν Μέτωπο») και ενσωμάτωσε αργότερα και το ΔΕΚ. Από τους βουλευτές του Ενιαίου που εκλέγηκαν το 1970, δυο ανέλαβαν «υπουργεία» στην πραξικοπηματική «κυβέρνηση» υπό τον Σαμψών: Παναγιώτης Δημητρίου (μετέπειτα βουλευτής και ευρωβουλευτής του ΔΗΣΥ) και Ανδρέας Νεοκλέους.
1983: Μίνιμουμ πρόγραμμα και επανεκλογή Κυπριανού με 56,54%
Τελικά ο Σπύρος Κυπριανού κέρδισε και στις κάλπες την προεδρία στις 13/2/1983. Προεδρικές κάλπες στήθηκαν μετά από 15 χρόνια. Από το 1982 το ΑΚΕΛ συμφώνησε με το ΔΗΚΟ κυβερνητικό πρόγραμμα συνεργασίας, το γνωστό «Μίνιμουμ Πρόγραμμα» της Δημοκρατικής Συνεργασίας, που δεν προνοούσε να γίνει συμπολίτευση το ΑΚΕΛ, λόγω των διαφωνιών για ΕΟΚ και του τότε στόχου των κομμουνιστών για το σοσιαλισμό που δεν άφηνε περιθώρια διαχείρισης του καπιταλισμού. Αφορούσε την πολιτική συνεργασιών για την ανάδειξη δημοκρατικών στοιχείων της κεντροδεξιάς (ή της κεντροαριστεράς) στην εξουσία (ζήτημα που θα άλλαζε μετέπειτα με την ένταξη στην ΕΕ των μονοπωλίων, όπου οι κομμουνιστές θα έπρεπε να μάχονται ενάντια στην ένταξη και τις αντιλαϊκές ντιρεκτίβες των Βρυξελλών στη συνέχεια), με το ΑΚΕΛ παράλληλα να συνεχίζει να ηγείται της ταξικής πάλης και διεκδικήσεων για βελτίωση της κατάστασης των εργαζομένων σε περίοδο καπιταλισμού.
Εξού και το «Μίνιμουμ Πρόγραμμα», το οποίο επρόκειτο για το πρώτο συμφωνημένο πρόγραμμα διακυβέρνησης στην ιστορία της Κύπρου και μάλιστα ανάμεσα σε ένα αστικό κόμμα και το ΑΚΕΛ. Μια συμφωνία που ήταν προϊόν και έντονων διαφωνιών του ΑΚΕΛ με την προεδρία Κυπριανού που προηγήθηκε (1977-83).
Παρά την επίθεση που εξαπέλυσε στη συνεργασία η ελληνική σοσιαλδημοκρατική κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ υπό τον Ανδρέα Παπανδρέου, ο Κυπριανού επικράτησε στις εκλογές με 56,54% κερδίζοντας τον Κληρίδη του ΔΗΣΥ και τον Λυσσαρίδη της σοσιαλδημοκρατικής ΕΔΕΚ. Από το βράδυ της νίκης της Δημοκρατικής Συνεργασίας, όπως κατέγραψε ο Εζεκίας Παπαϊωάννου, ο Πρόεδρος Κυπριανού προσπάθησε να αποστασιοποιηθεί από το ΑΚΕΛ, αρνούμενος αρχικά την κοινή παρουσία των δυο ηγετών ενώπιον του κόσμου που πανηγύριζε. Εν τέλη Εζεκίας και Σπύρος μίλησαν μαζί στο πλήθος στην Πλατεία Ελευθερίας, αλλά όπως σημειώνει στο «Ενθυμήσεις από τη ζωή μου» ο τότε Γ.Γ. του ΑΚΕΛ, «η παρέμβαση ότι ο Πρόεδρος Κυπριανού δεν θα μιλούσε μαζί με τον Γ.Γ. του ΑΚΕΛ είχε την έννοια ότι τώρα που βγήκαμε δεν σας χρειαζόμαστε εσάς του ΑΚΕΛ»… Ο Κυπριανού κατήγγειλε μονομερώς τη συνεργασία και το «Μίνιμουμ Πρόγραμμα» στις 22/12/1984.
Τον Κληρίδη στις προεδρικές του 1983 στήριξε η «Νέα Δημοκρατική Παράταξη» (ΝΕΔΗΠΑ) του Αλέκου Μιχαηλίδη που είχε φύγει από το ΔΗΚΟ το 1980. Τον Γενάρη του 1988 η ΝΕΔΗΠΑ ενσωματώθηκε στο ΔΗΣΥ. Επίσης το 1980 είχε ιδρυθεί και το «Παγκύπριο Ανανεωτικό Μέτωπο» (ΠΑΜΕ) του Χρυσόστομου Σοφιανού, υπουργού του Μακαρίου και του Κυπριανού, που στήριξε τον Λυσσαρίδη, προτού εξαφανιστεί από την πολιτική ζωή, αν και ο ίδιος ο Σοφιανός, διετέλεσε από το 1993 σύμβουλος του Κληρίδη στο Προεδρικό…
Το τρίτο από τα κόμματα που ιδρύθηκαν το 1980 και απέτυχαν να μπουν στη βουλή το 1981, ήταν η «Ένωση Κέντρου» του Τάσσου Παπαδόπουλου, η οποία στις προεδρικές εκλογές του 1983, πολέμησε την υποψηφιότητα Κυπριανού, έμμεσα ενισχύοντας τον Κληρίδη. Η προσωπική κόντρα Παπαδόπουλου – Κυπριανού είχε φθάσει στα ύψη με την υπόθεση της «διεθνούς συνομωσίας κατά της κυβέρνησης», που είχε καταγγείλει το καλοκαίρι του 1978 ο ηγέτης του ΔΗΚΟ, στην οποία ενέπλεκε Παπαδόπουλο και Κληρίδη, πέραν του Δυτικογερμανού διπλωμάτη Πολ Κούρπιουν (σ.σ. η υπόθεση είχε συμβάλλει στις αντιπαραθέσεις εντός του ΔΗΚΟ που οδήγησαν στη δημιουργία των τριών κομμάτων το 1980). Oι εφημερίδες του Κυπριανού και του Παπαδόπουλου συνέχισαν για χρόνια ένα πόλεμο (από τον οποίο δεν έλειπαν τα λιβελογραφήματα). Την μέρα των προεδρικών του 1983, ο «Κήρυκας» του Τάσσου Παπαδόπουλου κυκλοφόρησε με συνταγή 1.680 ηρεμιστικών χαπιών «που παρήγγειλε ο Κυπριανού»! Μετά από μια πενταετία, ο Παπαδόπουλος θα στήριζε ελέω Κυπριακού τον Κυπριανού και θα ενσωμάτωνε την «Ένωση Κέντρου» στο ΔΗΚΟ, διαδεχόμενος δε τον Σπύρο στην ηγεσία του κόμματος το 2000, δυο χρόνια πριν το θάνατο του ιδρυτή του ΔΗΚΟ.
1988: Ο Γιώργος Βασιλείου κάνει την έκπληξη
Ενώπιον των εκλογών του 1988 το ΑΚΕΛ, αφού εξέτασε κι άλλες επιλογές, κάνει την έκπληξη επιλέγοντας ένα άγνωστο στο χώρο της πολιτικής πρόσωπο, τον Γιώργο Βασιλείου, που έχει χαρακτηριστεί ως ο μόνος «τεχνοκράτης» πρόεδρος.
Ο Βασιλείου προερχόμενος από οικογένεια με σημαντική δράση στην ανοικοδόμηση του ΚΚΚ-ΑΚΕΛ, είχε πάρει άλλο δρόμο και ήταν πλούσιος επιχειρηματίας και οικονομολόγος, ενώ αργότερα τo 1996 τιμήθηκε μετά την καπιταλιστική παλινόρθωση από την ουγγρική κυβέρνηση για το ρόλο του στην αντεπανάσταση του 1956, ο οποίος ήταν άγνωστος στην Κύπρο τη δεκαετία του ‘80.
Επιστρέφοντας όμως στο 1988, με νέο επικοινωνιακό προφίλ σε αντιπαράθεση με τους ανθυποψηφίους του, ο Βασιλείου κάνει την έκπληξη και εκλέγεται ως ανεξάρτητος Πρόεδρος με τη στήριξη του ΑΚΕΛ και του «Κόμματος Φιλελευθέρων» του πρώην ΥΠΕΞ του Κυπριανού, Νίκου Ρολάνδη (κόμμα που ιδρύθηκε μετά τη διαφωνία Ρολάνδη με τον Κυπριανού για το Κυπριακό). Αρχικά το ΑΚΕΛ είχε εξετάσει δυο πρώην συνεργάτες του Κυπριανού που είχαν παραιτηθεί λόγω διαφωνιών στο Κυπριακό. Ανάμεσα στον Ρολάνδη και τον Κοκή Ιωαννίδη (μέλος της ΕΟΚΑ, βουλευτής με το «Πατριωτικό Μέτωπο» τη δεκαετία του ’60, υπουργός του Μακαρίου και του Κυπριανού, διαπραγματευτής στο Κυπριακό επί Κυπριανού μέχρι που διαφώνησαν), επιλέχθηκε ο δεύτερος, αλλά μια φωτογραφία του σε συνάντηση μασονικής στοάς ανέτρεψε το σκηνικό με τον Εζεκία Παπαϊωάννου να παρουσιάζει την επίμαχη φωτογραφία στην Κ.Ε. Η φωτογραφία στάληκε ανώνυμα στα γραφεία του ΑΚΕΛ με τα κουτσομπολιά της εποχής να αναφέρουν ως φερόμενο αποστολέα το ΔΗΚΟ… Μετά το ναυάγιο με τον Ιωαννίδη επιλέχθηκε ο Βασιλείου.
Διχασμός υπήρξε στην ΕΔΕΚ ανάμεσα σε όσους ήθελαν τότε μια κοινή κεντροαριστερή υποψηφιότητα με το ΑΚΕΛ και όσους ήθελαν μια κοινή «απορρίπτική» υποψηφιότητα με το ΔΗΚΟ. Η νέα υποψηφιότητα Λυσσαρίδη, χωρίς δυνατότητα επιτυχίας, έλυσε το εσωκομματικό πρόβλημα…
Στις 14 του Φλεβάρη του 1988 ο Κληρίδης του ΔΗΣΥ (33,32%) και ο Βασιλείου (30,11%) περνούν στο β’ γύρο αφήνοντας εκτός τον Πρόεδρο Κυπριανού του ΔΗΚΟ (παρά την ενίσχυση με την «Ένωση Κέντρου» ελέω Κυπριακού), τον Λυσσαρίδη της ΕΔΕΚ και τον ανεξάρτητο Θράσο Γεωργιάδη. Για πρώτη φορά στην ιστορία στήθηκαν κάλπες δεύτερου γύρου στις προεδρικές.
Την Κυριακή 21/2/1988, ο Βασιλείου με τη στήριξη και της ΕΔΕΚ κέρδισε τον Κληρίδη με 51,63%. Το ΔΗΚΟ και η «Ένωση Κέντρου» κάλεσαν τους ψηφοφόρους τους σε ψήφο «κατά συνείδηση» στο β’ γύρο. Οι ψηφοφόροι του Σπύρου Κυπριανού μοιράστηκαν στους δυο μονομάχους του β’ γύρου. Το 1989 η «Ένωση Κέντρου» του Τάσσου Παπαδόπουλου εντάσσεται στο ΔΗΚΟ.
Η εκλογή του Βασιλείου, έκλεισε ένα μεγάλο κύκλο στην πολιτική ζωή του τόπου και άνοιξε το δρόμο για τον εκσυγχρονισμό του αστικού πολιτικού συστήματος, αλλά και του αστικού κράτους. Παρά την τότε διαφωνία του ΑΚΕΛ, η προεδρία Βασιλείου άνοιξε το δρόμο ένταξης στην ιμπεριαλιστική ΕΟΚ, μετέπειτα ΕΕ, που ενέπλεξε το λαό μας στα πλοκάμια αυτής της προωθημένης μορφής καπιταλιστικής και ιμπεριαλιστικής ολοκλήρωσης. Η έντονη αντίδραση του ΑΚΕΛ ενάντια στην κίνηση της κυβέρνησης Βασιλείου να προχωρήσει σε αίτηση ένταξης στην ΕΟΚ καταδείκνυε ότι παρά τη στήριξη υποψηφίου, η μη συμμετοχή στην κυβέρνηση που εκλέγηκε με τη στήριξή του και η μη διαχείριση του καπιταλισμού, άφηνε ανοικτό το πεδίο στο ΑΚΕΛ να διαδραματίσει τον ταξικό του ρόλο και να διεκδικεί για την εργατική τάξη και την απάμβλυνση των συνεπειών της εκμετάλλευσής της μέχρι την ανατροπή της καπιταλιστικής βαρβαρότητας. Στην πορεία του χρόνου φυσικά αυτό αλλοιώθηκε.
Επιστρέφοντας στο 1988, η εκλογή Βασιλείου επούλωσε τις πληγές του ΑΚΕΛ από την ήττα στις βουλευτικές του 1985 (που είχε ακολουθήσει τη λανθασμένη συμπόρευση με τον ΔΗΣΥ στο Κυπριακό απέναντι στον Κυπριανού), αν και δύο μήνες αργότερα (10/4/1988), θα έφευγε από τη ζωή ο ιστορικός Γ.Γ. της Κ.Ε. του ΑΚΕΛ από το 1949, Εζεκίας Παπαϊωάννου.
Στο πόστο του Γ.Γ. του ΑΚΕΛ εκλέγηκε λίγες μέρες αργότερα ο Δημήτρης Χριστόφιας. Παρά την πολεμική της οπορτουνιστικής φράξιας, το ΑΚΕΛ άντεξε και μέσα από ανανέωση προσώπων ενισχύθηκε εκλογικά στις επόμενες βουλευτικές παρά το σοκ της αντεπανάστασης και της παλινόρθωσης του καπιταλισμού στην ΕΣΣΔ και την ανατολική Ευρώπη. Στον αντίποδα οι οπορτουνιστές ίδρυσαν το 1990 το ΑΔΗΣΟΚ, το οποίο ουδέποτε κατόρθωσε να εισέλθει στο κοινοβούλιο μέσω εκλογών, είτε υπό την προεδρία του Παύλου Δίγκλη (1990-92), είτε υπό την προεδρία του Μιχάλη Παπαπέτρου (1992-1996). Η ενότητα του ΑΚΕΛ και ο περιορισμός των εκροών «σφραγίστηκαν» και με την υιοθέτηση από το κόμμα του κειμένου «Η δική μας αντίληψη για το σοσιαλισμό», που περιλάμβανε στοιχεία που κάλυπταν όσους μπορούσαν να ταυτιστούν με το ΑΔΗΣΟΚ, διατηρώντας παράλληλα το μαρξιστικό-λενινιστικό πρόσημο του ΑΚΕΛ. Ουσιαστικά όμως η αποδοχή αυτού του ντοκουμέντου αποτελούσε άρνηση της δικτατορίας του προλεταριάτου και η απαρχή της χαλάρωσης του πραγματικού (και όχι απλά σε επίπεδο διακηρύξεων) στόχου της πάλης για σοσιαλισμό-κομμουνισμό. Σε ένα βαθμό «Η δική μας αντίληψη για το σοσιαλισμό», αποτέλεσε την επικράτηση σε ιδεολογικό επίπεδο των ηττημένων εσωκομματικά οπορτουνιστών που αποχώρησαν προχωρώντας με το ΑΔΗΣΟΚ…
Η διολίσθηση του ΑΚΕΛ στη σοσιαλδημοκρατία ενισχύθηκε κατά πολύ με την απόφαση του 1995 για αλλαγή της αρνητικής στάσης ως προς την ένταξη στην ΕΕ, η οποία λήφθηκε κριτικά με πρόφαση την επίλυση του Κυπριακού. Η πρόταξη του Κυπριακού σε σχέση με την ΕΕ έχει καταρριφθεί σαν χάρτινος πύργος τα επόμενα χρόνια…
1993: Ανατροπή από Κληρίδη με θάψιμο «Ιδεών Γκάλι» και ευλογίες της Εκκλησίας
Με όπλο την προεδρία του και τον εκσυγχρονισμό, ο Βασιλείου επαναδιεκδίκησε το πόστο το 1993 και με το πανίσχυρο 44,15% του α’ γύρου της 7ης του Φλεβάρη του 1993 οδηγήθηκε σε λάθη, τα οποία του στοίχισαν την επανεκλογή. Το 1993 ο Βασιλείου, έχοντας την στήριξη του ΑΚΕΛ (που αρχικά είχε μελετήσει το ενδεχόμενο να στηρίξει τον Γιάννο Κρανιδιώτη που ήταν Κύπριος στέλεχος του ελληνικού ΠΑΣΟΚ και προϋπήρξε ιδρυτικό μέλος της ΕΔΕΚ, αλλά τελικά στήριξε την επανεκλογή Βασιλείου), αλλά και του μικρού ΑΔΗΣΟΚ, ήταν αντιμέτωπος με τον Κληρίδη του ΔΗΣΥ (ο οποίος για πρώτη φορά χρειάστηκε να κερδίσει εσωκομματικά το χρίσμα του υποψηφίου έναντι του Γιαννάκη Μάτση) που υποστηριζόταν κι από το «Κόμμα Φιλελευθέρων», τον Πασχάλη Πασχαλίδη που επέλεξε η Αρχιεπισκοπή ως μη κομματικό, ενιαίο υποψήφιο του ΔΗΚΟ και της ΕΔΕΚ ως «Πατριωτικό Μέτωπο» κατά των «Ιδεών Γκάλι» και τους ανεξάρτητους Γεώργιο Μαυρογένη και Γιαννάκη Ταλιώτη.
Το εκπληκτικό αποτέλεσμα του α’ γύρου έφερε καταστροφική αλαζονεία στον Πρόεδρο Βασιλείου, που αντίθετα με τις προτροπές του ΑΚΕΛ έκανε την περιβόητη έκκληση στον Κληρίδη να αποσυρθεί από τον β’ γύρο και αρνήθηκε να καλύψει οικονομικά την κάθοδο φοιτητών, που θα του εξασφάλιζε την επανεκλογή.
Στον αντίποδα, ο ΔΗΣΥ πιστός στις εκλογικές μεταλλάξεις του, θυσίασε προεκλογικά τη θέση του υπέρ των «Ιδεών Γκάλι» (που ο Κληρίδης στήριζε μαζί με τον Βασιλείου) και εξασφάλισε τη στήριξη του ΔΗΚΟ στο β’ γύρο. Μάλιστα η συνεργασία ΔΗΣΥ-ΔΗΚΟ στο β’ γύρο προωθήθηκε με τις «ευλογίες» του Αρχιεπισκόπου Χρυσοστόμου Α’. Η δε ΕΔΕΚ συνέβαλε στην αναρρίχηση της δεξιάς-ακροδεξιάς στην εξουσία με την απόφαση για «κατά συνείδηση» ψήφο στο β’ γύρο στις 14 του Φλεβάρη κάτι που προκάλεσε αντιδράσεις λόγω του αντιπραξικοπηματικής ιστορίας της ΕΔΕΚ. Παρόλα αυτά και πάλι η επικράτηση του Κληρίδη ήταν πολύ οριακή με 50,31% και διαφορά μόλις 2.176 ψήφων…
Η εκλογή του προέδρου του ΔΗΣΥ στην Προεδρία της Δημοκρατίας, συνοδεύτηκε με μια διακυβέρνηση που πρωτοστάτησε στις νεοφιλελεύθερες αντιλαϊκές πολιτικές, στην κομματικοποίηση του δημοσίου και στην προκλητική προσπάθεια δικαίωσης της ΕΟΚΑ Β’, του Γρίβα και των πραξικοπηματιών.
Το «Κόμμα Φιλελευθέρων» του Ρολάνδη, με την παρένθεση του 1988, ακολούθησε την πορεία του ΝΕΔΗΠΑ του Αλέκου Μιχαηλίδη: Διαχωρισμός από Σπύρο Κυπριανού, ίδρυση κόμματος, συνεργασία με ΔΗΣΥ και ενσωμάτωση στο Συναγερμό…
Ο δε Βασιλείου ίδρυσε το 1993 το «Κίνημα Ελευθέρων Δημοκρατών» με το οποίο ο ίδιος και η σύζυγος του Αντρούλλα Βασιλείου εκλέγηκαν βουλευτές το 1996. Μετά τις βουλευτικές εκλογές του 1996, το κίνημα συνενώθηκε με το ΑΔΗΣΟΚ (το οποίο δεν εξέλεξε βουλευτές το 1991 και το 1996), δημιουργώντας τους «Ενωμένους Δημοκράτες» (ΕΔΗ).
1998: Πυραυλολογία και εκ νέου κοροϊδία του εκλογικού σώματος
Ο Γλαύκος Κληρίδης επαναδιεκδίκησε την προεδρία, προκαλώντας ρήξη με το ΔΗΚΟ. Το ΔΗΚΟ, έξι μήνες πριν τη λήξη της θητείας του Κληρίδη, αποχώρησε από την κυβέρνηση δηλώνοντας ότι ο ΔΗΣΥ του είχε υποσχεθεί να στηρίξει τον Σπύρο Κυπριανού στις εκλογές του 1998. Ο Κυπριανού που εξήγγειλε υποψηφιότητα είπε ότι ο Κληρίδης τον ξεγέλασε. Παρόλα αυτά οι Υπουργοί του ΔΗΚΟ στήριξαν Κληρίδη, ενώ ο Κυπριανού απέσυρε την υποψηφιότητα του στα τέλη του 1997 και συμφώνησε με το ΑΚΕΛ να στηρίξουν από κοινού τον Γιώργο Ιακώβου, που είχε διατελέσει ΥΠΕΞ τόσο επί Κυπριανού (1983-88), όσο κι επί Βασιλείου (1988-93).
Η συμφωνία ΑΚΕΛ-ΔΗΚΟ έφερε ναυάγιο στις προσπάθειες για κοινή κάθοδο της αντιπολίτευσης στις κάλπες, αφού η ΕΔΕΚ κατήλθε με υποψήφιο τον πρόεδρο της. Προηγουμένως η ΕΔΕΚ έθεσε στο τραπέζι των διεργασιών με το ΑΚΕΛ το όνομα του στελέχους της Μάριου Ηλιάδη με το ΑΚΕΛ να ανταποκρίνεται αρχικά θετικά. Προηγούμενα το ΑΚΕΛ είχε επαναφέρει το όνομα του Γιάννου Κρανιδιώτη με δημοσιογραφικές τότε πληροφορίες να κάνουν λόγο για άρνηση της ΕΔΕΚ.
Ο Κληρίδης ενόψει εκλογών μεταλλάσσεται εκ νέου στο Κυπριακό με τη γνωστή πυραυλολογία και τη λεγόμενη πολιτική «ενεργού ηφαιστείου». Υπόσχεται αγορά των ρωσικών S-300, τις οποίες μετά την επανεκλογή του πληρώνει ο Κύπριος φορολογούμενος, αλλά καταλήγουν στην Κρήτη…
Κληρίδης και Ιακώβου περνούν στο β’ γύρο στις κάλπες της 8ης του Φλεβάρη του 1998, αφήνοντας εκτός τους Βάσο Λυσσαρίδη (ΕΔΕΚ), Αλέξη Γαλανό (στέλεχος του ΔΗΚΟ που διαφώνησε με την επιλογή Ιακώβου), Γιώργο Βασιλείου (ΕΔΗ), Νίκο Κουτσού («Νέοι Ορίζοντες») και Νίκο Ρολάνδη (Κόμμα Φιλελευθέρων).
Καβαλώντας στους S-300 και τη νέα κοροϊδία του εκλογικού σώματος, ο Κληρίδης έλαβε στο β’ γύρο ανεπίσημα τη στήριξη της ΕΔΕΚ και επίσημα των ΕΔΗ του Βασιλείου προκαλώντας έντονες αντιδράσεις από τους ψηφοφόρους του ΑΚΕΛ, αλλά και του Γαλανού, των ακροδεξιών «Νέων Οριζόντων» και των Φιλελευθέρων. Ο Βασιλείου μετεκλογικά συνεργάστηκε με τον Κληρίδη αναλαμβάνοντας τη διαπραγματευτική πορεία προς την ΕΕ… Επίσημα η ΕΔΕΚ είχε λάβει απόφαση «ελεύθερης επιλογής» στο β’ γύρο, αλλά στην πράξη στήριξε Κληρίδη, λαμβάνοντας ως αντάλλαγμα και υπουργοποιήσεις. Ενδεικτικές ήταν και οι σημαίες της ΕΔΕΚ στους πανηγυρισμούς για την επανεκλογή Κληρίδη με 50,82%.
2003: Τέλος στη δεκαετία ΔΗΣΥ από τον α’ γύρο
Το 2003 χρειάστηκε μόλις ένας γύρος προεδρικών εκλογών στις 16 του Φλεβάρη για την επικράτηση με 51,51% του Τάσσου Παπαδόπουλου που καρπώθηκε τη λαϊκή δυσαρέσκεια για τη δεκαετή νεοφιλελεύθερη διακυβέρνηση του ΔΗΣΥ. To AKEΛ για πρώτη φορά συμμετέχει με Υπουργούς σε κυβέρνηση.
Προηγήθηκαν φυσικά πολλά άλλα. Ο ΔΗΣΥ συνέχισε με τερτίπια την προσπάθεια του να ξεγελάσει πολιτικές δυνάμεις και λαό, επιχειρώντας να διασπάσει την τότε υπό δημιουργία τριμερή συνεργασία ΑΚΕΛ-ΔΗΚΟ-ΚΙΣΟΣ (ΕΔΕΚ). Κι αρχικά το πέτυχε, λαμβάνοντας την δήθεν «ιστορική απόφαση» να στηρίξει στις προεδρικές εκλογές τον πρόεδρο του ΚΙΣΟΣ (Κίνημα Σοσιαλδημοκρατών, όπως ονομαζόταν η ΕΔΕΚ την περίοδο 2000-03) Γιαννάκη Ομήρου. Η ΕΔΕΚ μη μαθαίνοντας από το πάθημα του 1998 (όταν στήριξε Κληρίδη στο β’ γύρο για τους S-300 και αναγκάστηκε να αποχωρήσει τον Γενάρη του 1999 όταν οι πυραύλοι κατευθύνονταν στην Κρήτη), έπεσε ξανά στην παγίδα… Όταν ο ΔΗΣΥ στηρίζει τελικά επανεκλογή του Κληρίδη (που διεκδικεί δήθεν «16μηνη θητεία» για να περάσει το αντιδραστικό σχέδιο Ανάν το οποίο εν τέλη απορρίφθηκε από τους Ε/κ στο δημοψήφισμα του 2004), το ΚΙΣΟΣ επανέρχεται στην τριμερή συνεργασία κι ενώ ΑΚΕΛ και ΔΗΚΟ έχουν ήδη καταλήξει στην υποψηφιότητα του προέδρου του ΔΗΚΟ Τάσσου Παπαδόπουλου.
Την υποψηφιότητα Παπαδόπουλου που κατήλθε στις εκλογές για να διαπραγματευτεί το σχέδιο Ανάν, υποστηρίζουν ακόμη το Κίνημα Οικολόγων Περιβαλλοντιστών, το «Κόμμα Ευρωδημοκρατικής Ανανέωσης» (ΚΕΑ) που είχε ιδρύσει ο Αλέξης Γαλανός το 1998 (αρχικά ως Κίνηση κι από τον Οκτώβρη του 1998 ως κόμμα και το οποίο επανεντάχτηκε στο ΔΗΚΟ το 2004) και την «Έπαλξη Ανασυγκρότησης του Κέντρου» του Κύπρου Χρυσοστομίδη. Τον Κληρίδη πέραν του ΔΗΣΥ στηρίζουν ΕΔΗ και «Αγωνιστικό Δημοκρατικό Κίνημα» (ΑΔΗΚ, το οποίο ενσωματώθηκε στο ΔΗΚΟ το 2011) του Ντίνου Μιχαηλίδη (πρώην ΔΗΚΟ).
Διαφωνώντας με την υποψηφιότητα Κληρίδη, αλλά διατηρώντας τις ίδιες θέσεις υπέρ του σχεδίου Ανάν, ο σύμβουλός του τότε προέδρου, τέως Γενικός Εισαγγελέας και ιστορικό στέλεχος του ΔΗΣΥ, Αλέκος Μαρκίδης κατήλθε στις προεδρικές. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Μαρκίδης το 1998 απέσυρε το ενδιαφέρον του για το εσωκομματικό χρίσμα του υποψηφίου του ΔΗΣΥ που στήριξε την επανεκλογή Κληρίδη. Ο Μαρκίδης το 2003 κατήγγειλε αθέτηση υποσχέσεων που έλαβε το 1998 για να αποσυρθεί: Ότι θα ήταν ο υποψήφιος του ΔΗΣΥ το 2003… Εντός του ΔΗΣΥ ο Μαρκίδης θεωρήθηκε υπαίτιος για την ήττα του Κληρίδη το 2003.
