Union of Cypriots – Ένωσις Κυπρίων – Kıbrıslılar Birliği

Οζ Καραχάν: Μόνη λύση μια ενιαία, κοσμική, πλουραλιστική Κύπρος

Ελληνικά / Türkçe / English (Εφημερίδα Δρόμος της Αριστεράς – 24/02/2024 – Βασίλης Γεροδήμος και Δημήτρης Γκάζης) Συναντήσαμε τον Οζ Καραχάν κατά την πρόσφατη επίσκεψή μας στην Λευκωσία και είχαμε την ευκαιρία να συζητήσουμε εκτενώς για το παρελθόν και το παρόν του νησιού, καθώς και για τις πολιτικές εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή και πως αυτές αντανακλώνται…

Continue reading →

Union of Cypriots – Ένωσις Κυπρίων – Kıbrıslılar Birliği

Oz Karahan: Tek çözüm üniter, laik, çoğulcu bir Kıbrıs

Ελληνικά / Türkçe / English (Dromos tis Aristeras gazetesi – 24/02/2024 – Vasilis Perodimos ve Dimitris Gkazis) Lefkoşa’ya yaptığımız son ziyaret sırasında Oz Karahan ile bir araya geldik ve adanın geçmişi ve bugünü ile daha geniş bölgedeki siyasi gelişmeleri ve bunların Kıbrıs gerçeğine nasıl yansıdığını uzun uzun tartışma fırsatı bulduk. Adanın Türk işgali ve kolonizasyonundan kurtulması için mücadele…

Continue reading →

ANTIFA ΛΕΥKOŞA

ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΩΝ ΡΑΤΣΙΣΤΙΚΩΝ ΠΟΓΚΡΟΜ ΚΑΙ ΟΙ ΚΙΝΗΣΕΙΣ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΟΥΣ

Εισαγωγή Τα ρατσιστικά πογκόμ σε Χλώρακα Πάφου και Λεμεσό συγκλόνισαν την Κύπρο αλλά και κόσμο στο εξωτερικό. Στα πογκρόμ, είδαμε την συμπύκνωση όλων των γνώριμων παραγόντων που δημιουργούν και αναπαράγουν τον ρατσισμό: ΜΜΕ, αστυνομία, τοπική αρχή, επιτροπές κατοίκων, κυβέρνηση, κεφάλαιο, κόμματα, οπαδοί, πατριώτες, συνωμοσιολόγοι, και τέλος φυσικά, πολλοί φασίστες. Οι επιθέσεις των φασιστών σε μετανάστες και μετανάστριες είναι απλώς η

The Trim

Kώδικας καλής πρακτικής σε σχέση με τη διάκριση λόγω αναπηρίας στην εργασία και την απασχόληση

  

 

 

 

 

 

 

Kώδικας καλής πρακτικής σε σχέση με τη διάκριση λόγω αναπηρίας στην εργασία και την απασχόληση

 

Οδηγός για εργοδότες και εργοδοτούμενους

 

 

 

 

 

Αρχή Ισότητας

Γραφείο Επιτρόπου Διοίκησης

 

 

 

 

 

Μάιος 2010

Περιεχόμενα

 

Μέρος 1: Γενική Ανασκόπηση. 4

Α. Γενικά. 4

Β. Στόχος του Κώδικα. 4

Γ. Νομικό καθεστώς του Κώδικα. 5

Δ. Περαιτέρω πληροφορίες. 5

 

 

Μέρος 2: Πως μπορούν να αποφευχθούν οι διακρίσεις. 6

Α. Εισαγωγή. 6

Β. Η κοινωνική διάσταση των διακρίσεων. 6

Γ. Η κατανόηση της πολύμορφης φύσης της αναπηρίας. 7

Δ. Αποφύγετε τα δικά σας συμπεράσματα. 7

Ε. Συνεργαστείτε με τα ίδια τα άτομα με αναπηρία. 8

Στ. Προγραμματισμός για το μέλλον. 8

Ζ. Επίλυση διαφορών. 9

 

 

Μέρος 3: Ποιοί έχουν δικαιώματα και ποιοί υποχρεώσεις. 10

Α. Ποιος έχει δικαιώματα; 10

α. Τα άτομα με αναπηρία. 10

β. Άτομα που είναι υπεύθυνα για τη φροντίδα ατόμων με αναπηρία. 11

γ. Άτομα που είχαν μια αναπηρία στο παρελθόν. 11

δ. Εργαζόμενοι, συμβασιούχοι, αυτοεργοδοτούμενοι και εκπαιδευόμενοι 12

ε. Άτομα τα οποία σχετίζονται με άτομα με αναπηρία ή άτομα τα οποία ο εργοδότης εκλαμβάνει ως να έχουν αναπηρία  12

Β. Ποιος έχει υποχρεώσεις; 13

Γ. Εφαρμογή σε όλο το φάσμα της εργασίας και της απασχόλησης. 13

Μέρος 4: Μορφές απαγορευμένων διακρίσεων. 13

Α. Τι είναι Διάκριση; 14

α. Άμεση διάκριση  14

β. Έμμεση διάκριση  14

γ. Παρενόχληση  15

δ. Οδηγία για διάκριση  16

ε. Θυματοποίηση  16

Β. Εξαιρέσεις  16

Γ. Θετικές δράσεις  18

 

 

Μέρος 5: Εύλογες προσαρμογές για τα άτομα με αναπηρίες. 18

Α. Υποχρέωση του εργοδότη να λαμβάνει εύλογα μέτρα προσαρμογής. 19

Β. Ποιοι παράγοντες λαμβάνονται υπόψη για τον καθορισμό του τι αποτελεί δυσανάλογη επιβάρυνση; 19

Γ. Ποιες οι συνέπειες τις μη-λήψης εύλογων προσαρμογών; 19

Δ. Σε τι αποσκοπούν οι εύλογες προσαρμογές; 19

Ε. Σε ποιες περιπτώσεις έχει υποχρέωση ο εργοδότης να προβαίνει σε εύλογες προσαρμογές; 20

ΣΤ. Τι είδους ρυθμίσεις θεωρούνται αναγκαίες; 21

Ζ. Παραδείγματα. 21

 

 

Μέρος 6: Διαδικασίες για καταγγελία διάκρισης και απόδειξη. 24

Α. Αρμόδια Όργανα και  Κυρώσεις. 24

Β. Αντιστροφή του βάρους της απόδειξης. 25

 

 

Χρήσιμα στοιχεία επικοινωνίας. 25

 

Μέρος 1: Γενική Ανασκόπηση

 

Α. Γενικά

1.1.                   Οι διακρίσεις στην Κύπρο απαγορεύτηκαν με το Σύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας το 1960. Το άρθρο 28 του Συντάγματος διασφαλίζει την αρχή της ισότητας και απαγορεύει τη διακριτική μεταχείριση για οποιοδήποτε λόγο. To 2000 θεσπίστηκε νόμος για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία,^[1] ωστόσο το σημαντικότερο εργαλείο κατά των διακρίσεων λόγω αναπηρίας θεσπίστηκε το 2004^[2] τροποποιώντας το νόμο του 2004, σαν αποτέλεσμα της εναρμόνισης της Κυπριακής νομοθεσίας με το Ευρωπαϊκό κεκτημένο και συγκεκριμένα με την Οδηγία 2000/78/ΕΚ για την ίση μεταχείριση στην εργασία και την απασχόληση (ο τροποποιημένος νόμος στο εξής θα αναφέρεται ως ‘ο Νομός). Από τότε που θεσπίστηκε, ο Νόμος έχει υποστεί διάφορες μικρές τροποποιήσεις για την ορθότερη μεταφορά της πιο πάνω Ευρωπαϊκής οδηγίας στην Κυπριακή έννομη τάξη.