Τις άλλες υποψηφιότητες συμπλήρωναν ο Κουτσού («Νέοι Ορίζοντες») και οι ανεξάρτητοι Κώστας Κυριάκου «Ούτοπος», Ανδρέας Ευστρατίου, Αδάμος Κατσαντώνης, Χρίστος Ιωσηφίδης, Γεώργιος Μαυρογένης και Παντελής Σοφοκλέους.
2008: Για πρώτη φορά ΑΚΕΛικός πρόεδρος
Οι διαφωνίες ΑΚΕΛ – ΔΗΚΟ για Κυπριακό και νεοφιλελεύθερες πρακτικές που υιοθέτησε η κυβέρνηση Παπαδόπουλου, έφεραν την έξοδο των Υπουργών του ΑΚΕΛ και λήφθηκε η απόφαση όπως το κόμμα της Αριστεράς, διεκδικήσει για πρώτη φορά στην ιστορία του την Προεδρία με δικό του στέλεχος, τον Γ.Γ. της Κ.Ε. του ΑΚΕΛ Δημήτρη Χριστόφια. Και όχι μόνο διεκδίκησε τις προεδρικές, αλλά και τις κέρδισε, παρά τον άκρατο αντιακελισμό και αντικομμουνισμό που κυριάρχησε στο ενδιάμεσο των δυο γύρων, με ενίσχυση κι από την εκκλησία. Στον α’ γύρο στις 17/2/2008, διαψεύδοντας τις δημοσκοπήσεις που τον άφηναν εκτός β’ γύρου, ο Δ. Χριστόφιας άφησε εκτός τον Τάσσο Παπαδόπουλο και εκλέγηκε στην Προεδρία της Δημοκρατίας στις 24/2/2008 κερδίζοντας τον Γιαννάκη Κασουλίδη του ΔΗΣΥ με 53,37%.
Ο Χριστόφιας, πέραν του ΑΚΕΛ είχε υποστηριχθεί από τους ΕΔΗ (με πρόεδρο πλέον την Πραξούλα Aντωνιάδου-Κυριακού που είχε αντικαταστήσει τον Μιχάλη Παπαπέτρου, ο οποίος είχε διαδεχθεί τον Βασιλείου στην ηγεσία του κόμματος το 2005, ενώ και οι δυο στήριξαν τον Χριστόφια), την «Έπαλξη Ανασυγκρότησης του Κέντρου» και την «Πρωτοβουλία Σοσιαλιστών» του Τάκη Χατζηδημητρίου (πρώην ΕΔΕΚ). Τον Κασουλίδη στήριξαν πέραν του ΔΗΣΥ, το «Κίνημα Ελεύθερων Πολιτών» (που ίδρυσε το 2004 ο τότε Υπουργός Τίμης Ευθυμίου που είχε στηρίξει τον Τάσσο Παπαδόπουλο το 2003 αποχωρώντας από το ΔΗΣΥ ενώ το 2008 αφού στήριξε Κασουλίδη διέλυσε μετεκλογικά το κόμμα και επανεντάχθηκε στον ΔΗΣΥ), το «Λαϊκό Σοσιαλιστικό Κίνημα» (ΛΑΣΟΚ) και της υπό τον Πρόδρομο Προδρόμου «Ευρωπαϊκής Δημοκρατίας» (ΕΥΡΩΔΗ) που είχαν δημιουργήσει πρώην στελέχη του ΔΗΣΥ που είχαν διαφωνήσει με το «ναι» της Πινδάρου στο δημοψήφισμα του 2004 για το σχέδιο Ανάν. Τα υπόλοιπα στελέχη του ΔΗΣΥ που είχαν αποχωρήσει το 2004 και είχαν ενταχθεί στους ΕΥΡΩΔΗ, είχαν αποχωρήσει κι από το νέο κόμμα το 2005 (υπό τον Ρίκο Ερωτοκρίτου) και μαζί με τον πρώην συνάδελφό τους στον ΔΗΣΥ Δημήτρη Συλλούρη, συγχωνεύτηκαν με τους «Νέους Ορίζοντες» δημιουργώντας νέο σχηματισμό της ακροδεξιάς, το «Ευρωπαϊκό Κόμμα» (ΕΥΡΩΚΟ).
Αξίζει να σημειωθεί ότι στις εκλογές αυτές μέρος του «Κινήματος Ελεύθερων Πολιτών» υπό τον Κρίστη Ενωτιάδη, διαφώνησε με τις επιλογές του Τίμη Ευθυμίου και στήριξαν τον Χριστόφια, δημιουργώντας και την «Πρωτοβουλία Ελεύθεροι Πολίτες» που στις βουλευτικές εκλογές του 2011 συνεργάστηκε με το ΑΚΕΛ-Αριστερά-Νέες Δυνάμεις, προτού εξαφανιστεί από την πολιτική σκηνή.
Τον Πρόεδρο Παπαδόπουλο είχαν στηρίξει το 2008 πέραν του ΔΗΚΟ, η ΕΔΕΚ, το ΕΥΡΩΚΟ, το Κίνημα Οικολόγων Περιβαλλοντιστών και το ΑΔΗΚ.
Ανεξάρτητοι υποψήφιοι κατήλθαν οι Μάριος Ματσάκης (πρώην ΔΗΚΟ, ο οποίος επέστρεψε στο κόμμα του το 2014 για να αποχωρήσει εκ νέου αργότερα), Κώστας Κυριάκου «Ούτοπος», Κώστας Θεμιστοκλέους (διαφωνώντας με το κόμμα του, τους ΕΔΗ για την στήριξη στον Χριστόφια), Ανδρέας Ευστρατίου, Χριστόδουλος Νεοφύτου και Αναστάσης Μιχαήλ.
Στο β’ γύρο ο Χριστόφιας έλαβε στήριξη από ΔΗΚΟ (υπό τον Μάριο Κάρογιαν), ΕΔΕΚ και Κίνημα Οικολόγων Περιβαλλοντιστών. Μέχρι το 2011 και η ΕΔΕΚ και το ΔΗΚΟ αποχώρησαν σταδιακά σε χωριστά στάδια από την κυβέρνηση (για Κυπριακό η ΕΔΕΚ, μετά την έκρηξη στο Μαρί το ΔΗΚΟ). Το ΕΥΡΩΚΟ στο β’ γύρο αποφάσισε να μην στηρίξει «κανένα», με την πλειοψηφία των ψηφοφόρων του να στηρίζουν Κασουλίδη. «Κανένα» επέλεξε και το ΑΔΗΚ.
Εν τέλει η κυβέρνηση Χριστόφια δεν κλήθηκε απλά να διαχειριστεί τον καπιταλισμό, με πρώτιστο στόχο τη λύση του Κυπριακού, αλλά τη βαθύτερη συστημική κρίση του, εν μέσω επιθέσεων και άκρατου αντιακελισμού. Οι πολέμιοι της μάλιστα έκαναν πλάτες στο τραπεζικό σύστημα και στο έγκλημά του και στο ίδιο φυσικά το εγκληματικό εκμεταλλευτικό σύστημα που αναπαράγει κρίσεις και εξαθλίωση για τις λαϊκές μάζες για την κερδοφορία του κεφαλαίου.
Στον αντίποδα όμως το κυρίαρχο ζήτημα ήταν η ίδια η επιλογή του ΑΚΕΛ να διεκδικήσει την προεδρία, τη διαχείριση δηλαδή του καπιταλισμού. Η σοσιαλδημοκρατική διολίσθηση που βάθαινε με το πέρασμα των χρόνων κορυφώθηκε με την υποψηφιότητα και την εκλογή Χριστόφια. Η λανθασμένη επιλογή διεκδίκησης της Προεδρίας επισημοποίησε τη σοσιαλδημοκρατικοποίηση, παρά τις προσπάθειες του κόμματος περί του αντιθέτου. Από την περίοδο της επιλογής όσα μέλη του κόμματος αντέδρασαν ιδεολογικά στο ενδεχόμενο το ΑΚΕΛ να διαχειριστεί το βάρβαρο εκμεταλλευτικό σύστημα αντί να αγωνίζεται εναντίον του, έλαβαν από την ηγεσία την ταμπέλα του τάχατες «υποστηρικτή του Τάσσου», περιλαμβανομένων ιστορικών βετεράνων κομμουνιστών αγωνιστών. Αμόρφωτων σε παιδεία κομμουνιστών που έχοντας όμως σπουδάσει στο πανεπιστήμιο της ταξικής πάλης γνώριζαν αντίθετα με τη σπουδασμένη ηγεσία, ότι η διαχείριση του καπιταλισμού από το ΑΚΕΛ θα έφερνε το συστημικό εγκλωβισμό του κόμματος… Η προεδρία και τα όσα ακολούθησαν τους δικαίωσαν πανηγυρικά, αλλά ήταν πλέον αργά και το ποτάμι της σοσιαλδημοκρατικοποίησης δεν μπορούσε να στραφεί πίσω!
2013: Κουρεύοντας δεσμεύσεις επιστρέφει στην εξουσία ο ΔΗΣΥ
Στη γνωστή προσφιλή τακτική του, όπως έπραξε και το 1993 και το 1998, ο ΔΗΣΥ επέστρεψε στην εξουσία ξεγελώντας το εκλογικό σώμα. Με υποψήφιο τον πρόεδρο του Νίκο Αναστασιάδη, ο ΔΗΣΥ μοιράζει δεσμεύσεις τόσο στο ΔΗΚΟ, όσο και στους ψηφοφόρους τις οποίες με την παρέλευση μερικών εβδομάδων αρχίζει να τις… κουρεύει, μετατρέποντας τον όρο «δεσμεύομαι» σε πολιτικό ανέκδοτο. Η πενταετία Αναστασιάδη συνοδεύτηκε με σκληρά αντιλαϊκά μέτρα και προώθηση των αντιδραστικών πολιτικών της ΕΕ υπέρ του κεφαλαίου. Μια πορεία που είχε ξεκινήσει στα τέλη της προεδρίας Χριστόφιας στο όνομα της καπιταλιστικής κρίσης και υπό τις προσταγές της ΕΕ.
Ο πρόεδρος του ΔΗΣΥ Νίκος Αναστασιάδης χρειάστηκε να επικρατήσει της ευρωβουλευτή του κόμματος Ελένης Θεοχάρους για το εσωκομματικό χρίσμα του υποψηφίου.
Με τον Χριστόφια να μην επαναδιεκδικεί, το ΑΚΕΛ επέλεξε τελικά να υποστηρίξει την υποψηφιότητα του Σταύρου Μαλά. Προηγουμένως δεν είχε αποδεχθεί ο ΑΚΕΛικός Κίκης Καζαμίας (Υπουργός του Παπαδόπουλου και του Χριστόφια) να είναι υποψήφιος, ενώ δεν προχώρησε ούτε η υποψηφιότητα του Μάκη Κεραυνού (Υπουργός του Παπαδόπουλου) ως κοινού υποψηφίου με τα κόμματα του κέντρου.
O γενετιστής Σταύρος Μαλάς υπήρξε υποψήφιος του ΑΚΕΛ-Αριστερά-Νέες Δυνάμεις στις βουλευτικές εκλογές του 2011, βάσει της συμφωνίας συνεργασίας με τους ΕΔΗ. Όταν αποχώρησε το ΔΗΚΟ από την κυβέρνηση Χριστόφια, ο Μαλάς διορίστηκε Υπουργός Υγείας το 2011. Ο Μαλάς πέρασε στο β’ γύρο της Κυριακής 24 του Φλεβάρη του 2013, όπου έχασε από τον Αναστασιάδη που έλαβε 57,48%.
Στον α’ γύρο της 17ης του Φλεβάρη, συμμετείχαν επίσης ο Γιώργος Λιλλήκας (συνεργαζόμενος με το ΑΚΕΛ βουλευτής και Υπουργός του Παπαδόπουλου ο οποίος διαφώνησε με την επιλογή Χριστόφια το 2008 και στήριξε τον Τάσσο Παπαδόπουλο) με στήριξη της ΕΔΕΚ, ο Γεώργιος Χαραλάμπους του ΕΛΑΜ (παράρτημα της νεοναζιστικής εγκληματικής οργάνωσης «Χρυσής Αυγής»), η πρόεδρος των ΕΔΗ Πραξούλα Αντωνιάδου-Κυριάκου, η Μακαρία Άντρη Στυλιανού, ο πρόεδρος του ΛΑΣΟΚ (ιδρύθηκε το 2002 και είχε στηρίξει Κασουλίδη το 2008) Λάκης Ιωάννου, ο Σόλων Γρηγορίου, ο Κώστας Κυριάκου «Ούτοπος», ο Ανδρέας Ευστρατίου και ο πρόεδρος του νεοφασιστικού ΕΔΗΚ («Εθνικιστικό Δημοκρατικό Κόμμα») Λουκάς Σταύρου (ο οποίος στο παρελθόν ήταν υποψήφιος του ΕΛΑΜ στις ευρωεκλογές του 2009).
Προηγήθηκε αντιπαράθεση εντός του λεγόμενου «ενδιάμεσου χώρου» για κοινό υποψήφιο, που ουσιαστικά ουδείς ήθελε. Μετά το ναυάγιο των επαφών ΔΗΚΟ, ΕΔΕΚ, Οικολόγων και ΕΥΡΩΚΟ ο καθένας ακολούθησε το δρόμο του. Το ΔΗΚΟ υπό τον Μάριο Κάρογιαν βρήκε την ευκαιρία που αναζητούσε για συνεργασία με τον ΔΗΣΥ από τον α’ γύρο και συμφώνησε σε υποστήριξη Αναστασιάδη. Η ΕΔΕΚ στήριξε τον Λιλλήκα που είχε ανακοινώσει υποψηφιότητα. Μάλιστα λέγεται ότι ο Καρογιάν είχε προτείνει στις διαβουλεύσεις του «ενδιάμεσου χώρου» τον Μάκη Κεραυνό (τον οποίο όπως προαναφέραμε θα αποδεχόταν και το ΑΚΕΛ), με στόχο να «σκοτώσει» την προσπάθεια, αφού ήδη η ΕΔΕΚ προσανατολιζόταν προς τον Λιλλήκα. Λέγεται ότι στόχος του Κάρογιαν μέσα από το ναυάγιο ήταν να διευκολυνθεί ο ίδιος να προωθήσει τη στήριξη Αναστασιάδη που ήταν η πρώτη του επιλογή. Έχει μείνει άλλωστε στην ιστορία το λογοπαίγνιό του «στο ΔΗΚΟ ανήκει αυτή η μεγάλη νίκη», ενώ η παρουσία Κάρογιαν σε κάθε ανακήρυξη προέδρου έγινε πολιτικό ανέκδοτο…
Το ΕΥΡΩΚΟ ήρθε σε επαφή με τον Αναστασιάδη μέσω του Συλλούρη προκαλώντας την οργή των στελεχών του κόμματος που προέρχονται από τους «Νέους Ορίζοντες». Μέσα σε αυτά τα πλαίσια λήφθηκε απόφαση όπως το ΕΥΡΩΚΟ να μην στηρίξει ούτε τον Αναστασιάδη, ούτε τον Λιλλήκα, αν και στην πράξη τα προερχόμενα από τον ΔΗΣΥ στελέχη, στήριξαν τον Αναστασιάδη από τον α’ γύρο (περιλαμβανομένου του Ρίκκου Ερωτοκρίτου). Με τον Λιλλήκα εκτός β’ γύρου, ο Συλλούρης πήρε απόφαση για στήριξη τη δεύτερη Κυριακή στον Αναστασιάδη, προκαλώντας αποχώρηση των προερχόμενων από τους «Νέους Ορίζοντες» στελεχών, περιλαμβανομένου του Κουτσού. Αργότερα τα στελέχη αυτά προσχώρησαν στη «Συμμαχία Πολιτών» που ίδρυσε ο Λιλλήκας, για να αποχωρήσουν οι περισσότερoι το 2013 για να στηρίξουν Νικόλα Παπαδόπουλο. Στο ενδιάμεσο φυσικά, το ΕΥΡΩΚΟ υπό τον Συλλούρη διαλύθηκε το 2016 και συγχωνεύτηκε στην «Αλληλεγγύη» που ίδρυσε αποχωρώντας από τον ΔΗΣΥ η Ευρωβουλευτής Ελένη Θεοχάρους.
Το Κίνημα Οικολόγων Περιβαλλοντιστών και στους δυο γύρους το 2013 έλαβε απόφαση για κατά βούληση ψήφο (αν και αρχικά εξέταζε στήριξη Λιλλήκα ή Αναστασιάδη, αλλά βάση καταστατικού χρειαζόταν 60% έγκριση σε κάποιο υποψήφιο), ενώ μετεκλογικά η Πρόεδρος τους, Ιωάννα Παναγιώτου διορίστηκε από τον Αναστασιάδη ως Επίτροπος Περιβάλλοντος. Οι ΕΔΗ αποφάσισαν για το β’ γύρο «κατά συνείδηση ψήφο», παρά το ότι ο Μαλάς προερχόταν από το κόμμα τους.
Το Κίνημα Ανεξάρτητων Πολιτών (ΚΑΠ) – Zυγός που ιδρύθηκε το 2010 στηρίζοντας την οριζόντια ψηφοφορία με πρόεδρο τον Γιάννο Κάννα και συμμετείχε στις βουλευτικές του 2011, στήριξε την Μακαρία Άντρη Στυλιανού στις προεδρικές του 2013. Σημειώνεται ότι στις ευρωεκλογές του 2014 το ΚΑΠ-Ζυγός συμμετείχε στο ψηφοδέλτιο «ανεξάρτητων» υποψηφίων με τίτλο «Μήνυμα Ελπίδας» υπό τον Στέλιο Πλατή, στο οποίο συμμετείχε επίσης η «Κυπριακή Προοδευτική Συνεργασία» (ΚΥ.ΠΡΟ.Σ.). Η ΚΥ.ΠΡΟ.Σ. είχε ιδρυθεί το 2011 με πρόεδρο την ψυχολόγο Θέκλα Πετρίδου και συμμετείχε ανεπιτυχώς στις βουλευτικές του ίδιου έτους. Χωρίς την Πετρίδου, η ΚΥ.ΠΡΟ.Σ. είχε εμφανιστεί τελευταία φορά στην εν λόγω συνεργασία των Ευρωεκλογών. Από την άλλη το ΚΑΠ-Ζυγός συνεργάστηκε με το Κίνημα Οικολόγων Περιβαλλοντιστών στις βουλευτικές εκλογές του 2016. Δεν τοποθετήθηκε στο β’ γύρο το ΚΑΠ-Ζυγός.
Το ΛΑΣΟΚ στήριξε «λευκό» στο β’ γύρο, κάτι που ζήτησε και στις βουλευτικές του 2016, μετά που «χάλασε» η συνεργασία που είχε ανακοινωθεί προηγούμενα με την «Αλληλεγγύη» της Θεοχάρους. Έκτοτε το ΛΑΣΟΚ εξαφανίστηκε. Κανένα μέσω αποχής στήριξε το ΕΔΗΚ, το οποίο αυτοδιαλύθηκε το 2016 μετά που ο Λουκάς Σταύρου κατήλθε ως ανεξάρτητος υποψήφιος στις βουλευτικές του ίδιου έτους.
2018: Επανεκλογή Αναστασιάδη με νίκη ξανά επί του Μαλά
Το 2018 ο Αναστασιάδης επανεκλέγηκε στην προεδρία σε μια εκλογική μάχη στο δεύτερο γύρο, όμοια με πέντε χρόνια πρίν. Έχοντας την υποστήριξη του ΔΗΣΥ, ο Αναστασιάδης με 55,99% επικράτησε ξανά στο β’ γύρο της 4ης Φλεβάρη, του Σταύρου Μαλά (44,01%) που υποστηρίχθηκε όπως και το 2013 από το ΑΚΕΛ.
Η μόνη διαφορά ήταν ότι αυτή τη φορά ο σοσιαλδημοκράτης Μαλάς δεν ήταν η πρώτη επιλογή του ΑΚΕΛ. Έχοντας ξεπέσει τελείως, ο φορέας των σοσιαλδημοκρατικών πρακτικών στον τόπο μας είχε επιλέξει αρχικά τον επιχειρηματία με θητεία σε Coca Cola και Τράπεζα Κύπρου, Μάικ Σπανό. Η υποψηφιότητα του εγκρίθηκε από την ΚΕ του ΑΚΕΛ, αλλά πρωτού αυτή πάει στις ΚΟΒ, οι αντεργατικές του θέσεις έφεραν ναυάγιο της συνεργασίας τον Ιούνη του 2017 με τον Σπανό να αποσύρει την υποψηφιότητα του και το ΑΚΕΛ να στρέφεται στη δοκιμασμένη (τόσο σοσιαλδημοκρατικά όσο και από άποψης ήττας) επιλογή Μαλά…
Στον α’ γύρο της 28ης του Γενάρη ο Αναστασιάδης έλαβε 35,51%, ο Μαλάς 30,24%, ο πρόεδρος του ΔΗΚΟ Νικόλας Παπαδόπουλος έχοντας επίσης την υποστήριξη από ΕΔΕΚ, «Aλληλεγγύη» και Κίνημα Οικολόγων Περιβαλλοντιστών έλαβε 25,74%, ο Χρίστος Χρίστου, πρόεδρος του ΕΛΑΜ που ακόμη δεν είχε διαχωρίσει τη θέση του με την υπόδικη ακόμη τότε νεοναζιστική εγκληματική οργάνωση «Χρυσή Αυγή» έλαβε 5,65%, ο Γιώργος Λιλλήκας, πρόεδρος της «Συμμαχίας Πολιτών» 2,18%, ο Ανδρέας Ευστρατίου 0,22%, ο ακροδεξιός Χάρης Αριστείδου 0,19%, ο Μιχάλης Μηνά, πρόεδρος του Κόμματος Δικαιοσύνης – Οργάνωση Αγωνιστών Δικαιοσύνης (ΟΑΔ) έλαβε 0,17% (στήριξε τον Μαλά στο β’ γύρο) και ο Χριστάκης Καπηλιώτης 0,1%.
Παρά τον οδοστρωτήρα αντιλαϊκών πολιτικών και το κούρεμα δεσμεύσεων και καταθέσεων, η δεξιά παρέμεινε στην εξουσία εκμεταλλευόμενη την ανυπαρξία πραγματικής εναλλακτικής πρότασης, αφού το ΑΚΕΛ παρέμεινε εγκλωβισμένο στα αδιέξοδα σοσιαλδημοκρατικής διαχείρισης, αντί να λάβει τα μαθήματα από τη δική του προσπάθεια να διαχειριστεί τον καπιταλισμό. Ο καπιταλισμός διαχειρίζεται πολύ καλά τους σοσιαλδημοκράτες όμως…
Η όλη εκλογική μάχη κρίθηκε ουσιαστικά από τον α’ γύρο, αφού ήταν ξεκάθαρη η επανεκλογή της κυβέρνησης του ΔΗΣΥ απέναντι από τον Μαλά. Κάτι που όλοι γνώριζαν και μάλιστα το κυβερνών κόμμα είχε και την ευελιξία να εξασφαλίσει αυτό το σενάριο με πριμοδότηση. Μια πριμοδότηση 2% βάση επιστημονικών αποτελεσμάτων των τότε exit poll που έδειχαν ψηφοφόρους που στήριξαν Μαλά στον α’ γύρο να ψηφίζουν στον β’ γύρο Αναστασιάδη….
Στο β’ γύρο ΔΗΚΟ, ΕΔΕΚ και «Αλληλεγγύη» αποφάσισαν «κανένα», ενώ κατά βούληση αποφάσισαν Οικολόγοι, Συμμαχία Πολιτών και ΕΛΑΜ.
Πέραν του ΔΗΣΥ, ο Αναστασιάδης υποστηρίχθηκε από τον α’ γύρο και από το Κόμμα για τα Ζώα (το οποίο ιδρύθηκε το 2014), αφού είχε προηγηθεί μόλις το φθινόπωρο του 2017 o διορισμός του προέδρου του, Κυριάκου Κυριάκου, ως συμβούλου στο Προεδρικό για «θέματα ευημερίας ζώων»!
Tα απομεινάρια των ΕΔΗ υπό την Πραξούλα Αντωνιάδου Κυριάκου, κάλεσαν στον α’ γύρο σε υποστήριξη Αναστασιάδη ή Μαλά, ως υποστηρικτών της διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας. Κι αυτό παρόλο που οι προηγούμενοι προέδροι των ΕΔΗ, Βασιλείου και Παπαπέτρου, είχαν στηρίξει ένθερμα τον Μαλά εξαρχής. Όταν στο β’ γύρο έμειναν οι δυο υποψηφίοι που στήριξαν οι ΕΔΗ στον α’ γύρο, στα πλαίσια της ίδιας απόφασης, η πρόεδρος των ΕΔΗ Πραξούλα Αντωνιάδου Κυριάκου ανακοίνωσε ότι στηρίζει τη δεύτερη Κυριακή τον Αναστασιάδη! Τα υπόλοιπα στελέχη των ΕΔΗ υποστήριξαν τον Μαλά.
Η «Πνοή Λαού» (ιδρύθηκε το 2015 ως κίνημα ενάντια στη διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία), δεν έλαβε θέση στον α’ γύρο, διαφωνώντας με τη διάσπαση των αντιομοσπονδιακών δυνάμεων και αποφασίζοντας «ψήφο κατά συνείδηση». Στο β’ γύρο ταυτίστηκε με τις επιλογές της πλειοψηφίας των δυνάμεων που στήριξαν Νικόλα Παπαδόπουλο, επιλέγοντας «κανένα».
Η ΟΑΔ που ιδρύθηκε το 2015 και συμμετείχε στις βουλευτικές του 2016, μετεξελίχθηκε σε Κόμμα Δικαιοσύνης-ΟΑΔ, κατήλθε με υποψήφιο τον Μηνά και στο β’ γύρο απέρριψε την υποψηφιότητα Αναστασιάδη ελέω κουρέματος και στήριξε τον Μαλά ως «έντιμο, ειλικρινή» και «καταξιωμένο σύγχρονο τεχνοκράτη επιστήμονα ευρωπαϊκών προδιαγραφών».
Το ρωσοκυπριακό κόμμα «Εγώ ο Πολίτης» (ΕΟΠ), που ιδρύθηκε το 2017 με επικεφαλή τον Ρώσο μεγιστάνα με κυπριακή υπηκοότητα, Αλεξέι Βολομπόεβ, δεν έλαβε θέση στον α’ γύρο, σκιαγραφώντας τα θετικά και τα αρνητικά στοιχεία των βασικών υποψηφίων. Παρά τον αντισοβιετικό χαρακτήρα του (που εκφράστηκε και με το χαρακτηρισμό του «αρνητικού» στην κρίση του Μαλά στον α’ γύρο με αναφορά στη στήριξη από το ΑΚΕΛ) το ΕΟΠ επέλεξε κατά πλειοψηφία να στηρίξει στο β’ γύρο τον Μαλά, στο όνομα «του εκσυγχρονισμού, της τεχνολογίας και της πολυπολιτισμικότητας».
Αdvance copy of the Report of the Secretary-General on the United Nations operation in Cyprus for the information of the members of the Security Council.
This report will be issued as a document of the Security Council under the symbol S/2023/3.
3 January 2023
Report of the Secretary-General
2. As of 12 December 2022, the strength of the military component stood at 797 (722 men and 75 women, or 9.4 per cent women for all ranks, compared with the global peace operations target of 9 per cent women) while that of the police component stood at 68 (37 men and 31 women, or 46 per cent women compared with the overall global target of 23 per cent women) (see annex).
3. The political climate between the two sides was marked by a significant hardening of positions and increase in unhelpful rhetoric, against the backdrop of election campaigning and a decrease in public confidence in the possibility of the sides finding common ground on a way forward regarding the settlement talks. Internally, each community tended to focus its attention on domestic political developments and socioeconomic issues.4. There were two significant developments from a political perspective. First, Türkiye and the Turkish Cypriot leadership condemned the announcement on 16 September by the United States that it had lifted the Defense Trade Restrictions on the Republic of Cyprus for Fiscal Year 2023, and reacted by vowing to strengthen their military presence in the north of the island. Following the announcement by the Republic of Cyprus of a significant increase in its military budget, the Turkish Cypriot leadership stated that the armament activities of the Greek Cypriot side would not remain unreciprocated.
5. Second, on 19 September, a Turkish Cypriot delegation presented to the Secretariat a draft framework document supposed to formalize the relationship between UNFICYP and the Turkish Cypriot authorities.
6. Earlier in the reporting period, the Special Representative/Deputy Special Adviser had achieved consensus with the representatives of the Greek Cypriot and the Turkish Cypriot leaders on an ambitious agenda to move forward with a number of projects to address issues of mutual concern and build trust towards improved conditions for future settlement talks. In their regular weekly meetings, they strived to continue insulating the work of the technical committees from the broader political and security dynamics concerning the Cyprus problem. As a result of those efforts, they achieved some progress, with new agreements in the areas of environment, culture, economic and trade matters, cultural heritage and several other issues. In the second part of the reporting period, however, the difficult political environment began to impact cooperation and creating setbacks to the activities of certain technical committees. More details are provided in the report on my mission of good offices in Cyprus (S/2022/XXX).
7. The work of the peacekeeping mission continues to be impacted by the lack of common ground between the parties vis-à-vis peace talks and the absence of prospects for a mutually agreeable solution. The mistrust between the political leadership of the two sides often led to the rapid political escalation of localised low- level incidents, which in turn, amplified by partial popular media outlets, further increased the divisive rhetoric. As a result, the mission and its leadership were often caught between opposing narratives and a lack of political will to prevent such escalation.
8. The authority of UNFICYP, mandated by the Security Council, continued to be challenged, both as to the location of the United Nations ceasefire lines as well as regarding the role of the mission – a role which was made explicit in its 1989 aide memoire, updated in 2018 and endorsed by the Council the same year.
9. There was a decrease in COVID-19 cases within UNFICYP, with 70 reported cases (35 military, 3 United Nations police and 32 civilian personnel). There were no cases of hospitalization or serious illness.
10. Empirical evidence suggests that illegal trafficking through the buffer zone has increased, perhaps reflecting the continuous widening of the economic gap between the two sides. The deep economic crisis in the north resulted in many migrants becoming increasingly vulnerable to being used for criminal activities. The movement of migrants, both north and south of the island, created tensions between the sides, and continued to trigger unconcerted reactions that, in fine, did not address the problem and created new ones by altering the status quo of the buffer zone.
11. UNFICYP remains particularly concerned by unauthorized construction in the buffer zone, as these affect the status quo by de facto taking over areas that were meant to remain a security buffer between the opposing forces. In that regard, the unauthorized concertina wire fence deployed in early 2021 parallel to the southern ceasefire line, for most part inside the buffer zone, and stretching for 12 km, was not removed. Another 2 km were added during the reporting period. A new 300-person- strong official law and order force was being established by the Republic of Cyprus to patrol along that fence in order to prevent migrants and asylum seekers from crossing to the south. Such patrolling inside the buffer zone would be considered a significant violation. Along the northern ceasefire line, the construction of trenches and the laying of other barriers within the buffer zone appear aimed at unilaterally altering the boundaries of the buffer zone in a few localized areas.
12. On average, the mission deals with approximatively 10 incidents in and round the buffer zone every 24 hours, liaising and engaging with both sides at all levels to ensure they do not escalate further. However, some media have on some occasions misrepresented some of these incidents, leading to misperceptions about the mission on both sides of the island. Consequently, perceptions of the United Nations by Cypriots on both sides of the island seem to have deteriorated.
13. As in the last reporting period, there was another incident on 15 November where peacekeepers were fired upon by unidentified individuals inside the buffer zone. However, in this case, it appears to have been with a shotgun out of range.
14. In Varosha, no steps were taken to address the call made by the Security Council in its resolution 2646 (2022) to immediately reverse the actions taken since October 2020. UNFICYP did not observe any significant change in the 3.5 per cent of Varosha where it was announced in July 2021 that the military status had been lifted in preparation for renovation; however, the mission has limited access to that area. The previously reported vegetation clearing, electrical work, road paving and fence building continued. Many visitors, Cypriots and foreigners alike, continued to visit the parts of the town progressively made accessible to the public. Political announcements were made regarding the potential opening of public buildings in Varosha, which caused anxiety in the Greek Cypriot community and triggered repeated calls by the mission, Member States and Greek Cypriots for the Turkish Cypriots and Türkiye to comply with relevant Security Council resolutions on Varosha., including to ensure systematic and effective monitoring and reporting by the mission. UNFICYP again observed the use of aerial commercial drone overflights, linked, in the mission’s assessment, to the monitoring of civilian visits. Access to the entire Varosha for UNFICYP patrols, however, remains significantly constrained since 1974.
15. In relation to the status of Varosha, UNFICYP continues to be guided by relevant Security Council resolutions. Accordingly, the mission and the Secretariat have repeatedly expressed concern over the developments in the fenced-off part of the town. The United Nations continues to hold the Government of Türkiye responsible for the situation in Varosha.
16. Similarly, in Strovilia, the mission’s freedom of movement is limited and the liaison post remains overstaffed by the Turkish Cypriot Security Forces.
17. The unauthorized use of commercial off-the-shelf aerial drones above the buffer zone continued to be a significant concern to the mission.
18. The situation in the buffer zone did not seem to be significantly affected by the increase in regional tensions. Data collected and assessed by the mission do not point to any clear correlation between the regional situation and security developments along the ceasefire lines.
19. The overall number of military violations significantly increased in September, and this was attributed to the unauthorized installation and upgrade of surveillance equipment by the Turkish Cypriot Security Forces in Nicosia and to “moves forward” in Wayne’s Keep Cemetery (see below). By October, the number of violations had dropped again.
20. The mission observed that the Greek Cypriot National Guard added 65 new unauthorized prefabricated concrete firing positions along their ceasefire line bringing the total since 2019 to approximately 290. Along the northern ceasefire line 8 new prefabricated concrete firing positions were added, bringing the total to 11. These constructions are all unauthorized and illustrate the risk of tit-for-tat escalation that each individual violation may provoke. UNFICYP continuously protests the ongoing militarization of the ceasefire lines, which, along with the deployment of the fence, reinforce the perception of a “hard border”.
21. Tensions between UNFICYP and the Turkish Cypriot authorities increased in the area of Wayne’s Keep Cemetery, an official Commonwealth War Graves Commission site dating to World War I. The dispute resulted in several occurrences of “move forward” violations by the Turkish Cypriot Security Forces. Whilst the area of the buffer zone has long been claimed by the Turkish Cypriot authorities, a modus operandi had been found over the years to reduce tensions. During the reporting period, however, the Turkish Cypriot authorities made demands for new procedures in compliance with their claim to the area, ignoring the fact that this area had been designated part of the buffer zone since 1974. As the Security Council has repeatedly made clear, UNFICYP – which established the ceasefire lines in 1974 – is the only entity competent to affirm impartially where they are located, and the rules governing the buffer zone are set out in its aide-memoire.
22. UNFICYP engaged with both sides regarding the Security Council’s request to unstaff opposing forces’ positions along the cease fire lines and instead install cameras. However, the overall level of mistrust and the increasing number of irregular crossings through the buffer zone did not allow for progress on that topic. Meanwhile, unauthorized upgrades to military observations posts – including through the installation of surveillance technology – continued to be observed at a rapid pace on both sides.
23. There was no progress during the reporting period on the establishment of a direct contact military mechanism.
24. UNFICYP continued to follow up on the call made by the Security Council in its resolution 2646 (2022) for the sides to agree on “a plan of work to achieve a mine- free Cyprus”. No progress was made during the reporting period regarding the clearing of the 29 remaining suspected hazardous areas on the island, including the three active National Guard minefields in the south and the Turkish Forces’ legacy minefield in the east. While the Turkish Cypriot security forces expressed potential interest in the subject if it were to involve reciprocity from the other side, the National Guard did not wish to discuss the matter. The mission’s Mine Action Service will continue to research options for the next phase of clearance activities to be presented to the two sides, with a special focus on the buffer zone.
C. Management of civilian activity and maintenance of law and order
25. Both sides continued, at times, to challenge the mission’s authority mandated by the Security Council. Those challenges concerned mainly two points: first, challenges over the exact location of the ceasefire lines and, second, over the mission’s authority when implementing its mandate, especially in and around the buffer zone.
26. On the whole, farming activities in the buffer zone were conducted in keeping with the rules of the buffer zone, as set out in the mission’s aide memoire, without provoking tensions with the opposing forces. However, in a few instances, Greek Cypriots farmed in the buffer zone without the appropriate permit and too close to Turkish Forces positions – at times even beyond the northern ceasefire line. Such activities tended to elicit reactions from the Turkish Cypriot authorities, warning that any further crossing of the northern ceasefire line would result in the arrest of the individuals. They also at times prompted reactions from the Turkish Forces or the Turkish Cypriot Security Forces, most frequently in the form of overstaffing of military positions, and three cases as “move forward” violations inside the buffer zone. UNFICYP was in each case present on the ground to prevent an escalation of tensions.
27. After months of engagement regarding the access to and the renovation of the Cetinkaya football pitch by Turkish Cypriots, a solution was found to ensure that the status of the buffer zone would not be altered in any way.
28. Regarding the maintenance of law and order, UNFICYP observed or was made aware of by the police services on average 30 civilian incidents per month inside the buffer zone, which was generally consistent with the last reporting period. Although targeted patrols and the use of cameras has proved effective in deterring unauthorized civilian activities to some extent, especially in central Nicosia, it is assessed as likely that criminals continued their activities elsewhere in the buffer zone. The overall level of cooperation between the police services and UNFICYP through the Joint Contact Rooms, under the auspices of the Technical Committee on Crime and Criminal Matters, was generally effective and saw a continued increase in the volume of exchange of information.
29. In the bicommunal buffer zone village of Pyla/Pile, the Joint Contact Room (JCR-Pyla), which was established in April 2022, continued to facilitate information sharing, while navigating the complex jurisdictional situation there. Two police raids, organized one time by CYPOL and the other one by TCP, and both coordinated with UNFICYP, took place to tackle criminal activities related to casinos, resulting in the closure of two of them. However, illegal casinos, often associated with other criminal activities, continued to operate despite the efforts of UNFICYP and the police services. Some political tensions arose from the uneven presence of the police services in the JCR-Pyla. Meanwhile, the university in Pyla/Pile continued to operate without authorization from UNFICYP, and no progress was registered in resolving the matter of the large unauthorized construction project associated with the university, despite the continued engagement efforts of the mission.
30. While COVID-19 continued to be present on the island, an increased sense of normalization allowed for regular intercommunal activities to take place much as before the pandemic. However, the overall political situation was not favourable to an enhancement of intercommunal initiatives.
31. SRSG/DSASG Stewart continued to engage on a weekly basis with representatives of the two Cypriot leaders. Such meetings have proved critical in allowing a direct political engagement between the sides in the absence of negotiations, in addressing issues on the ground, and in discussing important projects involving both sides. Early in the reporting period an agenda to develop and implement bicommunal projects was agreed, but by late October increased political constraints from each side had significantly slowed cooperation.
32. Trade across the Green Line, regulated by European legislation, was one of the bright spots for inter-communal interaction during the reporting period. Although official data were not available, it was expected that Green Line trade would set new records this year, based in part on the reduction of impediments to the trade of several processed food items. Over the last six months, the Republic of Cyprus lifted in part a ban on Green Line trade of processed foods of non-animal origin produced in the north, allowing six new products to be traded for the first time. Psychological and administrative barriers continued however to prevent Green Line trade from reaching its full potential, and impeded so-called “reverse trade” – the sale of Greek Cypriot products in the Turkish Cypriot community.
33. The overall volume of Green Line trade remains modest. The Special Representative spoke publicly in favour of removing the barriers to trade and continued his engagement with the sides and with international partners, such as the European Union and the World Bank, to promote intra-island trade as an important means of developing conditions conducive for a political settlement. Turkish Cypriot producers continued to be encouraged to adopt European Union standards in order to market their products across the Green Line.
34. UNFICYP continued to convene and support bicommunal activities, both in person and online. The latter format helped reach out to Cypriots living abroad, which constitute a significant segment of the population, but also Cypriots who live outside of the capital. However, the continuing differences over peace talks added to stresses between the two sides and the reporting period saw problems and challenges to long-standing programmes, such as the Turkish Cypriots authorities removing their support for the award-winning “Imagine” peace education project under the auspices of the Technical Committee on Education (see the Good Offices report XX), despite the engagement of the Special Representative/Deputy Special Adviser and his teams. The mission continued to focus its support on bicommunal activities not dealing directly with the peace process per se, but more on themes of common concern in both communities such as environment, entrepreneurship, gender equality and youth. For example, UNFICYP, with the support of my mission of good offices, continued to implement the Youth Champions for Environment and Peace initiative. Still, bicommunal peace events continued to take place with the support of the mission; for instance, on 7 October, 300 Greek Cypriot and Turkish Cypriot people gathered in Akaki in a show of bicommunal solidarity. The overall number of participants in bicommunal activities increased during the reporting period, eventually reaching pre-pandemic levels.
35. Representatives of Greek Cypriot and Turkish Cypriot political parties continued to meet in person, under the auspices of the Embassy of Slovakia, and the religious leaders of Cyprus sustained their commitment to peacebuilding and reconciliation within the framework of the Religious Track of the Cyprus Peace Process, under the auspices of the Embassy of Sweden. More details are provided in the report on my mission of good offices in Cyprus.
36. UNFICYP continued to carry out humanitarian functions, mainly in the Karpas peninsula for the local Greek Cypriot community, and in Pyla/Pile for the Turkish Cypriot one.
37. The crossing points functioned as before the pandemic, without any additional health requirements. Notwithstanding occasional individual cases, there was no specific issue preventing the fluidity of traffic at most crossing points, with the notable exception of Agios Demetios / Metahan crossing point in Nicosia. Cypriots from both communities continued to deplore long queues at that particular crossing point, which continues to be mainly due to inadequate human resources being deployed on the Greek Cypriot side. The Technical Committee on Crossings, reenergized by its new members, looked closely at the issue and made significant proposals to address it. It is hoped that progress will be made in the next reporting period. Crossing points are critical to ensure that the two communities interact with each other, whether through trade or simple social contact.
38. Access to religious sites on the other side of the buffer zone increased during this reporting period. However, some tensions emerged on a few occasions when some Greek Cypriot priests attempted to organize services in the north and were stopped from doing so by the Turkish Cypriot authorities. In some instances, the priests were prevented from crossing as they had participated in much-mediatized military exercises along with the National Guards; in other cases, they had organized services without informing the Turkish Cypriot authorities and triggered disagreements with local priests.
39. Some 61,921 Ukrainian nationals arrived in Cyprus between 24 February and 30 October 2022, of whom 17,888 submitted applications for Temporary Protection with some 14,523 remaining in Cyprus at the end of October 2022. The steep increase in the number of asylum applications continued in the second part of the year with the number of asylum applications submitted by the end of September 2022 in the Republic of Cyprus reaching 16,705, representing a 93% increase compared to the same period last year and exceeding by 26% the total number of asylum applications submitted in the whole of 2021. The top five countries of origin of asylum seekers were Syria (3,148), Nigeria (2,522), Democratic Republic of the Congo (2,468), Pakistan (1,667) and Bangladesh (1,133).
40. The lack of access to the asylum procedures at the crossing points of the Green Line persisted, leading to an increase in irregular crossings and rendering asylum seekers at risk of exploitation. The recruitment of 300 armed police officers who will be patrolling along the southern ceasefire line was ongoing and they are expected to be appointed in January 2023 (see section XX above).
41. In addition, irregular arrivals by boats also increased. The data kept at the Pournara first reception centre for irregular arrivals indicate that some 28 boats arrived from May to October 2022 compared to five between January and May 2022. From the beginning of the year until the end of October, 15,141 asylum seekers were registered at Pournara, of whom 721 persons had arrived irregularly by sea, with 33 boats that landed directly in the south. The remaining 14,420 registered at Pournara arrived by land. In addition, some 365 persons, the vast majority Syrians, were identified in detention in the north after having arrived irregularly by 59 boats between May – October 2022. Fifty-six of the boats had departed from Türkiye, while 2 reportedly departed from Syria and Lebanon respectively.
42. The increase in the number of irregular arrivals has led to a resumption of interceptions of boats by the Republic of Cyprus, which had not occurred since October 2021. In particular, from July until October 2022, six boats were intercepted. Four boats carrying 354 persons were returned to Lebanon, resulting in three more cases of chain refoulement to Syria of persons in need of international protection, including one unaccompanied child. Some 472 persons on board of the remaining two boats were eventually rescued at sea and were disembarked in Kos and Istanbul, respectively.
43. The ever-increasing number of arrivals led to a deterioration of reception conditions at the Pournara first reception centre and caused delays in access to the asylum procedures. The centre continued to operate at 300% capacity, with hundreds remaining without shelter within the camp while hundreds remain homeless outside the camp awaiting admission and access to the asylum procedures for periods which may reach up to 30 days for those undocumented. Unaccompanied children are also affected by these circumstances, in particular undocumented children whose access to reception conditions, guardianship arrangements and the asylum procedures may be delayed due to the uncertainty of their age. Hundreds of unaccompanied children continue to remain at the centre for prolonged periods with full restriction of their freedom of movement and in substandard conditions, including limited access to hygiene facilities. Fights have erupted due to insufficient access to basic conditions and competition over available resources, which led to a fire burning 23 housing units and leaving over 230 persons without any shelter.
44. UNFICYP supported initiatives that brought Cypriot women from across the island together by engaging with women peacebuilders from other conflict affected contexts. In particular, UNFICYP, together with the Embassy of Ireland, held workshops in July and September with women mediators from Northern Ireland, to support Cypriot civil society develop skills and tools for trauma-informed peacebuilding. The workshops brought together primarily women from across the island and of all ages, to develop their capacities as peacebuilders and offer different opportunities to further affect change and interact for a common goal. Furthermore, UNFICYP supported an intercommunal group of young academics to host their first peacebuilding event, featuring a woman peacebuilder from the United Kingdom.
45. The mission’s intercommunal engagement and trust building with women’s groups across the island continued, in particular by bringing new constituencies together based on issues of shared interest or concern. Several events that brought women’s associations from more remote areas of Cyprus together were held to strengthen intercommunal contact. Collaboration amongst women’s associations from across the island who are involved in traditional handicrafts has been a tool through which women can interact intercommunally and increase trust-building across the divide.
46. Within this framework, UNFICYP organized an intercommunal business and networking fair in partnership with civil society organizations from both communities and the World Bank. The event included panel discussions on women’s empowerment in economic and social life and the relevance of Green Line Regulation, along with a workshop on business start-ups. In the context of 16 days of activism against gender-based violence, UNFICYP organized several events and communications campaigns. In particular, an intercommunal civil society networking forum was held, featuring a discussion on online violence against women with speakers from both communities. Further, UNFICYP’s “Out Loud” podcast featured an interactive discussion with women activists who have been instrumental in efforts to end gender-based violence across the island. Throughout the campaign, UNFICYP also profiled messages of solidarity to ending gender-based violence from both civil society and UNFICYP personnel.
47. The Technical Committee on Gender Equality, co-chaired by the two missions on the ground, continued to engage, including on how to further implement the “Action Plan on ways to ensure women’s full, equal and meaningful participation in the settlement process/an eventual settlement process” in Cyprus. No significant progress was made despite frequent discussions both at the level of the Technical Committee and at the level of the two leaders’ representatives.
48. In line with its objectives to advance gender parity and support gender mainstreaming across the mission, UNFICYP continued to focus on greater gender inclusion throughout its operations and on supporting an environment that is also responsive to the particular needs of female peacekeepers. In particular, discussion forums and capacity building sessions were held with uniformed personnel, and further emphasis to ensuring gender-responsive operations was highlighted across mission components.
49. Since the start of its operations in 2006, the bicommunal teams of scientists of the Committee on Missing Persons in Cyprus, supported by the United Nations and mandated to recover, identify and return the remains of persons who went missing during the events of 1963/64 and 1974, have exhumed or received the remains of 1,191 persons on both sides of the island. The European Union remains the Committee’s main financial contributor. Seven persons were exhumed during the reporting period with six teams of Greek Cypriot and Turkish Cypriot scientists presently carrying out excavations across the island. The overall exhumation figure may include persons who are not on the official list of missing persons and is finalized only after the completion of anthropological analysis and DNA identification, a process commonly completed within one to two years. If the identified remains are not related to the mandate of the Committee, they are then subtracted from the official exhumation figures.
50. To date, of 2,001 missing persons, 1,027 have been formally identified and their remains returned to their families for dignified burials, including one during the reporting period.
51. In an effort to obtain additional information on the location of the burial sites of missing persons, the Committee continued its efforts to gain access to information from the archives of countries that had maintained a military or police presence in Cyprus in 1963/64 and 1974. The Turkish Cypriot office of the Committee continued to have access to Turkish army aerial photos taken in 1974, and the Greek Cypriot office of the Committee continued to research the Republic of Cyprus National Guard archives of 1974. In line with the now complete digitization of the archives of its Greek Cypriot and Turkish Cypriot offices, the Committee is also using a shared web-based geographic information system application that allows for the visualization and sharing of information between the Committee’s three offices and is accessible to field- and office-based employees.
52. During the period under review, UNFICYP maintained its efforts to ensure strict adherence to the United Nations policy of zero tolerance for sexual exploitation and abuse. In coordination with the Regional Conduct and Discipline Section based at the United Nations Interim Force in Lebanon, the mission implemented activities related to prevention, enforcement and remedial action regarding misconduct, including sexual exploitation and abuse, fraud and prohibited conduct in the workplace.
53. Most of the training for all categories of personnel in the mission related to conduct and discipline, including on the prevention of sexual exploitation and abuse, fraud and corruption, continued to be delivered online.
54. During the reporting period, UNFICYP did not receive any allegations of sexual exploitation and/or abuse.
58. While there was some hope at the beginning of the current reporting period that the two sides would redouble their efforts to achieve cooperation on potential bicommunal projects, and in so doing build more goodwill and trust, paving the way for more such projects and, eventually, for a new round of settlement talks, those hopes were dashed within a few months. A surge in hard-line rhetoric on both sides has led to increased rigidity while the prospects for a mutually-agreeable settlement continue to fade.
59. External factors also negatively impacted the overall political situation and highlight the need for intra-island solutions instead of unilateral actions. Irregular migration was one important external factor. There is no doubt that the island has been facing a genuine crisis given the number of asylum-seekers, refugees and irregular migrants compared with the size of the island’s population. However, a lack of access to asylum procedures in accordance with international law continues to exacerbate the problem and is of serious concern to the United Nations.
60. I call upon both sides to work together and mobilize their efforts to address the source of the problem. I would encourage the continuation of regular interaction between experts on both sides to discuss the issue of irregular migration in meetings facilitated by the United Nations missions on the ground, and with technical expertise from the representative of the Office of the United Nations High Commissioner for Refugees on the island. Common sense needs to prevail, with the acceptance that – as evidenced by cooperation in addressing COVID-19 – dialogue and coordinated policies will in no way affect the political status of either side.
61. A second major factor, closely linked to the first one, is the global economic crisis. It has reinforced the necessity to significantly energize Green Line trade for the benefit of both communities, strengthening the resilience of the island as a whole against global uncertainties. For this to happen, the leadership of both communities should remove the remaining obstacles and publicly endorse trade between the two communities. Another impact of the crisis is in the unequal ways it has affected the two communities, bolstering economic disparity and fuelling not only intercommunal resentment, but also illegal trafficking across the buffer zone and its accompanying criminality.
62. Notwithstanding repeated calls by the Security Council and me, efforts in Cyprus to achieve greater economic and social parity between the two sides and to broaden and deepen economic, cultural and other forms of cooperation remain limited. Crossing points should facilitate the flow of traffic, and the full implementation of European Council regulation (EC) No. 866/2004 (the Green Line Regulation) would significantly help to increase the volume of trade and should be pursued with renewed vigour. Increased cross-island trade, together with deeper economic, social, cultural, sporting and other ties and contacts, would help to address the increasing concerns of the Turkish Cypriots regarding their isolation and promote trust between the communities.
63. Given the complex regional environment and its impact on Cyprus, I call upon relevant actors in the region to exercise restraint and take constructive approaches to resolving their disputes. It is important that all parties demonstrate their goodwill and make greater efforts to create conditions conducive to a political settlement.
64. I believe that sustainable peace in Cyprus can only rest on the basis of a solid reconciliation. As long as the two communities remain apart and rely on divisive narratives to formulate their understanding of the other, it will be extremely difficult to achieve such reconciliation. I am thus concerned about the lack of meaningful interactions between the two communities, which remained largely estranged from each other and focused mainly on the internal issues of their respective sides. With the passage of time and the risk that the communities drift ever further apart, supporting people-to-people trust-building and fostering cooperation more broadly on issues that affect the daily life of Cypriots, including through deeper social, cultural, sporting and other ties, is fundamental. I urge the leaders to encourage more direct contact and cooperation between the two communities and to provide concrete support for people-to-people initiatives, as called for by the Security Council and as evidence of their genuine commitment to a solution.
65. The Security Council has also repeatedly called upon the leaders to refrain from using rhetoric that might deepen the mistrust between the communities, insisting on the importance of improving the public atmosphere and preparing the public for a settlement, while also highlighting the importance of peace education. Most of these pillars of reconciliation, unfortunately, remain to be built, and I especially regret the absence of progress towards removing divisive and intolerant rhetoric from schoolbooks, especially the Greek Cypriot ones. The unfortunate suspension of the Turkish Cypriot authorities’ support for the “Imagine” project under the auspices of the Technical Committee on Education was symptomatic of two underlying issues: the first one is the increasing fragility of existing bicommunal initiatives in a context of a widening political gap between the sides; the second is a reflection of the political sensitivity that surrounds the issue of education, which was deemed by the Security Council as a critical tool to support the peace process by fostering reconciliation, or, if left as such, as a major impediment to reconciliation by reinforcing antagonisms. So far, very little has been done in that regard, which has in turn bolstered political constituencies unfavourable to dialogue and compromise.
66. In their efforts to promote closer cooperation between the communities, local and international actors continue to be confronted with challenges and obstacles linked to the status of the north and concerns relating to “recognition”. While the United Nations policy on Cyprus is maintained and decisions of the Security Council on the matter are upheld, I reiterate that concerns about recognition should not in themselves constitute an obstacle to increased cooperation.
67. It is critical, especially in a time of increased division, that the leaders and their representatives continue to provide the technical committees with the political support that they require to sustain their constructive dialogue and deliver tangible results. The technical committees, as one of the few mechanisms where both communities can freely discuss and address issues of common concerns, and in so doing build more favourable conditions for a future settlement, must be protected and insulated from larger political tensions.
68. UNFICYP prioritizes women’s full, equal and meaningful participation in peace and political processes at all levels. Therefore, in the absence of formal negotiations, it should be explored how the leaders themselves, and through the Technical Committee on Gender Equality, both in advance of and throughout an eventual settlement process/the settlement process, can regularly engage with civil society, including women and youth organizations to solicit their views in order to prepare the ground for the future. To this end, the UN stands ready to help initiate a robust standing platform for regular consultations with “all of civil society”.
69. The absence of progress towards finding common ground and leading to full- fledged negotiations has allowed for new facts on the ground and given rise to provocative unilateral actions that raise tensions. In this context, UNFICYP continues to face significant violations and contraventions of the mission’s aide- memoire. I note with concern that this situation could lead to systematic brinkmanship that might only worsen the already difficult climate between the parties.
70. Encroachment by both sides into the buffer zone, mostly in the form of unauthorized construction, but also occasional military incursion, remains one of the main sources of tensions, especially when distorted and amplified by disinformation. In addition to creating operational challenges for UNFICYP, these actions generate a more hostile climate on the ground and between the sides and can carry security risks. Unauthorized construction for private and commercial use in the buffer zone, in contravention of established procedures for the management of civilian activity, undermines respect for the United Nations delineation of the buffer zone and for the mandated authority of UNFICYP. I urge both sides, once again, to respect and abide by the United Nations delineation of the buffer zone, which is the only delineation recognized by the Security Council. I recall the Council’s request that all unauthorized constructions inside the buffer zone be removed and that both sides prevent unauthorized military and civilian activities within and along the ceasefire lines.
71. Another example of the contravention of the mission’s aide-memoire was the enhancement of surveillance technology on both sides of the buffer zone, which was done without consultation with UNFICYP. As proposed in my previous reports, I would urge the parties to work with my Special Representative to explore the idea of unstaffing the ceasefire lines, in return for the potential validation by the United Nations of surveillance technology that is neither deployed inside the buffer zone nor able to see beyond it. I believe that such a measure could significantly contribute to building confidence and stabilizing the buffer zone.