1.2.                   Σύμφωνα με υπολογισμούς της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας, 10% του πληθυσμού της γης ή 610 εκατομμύρια είναι άτομα  με αναπηρία. Τα ποσοστά ανεργίας των ατόμων αυτών είναι κατά πολύ ψηλότερα των αντιστοίχων για τους μη-ανάπηρους. Στο Ηνωμένο Βασίλειο το ποσοστό ανεργίας στα άτομα με αναπηρία είναι 13%, δηλαδή διπλάσιο του ποσοστού ανεργίας για τους μη-ανάπηρους. Στη Γερμανία το ποσοστό των ανέργων ατόμων με αναπηρία ανέρχεται στο 18% ενώ σε πολλές αναπτυσσόμενες χώρες το ποσοστό υπολογίζεται σε 80% και επιπλέον.^[3]

Β. Στόχος του Κώδικα

1.3.                   Ο Κώδικας αυτός εξηγεί πώς τα άτομα με αναπηρία προστατεύονται από τις διακρίσεις αν εργάζονται, αν επιδιώκουν να εργαστούν ή αν απασχολούνται σε οποιοδήποτε επάγγελμα, είτε ως υπάλληλοι, είτε ως αυτοεργοδοτούμενοι. Παρόλο που οι διακρίσεις σε βάρος των ατόμων αυτών έχουν τεθεί εκτός νόμου από το 2004, σήμερα ένα μεγάλο ποσοστό των ατόμων αυτών δεν εργάζεται παρόλο που είναι και πρόθυμοι και ικανοί να το πράξουν. Ο Κώδικας αυτός παραθέτει το πώς εμείς αντιλαμβανόμαστε το νόμο όπως ίσχυε τον Μάιο 2010 και στοχεύει στο να πληροφορήσει εργοδότες και εργοδοτούμενους για τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους αντίστοιχα. Επιπλέον, φιλοδοξεί να συνεισφέρει στην καλλιέργεια μιας εργασιακής φιλοσοφίας που να ενισχύει την ασφάλεια στη θέση εργασίας, τη συνεχή εργοδότηση στο βαθμό που αυτό είναι εφικτό και τη δημιουργία ευέλικτων πρακτικών που να ανταποκρίνονται στις ανάγκες του πολύμορφου εργατικού δυναμικού, απομακρύνοντας εκείνα τα εμπόδια που επηρεάζουν την απρόσκοπτη πρόσβαση στα οφέλη της εργοδότησης. Ενθαρρύνοντας τις καλές πρακτικές, ο Κώδικας αποσκοπεί στο να βοηθήσει τους εργοδότες να αποφύγουν εργασιακές διαφορές και να εργαστούν προς την εξάλειψη των διακρίσεων στο χώρο τους.

Γ. Νομικό καθεστώς του Κώδικα

1.4.                   Ο Κώδικας αυτός εκδίδεται σύμφωνα με το άρθρο 40 του Περί Καταπολέμησης των φυλετικών και άλλων διακρίσεων (Επίτροπος) Νόμου του 2004 και έχει δεσμευτικό χαρακτήρα, μπορεί δε να χρησιμοποιηθεί ως αποδεικτικό στοιχείο σε νομικές διαδικασίες. Τυχόν ερμηνείες του Νόμου που περιέχονται στον Κώδικα δεν είναι δεσμευτικές, αφού η ερμηνεία της νομοθεσίας αποτελεί αποκλειστική δικαιοδοσία των δικαστηρίων. Επίσης, τα παραδείγματα υποθέσεων και καλής πρακτικής που παρατίθενται στοχεύουν στο να καταστήσουν πιο κατανοητές τις πρόνοιες του Νόμου και δεν αποτελούν δεσμευτικές ερμηνείες του Νόμου. Εντούτοις, αρκετά από τα παραδείγματα που παρατίθενται αποτελούν πραγματικές υποθέσεις που εξετάστηκαν από την Αρχή Ισότητας ενώ άλλα παρατίθενται για να καταδείξουν τους τρόπους εφαρμογής του νόμου στην πράξη. Οι εργοδότες που συμμορφώνονται με τα παραδείγματα αυτά δυνατόν να αποτρέψουν δυσμενείς δικαστικές ή εξωδικαστικές αποφάσεις εναντίον τους.

Δ. Περαιτέρω πληροφορίες

1.5.                   Το κείμενο του Νόμου, οι αποφάσεις της Αρχής Ισότητας και της Επιτρόπου Διοίκησης σε σχέση με τη διάκριση λόγω αναπηρίας, καθώς και ο Κώδικας αυτός διατίθενται δωρεάν στην ιστοσελίδα της Επιτρόπου Διοίκησης στη διεύθυνση www.ombudsman.gov.cy. Αντίγραφα του Κώδικα καθώς και σχετικών με την αναπηρία αποφάσεων της Αρχής Ισότητας και της Επιτρόπου Διοίκησης  επίσης διατίθενται δωρεάν από το Γραφείο της Επιτρόπου Διοίκησης στη διεύθυνση:

1.6.                   Era House
Διαγόρου 2
1097 Λευκωσία

Τηλέφωνο: 22 405500
Φαξ: 22 672881
Ε-mail: ombudsman@ombudsman.gov.cy

Μέρος 2: Πως μπορούν να αποφευχθούν οι διακρίσεις

 

Α. Εισαγωγή

1.7.                   Η πρόληψη είναι καλύτερη από την θεραπεία.  Υπάρχουν πολλοί τρόποι με τους οποίους οι εργοδότες μπορούν να αποφύγουν τις διακρίσεις εναντίον των ατόμων με αναπηρία. Με τον τρόπο αυτό, οι εργοδότες μπορούν όχι μόνο να αποφύγουν έξοδα και χρόνο που προϋποθέτουν οι δικαστικές διαδικασίες αλλά και να βελτιώσουν τη δημόσια εικόνα τους, την παραγωγικότητα και την ποιότητα της εργασίας στην   επιχείρησης τους. Το κεφάλαιο αυτό στοχεύει στο να δώσει κάποιες κατευθυντήριες γραμμές προς την κατεύθυνση αυτή.

Β. Η κοινωνική διάσταση των διακρίσεων

1.8.                   Η έννοια της δυσμενούς διάκρισης στο Νόμο βασίζεται στην κατανόηση ότι οι όποιοι λειτουργικοί περιορισμοί που πηγάζουν από την αναπηρία ενός ατόμου δεν οδηγούν αναπόφευκτα στον περιορισμό της ικανότητας των ατόμων αυτών να συμμετέχουν πλήρως στην κοινωνία. Συνήθως δεν είναι η αδυναμία που πηγάζει από την αναπηρία που εμποδίζει τα άτομα με αναπηρίες να συμμετέχουν  αλλά περιβαλλοντικοί παράγοντες όπως η δομή και η προσβασιμότητα μιας οικοδομής ή οι εργασιακές πρακτικές μιας επιχείρησης. Αυτή είναι η βασική αρχή στην οποία στηρίζεται η υποχρέωση του εργοδότη να προβαίνει σε εύλογες προσαρμογές για να διευκολύνονται τα άτομα αυτά να έχουν πρόσβαση στην εργασία (βλ. Κεφάλαιο 5).

1.9.                   Οι εργοδότες μπορούν να αποκομίσουν σημαντικά οφέλη από την εργοδότηση ατόμων με αναπηρίες τα οποία μπορούν να συνεισφέρουν ουσιαστικά σε μια επιχείρηση, σε θέσεις που να ταιριάζουν με τις ικανότητες τους και τις δεξιότητες τους, νοουμένου ότι γίνει η κατάλληλη διαχείριση των ζητημάτων που σχετίζονται με την αναπηρία. Η υπόθεση αυτή βασίζεται στο ότι υπάρχουν στοιχεία που καταδεικνύουν ότι οι επιχειρήσεις έχουν να ωφεληθούν από το να διατηρήσουν στον εργασιακό τους χώρο τους έμπειρους εργαζόμενους που καθίστανται ανάπηροι. Βασίζεται επίσης σε στοιχεία που καταδεικνύουν ότι μια επιχείρηση μπορεί να εξοικονομήσει πόρους από ιατρικά έξοδα, ασφάλιστρα και απώλεια χρόνου αν εφαρμόζει μια αποτελεσματική στρατηγική διαχείρισης της αναπηρίας.^[4]   

Γ. Η κατανόηση της πολύμορφης φύσης της αναπηρίας

1.10.               Υπάρχουν αρκετές χιλιάδες άτομα με αναπηρία στην Κύπρο.^[5] Η φύση και η έκταση της αναπηρίας τους διαφέρει σημαντικά, όπως και οι ανάγκες τους. Είναι σημαντικό οι εργοδότες να αντιλαμβάνονται τις συνέπειες των πράξεων και των αποφάσεων τους για τα άτομα με αναπηρία. Πολλά από τα μέτρα που χρειάζονται να ληφθούν για να αποφευχθεί η διάκριση κοστίζουν ελάχιστα ή καθόλου και είναι πολύ εύκολα να εφαρμοστούν.

Δ. Αποφύγετε τα δικά σας συμπεράσματα

1.11.               Η αναπηρία μπορεί να επηρεάσει τα άτομα με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους και οι ανάγκες τους μπορεί να είναι διαφορετικές. Η αναπηρία μπορεί να έχει ελάχιστο αντίκτυπο στην ικανότητα τους για αποδοτική Οι πιο κάτω εισηγήσεις μπορούν να σας βοηθήσουν να αποφύγετε τις διακρίσεις:

1.12.               Μην συμπεραίνετε ότι κάποιο άτομο δεν έχει αναπηρία επειδή δεν έχει εμφανές μειονέκτημα.

1.13.               Μην συμπεραίνετε ότι κάποιος οργανισμός δεν εργοδοτεί άτομα με αναπηρία επειδή δεν γνωρίζετε να εργάζονται εκεί άτομα με αναπηρία.

1.14.               Μην υποθέτετε ότι τα πλείστα τα άτομα με αναπηρία χρησιμοποιούν καροτσάκι.

1.15.               Μην υποθέτετε ότι τα άτομα με μαθησιακές δυσκολίες δεν μπορούν να είναι διεκπεραιώσουν νοητική εργασία.

1.16.               Μην υποθέτετε ότι τα άτομα με προβλήματα ψυχικής υγείας δεν μπορούν να εκτελέσουν απαιτητικές εργασίες.

1.17.               Μην υποθέτετε ότι όλοι οι τυφλοί διαβάζουν Braille ή διαθέτουν σκύλους οδηγούς

1.18.               Μην υποθέτετε ότι όλοι οι κωφοί γνωρίζουν τη νοητική γλώσσα.

1.19.               Μην συμπεραίνετε ότι κάποιο άτομο με αναπηρία που διαθέτει λιγότερη πείρα σε συγκεκριμένη εργασία (σε σύγκριση με μη-ανάπηρο άτομο) θα προσφέρει λιγότερα από το μη-ανάπηρο άτομο. Έρευνες κατέδειξαν ότι η παραγωγικότητα των ατόμων με αναπηρία   είναι είτε η ίδια είτε μεγαλύτερη από την παραγωγικότητα των μη-ανάπηρων εργαζομένων.

Ε. Συνεργαστείτε με τα ίδια τα άτομα με αναπηρία

1.20.               Ο καθένας από εμάς γνωρίζει καλύτερα από τους άλλους τις ανάγκες του και τους ιδανικότερους τρόπους αντιμετώπισης τους. Ακούοντας τις επιθυμίες των εργαζόμενων ατόμων με αναπηρία, οι εργοδότες διευκολύνονται στο να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους αναφορικά με τις εύλογες προσαρμογές που απαιτούνται από τους εργοδότες. Η έγκαιρη διάγνωση των αναγκών και η συνεχής διαβούλευση με τους επηρεαζόμενους συνήθως έχει ως αποτέλεσμα να λαμβάνονται μέτρα με ελάχιστο κόστος και χωρίς ταλαιπωρία. Επιπλέον, η συνεργασία αυτή αποδεδειγμένα^[6] βοηθά τους εργοδότες στο να εντοπίζουν τις ανάγκες των ανάπηρων πελατών και να διευρύνουν έτσι τον κύκλο των πελατών τους.

1.21.               Οι οργανώσεις των ατόμων με αναπηρία σε όλη την Ευρώπη απαιτούν την εφαρμογή της αρχής «τίποτα για τα άτομα με αναπηρία χωρίς τα άτομα με αναπηρία.» Αυτό καταδεικνύει τη σημασία που και τα ίδια τα άτομα με αναπηρία αποδίδουν στη διαβούλευση και τη συνεργασία σε σχέση με μέτρα που τους επηρεάζουν και την αποφασιστικότητα τους να έχουν λόγο και ρόλο στα τεκταινόμενα σε σχέση με τη διαχείριση της αναπηρίας.

Στ. Προγραμματισμός για το μέλλον

1.22.               Παρόλο που δεν υφίσταται νομική υποχρέωση για τους εργοδότες να λαμβάνουν προληπτικά μέτρα, οι εργοδότες έχουν περισσότερες πιθανότητες να είναι σε συμμόρφωση με τις υποχρεώσεις τους και να αποφύγουν αγωγές εναντίον τους εάν είναι διατηρούν σε ισχύ  πολιτικές και πρακτικές ενάντια στις διακρίσεις. Τέτοιες πολιτικές μπορούν να περιλαμβάνουν:

Την κατάρτιση όλων των εργαζομένων σε ζητήματα διάκρισης και αναπηρίας, ούτως ώστε όλοι να αντιλαμβάνονται τις υποχρεώσεις που δημιουργεί ο Νόμος. Άτομα που κατέχουν διευθυντικές θέσεις  ενδεχομένως να πρέπει να παρακολουθήσουν πιο εξειδικευμένα προγράμματα.^[7]

Την άμεση και αποτελεσματική ανταπόκριση σε παράπονα ατόμων με αναπηρία για διάκριση από τους συναδέλφους τους.

Την εφαρμογή κανονισμού για άδεια που σχετίζεται με την αναπηρία ενός εργαζόμενου.

Την τήρηση αρχείου για την καταγραφή όλων των αποφάσεων που σχετίζονται με τη διαχείριση της αναπηρίας στο χώρο εργασίας.

1.23.                

1.24.               Αποτελεί καλή πρακτική η τακτική αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των όποιων μέτρων λαμβάνονται προς όφελος ατόμων με αναπηρία σε συνεργασία με τα επηρεαζόμενα άτομα, αν πρόκειται για εύλογες προσαρμογές, ή σε συνεργασία με τις οργανώσεις των ατόμων με αναπηρία,^[8] αν πρόκειται για θετικές δράσεις που επηρεάζουν ευρύτερο αριθμό ατόμων με αναπηρία.

1.25.               Αποτελεί επίσης καλή πρακτική για τους εργοδότες το να σκεφτούν προσεκτικά τη φρασεολογία που χρησιμοποιείται σε ανακοινώσεις για κενές θέσεις στο χώρο εργασίας τους. Για παράδειγμα:

·      Ανακοινώσεις που να πληροφορούν τους ενδιαφερόμενους αιτητές ότι είναι δυνατόν να προσφερθεί ευέλικτο ωράριο εργασίας πιθανότατα να ενθαρρύνει άτομα με αναπηρία να υποβάλουν αίτηση.

·      Επίσης καλή πρακτική αποτελεί η δημοσίευση κενών θέσεων εργασίας στα ηλεκτρονικά, ακουστικά ή έντυπα μέσα των ατόμων με αναπηρία όπως το ηλεκτρονικό και ψηφιακό περιοδικό της Παγκύπριας Οργάνωσης Τυφλών «Ψηλαφισμοί» κλπ.

1.26.                

1.27.               Αποτελεί ακόμα καλή πρακτική για έναν εργοδότη η προώθηση της θετικής εικόνας του με το να βεβαιώνεται ότι η εικόνα που παρουσιάζει προς τα έξω καταδεικνύει εργοδότη που στηρίζει την πολυμορφία και αντιλαμβάνεται τις ανάγκες ενός πολύμορφου εργατικού δυναμικού. Για παράδειγμα:  

·      Ένας μεγάλος εργοδότη μπορεί στη διαφημιστική μπροσούρα του να δημοσιεύει φωτογραφίες που να δείχνουν άτομα με αναπηρία εν ώρα εργασίας τους.

·      Ένας μικρός εργοδότης μπορεί να αναφέρει στις δημοσιεύσεις κενών θέσεων στον τύπο ότι άτομα με αναπηρία ενθαρρύνονται να υποβάλουν αίτηση.

1.28.                