72. Beyond the buffer zone itself, I have repeatedly stressed the importance of the parties refraining from taking unilateral actions that could raise tensions and compromise a return to talks, while also calling upon all parties to engage in dialogue in order to resolve their differences. In that respect, I reiterate my concern over earlier developments in the fenced-off area of Varosha and the lack of response to the Security Council’s call for a reversal of the actions taken since the announcement of the partial reopening of the fenced-off town in October 2020. I further recall the Council’s decisions related to Varosha, notably its resolutions 550 (1984) and 789 (1992), and the importance of adhering fully to those resolutions, underscoring that the position of the United Nations on this matter remains unchanged. I also deplore the restrictions on the freedom of movement of UNFICYP imposed in the area and elsewhere, as in Strovilia, and once again request that the ability of the mission to patrol and implement its mandated activities be restored in full. I recall that the mandate provided by the Council to UNFICYP is not limited to the buffer zone but extends to the entire island.
73. As stated above, direct interactions do not in any way affect the status of the parties and are important for addressing issues in a timely and effective manner. Therefore, I urge the sides to put aside rigid perspectives and instead accept that the establishment of a direct military contact mechanism between the opposing forces would be a very positive step for stability and confidence-building on the island, especially in the context of the current increase in militarization. In that regard, I welcomed in my last report the proposal made by the Greek Cypriot side. Similarly, while I have welcomed the extension of the Joint Contact Room under the auspices of the Technical Committee on Crime and Criminal Matters to the village of Pyla/Pile, I hope the two sides will come together and address the mismatch of presence of the two sides in the new mechanism.
74. In the light of the continued contribution of UNFICYP to peace and stability and to the creation of conditions conducive to a political settlement, I recommend that the Security Council extend the mandate of the mission for six months, until 31 July 2023.
75. I would like to thank the partners, in particular the European Commission, that have provided support for the work of both United Nations missions in Cyprus, the United Nations Development Programme and the Committee on Missing Persons in Cyprus, that have contributed to the implementation of important confidence- building measures. I also thank the 36 countries that have contributed troops, police or both to UNFICYP since 1964 and pay tribute to the 186 peacekeepers who have lost their lives in the service of peace in Cyprus.
76. I express my gratitude to my Special Representative in Cyprus, Head of UNFICYP and Deputy Special Adviser on Cyprus, Colin Stewart, for his leadership of the United Nations presence on the island. I also express my appreciation to all the women and men serving in UNFICYP for their steadfast commitment to the implementation of the mandate of the mission and the cause of peace on the island.
|
Country |
Number of military personnel |
|
Argentina |
249 |
|
Austria |
3 |
|
Brazil |
2 |
|
Canada |
1 |
|
Chile |
6 |
|
Ghana |
1 |
|
Hungary |
11 |
|
India |
1 |
|
Norway |
2 |
|
Pakistan |
3 |
|
Paraguay |
12 |
|
Russian Federation |
3 |
|
Serbia |
8 |
|
Slovakia |
238 |
|
Ukraine |
0 |
|
United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland |
257 |
|
Totala |
797 |
|
Country |
Number of police personnel |
|
Bangladesh |
1 |
|
Bosnia and Herzegovina |
6 |
|
China |
4 |
|
Czech |
1 |
|
Finland |
5 |
|
Indonesia |
2 |
|
Ireland |
12 |
|
Italy |
4 |
|
Jordan |
5 |
|
Lithuania |
1 |
|
Montenegro |
4 |
|
Nepal |
2 |
|
Romania |
7 |
|
Russian Federation |
4 |
|
Serbia |
2 |
|
Slovakia |
5 |
|
Sweden |
3 |
|
Totala |
68 |
a Of the military personnel, 722 are men and 75 are women. Of the police personnel, 37 are men and 31 are women.
50 000
33°E
500 000
Η έκθεση αυτή θα εκδοθεί ως έγγραφο του Συμβουλίου Ασφαλείας με το σύμβολο S/2023/3.
3 Ιανουαρίου 2023
Επιχείρηση των Ηνωμένων Εθνών στην Κύπρο
Έκθεση του Γενικού Γραμματέα
I. Εισαγωγή
1. Η παρούσα έκθεση για την Ειρηνευτική Δύναμη των Ηνωμένων Εθνών στην Κύπρο (ΟΥΝΦΙΚΥΠ) καλύπτει τις εξελίξεις από τις 15 Ιουνίου έως τις 12 Δεκεμβρίου 2022. Επικαιροποιεί την καταγραφή των δραστηριοτήτων που διεξήγαγε η ΟΥΝΦΙΚΥΠ σύμφωνα με το ψήφισμα 186 (1964) του Συμβουλίου Ασφαλείας και τα μεταγενέστερα ψηφίσματα του Συμβουλίου, με πιο πρόσφατο το ψήφισμα 2646 (2022), από την έκδοση των εκθέσεών μου με ημερομηνία 5 Ιουλίου 2022 για την ΟΥΝΦΙΚΥΠ (S/2022/533) και για την αποστολή καλών υπηρεσιών μου στην Κύπρο (S/2022/534).
2. Στις 12 Δεκεμβρίου 2022, η δύναμη της στρατιωτικής συνιστώσας ανερχόταν σε 797 (722 άνδρες και 75 γυναίκες, ή 9,4% γυναίκες για όλους τους βαθμούς, σε σύγκριση με τον συνολικό παγκόσμιο στόχο για τις ειρηνευτικές επιχειρήσεις 9% γυναίκες), ενώ η δύναμη της αστυνομικής συνιστώσας ανερχόταν σε 68 (37 άνδρες και 31 γυναίκες, ή 46% γυναίκες σε σύγκριση με τον συνολικό παγκόσμιο στόχο 23% γυναίκες) (βλ. παράρτημα).
II. Σημαντικές εξελίξεις
3. Το πολιτικό κλίμα μεταξύ των δύο πλευρών χαρακτηρίστηκε από σημαντική σκλήρυνση των θέσεων και αύξηση της μη βοηθητικής ρητορικής, με φόντο την προεκλογική εκστρατεία και τη μείωση της εμπιστοσύνης της κοινής γνώμης στη δυνατότητα των πλευρών να βρουν κοινό έδαφος για την πορεία προς τα εμπρός όσον αφορά τις συνομιλίες για τη διευθέτηση. Εσωτερικά, κάθε κοινότητα έτεινε να εστιάζει την προσοχή της στις εσωτερικές πολιτικές εξελίξεις και σε κοινωνικοοικονομικά ζητήματα.
4. Υπήρξαν δύο σημαντικές εξελίξεις από πολιτική άποψη. Πρώτον, η Τουρκία και η τουρκοκυπριακή ηγεσία καταδίκασαν την ανακοίνωση στις 16 Σεπτεμβρίου από τις Ηνωμένες Πολιτείες ότι ήραν τους περιορισμούς αμυντικού εμπορίου στην Κυπριακή Δημοκρατία για το οικονομικό έτος 2023 και αντέδρασαν με την υπόσχεση να ενισχύσουν τη στρατιωτική τους παρουσία στο βόρειο τμήμα του νησιού. Μετά την ανακοίνωση της Κυπριακής Δημοκρατίας για σημαντική αύξηση του στρατιωτικού της προϋπολογισμού, η τουρκοκυπριακή ηγεσία δήλωσε ότι οι εξοπλιστικές δραστηριότητες της ελληνοκυπριακής πλευράς δεν θα μείνουν ασχολίαστες.
5. Δεύτερον, στις 19 Σεπτεμβρίου, τουρκοκυπριακή αντιπροσωπεία παρουσίασε στη Γραμματεία σχέδιο εγγράφου-πλαισίου που υποτίθεται ότι θα επισημοποιούσε τη σχέση μεταξύ της ΟΥΝΦΙΚΥΠ και των τουρκοκυπριακών αρχών.
6. Νωρίτερα κατά την περίοδο αναφοράς, ο Ειδικός Αντιπρόσωπος/Αναπληρωτής Ειδικός Σύμβουλος είχε επιτύχει συναίνεση με τους εκπροσώπους των Ελληνοκυπρίων και των Τουρκοκυπρίων ηγετών σε μια φιλόδοξη ατζέντα για την προώθηση μιας σειράς έργων για την αντιμετώπιση θεμάτων αμοιβαίου ενδιαφέροντος και την οικοδόμηση εμπιστοσύνης προς την κατεύθυνση της βελτίωσης των συνθηκών για μελλοντικές συνομιλίες διευθέτησης. Στις τακτικές εβδομαδιαίες συναντήσεις τους, προσπάθησαν να συνεχίσουν να απομονώνουν το έργο των τεχνικών επιτροπών από την ευρύτερη πολιτική δυναμική και τη δυναμική της ασφάλειας που αφορά το Κυπριακό. Ως αποτέλεσμα αυτών των προσπαθειών, πέτυχαν κάποια πρόοδο, με νέες συμφωνίες στους τομείς του περιβάλλοντος, του πολιτισμού, των οικονομικών και εμπορικών θεμάτων, της πολιτιστικής κληρονομιάς και πολλών άλλων θεμάτων. Στο δεύτερο μέρος της περιόδου αναφοράς, ωστόσο, το δύσκολο πολιτικό περιβάλλον άρχισε να επηρεάζει τη συνεργασία και να δημιουργεί αναποδιές στις δραστηριότητες ορισμένων τεχνικών επιτροπών. Περισσότερες λεπτομέρειες παρέχονται στην έκθεση για την αποστολή καλών υπηρεσιών μου στην Κύπρο (S/2022/XXX).
III. Δραστηριότητες της Ειρηνευτικής Δύναμης των Ηνωμένων Εθνών στην Κύπρο
7. Το έργο της ειρηνευτικής αποστολής εξακολουθεί να επηρεάζεται από την έλλειψη κοινού εδάφους μεταξύ των μερών έναντι των ειρηνευτικών συνομιλιών και την απουσία προοπτικών για μια αμοιβαία αποδεκτή λύση. Η δυσπιστία μεταξύ της πολιτικής ηγεσίας των δύο πλευρών οδήγησε συχνά στην ταχεία πολιτική κλιμάκωση των τοπικών επεισοδίων χαμηλού επιπέδου, τα οποία με τη σειρά τους, ενισχυόμενα από μερικά λαϊκά μέσα ενημέρωσης, αύξησαν περαιτέρω τη διχαστική ρητορική. Ως αποτέλεσμα, η αποστολή και η ηγεσία της βρίσκονταν συχνά ανάμεσα σε αντίθετες αφηγήσεις και στην έλλειψη πολιτικής βούλησης για την αποτροπή μιας τέτοιας κλιμάκωσης.
8. Το κύρος της ΟΥΝΦΙΚΥΠ, με εντολή του Συμβουλίου Ασφαλείας, συνέχισε να αμφισβητείται, τόσο όσον αφορά τη θέση των γραμμών κατάπαυσης του πυρός των Ηνωμένων Εθνών όσο και όσον αφορά τον ρόλο της αποστολής - ένας ρόλος ο οποίος διατυπώθηκε ρητά στο βοηθητικό σημείωμα του 1989, το οποίο επικαιροποιήθηκε το 2018 και εγκρίθηκε από το Συμβούλιο το ίδιο έτος.
9. Υπήρξε μείωση των περιπτώσεων COVID-19 στο πλαίσιο της ΟΥΝΦΙΚΥΠ, με 70 αναφερόμενες περιπτώσεις (35 στρατιωτικές, 3 αστυνομικές των Ηνωμένων Εθνών και 32 πολιτικό προσωπικό). Δεν υπήρξαν περιπτώσεις νοσηλείας ή σοβαρής ασθένειας.
A. Πρόληψη των εντάσεων εντός και γύρω από τη νεκρή ζώνη
10. Εμπειρικά στοιχεία δείχνουν ότι η παράνομη διακίνηση μέσω της νεκρής ζώνης έχει αυξηθεί, αντανακλώντας ίσως τη συνεχή διεύρυνση του οικονομικού χάσματος μεταξύ των δύο πλευρών. Η βαθιά οικονομική κρίση στο βορρά είχε ως αποτέλεσμα πολλοί μετανάστες να γίνονται όλο και πιο ευάλωτοι στο να χρησιμοποιηθούν για εγκληματικές δραστηριότητες. Η μετακίνηση των μεταναστών, τόσο βόρεια όσο και νότια του νησιού, δημιούργησε εντάσεις μεταξύ των πλευρών και συνέχισε να πυροδοτεί απροειδοποίητες αντιδράσεις που, σε πρόστιμο, δεν αντιμετώπισαν το πρόβλημα και δημιούργησαν νέα, μεταβάλλοντας το status quo της νεκρής ζώνης.
11. Η ΟΥΝΦΙΚΥΠ εξακολουθεί να ανησυχεί ιδιαίτερα για τις μη εξουσιοδοτημένες κατασκευές στη νεκρή ζώνη, καθώς αυτές επηρεάζουν το status quo καταλαμβάνοντας εκ των πραγμάτων περιοχές που προορίζονταν να παραμείνουν νεκρή ζώνη ασφαλείας μεταξύ των αντιμαχόμενων δυνάμεων. Από την άποψη αυτή, ο μη εξουσιοδοτημένος φράκτης από σύρμα concertina που αναπτύχθηκε στις αρχές του 2021 παράλληλα με τη νότια γραμμή κατάπαυσης του πυρός, στο μεγαλύτερο μέρος του εντός της νεκρής ζώνης, και εκτείνεται σε μήκος 12 χιλιομέτρων, δεν απομακρύνθηκε. Άλλα 2 χλμ. προστέθηκαν κατά την περίοδο αναφοράς. Η Κυπριακή Δημοκρατία δημιούργησε μια νέα επίσημη δύναμη τάξης και νόμου με δύναμη 300 ατόμων για να περιπολεί κατά μήκος αυτού του φράχτη, προκειμένου να αποτρέψει τη διέλευση μεταναστών και αιτούντων άσυλο προς τα νότια. Μια τέτοια περιπολία εντός της νεκρής ζώνης θα θεωρούνταν σημαντική παραβίαση. Κατά μήκος της βόρειας γραμμής κατάπαυσης του πυρός, η κατασκευή ορυγμάτων και η τοποθέτηση άλλων φραγμών εντός της νεκρής ζώνης φαίνεται να αποσκοπεί στη μονομερή μεταβολή των ορίων της νεκρής ζώνης σε μερικές τοπικές περιοχές.
12. Κατά μέσο όρο, η αποστολή αντιμετωπίζει περίπου 10 περιστατικά εντός και γύρω από τη νεκρή ζώνη κάθε 24 ώρες, επικοινωνώντας και εμπλεκόμενη με τις δύο πλευρές σε όλα τα επίπεδα για να διασφαλίσει ότι δεν θα κλιμακωθούν περαιτέρω. Ωστόσο, ορισμένα μέσα ενημέρωσης έχουν σε ορισμένες περιπτώσεις παραποιήσει ορισμένα από αυτά τα περιστατικά, οδηγώντας σε εσφαλμένες αντιλήψεις για την αποστολή και στις δύο πλευρές του νησιού. Κατά συνέπεια, οι αντιλήψεις των Κυπρίων για τα Ηνωμένα Έθνη και στις δύο πλευρές του νησιού φαίνεται να έχουν επιδεινωθεί.
13. Όπως και στην προηγούμενη περίοδο αναφοράς, υπήρξε ένα ακόμη περιστατικό στις 15 Νοεμβρίου, όπου ειρηνευτές δέχθηκαν πυρά από άγνωστα άτομα εντός της νεκρής ζώνης. Ωστόσο, σε αυτή την περίπτωση, φαίνεται ότι έγινε με κυνηγετικό όπλο εκτός βεληνεκούς.
14. Στα Βαρώσια, δεν ελήφθησαν μέτρα για να αντιμετωπιστεί η έκκληση που απηύθυνε το Συμβούλιο Ασφαλείας με το ψήφισμά του 2646 (2022) για την άμεση αντιστροφή των ενεργειών που έγιναν από τον Οκτώβριο του 2020. Η ΟΥΝΦΙΚΥΠ δεν παρατήρησε καμία σημαντική αλλαγή στο 3,5% των Βαρωσίων, όπου τον Ιούλιο του 2021 ανακοινώθηκε ότι το στρατιωτικό καθεστώς είχε αρθεί στο πλαίσιο της προετοιμασίας για την ανακαίνιση- ωστόσο, η αποστολή έχει περιορισμένη πρόσβαση στην περιοχή αυτή. Συνεχίστηκαν οι προαναφερθείσες εργασίες καθαρισμού της βλάστησης, οι ηλεκτρολογικές εργασίες, η διάνοιξη δρόμων και η κατασκευή περιφράξεων. Πολλοί επισκέπτες, Κύπριοι και ξένοι, συνέχισαν να επισκέπτονται τα τμήματα της πόλης που σταδιακά έγιναν προσβάσιμα στο κοινό. Έγιναν πολιτικές ανακοινώσεις σχετικά με το ενδεχόμενο ανοίγματος δημόσιων κτιρίων στα Βαρώσια, γεγονός που προκάλεσε ανησυχία στην ελληνοκυπριακή κοινότητα και προκάλεσε επανειλημμένες εκκλήσεις της αποστολής, των κρατών μελών και των Ελληνοκυπρίων προς τους Τουρκοκύπριους και την Τουρκία να συμμορφωθούν με τα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας για τα Βαρώσια., συμπεριλαμβανομένης της διασφάλισης συστηματικής και αποτελεσματικής παρακολούθησης και υποβολής εκθέσεων από την αποστολή. Η ΟΥΝΦΙΚΥΠ παρατήρησε και πάλι τη χρήση εναέριων υπερπτήσεων εμπορικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών, που συνδέονται, κατά την εκτίμηση της αποστολής, με την παρακολούθηση επισκέψεων πολιτών. Η πρόσβαση σε ολόκληρο το Βαρόσι για τις περιπολίες της ΟΥΝΦΙΚΥΠ, ωστόσο, παραμένει σημαντικά περιορισμένη από το 1974.
15. Σε σχέση με το καθεστώς των Βαρωσίων, η ΟΥΝΦΙΚΥΠ εξακολουθεί να καθοδηγείται από τα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας. Κατά συνέπεια, η αποστολή και η Γραμματεία έχουν επανειλημμένα εκφράσει την ανησυχία τους για τις εξελίξεις στο περιφραγμένο τμήμα της πόλης. Τα Ηνωμένα Έθνη συνεχίζουν να θεωρούν την κυβέρνηση της Τουρκίας υπεύθυνη για την κατάσταση στα Βαρώσια.
16. Ομοίως, στα Στροβίλια, η ελευθερία κινήσεων της αποστολής είναι περιορισμένη και το φυλάκιο συνδέσμου παραμένει υπερπλήρες από τις τουρκοκυπριακές δυνάμεις ασφαλείας.
17. Η μη εξουσιοδοτημένη χρήση εμπορικών αεροσκαφών πάνω από τη νεκρή ζώνη συνέχισε να αποτελεί σημαντική ανησυχία για την αποστολή.
B. Πρόληψη της επανάληψης των συγκρούσεων και διατήρηση του στρατιωτικού status quo
18. Η κατάσταση στη νεκρή ζώνη δεν φάνηκε να επηρεάζεται σημαντικά από την αύξηση των περιφερειακών εντάσεων. Τα δεδομένα που συνέλεξε και αξιολόγησε η αποστολή δεν υποδεικνύουν σαφή συσχέτιση μεταξύ της περιφερειακής κατάστασης και των εξελίξεων στον τομέα της ασφάλειας κατά μήκος των γραμμών κατάπαυσης του πυρός.
19. Ο συνολικός αριθμός των στρατιωτικών παραβιάσεων αυξήθηκε σημαντικά τον Σεπτέμβριο και αυτό αποδόθηκε στην μη εξουσιοδοτημένη εγκατάσταση και αναβάθμιση του εξοπλισμού επιτήρησης από τις τουρκοκυπριακές δυνάμεις ασφαλείας στη Λευκωσία και στις "κινήσεις προς τα εμπρός" στο νεκροταφείο Wayne's Keep (βλ. παρακάτω). Μέχρι τον Οκτώβριο, ο αριθμός των παραβιάσεων είχε μειωθεί και πάλι.
20. Η αποστολή παρατήρησε ότι η Ελληνοκυπριακή Εθνική Φρουρά πρόσθεσε 65 νέες μη εξουσιοδοτημένες προκατασκευασμένες θέσεις βολής από σκυρόδεμα κατά μήκος της γραμμής κατάπαυσης του πυρός τους, ανεβάζοντας τον συνολικό αριθμό από το 2019 σε περίπου 290. Κατά μήκος της βόρειας γραμμής κατάπαυσης του πυρός προστέθηκαν 8 νέες προκατασκευασμένες θέσεις πυρός από σκυρόδεμα, ανεβάζοντας το σύνολο σε 11. Όλες αυτές οι κατασκευές είναι μη εξουσιοδοτημένες και καταδεικνύουν τον κίνδυνο κλιμάκωσης "τιτάνιος προς τι" που μπορεί να προκαλέσει κάθε μεμονωμένη παραβίαση. Η ΟΥΝΦΙΚΥΠ διαμαρτύρεται συνεχώς για τη συνεχιζόμενη στρατιωτικοποίηση των γραμμών κατάπαυσης του πυρός, η οποία, μαζί με την ανάπτυξη του φράχτη, ενισχύει την αντίληψη περί "σκληρών συνόρων".
21. Οι εντάσεις μεταξύ της ΟΥΝΦΙΚΥΠ και των τουρκοκυπριακών αρχών αυξήθηκαν στην περιοχή του νεκροταφείου Wayne's Keep, ενός επίσημου χώρου της Επιτροπής Τάφων Πολέμου της Κοινοπολιτείας που χρονολογείται από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Η διαμάχη οδήγησε σε αρκετά περιστατικά παραβίασης της "κίνησης προς τα εμπρός" από τις τουρκοκυπριακές δυνάμεις ασφαλείας. Ενώ αυτή η περιοχή της νεκρής ζώνης διεκδικείται εδώ και καιρό από τις τουρκοκυπριακές αρχές, με την πάροδο των ετών είχε βρεθεί ένας τρόπος λειτουργίας για τη μείωση των εντάσεων. Κατά την περίοδο αναφοράς, ωστόσο, οι τουρκοκυπριακές αρχές προέβησαν σε απαιτήσεις για νέες διαδικασίες σύμφωνα με τη διεκδίκηση της περιοχής, αγνοώντας το γεγονός ότι η περιοχή αυτή είχε οριστεί ως μέρος της νεκρής ζώνης από το 1974. Όπως έχει επανειλημμένα καταστήσει σαφές το Συμβούλιο Ασφαλείας, η ΟΥΝΦΙΚΥΠ - η οποία καθόρισε τις γραμμές κατάπαυσης του πυρός το 1974 - είναι ο μόνος αρμόδιος φορέας για να επιβεβαιώσει αμερόληπτα πού βρίσκονται, και οι κανόνες που διέπουν τη νεκρή ζώνη καθορίζονται στο μνημόνιο βοηθείας της.
22. Η ΟΥΝΦΙΚΥΠ συνομίλησε με τις δύο πλευρές σχετικά με το αίτημα του Συμβουλίου Ασφαλείας να αποστελεχωθούν οι θέσεις των αντίπαλων δυνάμεων κατά μήκος των γραμμών κατάπαυσης του πυρός και αντ' αυτού να εγκατασταθούν κάμερες. Ωστόσο, το γενικό επίπεδο δυσπιστίας και ο αυξανόμενος αριθμός παράτυπων διελεύσεων μέσω της νεκρής ζώνης δεν επέτρεψαν την επίτευξη προόδου στο θέμα αυτό. Εν τω μεταξύ, μη εξουσιοδοτημένες αναβαθμίσεις των στρατιωτικών θέσεων παρατήρησης - μεταξύ άλλων μέσω της εγκατάστασης τεχνολογίας επιτήρησης - συνέχισαν να παρατηρούνται με ταχείς ρυθμούς και στις δύο πλευρές.
23. Κατά την περίοδο αναφοράς δεν υπήρξε πρόοδος όσον αφορά τη δημιουργία στρατιωτικού μηχανισμού άμεσης επαφής.
24. Η ΟΥΝΦΙΚΥΠ συνέχισε να παρακολουθεί την έκκληση που απηύθυνε το Συμβούλιο Ασφαλείας στο ψήφισμά του 2646 (2022) προς τις πλευρές να συμφωνήσουν σε "ένα σχέδιο εργασίας για την επίτευξη μιας Κύπρου χωρίς νάρκες". Κατά την περίοδο αναφοράς δεν σημειώθηκε καμία πρόοδος όσον αφορά την εκκαθάριση των 29 εναπομεινάντων ύποπτων επικίνδυνων περιοχών στο νησί, συμπεριλαμβανομένων των τριών ενεργών ναρκοπεδίων της Εθνικής Φρουράς στο νότο και του ναρκοπεδίου των τουρκικών δυνάμεων που κληροδοτήθηκε στα ανατολικά. Ενώ οι τουρκοκυπριακές δυνάμεις ασφαλείας εξέφρασαν δυνητικό ενδιαφέρον για το θέμα, εάν αυτό συνεπάγεται αμοιβαιότητα από την άλλη πλευρά, η Εθνική Φρουρά δεν επιθυμούσε να συζητήσει το θέμα. Η Υπηρεσία Ναρκοκτονίας της αποστολής θα συνεχίσει να ερευνά τις επιλογές για την επόμενη φάση των δραστηριοτήτων εκκαθάρισης που θα παρουσιαστούν στις δύο πλευρές, με ιδιαίτερη έμφαση στη νεκρή ζώνη.
C. Διαχείριση της πολιτικής δραστηριότητας και διατήρηση του νόμου και της τάξης
25. Και οι δύο πλευρές συνέχισαν, κατά καιρούς, να αμφισβητούν την εξουσία της αποστολής που έχει ανατεθεί από το Συμβούλιο Ασφαλείας. Οι αμφισβητήσεις αυτές αφορούσαν κυρίως δύο σημεία: πρώτον, αμφισβητήσεις σχετικά με την ακριβή θέση των γραμμών κατάπαυσης του πυρός και, δεύτερον, σχετικά με την εξουσία της αποστολής κατά την εφαρμογή της εντολής της, ιδίως εντός και γύρω από τη νεκρή ζώνη.
26. Στο σύνολό τους, οι γεωργικές δραστηριότητες στη νεκρή ζώνη διεξήχθησαν σύμφωνα με τους κανόνες της νεκρής ζώνης, όπως ορίζονται στο βοήθημα της αποστολής, χωρίς να προκληθούν εντάσεις με τις αντίπαλες δυνάμεις. Ωστόσο, σε λίγες περιπτώσεις, Ελληνοκύπριοι καλλιεργούσαν στη νεκρή ζώνη χωρίς την κατάλληλη άδεια και πολύ κοντά στις θέσεις των τουρκικών δυνάμεων - μερικές φορές ακόμη και πέρα από τη βόρεια γραμμή κατάπαυσης του πυρός. Τέτοιες δραστηριότητες έτειναν να προκαλούν αντιδράσεις από τις τουρκοκυπριακές αρχές, προειδοποιώντας ότι οποιαδήποτε περαιτέρω διέλευση της βόρειας γραμμής κατάπαυσης του πυρός θα είχε ως αποτέλεσμα τη σύλληψη των ατόμων. Επίσης, κατά καιρούς προκάλεσαν αντιδράσεις από τις τουρκικές δυνάμεις ή τις τουρκοκυπριακές δυνάμεις ασφαλείας, τις περισσότερες φορές με τη μορφή της υπεράριθμης στελέχωσης των στρατιωτικών θέσεων και σε τρεις περιπτώσεις ως παραβιάσεις της "κίνησης προς τα εμπρός" εντός της νεκρής ζώνης. Η ΟΥΝΦΙΚΥΠ ήταν σε κάθε περίπτωση παρούσα επί τόπου για να αποτρέψει την κλιμάκωση της έντασης.
27. Μετά από πολύμηνη εμπλοκή σχετικά με την πρόσβαση και την ανακαίνιση του γηπέδου ποδοσφαίρου Cetinkaya από τους Τουρκοκύπριους, βρέθηκε λύση για να διασφαλιστεί ότι το καθεστώς της νεκρής ζώνης δεν θα μεταβληθεί με οποιονδήποτε τρόπο.
28. Όσον αφορά τη διατήρηση του νόμου και της τάξης, η ΟΥΝΦΙΚΥΠ παρατήρησε ή πληροφορήθηκε από τις αστυνομικές υπηρεσίες κατά μέσο όρο 30 περιστατικά με άμαχο πληθυσμό ανά μήνα εντός της νεκρής ζώνης, γεγονός που ήταν γενικά συνεπές με την τελευταία περίοδο αναφοράς. Αν και οι στοχευμένες περιπολίες και η χρήση καμερών αποδείχθηκαν αποτελεσματικές στην αποτροπή μη εξουσιοδοτημένων δραστηριοτήτων πολιτών σε κάποιο βαθμό, ιδίως στην κεντρική Λευκωσία, εκτιμάται ως πιθανό ότι οι εγκληματίες συνέχισαν τις δραστηριότητές τους σε άλλα σημεία της νεκρής ζώνης. Το συνολικό επίπεδο συνεργασίας μεταξύ των αστυνομικών υπηρεσιών και της ΟΥΝΦΙΚΥΠ μέσω των Κοινών Χώρων Επαφής, υπό την αιγίδα της Τεχνικής Επιτροπής για το Έγκλημα και τα Ποινικά Θέματα, ήταν γενικά αποτελεσματικό και παρατηρήθηκε συνεχής αύξηση του όγκου της ανταλλαγής πληροφοριών.
29. Στο δικοινοτικό χωριό της νεκρής ζώνης Pyla/Pile, το Κοινό Δωμάτιο Επαφής (JCR-Pyla), το οποίο ιδρύθηκε τον Απρίλιο του 2022, συνέχισε να διευκολύνει την ανταλλαγή πληροφοριών, ενώ παράλληλα πλοηγήθηκε στην πολύπλοκη κατάσταση δικαιοδοσίας εκεί. Πραγματοποιήθηκαν δύο αστυνομικές επιδρομές, που οργανώθηκαν τη μία φορά από την CYPOL και την άλλη από το TCP, και οι οποίες συντονίστηκαν και οι δύο με την ΟΥΝΦΙΚΥΠ, για την αντιμετώπιση εγκληματικών δραστηριοτήτων που σχετίζονται με καζίνο, με αποτέλεσμα το κλείσιμο δύο από αυτά. Ωστόσο, παράνομα καζίνο, που συχνά συνδέονται με άλλες εγκληματικές δραστηριότητες, συνέχισαν να λειτουργούν παρά τις προσπάθειες της ΟΥΝΦΙΚΥΠ και των αστυνομικών υπηρεσιών. Ορισμένες πολιτικές εντάσεις προέκυψαν από την άνιση παρουσία των αστυνομικών υπηρεσιών στο ΚΥΠ-Πύλα. Εν τω μεταξύ, το πανεπιστήμιο στην Πύλα/Πυλώνα συνέχισε να λειτουργεί χωρίς άδεια από την ΟΥΝΦΙΚΥΠ και δεν καταγράφηκε πρόοδος στην επίλυση του θέματος του μεγάλου μη εγκεκριμένου κατασκευαστικού έργου που συνδέεται με το πανεπιστήμιο, παρά τις συνεχείς προσπάθειες εμπλοκής της αποστολής.
D. Διακοινοτικές σχέσεις, συνεργασία και οικοδόμηση εμπιστοσύνης
30. Ενώ το COVID-19 συνέχισε να είναι παρόν στο νησί, μια αυξημένη αίσθηση ομαλοποίησης επέτρεψε τη διεξαγωγή τακτικών διακοινοτικών δραστηριοτήτων, όπως και πριν από την πανδημία. Ωστόσο, η συνολική πολιτική κατάσταση δεν ευνοούσε την ενίσχυση των διακοινοτικών πρωτοβουλιών.
31. Ο SRSG/DSASG Stewart συνέχισε να συνομιλεί σε εβδομαδιαία βάση με εκπροσώπους των δύο Κυπρίων ηγετών. Οι συναντήσεις αυτές αποδείχθηκαν κρίσιμες, καθώς επέτρεψαν την άμεση πολιτική εμπλοκή μεταξύ των πλευρών ελλείψει διαπραγματεύσεων, την αντιμετώπιση θεμάτων επί τόπου και τη συζήτηση σημαντικών έργων που αφορούν και τις δύο πλευρές. Στις αρχές της περιόδου αναφοράς συμφωνήθηκε μια ατζέντα για την ανάπτυξη και υλοποίηση δικοινοτικών έργων, αλλά μέχρι τα τέλη Οκτωβρίου οι αυξημένοι πολιτικοί περιορισμοί από κάθε πλευρά είχαν επιβραδύνει σημαντικά τη συνεργασία.
32. Το εμπόριο πέρα από την Πράσινη Γραμμή, που ρυθμίζεται από την ευρωπαϊκή νομοθεσία, ήταν ένα από τα φωτεινά σημεία της διακοινοτικής αλληλεπίδρασης κατά την περίοδο αναφοράς. Αν και δεν υπήρχαν επίσημα στοιχεία, αναμενόταν ότι το εμπόριο μέσω της Πράσινης Γραμμής θα σημείωνε νέα ρεκόρ φέτος, εν μέρει με βάση τη μείωση των εμποδίων στο εμπόριο αρκετών επεξεργασμένων ειδών διατροφής. Τους τελευταίους έξι μήνες, η Κυπριακή Δημοκρατία ήρε εν μέρει την απαγόρευση του εμπορίου στην Πράσινη Γραμμή μεταποιημένων τροφίμων μη ζωικής προέλευσης που παράγονται στο βορρά, επιτρέποντας την εμπορία έξι νέων προϊόντων για πρώτη φορά. Ωστόσο, ψυχολογικά και διοικητικά εμπόδια συνέχισαν να εμποδίζουν το εμπόριο της Πράσινης Γραμμής να αξιοποιήσει πλήρως τις δυνατότητές του και παρεμπόδισαν το λεγόμενο "αντίστροφο εμπόριο" - την πώληση ελληνοκυπριακών προϊόντων στην τουρκοκυπριακή κοινότητα.
33. Ο συνολικός όγκος του εμπορίου της Πράσινης Γραμμής παραμένει μέτριος. Ο Ειδικός Αντιπρόσωπος τάχθηκε δημοσίως υπέρ της άρσης των εμποδίων στο εμπόριο και συνέχισε την εμπλοκή του με τις πλευρές και με διεθνείς εταίρους, όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Παγκόσμια Τράπεζα, για την προώθηση του ενδονησιωτικού εμπορίου ως σημαντικό μέσο για την ανάπτυξη συνθηκών που θα ευνοήσουν την πολιτική διευθέτηση. Οι Τουρκοκύπριοι παραγωγοί συνέχισαν να ενθαρρύνονται να υιοθετήσουν τα πρότυπα της Ευρωπαϊκής Ένωσης προκειμένου να διαθέτουν τα προϊόντα τους στην αγορά πέρα από την Πράσινη Γραμμή.
S/2022/533
34. Η ΟΥΝΦΙΚΥΠ συνέχισε να συγκαλεί και να υποστηρίζει δικοινοτικές δραστηριότητες, τόσο προσωπικά όσο και διαδικτυακά. Η τελευταία μορφή βοήθησε στην προσέγγιση των Κυπρίων που ζουν στο εξωτερικό, οι οποίοι αποτελούν σημαντικό τμήμα του πληθυσμού, αλλά και των Κυπρίων που ζουν εκτός της πρωτεύουσας. Ωστόσο, οι συνεχιζόμενες διαφορές σχετικά με τις ειρηνευτικές συνομιλίες αύξησαν τις πιέσεις μεταξύ των δύο πλευρών και κατά την περίοδο αναφοράς παρατηρήθηκαν προβλήματα και προκλήσεις σε μακροχρόνια προγράμματα, όπως η άρση της υποστήριξης των τουρκοκυπριακών αρχών για το βραβευμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα ειρήνης "Imagine" υπό την αιγίδα της Τεχνικής Επιτροπής Εκπαίδευσης (βλ. έκθεση καλών υπηρεσιών ΧΧΧ), παρά τη δέσμευση του Ειδικού Αντιπροσώπου/Αναπληρωτή Ειδικού Συμβούλου και των ομάδων του. Η αποστολή συνέχισε να επικεντρώνει την υποστήριξή της σε δικοινοτικές δραστηριότητες που δεν αφορούν άμεσα την ειρηνευτική διαδικασία αυτή καθεαυτή, αλλά περισσότερο σε θέματα κοινού ενδιαφέροντος των δύο κοινοτήτων, όπως το περιβάλλον, η επιχειρηματικότητα, η ισότητα των φύλων και η νεολαία. Για παράδειγμα, η ΟΥΝΦΙΚΥΠ, με την υποστήριξη της αποστολής των καλών μου υπηρεσιών, συνέχισε να εφαρμόζει την πρωτοβουλία "Youth Champions for Environment and Peace" (Πρωταθλητές της νεολαίας για το περιβάλλον και την ειρήνη). Ακόμα, συνέχισαν να πραγματοποιούνται δικοινοτικές εκδηλώσεις ειρήνης με την υποστήριξη της αποστολής- για παράδειγμα, στις 7 Οκτωβρίου, 300 Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι συγκεντρώθηκαν στο Ακάκι σε μια επίδειξη δικοινοτικής αλληλεγγύης. Ο συνολικός αριθμός των συμμετεχόντων σε δικοινοτικές δραστηριότητες αυξήθηκε κατά την περίοδο αναφοράς, φθάνοντας τελικά στα προ της πανδημίας επίπεδα.
35. Οι εκπρόσωποι των ελληνοκυπριακών και τουρκοκυπριακών πολιτικών κομμάτων συνέχισαν να συναντώνται προσωπικά, υπό την αιγίδα της Πρεσβείας της Σλοβακίας, και οι θρησκευτικοί ηγέτες της Κύπρου διατήρησαν τη δέσμευσή τους για την οικοδόμηση της ειρήνης και τη συμφιλίωση στο πλαίσιο του Θρησκευτικού Κομματιού της Ειρηνευτικής Διαδικασίας για την Κύπρο, υπό την αιγίδα της Πρεσβείας της Σουηδίας. Περισσότερες λεπτομέρειες παρέχονται στην έκθεση για την αποστολή καλών υπηρεσιών μου στην Κύπρο.
E. Διευκόλυνση της πρόσβασης και ανθρωπιστικές λειτουργίες
36. Η ΟΥΝΦΙΚΥΠ συνέχισε να εκτελεί ανθρωπιστικές λειτουργίες, κυρίως στη χερσόνησο της Καρπασίας για την τοπική ελληνοκυπριακή κοινότητα και στην Πύλα/Πυλώνα για την τουρκοκυπριακή.
37. Τα σημεία διέλευσης λειτούργησαν όπως και πριν από την πανδημία, χωρίς πρόσθετες υγειονομικές απαιτήσεις. Παρά τις περιστασιακές μεμονωμένες περιπτώσεις, δεν υπήρξε κανένα συγκεκριμένο ζήτημα που να εμποδίζει τη ρευστότητα της κυκλοφορίας στα περισσότερα σημεία διέλευσης, με την αξιοσημείωτη εξαίρεση του σημείου διέλευσης Αγίου Δημητρίου/Μεταχάν στη Λευκωσία. Οι Κύπριοι και από τις δύο κοινότητες συνέχισαν να καταγγέλλουν τις μεγάλες ουρές στο συγκεκριμένο σημείο διέλευσης, οι οποίες εξακολουθούν να οφείλονται κυρίως στους ανεπαρκείς ανθρώπινους πόρους που αναπτύσσονται στην ελληνοκυπριακή πλευρά. Η Τεχνική Επιτροπή Διέλευσης, αναζωογονημένη από τα νέα της μέλη, εξέτασε προσεκτικά το θέμα και κατέθεσε σημαντικές προτάσεις για την αντιμετώπισή του. Ελπίζεται ότι θα σημειωθεί πρόοδος κατά την επόμενη περίοδο αναφοράς. Τα σημεία διέλευσης είναι ζωτικής σημασίας για να εξασφαλιστεί ότι οι δύο κοινότητες αλληλεπιδρούν μεταξύ τους, είτε μέσω του εμπορίου είτε μέσω απλών κοινωνικών επαφών.
38. Η πρόσβαση σε θρησκευτικούς χώρους στην άλλη πλευρά της νεκρής ζώνης αυξήθηκε κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου αναφοράς. Ωστόσο, κάποιες εντάσεις εμφανίστηκαν σε μερικές περιπτώσεις, όταν ορισμένοι Ελληνοκύπριοι ιερείς προσπάθησαν να οργανώσουν λειτουργίες στο βορρά και εμποδίστηκαν από τις τουρκοκυπριακές αρχές να το πράξουν. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι ιερείς εμποδίστηκαν να περάσουν, καθώς συμμετείχαν σε πολυδιαφημισμένες στρατιωτικές ασκήσεις μαζί με την Εθνική Φρουρά- σε άλλες περιπτώσεις, είχαν οργανώσει λειτουργίες χωρίς να ενημερώσουν τις τουρκοκυπριακές αρχές και προκάλεσαν διαφωνίες με τους τοπικούς ιερείς.
F. Πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο
39. Περίπου 61.921 Ουκρανοί υπήκοοι έφτασαν στην Κύπρο μεταξύ 24 Φεβρουαρίου και 30 Οκτωβρίου 2022, εκ των οποίων 17.888 υπέβαλαν αιτήσεις για προσωρινή προστασία, ενώ περίπου 14.523 παρέμεναν στην Κύπρο στα τέλη Οκτωβρίου 2022. Η κατακόρυφη αύξηση του αριθμού των αιτήσεων ασύλου συνεχίστηκε και στο δεύτερο μέρος του έτους με τον αριθμό των αιτήσεων ασύλου που υποβλήθηκαν μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου 2022 στην Κυπριακή Δημοκρατία να φτάνει τις 16.705, σημειώνοντας αύξηση 93% σε σύγκριση με την ίδια περίοδο πέρυσι και υπερβαίνοντας κατά 26% το συνολικό αριθμό των αιτήσεων ασύλου που υποβλήθηκαν ολόκληρο το 2021. Οι πέντε πρώτες χώρες προέλευσης των αιτούντων άσυλο ήταν η Συρία (3.148), η Νιγηρία (2.522), η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό (2.468), το Πακιστάν (1.667) και το Μπαγκλαντές (1.133).
40. Η έλλειψη πρόσβασης στις διαδικασίες ασύλου στα σημεία διέλευσης της Πράσινης Γραμμής συνεχίστηκε, οδηγώντας σε αύξηση των παράτυπων διελεύσεων και καθιστώντας τους αιτούντες άσυλο σε κίνδυνο εκμετάλλευσης. Η πρόσληψη 300 ένοπλων αστυνομικών που θα περιπολούν κατά μήκος της νότιας γραμμής κατάπαυσης του πυρός ήταν σε εξέλιξη και αναμένεται να διοριστούν τον Ιανουάριο του 2023 (βλ. ενότητα ΧΧ ανωτέρω).
41. Επιπλέον, αυξήθηκαν και οι παράτυπες αφίξεις με βάρκες. Τα στοιχεία που τηρούνται στο κέντρο πρώτης υποδοχής παράτυπων αφίξεων στην Πουρνάρα δείχνουν ότι περίπου 28 βάρκες έφτασαν από τον Μάιο έως τον Οκτώβριο του 2022 σε σύγκριση με πέντε μεταξύ Ιανουαρίου και Μαΐου 2022. Από την αρχή του έτους έως το τέλος Οκτωβρίου, 15.141 αιτούντες άσυλο καταγράφηκαν στην Πουρνάρα, εκ των οποίων 721 άτομα είχαν φτάσει παράτυπα από τη θάλασσα, με 33 σκάφη που αποβιβάστηκαν απευθείας στο νότο. Οι υπόλοιποι 14.420 καταγεγραμμένοι στην Πουρνάρα έφτασαν από τη στεριά. Επιπλέον, περίπου 365 άτομα, στη συντριπτική τους πλειονότητα Σύροι, εντοπίστηκαν υπό κράτηση στο βορρά αφού έφτασαν παράτυπα με 59 βάρκες μεταξύ Μαΐου - Οκτωβρίου 2022. Πενήντα έξι από τις βάρκες είχαν αναχωρήσει από την Τουρκία, ενώ 2 φέρεται να είχαν αναχωρήσει από τη Συρία και το Λίβανο αντίστοιχα.
42. Η αύξηση του αριθμού των παράτυπων αφίξεων οδήγησε σε επανάληψη των αναχαιτίσεων σκαφών από την Κυπριακή Δημοκρατία, οι οποίες δεν είχαν πραγματοποιηθεί από τον Οκτώβριο του 2021. Συγκεκριμένα, από τον Ιούλιο έως τον Οκτώβριο του 2022, αναχαιτίστηκαν έξι σκάφη. Τέσσερις βάρκες που μετέφεραν 354 άτομα επεστράφησαν στο Λίβανο, με αποτέλεσμα τρεις ακόμη περιπτώσεις αλυσιδωτής επαναπροώθησης στη Συρία ατόμων που χρήζουν διεθνούς προστασίας, συμπεριλαμβανομένου ενός ασυνόδευτου παιδιού. Περίπου 472 άτομα που επέβαιναν στις υπόλοιπες δύο βάρκες διασώθηκαν τελικά στη θάλασσα και αποβιβάστηκαν στην Κω και την Κωνσταντινούπολη, αντίστοιχα.
43. Ο συνεχώς αυξανόμενος αριθμός αφίξεων οδήγησε σε επιδείνωση των συνθηκών υποδοχής στο κέντρο πρώτης υποδοχής της Πουρνάρας και προκάλεσε καθυστερήσεις στην πρόσβαση στις διαδικασίες ασύλου. Το κέντρο συνέχισε να λειτουργεί με δυναμικότητα 300%, με εκατοντάδες να παραμένουν χωρίς στέγη εντός του καταυλισμού, ενώ εκατοντάδες να παραμένουν άστεγοι εκτός του καταυλισμού περιμένοντας την εισαγωγή και την πρόσβαση στις διαδικασίες ασύλου για χρονικά διαστήματα που μπορεί να φτάσουν έως και τις 30 ημέρες για όσους δεν διαθέτουν έγγραφα. Τα ασυνόδευτα παιδιά επηρεάζονται επίσης από αυτές τις συνθήκες, ιδίως τα παιδιά χωρίς χαρτιά, των οποίων η πρόσβαση στις συνθήκες υποδοχής, στις ρυθμίσεις κηδεμονίας και στις διαδικασίες ασύλου μπορεί να καθυστερήσει λόγω της αβεβαιότητας της ηλικίας τους. Εκατοντάδες ασυνόδευτα παιδιά εξακολουθούν να παραμένουν στο κέντρο για παρατεταμένες περιόδους με πλήρη περιορισμό της ελευθερίας μετακίνησής τους και σε υποβαθμισμένες συνθήκες, συμπεριλαμβανομένης της περιορισμένης πρόσβασης σε εγκαταστάσεις υγιεινής. Έχουν ξεσπάσει καυγάδες λόγω της ανεπαρκούς πρόσβασης σε βασικές συνθήκες και του ανταγωνισμού για τους διαθέσιμους πόρους, γεγονός που οδήγησε σε πυρκαγιά που έκαψε 23 στεγαστικές μονάδες και άφησε πάνω από 230 άτομα χωρίς στέγη.
Ζ. Φύλο, γυναίκες, ειρήνη και ασφάλεια
S/2022/533
44. Η ΟΥΝΦΙΚΥΠ υποστήριξε πρωτοβουλίες που έφεραν σε επαφή Κύπριες γυναίκες από όλο το νησί με τη συμμετοχή γυναικών ειρηνοποιών από άλλα συγκρουσιακά πληττόμενα πλαίσια. Συγκεκριμένα, η ΟΥΝΦΙΚΥΠ, μαζί με την Πρεσβεία της Ιρλανδίας, διοργάνωσε εργαστήρια τον Ιούλιο και τον Σεπτέμβριο με γυναίκες διαμεσολαβητές από τη Βόρεια Ιρλανδία, για να υποστηρίξει την κυπριακή κοινωνία των πολιτών να αναπτύξει δεξιότητες και εργαλεία για την ειρηνευτική οικοδόμηση με βάση το τραύμα. Τα εργαστήρια συγκέντρωσαν κυρίως γυναίκες από όλο το νησί και όλων των ηλικιών, για να αναπτύξουν τις ικανότητές τους ως ειρηνοποιών και να προσφέρουν διαφορετικές ευκαιρίες για να επηρεάσουν περαιτέρω την αλλαγή και να αλληλεπιδράσουν για έναν κοινό στόχο. Επιπλέον, η ΟΥΝΦΙΚΥΠ υποστήριξε μια διακοινοτική ομάδα νέων ακαδημαϊκών για να φιλοξενήσει την πρώτη τους εκδήλωση για την οικοδόμηση της ειρήνης, στην οποία συμμετείχε μια γυναίκα ειρηνοποιός από το Ηνωμένο Βασίλειο.
45. Η διακοινοτική δέσμευση της αποστολής και η οικοδόμηση εμπιστοσύνης με ομάδες γυναικών σε όλο το νησί συνεχίστηκε, ιδίως φέρνοντας σε επαφή νέες ομάδες με βάση θέματα κοινού ενδιαφέροντος ή ανησυχίας. Πραγματοποιήθηκαν διάφορες εκδηλώσεις που έφεραν κοντά γυναικείες ενώσεις από πιο απομακρυσμένες περιοχές της Κύπρου για την ενίσχυση των διακοινοτικών επαφών. Η συνεργασία μεταξύ γυναικείων συλλόγων από όλο το νησί που ασχολούνται με την παραδοσιακή χειροτεχνία αποτέλεσε ένα εργαλείο μέσω του οποίου οι γυναίκες μπορούν να αλληλεπιδρούν διακοινοτικά και να αυξάνουν την οικοδόμηση εμπιστοσύνης πέρα από το χάσμα.
46. Στο πλαίσιο αυτό, η ΟΥΝΦΙΚΥΠ διοργάνωσε μια διακοινοτική έκθεση επιχειρήσεων και δικτύωσης σε συνεργασία με οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και από τις δύο κοινότητες και την Παγκόσμια Τράπεζα. Η εκδήλωση περιελάμβανε συζητήσεις σε πάνελ για την ενδυνάμωση των γυναικών στην οικονομική και κοινωνική ζωή και τη σημασία του κανονισμού για την Πράσινη Γραμμή, καθώς και ένα εργαστήριο για την ίδρυση νέων επιχειρήσεων. Στο πλαίσιο των 16 ημερών ακτιβισμού κατά της έμφυλης βίας, η ΟΥΝΦΙΚΥΠ διοργάνωσε διάφορες εκδηλώσεις και εκστρατείες επικοινωνίας. Συγκεκριμένα, πραγματοποιήθηκε ένα διακοινοτικό φόρουμ δικτύωσης της κοινωνίας των πολιτών, με συζήτηση για τη διαδικτυακή βία κατά των γυναικών με ομιλητές και από τις δύο κοινότητες. Επιπλέον, το podcast "Out Loud" της ΟΥΝΦΙΚΥΠ περιελάμβανε μια διαδραστική συζήτηση με γυναίκες ακτιβίστριες που έχουν συμβάλει καθοριστικά στις προσπάθειες για τον τερματισμό της βίας λόγω φύλου σε όλο το νησί. Κατά τη διάρκεια της εκστρατείας, η ΟΥΝΦΙΚΥΠ παρουσίασε επίσης μηνύματα αλληλεγγύης για τον τερματισμό της έμφυλης βίας τόσο από την κοινωνία των πολιτών όσο και από το προσωπικό της ΟΥΝΦΙΚΥΠ.
47. Η Τεχνική Επιτροπή για την Ισότητα των Φύλων, στην οποία συμπροεδρεύουν οι δύο αποστολές επί τόπου, συνέχισε να ασχολείται, μεταξύ άλλων, με τον τρόπο περαιτέρω εφαρμογής του "Σχεδίου Δράσης για τους τρόπους διασφάλισης της πλήρους, ισότιμης και ουσιαστικής συμμετοχής των γυναικών στη διαδικασία διευθέτησης/μια ενδεχόμενη διαδικασία διευθέτησης" στην Κύπρο. Δεν σημειώθηκε σημαντική πρόοδος παρά τις συχνές συζητήσεις τόσο σε επίπεδο Τεχνικής Επιτροπής όσο και σε επίπεδο εκπροσώπων των δύο ηγετών.
48. Σύμφωνα με τους στόχους της για την προώθηση της ισότητας των φύλων και την υποστήριξη της ενσωμάτωσης της διάστασης του φύλου σε όλη την αποστολή, η ΟΥΝΦΙΚΥΠ συνέχισε να εστιάζει στη μεγαλύτερη ενσωμάτωση των φύλων σε όλες τις επιχειρήσεις της και στην υποστήριξη ενός περιβάλλοντος που ανταποκρίνεται επίσης στις ιδιαίτερες ανάγκες των γυναικών ειρηνευτικών δυνάμεων. Συγκεκριμένα, πραγματοποιήθηκαν φόρουμ συζητήσεων και συνεδρίες ανάπτυξης ικανοτήτων με το ένστολο προσωπικό και δόθηκε περαιτέρω έμφαση στη διασφάλιση επιχειρήσεων που ανταποκρίνονται στα φύλα σε όλα τα στοιχεία της αποστολής.
IV. Επιτροπή για τους αγνοούμενους στην Κύπρο
49. Από την έναρξη των εργασιών της το 2006, οι δικοινοτικές ομάδες επιστημόνων της Επιτροπής για τους Αγνοούμενους στην Κύπρο, που υποστηρίζεται από τα Ηνωμένα Έθνη και έχει εντολή να περισυλλέξει, να ταυτοποιήσει και να επιστρέψει τα λείψανα ατόμων που αγνοούνται κατά τη διάρκεια των γεγονότων του 1963/64 και του 1974, έχουν εκταφεί ή παραλάβει τα λείψανα από
1.191 ατόμων και στις δύο πλευρές του νησιού. Η Ευρωπαϊκή Ένωση παραμένει ο κύριος χρηματοδότης της Επιτροπής. Επτά άτομα εκταφιάστηκαν κατά τη διάρκεια της περιόδου αναφοράς, ενώ έξι ομάδες Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων επιστημόνων διεξάγουν ανασκαφές σε όλο το νησί. Ο συνολικός αριθμός των εκταφών μπορεί να περιλαμβάνει άτομα που δεν περιλαμβάνονται στον επίσημο κατάλογο των αγνοουμένων και οριστικοποιείται μόνο μετά την ολοκλήρωση της ανθρωπολογικής ανάλυσης και της ταυτοποίησης του DNA, μια διαδικασία που συνήθως ολοκληρώνεται μέσα σε ένα έως δύο χρόνια. Εάν τα ταυτοποιημένα λείψανα δεν σχετίζονται με την εντολή της επιτροπής, τότε αφαιρούνται από τον επίσημο αριθμό των εκταφών.
50. Μέχρι σήμερα, από τους 2.001 αγνοούμενους, οι 1.027 έχουν επισήμως ταυτοποιηθεί και τα λείψανά τους έχουν επιστραφεί στις οικογένειές τους για αξιοπρεπή ταφή, συμπεριλαμβανομένου ενός κατά την περίοδο αναφοράς.
51. Σε μια προσπάθεια να αποκτήσει πρόσθετες πληροφορίες σχετικά με την τοποθεσία των τόπων ταφής των αγνοουμένων, η Επιτροπή συνέχισε τις προσπάθειές της να αποκτήσει πρόσβαση σε πληροφορίες από τα αρχεία των χωρών που διατηρούσαν στρατιωτική ή αστυνομική παρουσία στην Κύπρο το 1963/64 και το 1974. Το τουρκοκυπριακό γραφείο της Επιτροπής συνέχισε να έχει πρόσβαση σε αεροφωτογραφίες του τουρκικού στρατού που λήφθηκαν το 1974 και το ελληνοκυπριακό γραφείο της Επιτροπής συνέχισε να ερευνά τα αρχεία της Εθνικής Φρουράς της Κυπριακής Δημοκρατίας του 1974. Σύμφωνα με την πλήρη πλέον ψηφιοποίηση των αρχείων του ελληνοκυπριακού και του τουρκοκυπριακού γραφείου της, η Επιτροπή χρησιμοποιεί επίσης μια κοινή διαδικτυακή εφαρμογή γεωγραφικού συστήματος πληροφοριών που επιτρέπει την οπτικοποίηση και την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των τριών γραφείων της Επιτροπής και είναι προσβάσιμη από τους υπαλλήλους του πεδίου και του γραφείου.