Ζ. Επίλυση διαφορών

1.29.               Η διατήρηση πολιτικών και πρακτικών κατά των διακρίσεων καθώς και η συχνή διαβούλευση με τους εργαζόμενους ενδεχομένως να ελαχιστοποιήσει την πιθανότητα εμφάνισης εργασιακών διαφορών. Όμως όταν εμφανίζονται τέτοιες διαφορές, είναι προς το συμφέρον των εργοδοτών να τις επιλύουν μόλις εμφανιστούν, προτού μετατραπούν σε μεγάλα προβλήματα.  ΟΙ διαδικασίες παραπόνων προσφέρουν μία πρόσφορη ευκαιρία για τον εργαζόμενο να γνωστοποιήσει το παράπονο του στον εργοδότη και να βρεθεί μια κοινά αποδεκτή λύση προτού το πρόβλημα πάρει διαστάσεις και δημιουργηθούν παρεξηγήσεις, με αποτέλεσμα ο επηρεαζόμενος να μην έχει άλλη οδό από το να αποταθεί είτε στην Αρχή Ισότητας είτε ή στο Δικαστήριο. Για παράδειγμα, οι διαδικασίες παραπόνων  δυνατόν να καταδείξουν ότι το κάποιες εύλογες προσαρμογές καθίστανται αναγκαίες για να μπορέσει ένα άτομο με αναπηρία να διεκπεραιώσει τα καθήκοντα του αποτελεσματικά και με αξιοπρέπεια. Είναι σημαντικό οι διαδικασίες παραπόνων να είναι προσβάσιμες σε άτομα με αναπηρία.

Μέρος 3: Ποιοί έχουν δικαιώματα και ποιοί υποχρεώσεις

 

Α. Ποιος έχει δικαιώματα;

 

α. Τα άτομα με αναπηρία

1.30.               Τα άτομα με αναπηρίες προστατεύονται από το κυπριακό και ευρωπαϊκό δίκαιο. Το Δικαστήριο Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (ΔΕΚ) όρισε ως άτομα με αναπηρίες τα άτομα που έχουν φυσικές, νοητικές και ψυχολογικές βλάβες/αδυναμίες που εμποδίζουν τη συμμετοχή τους στην επαγγελματική ζωή.^[9]

1.31.               Ο Νόμος της Κύπρου περιέχει ένα πιο περιοριστικό ορισμό: «αναπηρία» ορίζεται ως οποιασδήποτε μορφής ανεπάρκεια ή μειονεξία η οποία προκαλεί μόνιμο ή απροσδιόριστης διάρκειας σωματικό, διανοητικό ή ψυχικό περιορισμό στο άτομο που λαμβάνοντας υπόψη το ιστορικό και άλλα προσωπικά στοιχεία του εν λόγω ατόμου μειώνει ουσιωδώς ή αποκλείει τη δυνατότητα εκτέλεσης μιας ή περισσότερων δραστηριοτήτων ή λειτουργιών που θεωρούνται φυσιολογικές και ουσιώδεις για την ποιότητα ζωής κάθε ατόμου της ίδιας ηλικίας που δεν έχει τέτοια ανεπάρκεια ή μειονεξία (η έμφαση σε ορισμένες λέξεις προστέθηκε για να καταδείξει τις διαφορές του Κυπριακού Νόμου με την ερμηνεία που το ΔΕΚ έδωσε στον όρο αναπηρία).

1.32.               Υπέρτατος νόμος είναι βεβαίως ο Ευρωπαϊκός και η ερμηνεία που πρέπει να υιοθετείται  είναι αυτή του ΔΕΚ. Έτσι, η παρεμπόδιση στη συμμετοχή στην επαγγελματική ζωή δεν χρειάζεται είναι ούτε ουσιώδης ούτε ολοκληρωτική και η διάρκεια της αναπηρίας δεν χρειάζεται να είναι ούτε μόνιμη ούτε απροσδιορίστου διάρκειας. Εντούτοις, θα πρέπει η ‘αναπηρία’ να διαχωριστεί από την ‘ασθένεια’ παρόλο που πολλές φορές η αναπηρία προκαλείται από ασθένεια: η τελευταία δεν καλύπτεται από την απαγόρευση της διάκρισης ούτε σε εθνικό ούτε σε Ευρωπαϊκό επίπεδο.

1.33.               Υπάρχουν διάφοροι νόμοι στην Κυπριακή έννομη τάξη που περιέχουν διαφορετικούς ορισμούς του όρου «αναπηρία», για σκοπούς παροχής ωφελημάτων ή ποσόστωσης, όπως είναι ο Περί Κοινωνικών Ασφαλίσεων Νόμος, ο Περί Δημόσιας Υπηρεσίας Νόμος, Ο Κώδικας αυτός δεν θα ασχοληθεί με τους ορισμούς αυτούς αφού δεν αφορούν το ζήτημα της διάκρισης.

β. Άτομα που είναι υπεύθυνα για τη φροντίδα ατόμων με αναπηρία

1.34.               Σε αυτή την κατηγορία περιλαμβάνονται άτομα που έχουν την ευθύνη ή/και φροντίδα για άτομα με αναπηρίες.^[10] Όταν ένας εργοδότης μεταχειρίζεται έναν εργαζόμενο που δεν έχει αναπηρία με δυσμενέστερο τρόπο από άλλους υπαλλήλους λόγω της αναπηρίας του παιδιού του, του οποίου τη φροντίδα αναλαμβάνει κύρια ο εργαζόμενος, τότε υπάρχει άμεση διάκριση και επομένως παραβίαση του Νόμου.

 

Παράδειγμα: Η Κ. εργαζόταν ως γραμματέας σε γραφείο μέχρι που γέννησε παιδί με αναπηρία. Όταν επέστρεψε στην εργασία της μετά την άδεια μητρότητας, ο εργοδότης της δεν της επέτρεψε να επιστρέψει στη θέση που κατείχε πριν και αρνήθηκε να της παράσχει το ίδιο ευέλικτο ωράριο και τους ίδιους όρους εργασίας που  παρείχε στους γονείς μη-ανάπηρων παιδιών. Όταν η Κ. ζήτησε άδεια για να φροντίσει το παιδί της, της είπε ότι είναι τεμπέλα, ενώ οι γονείς των μη-ανάπηρων παιδιών δικαιούνταν και έπαιρναν άδεια. Της γίνονταν προσβλητικά σχόλια και για το άτομο της και για το παιδί της που δεν γίνονταν στους γονείς μη ανάπηρων παιδιών και όποτε καθυστερούσε να προσέλθει στην εργασία της γιατί έπρεπε να φροντίσει το παιδί της, την απειλούσε με απόλυση, κάτι που δεν συνέβαινε όταν οι γονείς μη-ανάπηρων παιδιών καθυστερούσαν να έρθουν για τους ίδιους λόγους. Το ΔΕΚ αποφάσισε ότι η συμπεριφορά του εργοδότη αποτελούσε παρενόχληση απαγορευμένη από το νόμο, ο οποίος καλύπτει και τα άτομα που ενώ δεν έχουν τα ίδια αναπηρία, έχουν υπό την ευθύνη και φροντίδα τους άτομα με αναπηρίες (υπόθεση ΔΕΚ Coleman v. Attridge Law & Steve Law, Case C-303/06)

 

 

1.35.                

γ. Άτομα που είχαν μια αναπηρία στο παρελθόν

 

Τα άτομα αυτά προστατεύονται από τις διακρίσεις όπως ακριβώς και τα άτομα με αναπηρία, ακόμα και αν η αναπηρία τους έπαψε να υφίσταται όταν υπέστηκαν την διακριτική μεταχείριση.

 

·      Παράδειγμα:

Γυναίκα που υποβάλλει αίτηση για θέση εργασίας αποκαλύπτει στο έντυπο αίτησης ότι από το 1998 μέχρι το 2000 υπόφερε από κλινική κατάθλιψη σαν αποτέλεσμα του θανάτου της μητέρας της. Η απόφαση του εργοδότη να μην την καλέσει για συνέντευξη αποτελεί διάκριση λόγω αναπηρίας. Το γεγονός ότι η αναπηρία της προηγήθηκε της θέσπισης του Νόμου δεν επηρεάζει την προστασία που της παρέχει ο Νόμος σήμερα.

 

δ. Εργαζόμενοι, συμβασιούχοι, αυτοεργοδοτούμενοι και εκπαιδευόμενοι

 

Οι κατηγορίες ατόμων που περιγράφονται στις παραγράφους α, β, και γ πιο πάνω προστατεύονται από τις διακρίσεις στο χώρο εργασίας όταν είναι:

 

Εργοδοτούμενοι, μόνιμοι ή προσωρινοί

Συμβασιούχοι και αυτοεργοδοτούμενοι που παρέχουν υπηρεσίες στη βάση σύμβασης έργου

Άτομα που έχουν σχέση μαθητείας με έναν εργοδότη (π.χ. ασκούμενοι δικηγόροι) ή άλλη ατομική σύμβαση.

 

ε. Άτομα τα οποία σχετίζονται με άτομα με αναπηρία ή άτομα τα οποία ο εργοδότης εκλαμβάνει ως να έχουν αναπηρία

 

Άτομα τα οποία δεν έχουν αναπηρία αλλά σχετίζονται με άτομα με αναπηρία προστατεύονται από τις διακρίσεις. Π.χ. όταν ένας εργοδότης αρνηθεί να προσλάβει γυναίκα επειδή ο σύζυγος της έχει ψυχολογική αναπηρία, αυτό αποτελεί άμεση διάκριση λόγω αναπηρίας.

Επίσης άτομα που δεν έχουν αναπηρία αλλά εκλαμβάνονται ως να έχουν, και σαν αποτέλεσμα αυτού υφίστανται διακριτική μεταχείριση,  προστατεύονται από τις διακρίσεις. Π.χ. Όταν ο εργοδότης αρνείται να προάγει εργαζόμενη γιατί κατά την άποψη του υποφέρει από κλινική κατάθλιψη ή από HIV/AIDS, η πράξη αυτή αποτελεί διάκριση έστω και αν η εργαζόμενη δεν ούτε κλινική κατάθλιψη ούτε ΗIV/AIDS.

 

Εκπροσώπηση από οργανώσεις

1.36.               Τα θύματα των διακρίσεων μπορούν να εκπροσωπούνται σε οποιοδήποτε στάδιο και επίπεδο (δηλ. στο δικαστήριο, στη διαδικασία ενώπιον της Αρχής Ισότητας, κλπ) από οργανώσεις που θεωρούνται ότι έχουν ‘έννομο συμφέρον’ να στηρίζουν θύματα διακρίσεων ή να κινούν αγωγές εκ μέρους και για λογαριασμό τους (με την έγκριση τους). Επίσης εκ μέρους ατόμων με αναπηρίες μπορούν να προσφύγουν οργανώσεις ή άλλα νομικά πρόσωπα, τα οποία έχουν ως καταστατικό σκοπό την εξάλειψη των διακρίσεων λόγω αναπηρίας (π.χ.  οι οργανώσεις των ατόμων με αναπηρία).

1.37.                

Β. Ποιος έχει υποχρεώσεις;

1.38.               Υποχρεώσεις έχουν οι εργοδότες του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα, είτε είναι φυσικά πρόσωπα, είτε εταιρείες είτε οργανισμοί, και περιλαμβάνουν:

τη Δημόσια Υπηρεσία

τη Δικαστική Υπηρεσία

τη Δημόσια Εκπαιδευτική Υπηρεσία

τις Αρχές Αυτοδιοίκησης

τις Ένοπλες Δυνάμεις

τις Δυνάμεις Ασφαλείας.

 

1.39.               Όπως προαναφέρθηκε, ο Νόμος απαιτεί από πρόσωπα φυσικά ή νομικά να μην μεταχειρίζονται λιγότερο ευνοϊκά τα άτομα με αναπηρία που εργοδοτούν, που εκπαιδεύουν, ή που είναι αυτοεργοδοτούμενοι και τους έχουν ανατεθεί συμβάσεις έργου ή άλλους συμβασιούχους.

1.40.                

Γ. Εφαρμογή σε όλο το φάσμα της εργασίας και της απασχόλησης

1.41.               Η απαγόρευση των διακρίσεων καλύπτει το ευρύτερο φάσμα της εργασίας και της απασχόλησης, παρέχοντας προστασία στους ακόλουθους τομείς:

Στην πρόσβαση στην απασχόληση, στην αυτοαπασχόληση και στην εργασία (συμπεριλαμβανομένης της προαγωγής).

Στην πρόσβαση στον επαγγελματικό προσανατολισμό και την επαγγελματική κατάρτιση και επιμόρφωση.

Στις εργασιακές συνθήκες και στους όρους απασχόλησης, συμπεριλαμβανομένων των απολύσεων και των αμοιβών,

Στην ιδιότητα του μέλους και στη συμμετοχή σε οργάνωση εργαζομένων (π.χ. συντεχνία) ή εργοδοτών ή σε οποιαδήποτε οργάνωση τα μέλη της οποίας ασκούν ένα συγκεκριμένο επάγγελμα (π.χ. δικηγορικός σύλλογος, ιατρικός σύλλογος, σύνδεσμος αρχιτεκτόνων και πολιτικών μηχανικών, σύνδεσμος εργολάβων κλπ).

1.42.                

1.43.                

Μέρος 4: Μορφές απαγορευμένων διακρίσεων

1.44.          

Α. Τι είναι Διάκριση;

1.45.               Ο νόμος απαγορεύει τις δυσμενείς διακρίσεις σε βάρος ατόμων με αναπηρίες. ‘Διακρίνω’ σημαίνει μεταχειρίζομαι διαφορετικά όταν δεν υπάρχει σχετική διαφορά μεταξύ δύο προσώπων ή καταστάσεων, ή χειρίζομαι το ίδιο καταστάσεις που στην πραγματικότητα διαφέρουν.

1.46.               Απαγορεύονται οι εξής μορφές διάκρισης:

α. Άμεση διάκριση

Όταν ένα άτομο τυγχάνει μεταχείρισης ή συμπεριφοράς λιγότερο ευνοϊκής από ότι άλλοι τυγχάνουν ή θα ετύγχαναν κάτω από παρόμοιες συνθήκες λόγω αναπηρίας, τότε υφίσταται άμεση διάκριση. Π.χ. άτομο με αναπηρία δεν προσλαμβάνεται σε εργασία ή δεν προάγεται στην εργασία όπου εργάζεται λόγω της αναπηρίας του.

 

Για να καταλήξουμε στο κατά πόσον υπάρχει διάκριση, πρέπει να εντοπίσουμε  το άτομο εκείνο που οι συνθήκες του μπορούν να συγκριθούν με τις συνθήκες του ατόμου με αναπηρία. Εάν το άτομο με αναπηρία υπέστη δυσμενή διάκριση σε σχέση με το άτομο εκείνο, τότε υφίσταται διάκριση.

 

·      Παράδειγμα:

·      Ένα άτομο με αρθριτικά αιτείται για πρόσληψη σε θέση δακτυλογράφου αλλά απορρίπτεται. Λόγω των αρθριτικών, το άτομο αυτό είναι αργό στη δακτυλογραφία και αντιμετωπίζει δυσκολία στο περπάτημα. Η εργασία όμως είναι καθαρά γραφειακή και δεν περιλαμβάνει περπάτημα. Στη θέση προσλαμβάνεται μη-ανάπηρο άτομο Για να διαπιστώσουμε κατά πόσον υπάρχει άμεση διάκριση, το μέτρο σύγκρισης είναι ένα άτομο χωρίς αναπηρία που να είναι εξίσου αργό στη δακτυλογραφία και με τις ίδιες ικανότητες όσον αφορά τη συγκεκριμένη εργασία (π.χ. τις ίδιες γνώσεις ηλεκτρονικού υπολογιστή) αλλά δεν είναι απαραίτητο το άτομο αυτό να έχει προβλήματα στο περπάτημα, αφού αυτό είναι άσχετο με την ικανότητα του αιτητή να διεκπεραιώσει τα καθήκοντα της θέσης

 

β. Έμμεση διάκριση

Οταν µια εκ πρώτης όψεως ουδέτερη διάταξη, κριτήριο ή πρακτική προκαλεί τη μειονεκτική μεταχείριση ενός ατόμου με αναπηρία σε σχέση με άλλα άτομα, τότε υφίσταται έμμεση διάκριση. Εξαίρεση στον κανόνα αυτό είναι η διάταξη, το κριτήριο ή η πρακτική που:

 

δικαιολογείται αντικειμενικά από ένα θεµιτό στόχο και

τα µέσα για την επίτευξη του στόχου αυτού είναι πρόσφορα και αναγκαία.