V. Συμπεριφορά και πειθαρχία και σεξουαλική εκμετάλλευση και κακοποίηση
52. Κατά την υπό εξέταση περίοδο, η ΟΥΝΦΙΚΥΠ διατήρησε τις προσπάθειές της να διασφαλίσει την αυστηρή τήρηση της πολιτικής των Ηνωμένων Εθνών για μηδενική ανοχή στη σεξουαλική εκμετάλλευση και κακοποίηση. Σε συντονισμό με το Περιφερειακό Τμήμα Δεοντολογίας και Πειθαρχίας που εδρεύει στην Προσωρινή Δύναμη των Ηνωμένων Εθνών στο Λίβανο, η αποστολή εφάρμοσε δραστηριότητες που σχετίζονται με την πρόληψη, την επιβολή και τη λήψη διορθωτικών μέτρων όσον αφορά τα παραπτώματα, συμπεριλαμβανομένης της σεξουαλικής εκμετάλλευσης και κακοποίησης, της απάτης και της απαγορευμένης συμπεριφοράς στο χώρο εργασίας.
53. Το μεγαλύτερο μέρος της εκπαίδευσης για όλες τις κατηγορίες προσωπικού της αποστολής που σχετίζεται με τη συμπεριφορά και την πειθαρχία, συμπεριλαμβανομένης της πρόληψης της σεξουαλικής εκμετάλλευσης και κακοποίησης, της απάτης και της διαφθοράς, συνέχισε να παρέχεται διαδικτυακά.
54. Κατά την περίοδο αναφοράς, η ΟΥΝΦΙΚΥΠ δεν έλαβε καμία καταγγελία για σεξουαλική εκμετάλλευση ή/και κακοποίηση.
VI. Οικονομικές και διοικητικές πτυχές
55. Η Γενική Συνέλευση, με το ψήφισμά της 76/283 της 29ης Ιουνίου 2022, διέθεσε το ποσό των 54,0 εκατομμυρίων δολαρίων για τη συντήρηση της Αποστολής για την περίοδο από την 1η Ιουλίου 2022 έως τις 30 Ιουνίου 2023, συμπεριλαμβανομένης της εθελοντικής συνεισφοράς του ενός τρίτου του καθαρού κόστους της Δύναμης, που ισοδυναμεί με 18,3 εκατομμύρια δολάρια, από την Κυπριακή Κυβέρνηση και της εθελοντικής συνεισφοράς 6,5 εκατομμυρίων δολαρίων από την Κυβέρνηση της Ελλάδας.
56. Στις 7 Δεκεμβρίου 2022, οι μη καταβληθείσες βεβαιωμένες εισφορές στον Ειδικό Λογαριασμό για την ΟΥΝΦΙΚΥΠ ανέρχονταν σε 17,2 εκατομμύρια δολάρια. Το σύνολο των ανεξόφλητων βεβαιωμένων
S/2022/533
εισφορές για όλες τις ειρηνευτικές επιχειρήσεις κατά την ημερομηνία αυτή ανέρχονταν σε 3.311,9 εκατομμύρια δολάρια.
57. Οι επιστροφές των δαπανών για τα στρατεύματα και τον εξοπλισμό που ανήκουν σε ενδεχόμενες επιχειρήσεις πραγματοποιήθηκαν για την περίοδο έως τις 30 Ιουνίου 2022 σύμφωνα με το τριμηνιαίο χρονοδιάγραμμα πληρωμών.
VII. Παρατηρήσεις
58. Ενώ υπήρχε κάποια ελπίδα στην αρχή της τρέχουσας περιόδου αναφοράς ότι οι δύο πλευρές θα διπλασίαζαν τις προσπάθειές τους για να επιτύχουν συνεργασία σε πιθανά δικοινοτικά έργα και, με τον τρόπο αυτό, θα οικοδομούσαν περισσότερη καλή θέληση και εμπιστοσύνη, ανοίγοντας το δρόμο για περισσότερα τέτοια έργα και, τελικά, για έναν νέο γύρο συνομιλιών για τη διευθέτηση, οι ελπίδες αυτές διαψεύστηκαν μέσα σε λίγους μήνες. Η έξαρση της σκληρής ρητορικής και από τις δύο πλευρές οδήγησε σε αυξημένη ακαμψία, ενώ οι προοπτικές για μια αμοιβαία αποδεκτή διευθέτηση συνεχίζουν να εξασθενούν.
59. Εξωτερικοί παράγοντες επηρέασαν επίσης αρνητικά τη συνολική πολιτική κατάσταση και αναδεικνύουν την ανάγκη για ενδονησιωτικές λύσεις αντί μονομερών ενεργειών. Η παράτυπη μετανάστευση ήταν ένας σημαντικός εξωτερικός παράγοντας. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το νησί αντιμετώπιζε μια πραγματική κρίση, δεδομένου του αριθμού των αιτούντων άσυλο, των προσφύγων και των παράτυπων μεταναστών σε σύγκριση με το μέγεθος του πληθυσμού του νησιού. Ωστόσο, η έλλειψη πρόσβασης σε διαδικασίες ασύλου σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο συνεχίζει να επιδεινώνει το πρόβλημα και προκαλεί σοβαρή ανησυχία στα Ηνωμένα Έθνη.
60. Καλώ και τις δύο πλευρές να συνεργαστούν και να κινητοποιήσουν τις προσπάθειές τους για την αντιμετώπιση της πηγής του προβλήματος. Θα ενθάρρυνα τη συνέχιση της τακτικής αλληλεπίδρασης μεταξύ εμπειρογνωμόνων και των δύο πλευρών για τη συζήτηση του ζητήματος της παράτυπης μετανάστευσης σε συναντήσεις που διευκολύνονται από τις αποστολές των Ηνωμένων Εθνών επί τόπου και με την τεχνική εμπειρογνωμοσύνη του εκπροσώπου του Γραφείου της Ύπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες στο νησί. Η κοινή λογική πρέπει να επικρατήσει, με την αποδοχή ότι - όπως αποδεικνύεται από τη συνεργασία για την αντιμετώπιση του COVID-19 - ο διάλογος και οι συντονισμένες πολιτικές δεν θα επηρεάσουν σε καμία περίπτωση το πολιτικό καθεστώς των δύο πλευρών.
61. Ένας δεύτερος σημαντικός παράγοντας, στενά συνδεδεμένος με τον πρώτο, είναι η παγκόσμια οικονομική κρίση. Έχει ενισχύσει την ανάγκη να ενεργοποιηθεί σημαντικά το εμπόριο της Πράσινης Γραμμής προς όφελος και των δύο κοινοτήτων, ενισχύοντας την ανθεκτικότητα του νησιού στο σύνολό του έναντι των παγκόσμιων αβεβαιοτήτων. Για να συμβεί αυτό, οι ηγεσίες των δύο κοινοτήτων θα πρέπει να άρουν τα εναπομείναντα εμπόδια και να υποστηρίξουν δημοσίως το εμπόριο μεταξύ των δύο κοινοτήτων. Ένας άλλος αντίκτυπος της κρίσης είναι οι άνισοι τρόποι με τους οποίους έχει επηρεάσει τις δύο κοινότητες, ενισχύοντας την οικονομική ανισότητα και τροφοδοτώντας όχι μόνο τη διακοινοτική δυσαρέσκεια, αλλά και την παράνομη διακίνηση διαμέσου της νεκρής ζώνης και την εγκληματικότητα που τη συνοδεύει.
62. Παρά τις επανειλημμένες εκκλήσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας και εμού, οι προσπάθειες στην Κύπρο για την επίτευξη μεγαλύτερης οικονομικής και κοινωνικής ισότητας μεταξύ των δύο πλευρών και για τη διεύρυνση και εμβάθυνση της οικονομικής, πολιτιστικής και άλλων μορφών συνεργασίας παραμένουν περιορισμένες. Τα σημεία διέλευσης θα πρέπει να διευκολύνουν τη ροή της κυκλοφορίας και η πλήρης εφαρμογή του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 866/2004 του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου (κανονισμός για την Πράσινη Γραμμή) θα βοηθούσε σημαντικά στην αύξηση του όγκου του εμπορίου και θα πρέπει να επιδιωχθεί με ανανεωμένο σθένος. Το αυξημένο διανησιωτικό εμπόριο, μαζί με βαθύτερους οικονομικούς, κοινωνικούς, πολιτιστικούς, αθλητικούς και άλλους δεσμούς και επαφές, θα βοηθούσε στην αντιμετώπιση των αυξανόμενων ανησυχιών των Τουρκοκυπρίων σχετικά με την απομόνωσή τους και θα προωθούσε την εμπιστοσύνη μεταξύ των κοινοτήτων.
63. Λαμβάνοντας υπόψη το πολύπλοκο περιφερειακό περιβάλλον και τον αντίκτυπό του στην Κύπρο, καλώ τους σχετικούς παράγοντες στην περιοχή να επιδείξουν αυτοσυγκράτηση και να υιοθετήσουν εποικοδομητικές προσεγγίσεις για την επίλυση των διαφορών τους. Είναι σημαντικό όλα τα μέρη να επιδείξουν την καλή τους θέληση και να καταβάλουν μεγαλύτερες προσπάθειες για τη δημιουργία συνθηκών που ευνοούν την πολιτική διευθέτηση.
64. Πιστεύω ότι η βιώσιμη ειρήνη στην Κύπρο μπορεί να στηριχθεί μόνο στη βάση μιας σταθερής συμφιλίωσης. Όσο οι δύο κοινότητες παραμένουν χώρια και βασίζονται σε διχαστικές αφηγήσεις για να διαμορφώσουν την αντίληψή τους για την άλλη, θα είναι εξαιρετικά δύσκολο να επιτευχθεί μια τέτοια συμφιλίωση. Ως εκ τούτου, ανησυχώ για την έλλειψη ουσιαστικών αλληλεπιδράσεων μεταξύ των δύο κοινοτήτων, οι οποίες παρέμειναν σε μεγάλο βαθμό αποξενωμένες η μία από την άλλη και επικεντρώθηκαν κυρίως στα εσωτερικά ζητήματα των αντίστοιχων πλευρών τους. Με το πέρασμα του χρόνου και τον κίνδυνο οι κοινότητες να απομακρυνθούν όλο και περισσότερο, η υποστήριξη της οικοδόμησης εμπιστοσύνης μεταξύ των ανθρώπων και η προώθηση της συνεργασίας ευρύτερα σε θέματα που επηρεάζουν την καθημερινή ζωή των Κυπρίων, μεταξύ άλλων μέσω βαθύτερων κοινωνικών, πολιτιστικών, αθλητικών και άλλων δεσμών, είναι θεμελιώδους σημασίας. Προτρέπω τους ηγέτες να ενθαρρύνουν περισσότερες άμεσες επαφές και συνεργασίες μεταξύ των δύο κοινοτήτων και να παράσχουν συγκεκριμένη στήριξη σε πρωτοβουλίες μεταξύ των ανθρώπων, όπως ζητά το Συμβούλιο Ασφαλείας και ως απόδειξη της πραγματικής δέσμευσής τους για λύση.
65. Το Συμβούλιο Ασφαλείας έχει επίσης επανειλημμένα καλέσει τους ηγέτες να απέχουν από τη χρήση ρητορικής που θα μπορούσε να εμβαθύνει τη δυσπιστία μεταξύ των κοινοτήτων, επιμένοντας στη σημασία της βελτίωσης της δημόσιας ατμόσφαιρας και της προετοιμασίας του κοινού για μια διευθέτηση, τονίζοντας παράλληλα τη σημασία της εκπαίδευσης για την ειρήνη. Οι περισσότεροι από αυτούς τους πυλώνες της συμφιλίωσης, δυστυχώς, παραμένουν προς οικοδόμηση, και λυπάμαι ιδιαίτερα για την απουσία προόδου προς την κατεύθυνση της αφαίρεσης της διχαστικής και μισαλλόδοξης ρητορικής από τα σχολικά βιβλία, ιδιαίτερα τα ελληνοκυπριακά. Η ατυχής αναστολή της υποστήριξης των τουρκοκυπριακών αρχών για το πρόγραμμα "Imagine" υπό την αιγίδα της Τεχνικής Επιτροπής για την Εκπαίδευση ήταν σύμπτωμα δύο υποκείμενων ζητημάτων: Το πρώτο είναι η αυξανόμενη ευθραυστότητα των υφιστάμενων δικοινοτικών πρωτοβουλιών σε ένα πλαίσιο διεύρυνσης του πολιτικού χάσματος μεταξύ των πλευρών- το δεύτερο είναι μια αντανάκλαση της πολιτικής ευαισθησίας που περιβάλλει το θέμα της εκπαίδευσης, το οποίο θεωρήθηκε από το Συμβούλιο Ασφαλείας ως ένα κρίσιμο εργαλείο για την υποστήριξη της ειρηνευτικής διαδικασίας μέσω της προώθησης της συμφιλίωσης, ή, αν αφεθεί ως έχει, ως ένα σημαντικό εμπόδιο στη συμφιλίωση μέσω της ενίσχυσης των ανταγωνισμών. Μέχρι στιγμής, πολύ λίγα έχουν γίνει από την άποψη αυτή, γεγονός που με τη σειρά του έχει ενισχύσει τις πολιτικές ομάδες που δεν ευνοούν το διάλογο και το συμβιβασμό.
66. Στις προσπάθειές τους να προωθήσουν τη στενότερη συνεργασία μεταξύ των κοινοτήτων, οι τοπικοί και διεθνείς παράγοντες εξακολουθούν να έρχονται αντιμέτωποι με προκλήσεις και εμπόδια που συνδέονται με το καθεστώς του βορρά και τις ανησυχίες σχετικά με την "αναγνώριση". Ενώ η πολιτική των Ηνωμένων Εθνών για την Κύπρο διατηρείται και οι αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας για το θέμα αυτό τηρούνται, επαναλαμβάνω ότι οι ανησυχίες σχετικά με την αναγνώριση δεν θα πρέπει από μόνες τους να αποτελούν εμπόδιο για αυξημένη συνεργασία.
67. Είναι ζωτικής σημασίας, ιδιαίτερα σε μια περίοδο αυξημένης διαίρεσης, οι ηγέτες και οι εκπρόσωποί τους να συνεχίσουν να παρέχουν στις τεχνικές επιτροπές την πολιτική υποστήριξη που χρειάζονται για να διατηρήσουν τον εποικοδομητικό τους διάλογο και να επιτύχουν απτά αποτελέσματα. Οι τεχνικές επιτροπές, ως ένας από τους λίγους μηχανισμούς όπου και οι δύο κοινότητες μπορούν να συζητούν ελεύθερα και να αντιμετωπίζουν θέματα κοινών ανησυχιών και με τον τρόπο αυτό να δημιουργούν ευνοϊκότερες συνθήκες για μια μελλοντική διευθέτηση, πρέπει να προστατεύονται και να απομονώνονται από ευρύτερες πολιτικές εντάσεις.
68. Η ΟΥΝΦΙΚΥΠ δίνει προτεραιότητα στην πλήρη, ισότιμη και ουσιαστική συμμετοχή των γυναικών στις ειρηνευτικές και πολιτικές διαδικασίες σε όλα τα επίπεδα. Ως εκ τούτου, ελλείψει επίσημων διαπραγματεύσεων, θα πρέπει να διερευνηθεί πώς οι ίδιοι οι ηγέτες, και μέσω της Τεχνικής Επιτροπής για την Ισότητα των Φύλων, τόσο πριν όσο και καθ' όλη τη διάρκεια μιας ενδεχόμενης διαδικασίας διευθέτησης/της διαδικασίας διευθέτησης, μπορούν να συνεργάζονται τακτικά με την κοινωνία των πολιτών, συμπεριλαμβανομένων των οργανώσεων γυναικών και νέων, για να ζητούν τις απόψεις τους, προκειμένου να προετοιμάσουν
S/2022/533
το έδαφος για το μέλλον. Για το σκοπό αυτό, τα Ηνωμένα Έθνη είναι έτοιμα να βοηθήσουν στην έναρξη μιας ισχυρής μόνιμης πλατφόρμας για τακτικές διαβουλεύσεις με "όλη την κοινωνία των πολιτών".
69. Η απουσία προόδου προς την κατεύθυνση της εξεύρεσης κοινού εδάφους και της οδήγησης σε ολοκληρωμένες διαπραγματεύσεις επέτρεψε νέα δεδομένα στο έδαφος και έδωσε αφορμή για προκλητικές μονομερείς ενέργειες που αυξάνουν τις εντάσεις. Στο πλαίσιο αυτό, η ΟΥΝΦΙΚΥΠ εξακολουθεί να αντιμετωπίζει σημαντικές παραβιάσεις και παραβάσεις του aide- memoire της αποστολής. Σημειώνω με ανησυχία ότι η κατάσταση αυτή θα μπορούσε να οδηγήσει σε συστηματικό μπρα ντε φερ που θα μπορούσε μόνο να επιδεινώσει το ήδη δύσκολο κλίμα μεταξύ των μερών.
70. Η εισβολή και των δύο πλευρών στη νεκρή ζώνη, κυρίως με τη μορφή μη εξουσιοδοτημένων κατασκευών, αλλά και περιστασιακών στρατιωτικών εισβολών, παραμένει μία από τις κύριες πηγές εντάσεων, ιδίως όταν διαστρεβλώνεται και ενισχύεται από την παραπληροφόρηση. Εκτός από τη δημιουργία επιχειρησιακών προκλήσεων για την ΟΥΝΦΙΚΥΠ, οι ενέργειες αυτές δημιουργούν ένα πιο εχθρικό κλίμα στο έδαφος και μεταξύ των πλευρών και μπορεί να ενέχουν κινδύνους για την ασφάλεια. Η μη εξουσιοδοτημένη οικοδόμηση για ιδιωτική και εμπορική χρήση στη νεκρή ζώνη, κατά παράβαση των καθιερωμένων διαδικασιών για τη διαχείριση της πολιτικής δραστηριότητας, υπονομεύει τον σεβασμό της οριοθέτησης της νεκρής ζώνης από τα Ηνωμένα Έθνη και της εντεταλμένης εξουσίας της ΟΥΝΦΙΚΥΠ. Καλώ και τις δύο πλευρές, για άλλη μια φορά, να σεβαστούν και να τηρήσουν την οριοθέτηση της νεκρής ζώνης από τα Ηνωμένα Έθνη, η οποία είναι η μόνη οριοθέτηση που αναγνωρίζεται από το Συμβούλιο Ασφαλείας. Υπενθυμίζω το αίτημα του Συμβουλίου να απομακρυνθούν όλες οι μη εξουσιοδοτημένες κατασκευές εντός της νεκρής ζώνης και να αποτρέψουν και οι δύο πλευρές μη εξουσιοδοτημένες στρατιωτικές και πολιτικές δραστηριότητες εντός και κατά μήκος των γραμμών κατάπαυσης του πυρός.
71. Ένα άλλο παράδειγμα παραβίασης του βοηθητικού μνημονίου της αποστολής ήταν η ενίσχυση της τεχνολογίας επιτήρησης και στις δύο πλευρές της νεκρής ζώνης, η οποία έγινε χωρίς διαβούλευση με την ΟΥΝΦΙΚΥΠ. Όπως προτάθηκε στις προηγούμενες εκθέσεις μου, θα παροτρύνω τα μέρη να συνεργαστούν με τον Ειδικό Αντιπρόσωπό μου για να διερευνήσουν την ιδέα της αποσυμφόρησης των γραμμών κατάπαυσης του πυρός, με αντάλλαγμα την πιθανή επικύρωση από τα Ηνωμένα Έθνη της τεχνολογίας επιτήρησης που δεν αναπτύσσεται εντός της νεκρής ζώνης ούτε είναι σε θέση να βλέπει πέρα από αυτήν. Πιστεύω ότι ένα τέτοιο μέτρο θα μπορούσε να συμβάλει σημαντικά στην οικοδόμηση εμπιστοσύνης και στη σταθεροποίηση της νεκρής ζώνης.
72. Πέραν της ίδιας της νεκρής ζώνης, έχω επανειλημμένα τονίσει τη σημασία της αποχής των μερών από μονομερείς ενέργειες που θα μπορούσαν να αυξήσουν τις εντάσεις και να θέσουν σε κίνδυνο την επιστροφή στις συνομιλίες, καλώντας παράλληλα όλα τα μέρη να εμπλακούν σε διάλογο προκειμένου να επιλύσουν τις διαφορές τους. Από την άποψη αυτή, επαναλαμβάνω την ανησυχία μου για τις προηγούμενες εξελίξεις στην περιφραγμένη περιοχή των Βαρωσίων και την έλλειψη ανταπόκρισης στην έκκληση του Συμβουλίου Ασφαλείας για αντιστροφή των ενεργειών που έγιναν μετά την ανακοίνωση της μερικής επαναλειτουργίας της περιφραγμένης πόλης τον Οκτώβριο του 2020. Υπενθυμίζω περαιτέρω τις αποφάσεις του Συμβουλίου σχετικά με τα Βαρώσια, ιδίως τις αποφάσεις 550 (1984) και 789 (1992), και τη σημασία της πλήρους τήρησης των εν λόγω αποφάσεων, υπογραμμίζοντας ότι η θέση των Ηνωμένων Εθνών για το θέμα αυτό παραμένει αμετάβλητη. Λυπάμαι επίσης για τους περιορισμούς στην ελευθερία κίνησης της ΟΥΝΦΙΚΥΠ που επιβλήθηκαν στην περιοχή και αλλού, όπως στα Στροβίλια, και ζητώ για άλλη μια φορά να αποκατασταθεί πλήρως η δυνατότητα της αποστολής να περιπολεί και να εφαρμόζει τις δραστηριότητες που της έχουν ανατεθεί. Υπενθυμίζω ότι η εντολή που παρέχει το Συμβούλιο στην ΟΥΝΦΙΚΥΠ δεν περιορίζεται στη νεκρή ζώνη αλλά εκτείνεται σε ολόκληρο το νησί.
73. Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, οι άμεσες αλληλεπιδράσεις δεν επηρεάζουν σε καμία περίπτωση το καθεστώς των μερών και είναι σημαντικές για την έγκαιρη και αποτελεσματική αντιμετώπιση των ζητημάτων. Ως εκ τούτου, προτρέπω τις πλευρές να παραμερίσουν τις άκαμπτες προοπτικές και αντ' αυτού να αποδεχθούν ότι η δημιουργία ενός μηχανισμού άμεσης στρατιωτικής επαφής μεταξύ των αντιμαχόμενων δυνάμεων θα ήταν ένα πολύ θετικό βήμα για τη σταθερότητα και την οικοδόμηση εμπιστοσύνης στο νησί, ιδίως στο πλαίσιο της τρέχουσας αύξησης της στρατιωτικοποίησης. Από την άποψη αυτή, εγώ
καλωσόρισα στην τελευταία μου έκθεση την πρόταση της ελληνοκυπριακής πλευράς. Ομοίως, ενώ χαιρέτισα την επέκταση του κοινού δωματίου επαφής υπό την αιγίδα της Τεχνικής Επιτροπής για το Έγκλημα και τα Ποινικά Θέματα στο χωριό Πύλα/Πυλώνας, ελπίζω ότι οι δύο πλευρές θα έρθουν κοντά και θα αντιμετωπίσουν την αναντιστοιχία της παρουσίας των δύο πλευρών στο νέο μηχανισμό.
74. Λαμβάνοντας υπόψη τη συνεχή συμβολή της ΟΥΝΦΙΚΥΠ στην ειρήνη και τη σταθερότητα και στη δημιουργία συνθηκών που ευνοούν την πολιτική διευθέτηση, συνιστώ στο Συμβούλιο Ασφαλείας να παρατείνει την εντολή της αποστολής για έξι μήνες, μέχρι τις 31 Ιουλίου 2023.
75. Θα ήθελα να ευχαριστήσω τους εταίρους, ιδίως την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, που παρείχαν στήριξη στο έργο και των δύο αποστολών των Ηνωμένων Εθνών στην Κύπρο, το Αναπτυξιακό Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών και την Επιτροπή για τους Αγνοούμενους στην Κύπρο, που συνέβαλαν στην εφαρμογή σημαντικών μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης. Ευχαριστώ επίσης τις 36 χώρες που έχουν συνεισφέρει στρατεύματα, αστυνομία ή και τα δύο στην ΟΥΝΦΙΚΥΠ από το 1964 και αποτίω φόρο τιμής στους 186 ειρηνευτές που έχασαν τη ζωή τους στην υπηρεσία της ειρήνης στην Κύπρο.
76. Εκφράζω την ευγνωμοσύνη μου στον Ειδικό μου Αντιπρόσωπο στην Κύπρο, επικεφαλής της ΟΥΝΦΙΚΥΠ και Αναπληρωτή Ειδικό Σύμβουλο για την Κύπρο, Colin Stewart, για την ηγεσία της παρουσίας των Ηνωμένων Εθνών στο νησί. Εκφράζω επίσης την εκτίμησή μου σε όλες τις γυναίκες και τους άνδρες που υπηρετούν στην ΟΥΝΦΙΚΥΠ για τη σταθερή δέσμευσή τους στην εφαρμογή της εντολής της αποστολής και στην υπόθεση της ειρήνης στο νησί.
Παράρτημα
Χώρες που παρέχουν στρατιωτικό και αστυνομικό προσωπικό στην επιχείρηση των Ηνωμένων Εθνών στην Κύπρο (στις 12 Δεκεμβρίου 2022)
Χώρα Αριθμός στρατιωτικού προσωπικού
Αργεντινή 249
Αυστρία 3
Βραζιλία 2
Καναδάς 1
Χιλή 6
Γκάνα 1
Ουγγαρία 11
Ινδία 1
Νορβηγία 2
Πακιστάν 3
Παραγουάη 12
Ρωσική Ομοσπονδία 3
Σερβία 8
Σλοβακία 238
Ουκρανία 0
Ηνωμένο Βασίλειο της Μεγάλης Βρετανίας και της Βόρειας Ιρλανδίας 257
Σύνολο 797
Χώρα Αριθµός αστυνοµικού προσωπικού
Μπαγκλαντές 1
Βοσνία-Ερζεγοβίνη 6
Κίνα 4
Τσεχία 1
Φινλανδία 5
Ινδονησία 2
Ιρλανδία 12
Ιταλία 4
Ιορδανία 5
Λιθουανία 1
Μαυροβούνιο 4
Νεπάλ 2
Ρουμανία 7
Ρωσική Ομοσπονδία 4
Σερβία 2
Σλοβακία 5
Σουηδία 3
Σύνολο 68
α Από το στρατιωτικό προσωπικό, 722 είναι άνδρες και 75 γυναίκες. Από το αστυνομικό προσωπικό, 37 είναι άνδρες και 31 γυναίκες.
塞浦路斯国民警卫队停火线
Γραμμές κατάπαυσης του πυρός της Εθνικής Φρουράς της Κύπρου
Lignes de cessez-le-feu
de la Garde nationale chypriote
Линия прекращения огня Национал ь ной гвардии Кипра
Líneas de alto el fuego
de la Guardia Nacional Chipriota
Τα όρια και τα ονόματα που εμφανίζονται και οι ονομασίες που χρησιμοποιούνται στον παρόντα χάρτη δεν υποδηλώνουν επίσημη έγκριση ή αποδοχή από τα Ηνωμένα Έθνη.
Χάρτης αριθ. 2930 Rev. 110
Δεκέμβριος 2022
450 000
500 000
33°E
550 000
34°E
600 000
Article of IWW-Cyprus which circulated on 28/12/22 on Facebook, documenting the strike at Wolt in Cyprus, which took place in December of 2022.
Για ελληνική εκδοχή του κειμένου, πατήστε εδώ.
In Lieu of a Prologue – The Working Conditions
Wolt (and the other food delivery platforms in Cyprus, Foody and Bolt Food) "employ" two categories of drivers, a) a very small number of "self-employed partners", mostly EU immigrants, third-country nationals married to EU citizens and refugees whose asylum application has been approved; b) a four-digit number of workers (asylum seekers and students from third countries, who are not legally allowed to be self-employed) working for one of the ten fleet management contractors. In addition, Wolt (which consists of 3-4 businesses depending on the activity) directly employs its managers and workers who load and unload products in the Wolt Market buildings. The “self-employed”, who are considered falsely self-employed by an increasing number of countries around the world, are legally allowed to work as long as they want and must pay 15.6% for social security and access to the General Health System, plus a hefty income tax. However, Cyprus may be the only country in the world where workers in this sector have it worse than the “self-employed”. Fleet management companies, many of which are owned by people with links to organized crime, until recently deducted 30% of drivers' earnings, both for the social insurance contributions and access to the General Health System (about 11%), and the rest to cover labour costs and for their profit; now they have raised their dividend to 41%. In addition, when Wolt (which sets the wages of all drivers) started its operations in Cyprus in 2020, it paid around 4 euros per delivery under 1 kilometre, 50 cents for each additional kilometre, higher wages for work on Fridays and Saturdays, various bonuses e.g., for working in bad weather etc. Since then, and as prices rise, Wolt (which in the summer of 2022 was bought by the multinational DoorDash) has gradually reduced wages, and at this point pays only 2.26 euros for a basic delivery. In addition, it stopped paying the extra 50 cents per kilometre, all sorts of bonuses and the slightly higher wages for Fridays and Saturdays.