 

·      Παράδειγμα:

·      Τα κριτήρια εισδοχής στη νοσηλευτική σχολή απαιτούσαν μεταξύ άλλων όπως οι αιτητές διαθέτουν άριστη όραση, ύψος όχι λιγότερο από 1.53m, βάρος όχι περισσότερο από 35% του  κανονικού, άριστη υγεία και να μην τραυλίζει. καθαρή ομιλία και να συγκεκριμένου ύψους και βάρους. Η δικαιολογία που η νοσηλευτική σχολή έδωσε για τον κανονισμό αυτό είναι ότι η καλή όραση είναι απαραίτητη ούτως ώστε ο/η νοσοκόμος/α να μπορούν να διακρίνουν αν υπάρχει κάτι ανησυχητικό με το χρώμα του ασθενή, η καλή άρθρωση για να μπορούν να επικοινωνούν με τον ασθενή, η σωματική διάπλαση για να μπορούν να τον μετακινούν αν χρειαστεί και για να μπορούν να ανταποκρίνονται άμεσα σε επείγοντα περιστατικά. Η Επίτροπος Διοίκησης αποφάσισε ότι οι όροι εισδοχής αποτελούσαν διάκριση κατά των αιτητών με αναπηρία. Ο στόχος των όρων εισδοχής, όπως επεξηγήθηκε από τη νοσηλευτική σχολή, ήταν μεν αντικειμενικά θεμιτός (επικοινωνία με τον ασθενή, μετακίνηση του κλπ) αλλά τα μέσα για την επίτευξη του δεν ήταν πρόσφορα και αναγκαία, αφού σήμερα υπάρχει ένα ευρύ φάσμα θέσεων εργασίας για τους απόφοιτους της νοσηλευτικής σχολής για τις οποίες δεν απαιτούνται άριστη όραση, άρθρωση και ιδανική σωματική διάπλαση. Η νοσηλευτική σχολή τροποποίησε τους όρους εισδοχής σύμφωνα με τις εισηγήσεις της Επιτρόπου. 

 

γ. Παρενόχληση

Ως παρενόχληση, ορίζεται η ανεπιθύμητη συμπεριφορά που συνδέεται με την αναπηρία ενός προσώπου με σκοπό ή αποτέλεσμα:

την προσβολή της αξιοπρέπειας ενός προσώπου, ή

τη δημιουργία εκφοβιστικού, εχθρικού, εξευτελιστικού, ταπεινωτικού ή επιθετικού περιβάλλοντος,

 

και περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα ανεπιθύμητης συμπεριφοράς. Για να εντοπίσουμε κατά πόσον υπάρχει παρενόχληση με την έννοια του νόμου, δεν χρειάζεται να καθορίσουμε τον κατάλληλα συγκρίσιμο παράγοντα.

 

Εάν μια συμπεριφορά έχει σκοπό να προσβάλει ένα άτομο με αναπηρία ή να δημιουργήσει εχθρικό περιβάλλον, τότε αποτελεί παρενόχληση ανεξάρτητα από το κατά πόσον είχε οποιοδήποτε αποτέλεσμα στο επηρεαζόμενο πρόσωπο.

 

·       Παράδειγμα:

·      Eνα άτομο με μαθησιακές δυσκολίες συχνά σχολιάζεται από τους συναδέλφους τους ως «ηλίθιο» και «ανίκανο». Αυτό αποτελεί παρενόχληση ακόμα και αν το επηρεαζόμενο άτομο δεν είναι παρόν όταν γίνονται αυτά τα σχόλια.

 

Αν όμως μια συμπεριφορά δεν έχει πρόθεση να προσβάλει ένα άτομο ή να δημιουργήσει εχθρικό ή εκφοβιστικό περιβάλλον, τότε αποτελεί διάκριση μόνο εάν εύλογα μπορεί να θεωρηθεί ότι είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία εχθρικού ή εκφοβιστικού ή εξευτελιστικού ή υποτιμητικού περιβάλλοντος ή την προσβολή της αξιοπρέπειας του ατόμου.

 

·      Παράδειγμα 1:

·      Eνα άτομο που τραυλίζει αισθάνεται προσβεβλημένο επειδή ο διευθυντής του συνηθίζει αστειευόμενος να κοροϊδεύει τους τραυλούς. Ζήτησε από το διευθυντή του να σταματήσει αυτή τη συμπεριφορά, ο οποίος όμως του απάντησε ότι πρόκειται απλά για αστείο χωρίς κακή πρόθεση και ότι συνηθίζει να κάνει αστεία και για διάφορους άλλους ανθρώπους. Η συμπεριφορά αυτή αποτελεί διάκριση διότι εύλογα μπορεί να θεωρηθεί ότι προσέβαλε την αξιοπρέπεια του ατόμου.

·       

·      Παράδειγμα 2:

·      Ένας υπάλληλος σε μια εταιρεία προωθεί στους συναδέλφους τους με ηλεκτρονικό ταχυδρομείο ένα ανέκδοτο για τα αυτιστικά άτομα. Το παραλαμβάνει και ένας εργαζόμενος με αυτισμό και αισθάνεται προσβεβλημένος. Η πράξη αυτή αποτελεί παρενόχληση παρόλο που δεν αποσκοπούσε στο να θίξει το άτομο αυτό.

 

δ. Οδηγία για διάκριση

Η οδηγία για διάκριση θεωρείται διάκριση και επομένως απαγορεύεται. Αυτό συμβαίνει όταν ένα στέλεχος μιας επιχείρησης δώσει οδηγία σε υφιστάμενο υπάλληλο να προβεί σε πράξη που αποτελεί διάκριση, ή όταν εργοδότης αναθέσει την πρόσληψη νέων υπαλλήλων σε επαγγελματικό γραφείο δίνοντας οδηγίες να μην προσλαμβάνονται άτομα με αναπηρία.

 

ε. Θυματοποίηση

Ο Νόμος απαγορεύει τη θυματοποίηση ατόμων ως αντίδραση σε καταγγελία ή συμμετοχή σε διαδικασίες εναντίον του εργοδότη για διάκριση εις βάρος ατόμου με αναπηρία. Η δυσμενής μεταχείριση ενός ατόμου αποτελεί απαγορευμένη διάκριση όταν η μεταχείριση αυτή οφείλεται στο ότι το άτομο (που μπορεί να είναι ή και να μην είναι ανάπηρο):

Έδωσε στοιχεία ή κατέθεσε εναντίον του εργοδότη σε δικαστικές ή άλλες διαδικασίες διερεύνησης παραπόνου διάκρισης από άτομο με αναπηρία

Ισχυρίστηκε ότι κάποιος εργοδότης παρέβηκε το Νόμο εις βάρος ατόμου με αναπηρία

Ενθάρρυνε ή παρείχε στήριξη σε άτομο με αναπηρία για να υποβάλει παράπονο ή να κινήσει αγωγή για διάκριση.

 

Δεν είναι απαραίτητο το θύμα να έχει πράγματι υποβοηθήσει στην διεκπεραίωση παραπόνου κατά του εργοδότη, νοουμένου ότι ο εργοδότης προέβηκε σε πράξεις εις βάρος του που συνιστούν θυματοποίηση, διότι πίστευε ή υποψιαζόταν ότι το έπραξε ή ότι προτίθεται να το πράξει.

 

 

·      Παράδειγμα: Υπάλληλος σε εταιρεία απολύεται ως πλεονάζον σαν αποτέλεσμα του ότι εμφανίστηκε στο δικαστήριο για να στηρίξει συνάδελφο του με αναπηρία, όταν εκδικαζόταν υπόθεση διάκρισης του συναδέλφου του εναντίον του εργοδότη. Η απόλυση αυτή ισοδυναμεί με θυματοποίηση και είναι παράνομη.

1.47.                

Β. Εξαιρέσεις

1.48.               Κάποιες δραστηριότητες εξαιρούνται από τις πρόνοιες του Νόμου. Σε αυτές τις δραστηριότητες, η λιγότερο ευνοϊκή μεταχείριση των ατόμων με αναπηρία ενδεχομένως να μην αποτελεί διάκριση (και επομένως να μην απαγορεύεται), νοουμένου ότι πληρούνται ορισμένες προϋποθέσεις.