Drivers, in addition to the rising cost of living, must use this meager income to provide their own motorbikes or bicycles (or rent a bicycle for €200 a month), cover their vehicle insurance under a business contract and to pay for maintenance and fuel. In addition, Wolt charges them 100 euros for the basic equipment with its logos (extra equipment such as raincoats are charged extra), money that drivers are supposed to get back when they are terminated and return the equipment, but the company in most cases finds excuses not to give that money back. In order to survive, these workers are forced to work far more than the legal working hours limit, which is 20 hours a week for students (38 during non-school periods) from third countries and 48 hours for asylum seekers. Directly related, road accidents are treated as traffic accidents rather than occupational accidents by all parties involved. People without a yellow slip (such as students from third countries), while paying for access to the General Health System, are not allowed to register with a personal doctor and are therefore de facto excluded from the GHS. Workers from third countries like Nepal and Bangladesh are deprived from the pensions they have been paying for if they move back to their countries after they retire, because Cyprus does not have a relevant bilateral agreement with those countries. And the cherry on top, the government recently deprived asylum seekers from getting a drivers' license, leading to a high number of fines and (extra) abuse by the police (the decision is heavily opposed by the platform companies themselves, and as such is currently being reviewed although it will definitively not be reverted any time soon).
Sunday 11/12/2022 – Day 0
Wolt makes the latest wage cut, from €2.40 to €2.26.
Monday 12/12 – Day 1
40-50 Wolt delivery drivers in Nicosia spontaneously decide to go on strike, and gather for hours outside the company's headquarters, at Wolt Market Nicosia. Their main demands to Wolt are the restoration of wages to €2.60, the reinstatement of the extra 50 cents per kilometre, all sorts of bonuses as well as slightly higher wages for Fridays and Saturdays, while to fleet management contractors the return of cut-offs to 30%. Neither Wolt nor any contractor agrees to meet with the strikers.
Tuesday 13/12 – Day 2
The number of strikers, according to them, rises to 100. Employers continue to refuse to meet with the strikers.
Wednesday 14/12 – Day 3
The number of strikers in Nicosia, always according to them, rises to 150 (the total number of drivers in Nicosia ranges from 200 – 400). 40-50 of them march in the rain in the centre of the city, succeeding in gaining publicity for their struggle, which until then remained invisible. In the afternoon of the same day, officials of the Pancyprian Labour Organization (PEO, one of the two major trade union federations in Cyprus, whose offices are very close to Wolt Market), approach the picket and call the strikers to the PEO offices for a meeting. Strikers attend en masse to get advice on next steps as Wolt and fleet managers refuse to meet with them. It is decided that the following day there will be a picket outside the Wolt Market from 8:30 to 22:30, which will be attended by the Labor Inspection Service as well as by the media.
Thursday 15/12 – Day 4
The picket takes place with a massive attendance of strikers. Strikers, organizers from PEO and other groups (e.g., Industrial Workers of the World, antifa leukoşa and others) gathered outside Wolt Market for more than 13 hours. The drivers met with the Labour Inspection Service, whose workers came and interviewed almost 100 workers one-on-one, recording the characteristics of their employment relationship as a first step in regulating the issue. Drivers also signed up with PEO and (at PEO's insistence to increase their bargaining power) the other major trade union confederation, the Confederation of Cyprus Workers (SEK). With the unanimous vote of the strikers, the demands of the strike evolved into immediate employment by Wolt (getting rid of the contractors entirely) and the signing of a collective agreement that ensures decent working conditions.
Police harassment of strikers and threats by fleet managers in workers' chat groups were summarily dealt with by PEO and IWW trade unionists. The strike spread to other cities; first in Limassol, with drivers marching in protest, and later in the evening in Larnaca. Wolt greatly reduced its services in Nicosia and announced that its offices will be closed for at least a week. A boycott Wolt campaign is launched by the Industrial Workers of the World (IWW) and other supporters of the strike, with deletion of the ordering app, bad reviews with references to the strike, emails to Wolt in Cyprus and Greece (Cyprus Wolt is a branch of the Greek one) etc.
Friday 16/12 – Day 5
A second 13-hour picket takes place in Nicosia, with parallel strike rallies in Limassol and Larnaca. Food, water, coffee, etc. are offered to the strikers by PEO, while in the afternoon the Nicosia strikers receive €50 vouchers (110 such vouchers were distributed) for purchases from a supermarket chain. Wolt managers come out of the offices and order the strikers to come inside to talk in groups of 10, which the strikers refuse. The same managers refuse to talk to the PEO organisers who are on site. The Nicosia contractors create a single chat (employers communicate with workers via apps like WhatsApp) and start deleting strikers from it, effectively firing them. Wolt even offers a €13 fee per order. In the afternoon, a relatively large number of sympathisers join the picket.
Late in the afternoon, and after most of the sympathisers had left, a strikebreaker appeared and accused a striker of stealing his helmet and other things using a knife, during their brief meeting in a shop in Aglantzia (the meeting actually took place). After causing a commotion for several minutes, he called the police who showed up immediately (something drivers say has never happened before when they had to call the police to report a stolen helmet). The police gave the strikers twenty minutes to return the helmet, promising that this would be the end of the story. "Unfortunately,", both the accused driver and the other strikers claimed that they had not stolen anything, and even offered to replace the helmet with one of their own or with money. The strikebreaker refused and filed a formal police complaint against the alleged robber, so half an hour later the police called the accused striker to the Likavittos Police Station. The striker went there with a member of the strike committee, who was not allowed to enter the station. For more than an hour the police interrogated and threatened the striker in an attempt to get him to confess to the crime. The striker, knowing that he has done nothing wrong, remained unperturbed and was released after the intervention of the PEO trade unionists.
Saturday 17/12 – Day 6
Another strike rally took place in Nicosia, from 10:00 to 21:30, including a short protest march. Another 40 supermarket vouchers (as well as food and water) are distributed by PEO (confirming the number of over 150 strikers in Nicosia, as there were some who did not get it). The IWW distribute burlap for strikers to sit on (at the request of the strikers), as well as a brochure with the Cyprus labour law in English. Strikers, with the help of the IWW, make their own banner. Wolt offers a 50% discount to anyone who orders take away from its app.
Sunday 18/12 – Day 7
In the early morning, unknown persons vandalize the banners that the solidarity groups had hung since Thursday, and steal the banner made by the strikers. At the strike rally (which by the strikers’ wish would take place between 9:30 and 22:00 this time, to cover the hours of high profitability), the banners were restored or replaced. A picket also took place in Paphos, while the picket in Larnaca reached 110 strikers (about 100% of the drivers). In Limassol, where no strike rallies had been called for the weekend, an attempt by 20-25 strikers to gather spontaneously outside the Wolt Market was broken up by police harassment. PEO again took care of food and water, while the IWW saw to it that the strikers were supplied with rags to sit on, as well as being informed in their languages what exactly a trade union is and does. The strikers' dinner was provided by a solidarity worker from another courier platform, who cooked food.
At around 20:00, and as a PEO officer was talking to the gathered strikers, the manager of one of the largest contracting companies, and at the same time a member of the far-right party ELAM, Marios Rousogenis, passed by with his car and issued threats to the members of PEO. Information immediately arrived that the neo-Nazi in question was gathering like-minded people to attack the picket line. After a brief meeting it was decided to end the picket one hour earlier than planned (at 21:00 instead of 22:00). The syndicalists remained on site until the last striker had left, and then a group of IWW and sympathizers went out on patrol to ensure no strikers were endangered.
Monday 19/12 – Day 8
The picket in Nicosia shows signs of fatigue, while the strike in Larnaca breaks completely. On the contrary, Paphos remains at the same levels while more than 100 strikers (about 50% of the drivers) attend the picket in Limassol. Friday's events are repeated, with Wolt managers coming out of the offices and ordering the strikers to come inside to talk in groups of 10, which the strikers again refuse. Wolt's regional manager, who came to Cyprus from Greece due to the strike, agrees to have a short informal meeting with PEO officers.
In the evening, PEO arranges for a greater number of its officers to come to the site of the picket in Nicosia, while a call is made by the IWW for support of the picket line during the evening hours. Between 19:30 and 21:00, when the strike rally ended, a large number of people gathered in solidarity, including a group from Gate 9 of the People's Athletic Club "Omonia 29th May", who told the strikers that they have their support for whatever they need.
Tuesday 20/12 – Day 9
The strike continues only in Nicosia and with limited participation. It is decided to make a spontaneous march to the Department of Labor Relations, to demand an official mediation meeting as soon as possible. 40-50 strikers, with PEO flags and a central IWW banner, carry out a dynamic march with the support of a small group of sympathisers. Arriving at the Department, a delegation of the strikers, voted on the spot by them, goes up to the offices and has a meeting with the head of the Department, who set an official mediation meeting for the next day at 9:30. The Department invited the strike committee, their unions, Wolt and every contracting company to this meeting. Returning, again with a march, to the site of the strike gathering, the majority of those present decide to continue the strike until after the meeting.
Wednesday 21/12 – Day 10
During the meeting at the Department of Labour Relations, the strike committee, the trade unions (PEO & SEK) and the employers (Wolt and four of the approximately ten contracting companies), it was decided to start a statutory dialogue with a timetable for the final solution of the problem, i.e., the regulation of the labour rights of workers in the sector. The Department has asked for time to find a way to settle the matter, and drivers decided to meet with their unions in the coming days to formalize their demands to the government, Wolt and contractors. Next meeting was set for 12/01/223. Contractors and Wolt pledged that none of the strikers would lose their jobs.
After the meeting, the strikers voted to end the strike (at least for now) in a democratic way free from outside interference, as they have done with every decision in this ten-day epic. Drivers won visibility and recognition of their employment relationship and a governmental commitment that their profession would not remain unregulated. They brought a multinational corporation and a number of shady companies to the bargaining table, and are now working to secure a collective agreement.
In lieu of an Epilogue – The Developments Since Then
In the following days, Wolt returned the wages to 2.26 – 2.36 euros, and despite its and the contractors' commitments, at least two strikers were deleted from the platforms. The drivers' committee had a meeting on Tuesday 27/12 with PEO (to which they reported the dismissal of their colleagues) to finalize their requests and prepare for the next meeting at the Department of Labour Relations.
We call on people to remain vigilant for any further retaliation against drivers due to the strike, bearing in mind that, as the strikers themselves put it, this fight was only the beginning.
Κείμενο του IWW-Cyprus που κυκλοφόρησε στις 28/12/22 στο Facebook, που καταγράφει την απεργία στην Wolt στην Κύπρο τον Δεκέμβρη του 2022.
For an English version of the text, press here.
Αντί Προλόγου – Οι Εργασιακές Συνθήκες
Η Wolt (και οι υπόλοιπες πλατφόρμες παράδοσης φαγητού στην Κύπρο, η Foody και η Bolt Food) «απασχολούν» δύο κατηγορίες οδηγών, α) ένα πολύ μικρό αριθμό «αυτοαπασχολούμενων συνεργατών», στην πλειονότητά τους μετανάστες από την ΕΕ, υπηκόους τρίτων χωρών παντρεμένους με πολίτες της ΕΕ και πρόσφυγες που εγκρίθηκε η αίτηση ασύλου τους· β) ένα τετραψήφιο αριθμό εργαζομένων (αιτητές ασύλου και φοιτητές από τρίτες χώρες, που δεν επιτρέπεται νόμιμα να είναι αυτοαπασχολούμενοι) που εργάζονται σε μία από τις δέκα εργολαβικές εταιρείες διαχείρισης στόλου. Επιπλέον, η Wolt (η οποία τυπικά αποτελείται από 3-4 επιχειρήσεις ανάλογα με την δραστηριότητα) απασχολεί άμεσα τους διευθυντές της και τους εργαζόμενους που φορτώνουν και εκφορτώνουν προϊόντα στα κτίρια του Wolt Market. Οι «αυτοαπασχολούμενοι», τους οποίους ολοένα και περισσότερες χώρες σε όλο τον κόσμο τους θεωρούν ως ψευδώς αυτοαπασχολούμενους, επιτρέπεται νόμιμα να εργάζονται όσο θέλουν και πρέπει να πληρώνουν 15,6% για κοινωνική ασφάλιση και πρόσβαση στο Γενικό Σύστημα Υγείας, συν έναν τσουχτερό φόρο εισοδήματος. Ωστόσο, η Κύπρος μπορεί να είναι η μόνη χώρα σε όλο τον κόσμο που οι εργαζόμενοι σε αυτόν τον τομέα την έχουν χειρότερα από τους «αυτοαπασχολούμενους». Οι εταιρείες διαχείρισης στόλου, αρκετές από τις οποίες ανήκουν σε άτομα με διασυνδέσεις με το οργανωμένο έγκλημα, αφαιρούσαν μέχρι πρόσφατα το 30% του εισοδήματος των οδηγών, τόσο για την κάλυψη κοινωνικής ασφάλισης όσο και για την πρόσβαση στο Γενικό Σύστημα Υγείας (περίπου 11%) και το υπόλοιπο για την κάλυψη του κόστους εργασίας και για το κέρδος τους· τώρα ανέβασαν το μέρισμα τους στο 41%. Επιπλέον, όταν η Wolt (που καθορίζει τους μισθούς όλων των οδηγών) ξεκίνησε τις δραστηριότητές της στην Κύπρο το 2020, πλήρωνε περίπου 4 ευρώ ανά παράδοση κάτω από 1 χιλιόμετρο, 50 σεντς για κάθε επιπλέον χιλιόμετρο, υψηλότερους μισθούς για εργασία την Παρασκευή και το Σάββατο, διάφορα μπόνους πχ για εργασία με κακοκαιρία κ.α. Από τότε, και καθώς οι τιμές ανεβαίνουν, η Wolt (που το καλοκαίρι του 2022 αγοράστηκε από την πολυεθνική DoorDash) μειώνει σταδιακά τους μισθούς, και σε αυτό το σημείο πληρώνει μόνο 2,26 ευρώ για βασική παράδοση. Επιπλέον, σταμάτησε να πληρώνει τα επιπλέον 50 σεντς ανά χιλιόμετρο, τα κάθε λογής μπόνους καθώς και τους ελαφρώς υψηλότερους μισθούς για την
Παρασκευή και το Σάββατο.
Οι οδηγοί, εκτός από το αυξανόμενο κόστος διαβίωσης, πρέπει να χρησιμοποιούν αυτά τα πενιχρά έσοδα για να παρέχουν τις δικές τους μοτοσικλέτες ή ποδήλατα (ή να νοικιάζουν ένα ποδήλατο για 200 ευρώ το μήνα), να καλύπτουν την ασφάλεια του οχήματός τους βάσει επιχειρηματικής σύμβασης και να πληρώνουν για συντήρηση και καύσιμα. Επιπλέον, η Wolt τους χρεώνει 100 ευρώ για τον βασικό εξοπλισμό με τα λογότυπά της (επιπλέον εξοπλισμός όπως τα αδιάβροχα χρεώνονται επιπλέον), χρήματα που υποτίθεται ότι οι οδηγοί θα λάβουν πίσω όταν τερματιστεί η εργασία τους και επιστρέφουν τον εξοπλισμό, αλλά η εταιρεία στις περισσότερες περιπτώσεις βρίσκει δικαιολογίες για να μην δώσει πίσω τα χρήματα. Για να επιβιώσουν, αυτοί οι εργαζόμενοι αναγκάζονται να εργάζονται πολύ περισσότερο από το νόμιμο όριο ωρών εργασίας, που είναι 20 ώρες την εβδομάδα για φοιτητές (38 στις περιόδους που δεν λειτουργούν οι σχολές) από τρίτες χώρες και 48 ώρες για αιτούντες ασύλου. Άμεσα σχετιζόμενο, τα ατυχήματα στο δρόμο αντιμετωπίζονται ως τροχαία ατυχήματα και όχι ως εργατικά ατυχήματα από όλα τα εμπλεκόμενα μέρη. Άτομα χωρίς κίτρινο χαρτί (όπως φοιτητές από τρίτες χώρες), ενώ πληρώνουν για πρόσβαση στο Γενικό Σύστημα Υγείας, δεν επιτρέπεται να εγγραφούν σε προσωπικό γιατρό και ως εκ τούτου αποκλείονται de facto από το ΓεΣΥ. Εργαζόμενοι από τρίτες χώρες όπως το Νεπάλ και το Μπαγκλαντές στερούνται τις συντάξεις τους εάν επιστρέψουν στις χώρες τους αφού συνταξιοδοτηθούν, επειδή η Κύπρος δεν έχει σχετική διμερή συμφωνία με αυτές τις χώρες. Και το κερασάκι στην τούρτα, η κυβέρνηση στέρησε πρόσφατα από τους αιτούντες άσυλο την πρόσβαση σε άδειες οδήγησης, οδηγώντας σε μεγάλο αριθμό προστίμων και (επιπλέον) κακομεταχείριση από την αστυνομία (στην απόφαση αντιτίθενται έντονα και οι ίδιες οι εταιρείες πλατφόρμας, και ως εκ τούτου επί του παρόντος επανεξετάζεται, αν και σίγουρα δεν θα ακυρωθεί σύντομα).
Κυριακή 11/12/2022 – Ημέρα 0
Η Wolt προβαίνει στην τελευταία μείωση μισθού, από €2,40 στα €2,26.
Δευτέρα 12/12 – Ημέρα 1
40 – 50 ντελιβεράδες της Wolt στην Λευκωσία αποφασίζουν αυθόρμητα να ξεκινήσουν απεργία, και μαζεύονται με τις ώρες έξω από τα κεντρικά γραφεία της εταιρίας, στο Wolt Market Nicosia. Τα βασικά αιτήματα τους προς την Wolt είναι η αποκατάσταση των μισθών στο €2,60, η επαναφορά των επιπλέον 50 σεντς ανά χιλιόμετρο, τα κάθε λογής μπόνους καθώς και τους ελαφρώς υψηλότερους μισθούς για την Παρασκευή και το Σάββατο, ενώ προς τους εργολάβους διαχείρισης στόλου η επαναφορά των αποκοπών στο 30%. Ούτε η Wolt ούτε κάποιος εργολάβος δεν δέχεται να συναντηθεί με τους απεργούς.
Τρίτη 13/12 – Ημέρα 2
Ο αριθμός των απεργών, σύμφωνα με τους ίδιους, ανεβαίνει στους 100. Οι εργοδότες συνεχίζουν να αρνούνται να συναντηθούν με τους απεργούς.
Τετάρτη 14/12 – Ημέρα 3
Ο αριθμός των απεργών στην Λευκωσία, σύμφωνα πάντα με τους ίδιους, ανεβαίνει στους 150 (ο συνολικός αριθμός των οδηγών στην Λευκωσία κυμαίνεται από 200 – 400). 40 – 50 από αυτούς πραγματοποιούν πορεία υπό βροχή στο κέντρο της πόλης, πετυχαίνοντας να πάρει δημοσιότητα ο αγώνας τους, που μέχρι τότε παρέμενε αόρατος. Το απόγευμα της ίδιας μέρας, στελέχη της Παγκύπριας Εργατικής Οργάνωσης (μία από τις δύο μεγάλες συνδικαλιστικές ομοσπονδίες στην Κύπρο, της οποίας τα γραφεία βρίσκονται πολύ κοντά στο Wolt Market), προσεγγίζουν την απεργιακή συγκέντρωση και καλούν τους απεργούς στα γραφεία της ΠΕΟ για συνάντηση. Oι απεργοί προσέρχονται μαζικά για να λάβουν συμβουλές για τα επόμενα βήματα, καθώς Wolt και διαχειριστές στόλου αρνούνται να συναντηθούν μαζί τους. Αποφασίζεται πως την επόμενη μέρα θα γίνει απεργιακή συγκέντρωση έξω από το Wolt Market από τις 8:30 μέχρι τις 22:30, στην οποία θα προσέλθει η Υπηρεσία Επιθεωρήσεων Εργασίας καθώς και ΜΜΕ.
Πέμπτη 15/12 – Ημέρα 4
Πραγματοποιείται η απεργιακή συγκέντρωση με μαζική προσέλευση απεργών. Οι απεργοί, οι οργανωτές από την ΠΕΟ και άλλες ομάδες (π.χ. οι Βιομηχανικοί Εργάτες του Κόσμου, η antifa leukoşa και άλλοι) συγκεντρώθηκαν έξω από το Wolt Market για περισσότερες από 13 ώρες. Οι οδηγοί συναντήθηκαν με την Υπηρεσία Επιθεωρήσεων Εργασίας, εργαζόμενοι της οποίας ήρθαν και πήραν συνέντευξη από περίπου 100 εργαζόμενους ένας προς έναν, καταγράφοντας τα χαρακτηριστικά της εργασιακής τους σχέσης ως πρώτο βήμα για την θεσμική ρύθμιση του ζητήματος. Οι οδηγοί επίσης ενεγράφησαν στην ΠΕΟ και (με την επιμονή της ΠΕΟ για να αυξήσει τη διαπραγματευτική τους δύναμη) στην άλλη μεγάλη συνδικαλιστική ομοσπονδία, τη Συνομοσπονδία Εργαζομένων Κύπρου (ΣΕΚ). Με την ομόφωνη γνώμη των απεργών, τα αιτήματα της απεργίας εξελίσσονται σε άμεση εργοδότηση από την Wolt (απαλλαγή από τις εργολαβικές εταιρίες) και υπογραφή συλλογικής σύμβασης που να εξασφαλίζει αξιοπρεπείς όρους εργασίας.
Η κακομεταχείριση των απεργών από την αστυνομία και οι απειλές από τους διαχειριστές στόλου στα chat groups των εργαζομένων αντιμετωπίστηκαν συνοπτικά από τους συνδικαλιστές της ΠΕΟ και των IWW. Η απεργία επεκτάθηκε και σε άλλες πόλεις∙ πρώτα στη Λεμεσό, με οδηγούς να πραγματοποιούν πορεία διαμαρτυρίας, και αργότερα το βράδυ στη Λάρνακα. Η Wolt περιόρισε σε μεγάλο βαθμό τις υπηρεσίες της στη Λευκωσία και ανακοίνωσε ότι τα γραφεία της δεν θα λειτουργήσουν για τουλάχιστον μία εβδομάδα. Ξεκινά καμπάνια μποϋκοτάζ της Wolt από τους Βιομηχανικούς Εργάτες του Κόσμου (IWW) και αλληλέγγυους, με διαγραφή της εφαρμογής παραγγελιών, κακές κριτικές με αναφορές στην απεργία, email προς την Wolt σε Κύπρο και Ελλάδα (η Wolt της Κύπρου είναι παράρτημα της ελληνικής) κ.α..
Παρασκευή 16/12 – Ημέρα 5
Πραγματοποιείται δεύτερη 13ωρη απεργιακή συγκέντρωση στην Λευκωσία, με παράλληλες απεργιακές συγκεντρώσεις σε Λεμεσό και Λάρνακα. Φαγητό, νερό, καφές κτλ. προσφέρονται στους απεργούς από την ΠΕΟ, ενώ το απόγευμα οι απεργοί της Λευκωσίας λαμβάνουν κουπόνια αξίας €50 (μοιράστηκαν 110 τέτοια κουπόνια) για αγορές από αλυσίδα σούπερ μάρκετ. Διευθυντές της Wolt βγαίνουν από τα γραφεία και διατάζουν τους απεργούς να μπουν μέσα για συζήτηση σε ομάδες των 10, κάτι που οι απεργοί αρνούνται. Οι ίδιοι διευθυντές αρνούνται να συνομιλήσουν με τα στελέχη της ΠΕΟ που βρίσκονται στον χώρο. Οι εργολάβοι της Λευκωσίας δημιουργούν ενιαίο chat (οι εργοδότες επικοινωνούν με τους εργαζόμενους μέσω εφαρμογών όπως το WhatsApp at) και ξεκινούν να διαγράφουν από αυτό απεργούς, ουσιαστικά απολύοντας τους. Η Wolt φτάνει να προσφέρει €13 αμοιβή ανά παραγγελία. Το απόγευμα προσέρχεται στην συγκέντρωση και σχετικά μεγάλος αριθμός αλληλέγγυων.
Αργά το απόγευμα, και αφού οι περισσότεροι αλληλέγγυοι είχαν αποχωρήσει, εμφανίστηκε ένας απεργοσπάστης και κατηγόρησε έναν απεργό ότι του έκλεψε το κράνος και άλλα πράγματα χρησιμοποιώντας μαχαίρι, κατά τη σύντομη συνάντησή τους σε κατάστημα στην Αγλαντζιά (η συνάντηση πράγματι έγινε). Αφού προκάλεσε ταραχή για αρκετά λεπτά, κάλεσε την αστυνομία η οποία εμφανίστηκε αμέσως (κάτι που οι οδηγοί λένε πως δεν είχε ξαναγίνει όταν έτυχε να καλέσουν την αστυνομία για να αναφέρουν κλεμμένο κράνος). Η αστυνομία έδωσε στους απεργούς είκοσι λεπτά για να επιστρέψουν το κράνος, υποσχόμενη ότι αυτό θα ήταν το τέλος της ιστορίας. «Δυστυχώς», τόσο ο κατηγορούμενος οδηγός όσο και οι υπόλοιποι απεργοί ισχυρίστηκαν ότι δεν έχουν κλέψει τίποτα, και μάλιστα προσφέρθηκαν να αντικαταστήσουν το κράνος με ένα δικό τους ή με χρήματα. Ο απεργοσπάστης αρνήθηκε και κατέθεσε επίσημη μήνυση στην αστυνομία κατά του φερόμενου ληστή, και έτσι μισή ώρα αργότερα η αστυνομία κάλεσε τον κατηγορούμενο απεργό στο αστυνομικό τμήμα Λυκαβηττού. Ο απεργός πήγε εκεί με ένα μέλος της απεργιακής επιτροπής, στο οποίο δεν επέτρεψαν να μπει στο σταθμό. Για περισσότερο από μία ώρα η αστυνομία ανέκρινε και απειλούσε τον απεργό προσπαθώντας να τον κάνει να ομολογήσει το έγκλημα. Ο απεργός, γνωρίζοντας ότι δεν έκανε τίποτα, έμεινε ατάραχος και αφέθηκε ελεύθερος μετά από παρέμβαση των συνδικαλιστών της ΠΕΟ.
Σάββατο 17/12 – Ημέρα 6
Πραγματοποιείται ακόμη μία απεργιακή συγκέντρωση στην Λευκωσία, από τις 10:00 μέχρι τις 21:30. Γίνεται μικρή πορεία διαμαρτυρίας. Μοιράζονται άλλα 40 κουπόνια σούπερ μάρκετ (όπως επίσης φαγητό και νερό) από την ΠΕΟ (επιβεβαιώνοντας τον αριθμό των πάνω από 150 απεργών στην Λευκωσία, καθώς υπήρχαν και κάποιοι που δεν πήραν). Από τους IWW μοιράζονται λινάτσες για να κάθονται (κατ' επιθυμία των απεργών), καθώς και μπροσούρα με το εργατικό δίκαιο της Κύπρου στα αγγλικά. Απεργοί, με την συνδρομή των IWW, φτιάχνουν το δικό τους πανό. Η Wolt προσφέρει 50% έκπτωση σε όποιο παραγγείλει take away από την εφαρμογή της.
Κυριακή 18/12 – Ημέρα 7
Τα ξημερώματα άγνωστοι βανδαλίζουν τα πανό που οι αλληλέγγυες ομάδες είχαν κρεμάσει από την Πέμπτη, και κλέβουν το πανό που έφτιαξαν οι απεργοί. Στην απεργιακή συγκέντρωση (που κατ’ επιθυμία των απεργών θα λάμβανε χώρα μεταξύ 9:30 και 22:00 αυτή τη φορά, για να καλυφθούν όλες οι ώρες υψηλής κερδοφορίας), αποκαταστάθηκαν ή αντικαταστάθηκαν τα πανό. Πραγματοποιείται απεργιακή συγκέντρωση και στην Πάφο, ενώ η απεργιακή συγκέντρωση στην Λάρνακα φτάνει τους 110 απεργούς (περί του 100% των εργαζομένων). Στην Λεμεσό, που δεν είχαν καλεστεί απεργιακές συγκεντρώσεις για το Σαββατοκύριακο, η προσπάθεια 20-25 απεργών να συγκεντρωθούν αυθόρμητα έξω από το Wolt Market της Λεμεσού διαλύθηκε από τις παρενοχλήσεις της αστυνομίας. Η ΠΕΟ φρόντισε εκ νέου για φαγητό και νερό, ενώ οι IWW φρόντισαν να προμηθευτούν οι απεργοί και με κουρελούδες, καθώς και να ενημερωθούν στις γλώσσες τους τι σημαίνει ακριβώς εργατικό συνδικάτο. Το δείπνο των απεργών το φρόντισε αλληλέγγυα εργαζόμενη από άλλη πλατφόρμα ταχυμεταφορών, η οποία μαγείρεψε φαγητό.
Γύρω στις 20:00, και καθώς στέλεχος της ΠΕΟ συνομιλούσε με τους συγκεντρωμένους απεργούς, πέρασε με το αμάξι του το διευθυντικό στέλεχος μιας από τις μεγαλύτερες εργολαβικές εταιρίες, και παράλληλα μέλος του ακροδεξιού κόμματος ΕΛΑΜ, Μάριος Ρουσογένης, οποίος εκτόξευσε απειλές προς τα μέλη της ΠΕΟ. Άμεσα έφτασε η πληροφορία πως ο εν λόγω νεοναζί μαζεύει ομοϊδεάτες του για να επιτεθεί στην απεργιακή συγκέντρωση. Μετά από συνοπτική συνέλευση αποφασίζεται να σταματήσει η συγκέντρωση μία ώρα νωρίτερα από ότι ήταν προγραμματισμένη (στις 21:00 αντί στις 22:00). Οι συνδικαλιστές παραμένουν στον χώρο μέχρι να φύγει και ο τελευταίος απεργός, και ακολούθως ομάδα από τους IWW αλληλέγγυοι πραγματοποιούν περιπολία για να διασφαλίσουν πως δεν θα κινδυνεύσει κάποιος απεργός.
Δευτέρα 19/12 – Ημέρα 8
Η απεργιακή συγκέντρωση στην Λευκωσία παρουσιάζει σημάδια κόπωσης, ενώ η απεργία στην Λάρνακα σπάει εντελώς. Αντίθετα, η Πάφος παραμένει στα ίδια επίπεδα ενώ στην απεργιακή συγκέντρωση στην Λεμεσό προσέρχονται πάνω από 100 απεργοί (περίπου το 50% των εργαζομένων). Επαναλαμβάνεται το σκηνικό της Παρασκευής, με διευθυντές της Wolt να βγαίνουν από τα γραφεία και να διατάζουν τους απεργούς να μπουν μέσα για συζήτηση σε ομάδες των 10, κάτι που οι απεργοί αρνούνται ξανά. Ο περιφερειακός διευθυντής της Wolt, που ήρθε στην Κύπρο από την Ελλάδα λόγω της απεργίας, δέχεται να έχει σύντομη άτυπη συνάντηση με στελέχη της ΠΕΟ.
Το βράδυ, η ΠΕΟ φροντίζει να έρθουν στον χώρο της απεργιακής συγκέντρωσης στην Λευκωσία μεγαλύτερος αριθμός στελεχών της, ενώ πραγματοποιείται κάλεσμα για στήριξη της απεργιακής συγκέντρωσης κατά τις βραδινές ώρες από τους IWW. Μεταξύ 19:30 με 21:00 που τελείωσε η απεργιακή συγκέντρωση, μαζεύτηκε αρκετά μεγάλος αριθμός αλληλέγγυων, συμπεριλαμβανομένου και κλιμάκιου από την Θύρα 9 του Αθλητικού Λαϊκού Σωματείου Ομόνοια 29ης Μαΐου, οι οποίοι δήλωσαν στους απεργούς πως έχουν την υποστήριξη τους για ό,τι χρειαστούν.
Τρίτη 20/12 – Ημέρα 9
Η απεργία συνεχίζεται μόνο στην Λευκωσία και με περιορισμένη συμμετοχή. Ξεκινά η αποστολή email υποστήριξης της απεργίας και προς τον περιφερειακό διευθυντή. Η Wolt, που μέχρι τότε δεν απαντούσε στα email, ξεκινά την αποστολή αυτοματοποιημένου μακροσκελούς μηνύματος, γεμάτο ανακρίβειες και ψέματα.
Αποφασίζεται η πραγματοποίηση αυθόρμητης πορείας προς το Τμήμα Εργασιακών Σχέσεων, για να απαιτηθεί άμεσα επίσημη συνάντηση μεσολάβησης. 40 – 50 απεργοί, με σημαίες της ΠΕΟ και κεντρικό πανό των IWW, πραγματοποιούν δυναμική πορεία με την στήριξη μικρής ομάδας αλληλέγγυων. Φτάνοντας στο Τμήμα, αντιπροσωπεία των απεργών, ψηφισμένη επί τόπου από τους ίδιους, ανεβαίνει στα γραφεία και έχει συνάντηση με τον επικεφαλής του Τμήματος, ο οποίος όρισε επίσημη συνάντηση μεσολάβησης για την επόμενη μέρα στις 9:30. Το Τμήμα προσκάλεσε σε αυτή τη συνάντηση την επιτροπή των απεργών, τα συνδικάτα τους, τη Wolt και κάθε εργολαβική εταιρεία. Επιστρέφοντας, πάλι με πορεία, στον χώρο της απεργιακής συγκέντρωσης, η πλειοψηφία των παρευρισκόμενων αποφασίζει συνέχιση της απεργίας μέχρι και μετά την συνάντηση.
Τετάρτη 21/12 – Ημέρα 10
Κατά τη συνάντηση του Τμήματος Εργασιακών Σχέσεων, της απεργιακής επιτροπής, των συνδικαλιστικών οργανώσεων (ΠΕΟ & ΣΕΚ) και των εργοδοτών (Wolt και τέσσερις από τις δέκα περίπου εργολαβικές εταιρείες), αποφασίστηκε πως ξεκινάει θεσμοθετημένος διάλογος με χρονοδιάγραμμα για την οριστική επίλυση του προβλήματος, με στόχο δηλαδή τη ρύθμιση των εργασιακών δικαιωμάτων των εργαζομένων του κλάδου. Το Τμήμα ζήτησε χρόνο για να βρει έναν τρόπο ρύθμισης του θέματος, και οι οδηγοί αποφάσισαν να συναντηθούν με τα συνδικάτα τους τις επόμενες ημέρες για να επισημοποιήσουν τα αιτήματά τους προς την κυβέρνηση, την Wolt και τους εργολάβους. Επόμενη συνάντηση ορίστηκε η 12/01/223. Εργολαβικές και Wolt δεσμεύτηκαν πως κανένας απεργός δεν θα χάσει την δουλειά του.
Μετά τη συνάντηση, οι απεργοί ψήφισαν τον τερματισμό της απεργίας (τουλάχιστον προς το παρόν) με δημοκρατικό τρόπο απαλλαγμένο από εξωτερικές παρεμβάσεις, όπως έχουν πάρει κάθε απόφαση σε αυτό το δεκαήμερο έπος. Οι οδηγοί κέρδισαν την προβολή και την αναγνώριση της εργασιακής τους σχέσης και τη δέσμευση της κυβέρνησης ότι το επάγγελμα τους δεν θα παραμείνει αρρύθμιστο. Έφεραν μια πολυεθνική επιχείρηση και μια σειρά από ύποπτες εταιρείες στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, και τώρα δουλεύουν για να κατακτήσουν συλλογική σύμβαση.
Αντί Επιλόγου – Οι Εξελίξεις Έκτοτε
Τις επόμενες μέρες η Wolt επανέφερε τις αμοιβές στα 2,26 – 2,36 ευρώ, και παρόλες τις δεσμεύσεις της και των εργολάβων, τουλάχιστον δύο απεργοί διαγράφησαν από τις πλατφόρμες. Η επιτροπή των οδηγών είχε συνάντηση την Τρίτη 27/12 με την ΠΕΟ (στην οποία και κατήγγειλαν την απόλυση των συναδέλφων τους) για να οριστικοποιήσουν τα αιτήματα τους και να προετοιμαστούν για την επόμενη συνάντηση στο Τμήμα Εργασιακών Σχέσεων.
Έχουμε ενημερωθεί πως πολλές μικρές και μεγάλες επιχειρήσεις που συνεργάζονται με την Wolt έχασαν πάνω από το 60% των εσόδων τους από τις σχετικές παραγγελίες κατά τη διάρκεια της απεργίας, και κατηγορούν την Wolt για αυτό. Καλούμε τον κόσμο να παραμείνει σε επαγρύπνηση για κάθε είδους επιπλέον αντίποινα σε βάρος των οδηγών λόγω της απεργίας, έχοντας κατά νου πως, όπως το έθεσαν οι ίδιοι οι απεργοί, αυτός ο αγώνας ήταν μόνο η αρχή.
Κείμενο της Συσπείρωσης Ατάκτων από το 2014 για τις αυτοκτονίες στις Κυπριακές φυλακές.
★
Συσπείρωση Ατάκτων
Η συχνότητα των αυτοκτονιών ή αυτών που φαίνονται ως αυτοκτονιών στις φυλακές τις τελευταίες μέρες, καθώς τζιαι το ότι σχεδόν ούλλοι οι ανθρώποι που εβρεθήκαν νεκροί ή φαίνεται να εκάμαν απόπειρα αυτοκτονίας εν μετανάστες, σίουρα εν εν τυχαία γεγονότα. Τυχαίος εν ένει ούτε ο συνδυασμός τους.
Αν πρόκειται πράγματι για αυτοκτονίες/απόπειρες αυτοκτονίας στα πλαίσια της αυτενέργειας των ανθρώπων που αφορούν, δηλαδή των ίδιων των φυλακισμένων που τες εκάμαν, τότε πρόκειται για πράξεις διαμαρτυρίας ενάντια στις συνθήκες των φυλακών τζιαι αντίστασης στις δομές εξουσίας εντός τους. Είναι η χρήση του δικαιώματος της αυτοδιάθεσης του σώματος, της επιλογής του θανάτου ως πράξη αντίστασης στο υπάρχον των φυλακών.
Τα μέτρα που ανακοινώνονται από τη διεύθυνση των φυλακών τζιαι το υπουργείο δικαιοσύνης αποτελούν προσπάθειες για πλήρη περιορισμό του δικαιώματος των φυλακισμένων ανθρώπων στην αυτοδιάθεσή τους, στη διάθεση των σωμάτων τζιαι των εαυτών τους τζιαι στην επιλογή μεταξύ ζωής και θανάτου.
Εν εν τυχαία που θεσμοί όπως οι φυλακές ονομάζονται «σωφρονιστικά ιδρύματα». «Σωφρονιστικά» επειδή στόχο έχουν το σωφρονισμό των ανθρώπων που κλείνονται σε αυτά. «Σωφρονισμός» είναι η διαδικασία επιβολής σε κάποι@1 άνθρωπ@ της κατάστασης κατά την οποία θα έχoυν «σώας τας φρένας» τ@. Τζιαι με τον όρο «σώας τας φρένας» ορίζεται η κατάσταση εκείνη κατά την οποία κάποι@ άνθρωπ@ θεωρείται πως «έχει τα λογικά τ@». Εν εν είναι τυχαία που εκτός από τις φυλακές τζιαι τα κρατητήρια, τα νοσοκομεία ψυχικής υγείας («ψυχιατρεία») εν ο άλλος θεσμός που περιλαμβάνεται στα σωφρονιστικά ιδρύματα.
Ένα στοιχείο του σωφρονισμού εν ο (υποχρεωτικός) εγκλεισμός. Τα άτομα που βρίσκονται υπό σωφρονισμό δεν επιλέγουν συνήθως ούτε τη σωφρονιστική διαδικασία ούτε την ιδρυματοποίησή τους, αλλά αυτές τους επιβάλλονται, χωρίς να ζητηθεί καν η συναίνεσή τους, ή να τ@ δίνεται δυνατότητα επιλογής, στερώντας τους ουσιαστικά την ελευθερία, την αυτενέργεια τζιαι την αυτοδιάθεσή τους. Κάποι@ δικαστ@, ένα δικαστικό σώμα, ή κάποι@ γιατρ@, ή ένα ιατροσυμβούλιο, αποφασίζουν τζιαι επιβάλουν τον εγκλεισμό κάποιων ανθρώπων σε ένα σωφρονιστικό ίδρυμα, μια φυλακή, ή ένα νοσοκομείο ψυχικής υγείας. Η επιβολή αυτών των περιορισμών γίνεται με πρόσχημα το «γενικό καλό», ή και ακόμα «για το καλό» του ίδιου του ατόμου που βρίσκεται υπό σωφρονισμό. Στην περίπτωση της Κύπρου, μια τέτοια απόφαση μπορεί και λαμβάνεται τζιαι που τη διοίκηση, αφού ο εγκλεισμός μεταναστ@ στα αστυνομικά κρατητήρια με το πρόσχημα της «παράνομης παραμονής» γίνεται συνήθως στη βάση διαταγμάτων κράτησης και απέλασης που εκδίδονται από τ@ εκάστοτε λειτουργ@ μετανάστευσης.
Απαραίτητο επίσης στοιχείο της διαδικασίας του σωφρονισμού εν η απομάκρυνση των υπό σωφρονισμό ανθρώπων που το κοινωνικό σύνολο, η αποκοπή τζιαι η απομόνωσή τους που την υπόλοιπη κοινωνία τζιαι τελικά, η περιθωριοποίησή τους. Τα άτομα που βρίσκονται υπό σωφρονισμό θεωρούνται «μιαρά» για την υπόλοιπη κοινωνία τζιαι με το σωφρονισμό στοχεύεται τζιαι η «εξυγίανσή» τους. Με την ίδια λογική που στο μεσαίωνα ο σωφρονισμός επιβαλλόταν σε άτομα που κρίνονταν «αμαρτωλά» τζιαι στόχος ήταν η «κάθαρσή» τους.
Ο σωφρονισμός αποτελεί επίσης παραδειγματική τιμωρία «προς γνώση και συμμόρφωση» των υπόλοιπων ανθρώπων σε ένα κοινωνικό σύνολο. Γιατί με τον εγκλεισμό των ανθρώπων που θεωρούνται «κοινωνικά δυσλειτουργικ@ και επικίνδυν@» σε ένα σωφρονιστικό ίδρυμα, επιτυγχάνεται όχι μόνο η τιμωρία των ανθρώπων αυτών, αλλά τζιαι ο παραδειγματισμός των υπόλοιπων ανθρώπων εντός της κοινωνίας. Έτσι, υπό την απειλή τζιαι τον φόο του εγκλεισμού τζιαι της απομόνωσης που την υπόλοιπη κοινωνία, επιτυγχάνεται η συμμόρφωση των μελών μιας κοινωνίας με το νομικό και κοινωνικό πλαίσιο που έχει οριστεί τζιαι η υποταγή τους στους θεσμούς. Ως «δυσλειτουργικά κι επικίνδυνα» κρίνονται τα άτομα τζείνα που εν εντάσσονται στο νομικό πλαίσιο, εν συμμορφώνονται με το υπάρχον κοινωνικό συμβόλαιο τζιαι εν υπακούν στους θεσμούς.
Έτσι, συχνά, ακόμα και άτομα, τα οποία δεν έχουν βλάψει άλλ@ ανθρώπ@, αλλά δεν χωράνε ή δεν δέχονται να χωρέσουν στα υπάρχοντα κουτάκια της κανονικότητας, υποχρεώνονται επίσης σε σωφρονισμό. Ιστορικά, αλλά και σύγχρονα, οι γυναίκες που διεκδικού(σα)ν ορατότητα/αυτενέργεια/αυτονομία, τα ομοφυλόφιλα άτομα, τα τρανς άτομα, τα άτομα με «μολυσματικές ασθένειες» (φυματίωση, HIV, κ.ά), οι άνθρωπ@ με «ψυχιατρικά προβλήματα», οι μετανάστ@, κι άλλες ομάδες ανθρώπων εκτός των κανονικών πλαισίων σωφρονίζονταν τζιαι σωφρονίζονται επειδή είναι αυτ@ που είναι. Όι επειδή εβλάψαν ή θα εμπορούσαν να βλάψουν άλλ@ ανθρώπ@, αλλά επειδή θεωρούνται απειλή για το κοινωνικό πλαίσιο, την υπάρχουσα τάξη πραγμάτων. Ο σωφρονισμός ήταν και είναι λοιπόν μέσο επιβολής. Επιβολής τζιαι καταστολής. Επιβολής της εξουσίας τζιαι καταστολής της επιθυμίας τζιαι της αυτονομίας. Δεν είναι άλλωστε τυχαία που κατά την καταστολή εξεγέρσεων γεμώνουν οι φυλακές τζιαι τα ψυχιατρεία. Τζιαι το ίδιο συμβαίνει τζιαι στους πολέμους.
Δεν θα έπρεπε λοιπόν να μας προκαλεί εντύπωση που οι φυλακές, ως σωφρονιστικό ίδρυμα, ως ένα εργαλείο επιβολής εξουσίας δηλαδή, αποδεικνύονται τόπος βασανιστηρίων για τ@ φυλακισμέν@ τζιαι διαφθοράς για εκείν@ που επιβάλουν, ασκούν τζιαι προστατεύκουν την εξουσία. Η έκπληξη της κυπριακής κοινωνίας με την πρόσφατη αποκάλυψη των συμβάντων στις κεντρικές φυλακές, εν εν τίποτα άλλο παρά υποκρισία. Όλ@ ξέρουμε πως οι φυλακές δεν προσφέρουν καμία βελτίωση, αλλά είναι εκεί για να επιβάλουν εξουσία, τιμωρώντας, παραδειγματίζοντας, απομονώνοντας. Πολλ@ επιλέγουν να το αγνοούν, να μην δίνουν σημασία, αλλά εν εν περίεργο που οι ζωές των ανθρώπων τζεί μέσα γίνουνται ανυπόφορες.
Ιδιαίτερα ανυπόφορες γίνονται οι ζωές των ανθρώπων που είναι εγκλεισμέν@ σε σωφρονιστικά ιδρύματα τζιαι οι οποί@ αποκλίνουν με περισσότερους από έναν τρόπους από την κανονικότητα. Έτσι, οι γυναίκες, οι μετανάστ@, τα ομοφυλόφιλα άτομα, τα τρανς άτομα, τα άτομα με αναπηρίες, τα άτομα με ψυχιατρική εμπειρία τζιαι οποιοδήποτε άτομο αποκλίνει έτσι τζι’ αλλιώς που τις κοινωνικές νόρμες βιώνουν με ιδιαίτερα βίαιο τρόπο τον εγκλεισμό τους στις φυλακές. Η κανονικότητα που επιβάλλεται σε μιαν κοινωνία συνεχίζει να επιβάλλεται τζιαι εντός των σωφρονιστικών ιδρυμάτων της. Καθόλου τυχαίο είναι το γεγονός ότι σχεδόν όλα τα άτομα που αυτοκτόνησαν ή επιχείρησαν να αυτοκτονήσουν στις κεντρικές φυλακές εν μετανάστες.
Αντιθέτως, τα άτομα που έχουν φυλακιστεί, ακόμα τζιαι για μεγάλα εγκλήματα (φόνοι, βιασμοί) τζιαι τα οποία κατά τα άλλα προσαρμόζονται στα πρότυπα της κανονικότητας, βιώνουν πιο προνομιακά τη φυλάκισή τους. Διατηρούν καλές σχέσεις με την εξουσία κι εκείν@ που την επιβάλουν τζιαι αναλαμβάνουν το ρόλο του τιμωρού για λογαριασμό τους, αφού κι εκείν@ φροντίζουν να τ@ έχουν καλά. Έτσι, μαθαίνουμε πως ένας από τους ανθρώπους που έκαναν απόπειρα αυτοκτονίας στις κεντρικές φυλακές βιαζόταν κατ’ επανάληψη από άλλους φυλακισμένους με τη συνέργεια δεσμοφυλάκων. Τζιαι ότι τιμωρία για τ@ φυλακισμέν@ συνιστά συχνά η μεταφορά τους σε κελιά όπου κρατούνται βαρυποινίτ@, οι οποί@ έχουν καλές σχέσεις με τ@ δεσμοφύλακες τζιαι οι οποί@ τ@ κακοποιούν. Το σοκ που (υποτίθεται) έχουν προκαλέσει τέτοιες πληροφορίες είναι κι αυτό υποκριτικό.
Οι «λύσεις» που το σύστημα έρκεται να επιβάλει με πρόφαση τον έλεγχο μιας τέτοιας «έκρυθμης» κατάστασης είναι κι αυτές υποκριτικές. Στην ουσία τους, αφορούν την αφαίρεση κάθε αυτενέργειας κι αυτοελέγχου στα σώματα τζιαι τις ζωές των φυλακισμένων ανθρώπων τζιαι την πλήρη καταστολή τους. Έτσι, ανακοινώνονται τούντες μέρες μέτρα, όπως: «η απομάκρυνση όλων των επικίνδυνων αντικειμένων που είναι δυνατό να προκαλέσουν αυτοκτονίες από τα κελιά των καταδίκων.Η τοποθέτηση ειδικού εξοπλισμού στα κελιά για να αποτραπεί το ενδεχόμενο οι κατάδικοι να βρουν εύκολο τρόπο αυτοχειρίας.Στην περίφραξη των πτερύγων και των κελιών θα τοποθετηθούν μαλακά στρώματα ώστε να αποτραπεί το ενδεχόμενο οι επίδοξοι αυτόχειρες να χτυπήσουν με το κεφάλι στους τοίχους και να προκληθεί θάνατος. H δημιουργία ειδικών χώρων στις Φυλακές για τη φιλοξενία ατόμων που αντιμετωπίζουν ψυχολογικά προβλήματα.Η ύπαρξη αντιβανδαλικού εξοπλισμού» τζιαι η ενίσχυση της παρουσίας της ΜΜΑΔ στις φυλακές.
Καμία νύξη βέβαια για αλλαγή του σωφρονιστικού συστήματος. Λες τζιαι εν τα άτομα που προσπαθούν να αυτοκτονήσουν/αυτοκτονούν που ευθύνονται για τις απόπειρες αυτοκτονίας/αυτοκτονίες. Οι συνθήκες που τους επιβάλλονται στες φυλακές, η κακομεταχείρισή των φυλακισμένων τζιαι η στέρηση βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους μοιάζουν να μεν παίζουν κανέναν απολύτως ρόλο… Τα μέτρα, όπως ήταν αναμενόμενο, αποσκοπούν όι στον περιορισμό των λόγων που οδηγούν φυλακισμέν@ σε απόπειρες αυτοκτονίας/αυτοκτονία, αλλά σε ακόμα περισσότερο περιορισμό των ίδιων των φυλακισμένων τζιαι των δικαιωμάτων τους, στερώντας τους εξολοκλήρου το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση, στοχεύοντας στον αποκλεισμό της επιλογής μεταξύ ζωής και θανάτου, όταν η ζωή κάποιων ανθρώπων γίνεται αφόρητη. Ούτε λόγος για τις ευθύνες του σωφρονιστικού συστήματος που οδηγεί ανθρώπους σε τέτοια αδιέξοδα που ο θάνατος αποτελεί λύτρωση.
Τζιαι τούντα μέτρα ανακοινώνονται όταν λλίες μέρες πριν, ο (πρώην πλέον) αναπληρωτής διευθυντής των φυλακών εδήλωνε πως η απεργία πείνας φυλακισμένων «δεν είναι απεργία πείνας», αλλά «άρνηση ορισμένων μόνο (60 – 70 φυλακισμένων) να φάνε», σε μια προσπάθεια βίαιης αποσιώπησης της διαμαρτυρίας φυλακισμένων σε σχέση με τις συνθήκες των φυλακών, των βάναυσων τιμωριών τζιαι βασανιστηρίων που τους επιβάλλονται. Παράλληλα, στες δηλώσεις του, ο τότε αναπληρωτής διευθυντής των φυλακών επροσπάθησε να αντιστρέψει την κατάσταση στρέφοντας την κοινωνία ενάντια στους διαμαρτυρόμενους τζιαι στ@ φυλακισμέν@ γενικότερα, ισχυριζόμενος ότι οι φυλακισμέν@ περνούν καλύτερα από την υπόλοιπη κοινωνία.
Ο πλήρης έλεγχος των φυλακισμένων, η στέρησή κάθε μορφής αυτενέργειας από αυτ@ τζιαι η ολοκληρωτική καταστολή τους, φαίνεται να ολοκληρώνονται μέσα τζιαι που τη ψυχιατρικοποίησή τους. Οι φυλακισμέν@ τις τελευταίες ημέρες ειδικότερα παρουσιάζονται να έχουν ή να ενδέχεται να έχουν ψυχιατρικά προβλήματα τζιαι τζιαμέ μετατοπίζονται οι ευθύνες για τις συχνές αυτοκτονίες τζιαι απόπειρες αυτοκτονίας στες φυλακές. Φαίνεται το σύστημα να θεωρεί πως ο εγκλεισμός, η απομόνωση, τα βασανιστήρια, η κακοποίηση, η περιθωριοποίηση, η κοινωνική απόρριψη τζιαι η απουσία κάθε δυνατότητας αυτοελέγχου στη ζωή εν εν αρκετοί λόγοι για να επιθυμεί τζιαι να επιδιώκει κάποι@ το θάνατο. Αλλά, η παραδοχή αυτών των λόγων θα σήμαινε ουσιαστικά την ανάγκη κατάργησης των φυλακών τζιαι ριζικών αλλαγών στο σωφρονιστικό σύστημα, κάτι που θα ήταν εντελώς άβολο για την εξουσία. Που την άλλη, η ψυχιατρικοποίηση των φυλακισμένων έσσιει το μπόνους της μετατόπισης των ευθυνών από το σύστημα στ@ ίδιου@ τ@ φυλακισμέν@. Με αυτό τον τρόπο, η εξουσία παρουσιάζεται άμοιρη ευθυνών (πέρα που κάποιες «εξαιρέσεις» διαφθοράς τζιαι «κατάχρησης»), το βάρος των οποίων ρίχνεται εξολοκλήρου στους ίδι@ τ@ φυλακισμέν@. Περαιτέρω, η εξουσία αποκαθιστά τζιαι επιβεβαιώνει τον εαυτό της, αφού υπόσχεται να «εξυγιάνει» τόσο το σωφρονιστικό μηχανισμό, όσο τζιαι τους ίδιους τ@ φυλακισμέν@. Ψυχιατρική παρακολούθηση λοιπόν των φυλακισμένων, ακόμα τζιαι χωρίς τη συναίνεσή τους, αφαίρεση κάθε δυνατότητάς τους σε αυτενέργεια τζιαι αυτοέλεγχο των ζωών τζιαι των σωμάτων τους, κάθε δυνατότητας αυτοβουλίας. Τζιαι ενίσχυση της ΜΜΑΔ στις φυλακές. Αποκατάσταση της τάξης. Καταστολή. Τελεία.
Οι μετακινήσεις του μέχρι χθες αναπληρωτή διευθυντή τζιαι του ψυχιάτρου των φυλακών αποτελούν βέβαια τη στάχτη που η εξουσία ρίχνει στα μάτια μιας ολόκληρης κοινωνίας, αφού έτσι «αποδεικνύεται» η βούληση για «εξυγίανση» των φυλακών. Κι αποκαθίσταται ολόκληρο το σωφρονιστικό σύστημα ως αναγκαίο για τη διασφάλιση του «κοινού καλού» τζιαι του ελέγχου της εγκληματικότητας μέσα που την καταστολή της βίας, η οποία επιδιώκεται με… βία! Μόνο που το πρόβλημα της εγκληματικότητας δεν οφείλεται στη μη επαρκή καταστολή της βίας, αλλά στες ίδιες τες δομές του καπιταλιστικού – ιεραρχικού συστήματος. Ένα σύστημα που αναπαράγει τζιαι τροφοδοτεί τη βία προς επιβεβαίωση τζιαι νομιμοποίηση της ίδιας της ύπαρξής του τζιαι παράλληλα αντιλαμβάνεται τα άτομα στις φυλακές ως τόπους εξουσίας, των οποίων οι ζωές επί της ουσίας εν εν αξιοβίωτες. Άλλωστε, άσκηση κυριαρχίας ισοδυναμεί με άσκηση ελέγχου επί της επιλογής ή μη για αυτενέργεια τζιαι αυτοδιάθεση.
Λευκωσία 18/1/2014
One Radical Planet 