1.49.               Δραστηριότητες όπου η φύση της εργασίας είναι τέτοια που κάποιο χαρακτηριστικό ή δεξιότητα αποτελούν ουσιώδη και καθοριστική επαγγελματική προϋπόθεση, τότε η ευνοϊκή μεταχείριση των ατόμων με αναπηρία μπορεί να επιτραπεί, νοουμένου ότι:

ο στόχος είναι θεμιτός και

η προϋπόθεση είναι ανάλογη και

έχει εξεταστεί και εξαντληθεί η δυνατότητα να υιοθετηθούν εύλογα μέτρα που να επιτρέπουν σε άτομα με αναπηρία να εκτελέσουν τα καθήκοντα αυτά.

 

·      Παράδειγμα 1: Άτομο με αρθριτικά προβλήματα στα χέρια αιτείται για τη θέση δακτυλογράφου σε εταιρεία. Λόγω της αναπηρίας του, η μέγιστη ταχύτητα του στη δακτυλογράφηση είναι 20 λέξεις το λεπτό. Όταν όμως ο εργοδότης τον προμηθεύσει με ειδικό πληκτρολόγιο, ο αιτητής μπορεί να δακτυλογραφήσει 50 λέξεις το λεπτό. Ο εργοδότης απορρίπτει την αίτηση του αιτητή και προσλαμβάνει στη θέση του άτομο χωρίς αναπηρία που μπορεί να δακτυλογραφήσει 50 λέξεις το λεπτό χωρίς το ειδικό πληκτρολόγιο. Ο εργοδότης ισχυρίζεται ότι η φύση της εργασίας είναι τέτοια που απαιτείται ταχύτητα στη δακτυλογράφηση κειμένων. Η απόφαση αυτή του εργοδότη δεν εμπίπτει στις εξαιρέσεις του Νόμου και αποτελεί απαγορευμένη διάκριση, αφού θα μπορούσε με ελάχιστο κόστος να τροποποιήσει τις εργασιακές συνθήκες με τρόπο που να μπορεί και ο αιτητής με  αναπηρία να έχει την ίδια ταχύτητα με τον αιτητή χωρίς την αναπηρία.

·       

·      Παράδειγμα 2: Τα κριτήρια εισδοχής στη νοσηλευτική σχολή, που απαιτούν άριστη όραση, υγεία και σωματική διάπλαση και καθαρή ομιλία, αποκλείουν άτομα με αναπηρίες. Η νοσηλευτική σχολή ισχυρίζεται ότι λόγω της φύσεως της εργασίας του νοσοκόμου, είναι απαραίτητο να μπορεί να επικοινωνεί με τον ασθενή χωρίς πρόβλημα (καθαρή ομιλία), να μπορεί να μετακινεί τον ασθενή και να ανταποκρίνεται σε επείγοντα περιστατικά (σωματική διάπλαση), να μπορεί να διαγνώσει από το χρώμα του ασθενή κατά πόσον υπάρχει κάτι το ανησυχητικό (όραση). Η Επίτροπος Διοίκησης αποφάσισε ότι τα κριτήρια εισδοχής πρέπει να αφορούν αποκλειστικά και μόνο το πώς τα χαρακτηριστικά των αιτητών επηρεάζουν την ικανότητα τους ως φοιτητές  και όχι τη μελλοντική εκτέλεση των καθηκόντων τους ως εργαζόμενοι. Επιπλέον, τα καθήκοντα των νοσοκόμων συνεχώς διευρύνονται και σήμερα υπάρχουν πολλά καθήκοντα για τα οποία δεν είναι απαραίτητη η άριστη φυσική κατάσταση. Επομένως, ενώ ο στόχος ήταν θεμιτός, τα αυστηρά κριτήρια εισδοχής δεν ήταν ανάλογα των περιστάσεων. 

·       

1.50.                

1.51.               Οι ένοπλες δυνάμεις εξαιρούνται στο βαθμό που η φύση της εργασίας είναι τέτοια που να μην μπορεί να εκτελεστεί από άτομα με αναπηρίες. Π.χ. άτομο με κινητική αναπηρία δεν μπορεί να αναλάβει τη εκπαίδευση των νεοσυλλέκτων στρατιωτών, όμως μπορεί να εκτελέσει πολλά γραφειακά καθήκοντα.

1.52.               Εξαιρούνται επίσης μέτρα που λαμβάνονται στη βάση νομοθετικού μέτρου και που είναι αναγκαία για την ασφάλεια, την προάσπιση της τάξης και την πρόληψη ποινικών παραβάσεων, την προστασία της υγείας και των δικαιωμάτων των άλλων. Στα πλαίσια τέτοιων μέτρων, η λιγότερο ευνοϊκή μεταχείριση των ατόμων με αναπηρία δεν αποτελεί διάκριση.

Γ. Θετικές δράσεις

1.53.               Η ευνοϊκότερη μεταχείριση των ατόμων με αναπηρία σε σχέση με άλλους εργαζόμενους δεν αποτελεί διάκριση. Ενώ μπορεί εκ πρώτης όψεως κάποιο μέτρο να φαίνεται που αδικεί τους άλλους εργαζόμενους, η ευνοϊκότερη μεταχείριση των ατόμων με αναπηρία αποσκοπεί στο να προλάβει ή να αντισταθμίσει την ιστορικά μειονεκτική μεταχείριση που υπέστηκαν και υφίστανται τα άτομα με αναπηρία. Η ευνοϊκότερη αυτή μεταχείριση δεν παραβιάζει την αρχή της ισότητας αφού η σχετική Ευρωπαϊκή Οδηγία ^[11]που προνοεί για τις θετικές δράσεις υπερέχει της Κυπριακής νομοθεσίας, συμπεριλαμβανόμενου και του Συντάγματος. Συνήθως αναφερόμαστε στα μετρά αυτά ως θετικές δράσεις και μπορούν να περιλαμβάνουν:

Ευέλικτο ωράριο εργασίας ή και μειωμένο ωράριο.

Μέτρα στήριξης στην εργασία (π.χ. συνοδό, τεχνολογικά μέσα πρόσβασης και στήριξης, διερμηνέα στη νοηματική γλώσσα κλπ).

Εκπαίδευση και κατάρτιση των εργαζόμενων με αναπηρία σε νέες τεχνολογίες και καινούργια καθήκοντα.

Κατάρτιση του υπόλοιπου προσωπικού σε θέματα μη-διάκρισης.

Δημιουργία θέσεων ειδικά για άτομα με αναπηρία.

Κίνητρα στους εργοδότες για να προσλαμβάνουν άτομα με αναπηρία.

Δημοσίευση νέων θέσεων εργασίας με προσβάσιμους τρόπους για να ενθαρρύνονται άτομα με αναπηρία να υποβάλουν αίτηση.

 

Ορισμένες από τις πιο πάνω θετικές δράσεις, που είναι προαιρετικές για τους εργοδότες, μπορούν κάτω από κάποιες συνθήκες να αποτελούν και υποχρεώσεις του εργοδότη να προσαρμόσει το εργασιακό περιβάλλον στις ανάγκες των εργαζομένων με αναπηρία. Το ζήτημα αυτό εξετάζεται στην επόμενη ενότητα.

 

Μέρος 5: Εύλογες προσαρμογές για τα άτομα με αναπηρίες

 

Α. Υποχρέωση του εργοδότη να λαμβάνει εύλογα μέτρα προσαρμογής

1.54.               Οι εργοδότες έχουν υποχρέωση να λαμβάνουν εύλογα μέτρα, ανάλογα με τις ανάγκες που παρουσιάζονται, ώστε το πρόσωπο με αναπηρία:

να έχει πρόσβαση σε θέση εργασίας,

να ασκεί ή να προάγεται στο επάγγελμά του

να του παρέχεται κατάρτιση

1.55.                

·      αρκεί τα μέτρα αυτά να μη προϋποθέτουν δυσανάλογη επιβάρυνση για τον εργοδότη.

 

Β. Ποιοι παράγοντες λαμβάνονται υπόψη για τον καθορισμό του τι αποτελεί δυσανάλογη επιβάρυνση;

1.56.               Το τι αποτελεί δυσανάλογη επιβάρυνση εξαρτάται από:

το κόστος σε σχέση με την αποτελεσματικότητα του μέτρου στην αποφυγή ή στον περιορισμό του μειονεκτήματος για τα άτομα με αναπηρία,

το πόσο πρακτικό είναι το μέτρο,

την πιθανή αναστάτωση ή αποδιοργάνωση της επιχείρησης κατά την περίοδο προσαρμογής,

το κόστος σε σχέση με την οικονομική δυνατότητα του εργοδότη,

τη φύση, το είδος και το μέγεθος της επιχείρησης,

την πρόσβαση σε οικονομική ή άλλη στήριξη για να γίνει η προσαρμογή (π.χ. μέτρα στήριξης από το Υπουργείο Εργασίας, χρηματοδότηση από Ευρωπαϊκά προγράμματα κλπ).

 

Γ. Ποιες οι συνέπειες τις μη-λήψης εύλογων προσαρμογών;

1.57.               Παράλειψη του εργοδότη να λάβει εύλογα μέτρα προσαρμογής αποτελεί παράνομη διάκριση και τιμωρείται με πρόστιμο ή ακόμα και με φυλάκιση, όπως και οι υπόλοιπες μορφές διάκρισης.

Δ. Σε τι αποσκοπούν οι εύλογες προσαρμογές;

1.58.               Το καθήκον για την εύλογη προσαρμογή βασίζεται στην αρχή ότι το μέτρο οφείλει να διασφαλίζει ισότητα στις ευκαιρίες και όχι στο αποτέλεσμα. Επομένως, τα μέτρα που οι εργοδότες υποχρεούνται να λαμβάνουν πρέπει να είναι τέτοια που να παραχωρούν στο άτομο με αναπηρία τις ίδιες ευκαιρίες όπως σε μη-ανάπηρα άτομα. Π.χ. Σε άτομα με αρθριτικά που αιτούνται για τη θέση δακτυλογράφου πρέπει να επιτρέπεται η χρήση ειδικού πληκτρολόγιου για να μπορεί να ανταγωνιστεί ισάξια τους άλλους αιτητές στην ταχύτητα δακτυλογράφησης. Επίσης, σε εξετάσεις για εισδοχή σε θέσεις εργασίας, στους εξεταζόμενους με αναπηρία πρέπει να παραχωρούνται τέτοιες διευκολύνσεις  που να τους επιτρέπουν να ανταγωνιστούν τους μη-ανάπηρους εξεταζόμενους επί ίσοις όροις.

Ε. Σε ποιες περιπτώσεις έχει υποχρέωση ο εργοδότης να προβαίνει σε εύλογες προσαρμογές;

1.59.               Η υποχρέωση αυτή υπάρχει όταν μια διάταξη, κριτήριο ή κανονισμός που εφαρμόζεται από τον εργοδότη, ή ο τρόπος με τον οποίο είναι διαμορφωμένος ο χώρος εργασίας είναι τέτοιος που θέτει τα άτομα με αναπηρία σε δυσμενέστερη θέση σε σχέση με άτομα χωρίς αναπηρία.

·      Παράδειγμα: Ένας χρήστης τροχοκαθίσματος απαντά σε μια δημοσίευση για τη θέση του διοικητικού βοηθού. Ο χώρος εργασίας βρίσκεται στον 4^ο όροφο. Αν ο εργοδότης διατηρεί γραφεία σε διάφορους ορόφους συμπεριλαμβανομένου του ισογείου, τότε οφείλει να προβεί σε διευθετήσεις για να εκτελείται η εργασία του διοικητικού βοηθού στο ισόγειο και να μετακινήσει άλλον εργαζόμενο που δεν έχει κινητικά προβλήματα στον 4^ο όροφο. Εάν όμως ο εργοδότης διατηρεί γραφεία μόνο στον 4^ο όροφο και δεν υπάρχει ανελκυστήρας, τότε δεν υφίσταται υποχρέωση για εύλογη προσαρμογή, αφού δεν υπάρχουν μέτρα που να μπορεί ο εργοδότης να λάβει χωρίς δυσανάλογη επιβάρυνση.

1.60.                

1.61.               Ο βαθμός στον οποίο ο εργοδότης έχει υποχρέωση να προβεί σε εύλογες προσαρμογές εξαρτάται και από τις συνθήκες του ατόμου με αναπηρία. Υπάρχει μια πιο διευρυμένη υποχρέωση του εργοδότη έναντι υφιστάμενων εργοδοτούμενων σε σύγκριση με μελλοντικούς ή πρώην εργοδοτούμενους.

1.62.               Το δικαίωμα στην κατάρτιση που έχει άτομο αναπηρία σημαίνει ότι ο εργοδότης έχει υποχρέωση να λάβει τα ενδεδειγμένα μέτρα για να μπορεί να συμμετέχει το άτομο με αναπηρία.

·      Παράδειγμα: Για να παρέχεται η δυνατότητα σε ένα κωφό εργαζόμενο να τύχει επαγγελματικής κατάρτισης, ο εργοδότης οφείλει να παρέχει διερμηνέα στη νοηματική γλώσσα.

1.63.                

1.64.               Το επιχείρημα ότι το κόστος είναι δυσανάλογο δεν αποτελεί υπεράσπιση όταν υπάρχει διαθέσιμη χρηματοδότηση ή άλλη βοήθεια προς τους εργοδότες κάτω από τέτοιες συνθήκες.

ΣΤ. Τι είδους ρυθμίσεις θεωρούνται αναγκαίες;

1.65.               Δεν υπάρχει εξαντλητικός κατάλογος ρυθμίσεων. Ωστόσο υπάρχουν γενικές κατευθυντήριες γραμμές:

1.66.               Κτιριακές προσαρμογές (π.χ. η κατασκευή ράμπας για τροχοκάθισμα ή τουαλέτας για άτομα με αναπηρία, η αναγραφή με το σύστημα Braille των αριθμών των ορόφων στους ανελκυστήρες, κλπ).^[12]

1.67.               Αναδιαμοιρασμός καθηκόντων ανάμεσα στους υπαλλήλους, με την ανάθεση καθηκόντων που εργαζόμενος με αναπηρία αδυνατεί να εκτελέσει, σε άλλο εργαζόμενο.

1.68.               Μεταφορά σε άλλη θέση εργασίας, αν υπάρχει διαθέσιμη.

1.69.               Η παραχώρηση αδειών ασθενείας για σκοπούς θεραπείας  

1.70.               Τα προγράμματα κατάρτισης και εκπαίδευσης

1.71.               Η αναβάθμιση του υφιστάμενου εξοπλισμού, του μηχανισμού, των συσκευών, των οργάνων, κλπ.

1.72.               Η στήριξη ή άλλης μορφής βοήθεια

Ζ. Παραδείγματα

1.73.               Τα πιο κάτω αποτελούν παραδείγματα εύλογων προσαρμογών:

H επαγγελματική αποκατάσταση των ατόμων με αναπηρίες μέσα στην επιχείρηση στην οποία υπέστησαν την αναπηρία τους κατά τη διάρκεια της απασχόλησης τους σ' αυτή.

 

·      Παράδειγμα: Μετά από ένα εργατικό ατύχημα, ένας συντηρητής κτιρίου σε ένα ξενοδοχείο χάνει τα δάχτυλα ενός χεριού και δεν μπορεί να συνεχίσει να εκτελεί τη χειρονακτική εργασία του. Το ξενοδοχείο οφείλει να του παρέχει την κατάλληλη επαγγελματική κατάρτιση για να μπορεί να διεκπεραιώσει άλλα καθήκοντα (π.χ. γραφειακά) και να του αναθέσει τα ανάλογα καθήκοντα.

 

 

Η παροχή διευκολύνσεων και προσβασιμότητας στο χώρο εργασίας, περιλαμβανομένων των αναγκαίων μετατροπών ή ρυθμίσεων για να καταστεί το εργασιακό περιβάλλον προσβάσιμο σε άτομα με αναπηρίες.

 

·      Παράδειγμα: Αιτήτρια που υποφέρει από χονδροπλασία απορρίφθηκε από λογιστικό γραφείο στο οποίο αιτήθηκε για εργασία λόγω του χαμηλού της ύψους. Το γραφείο δικαιολόγησε την απόφαση του λέγοντας ότι πρόκειται για μικρή επιχείρηση των τριών υπαλλήλων και δεν έχει την οικονομική δυνατότητα να αναθέσει στην αιτήτρια μόνο καθήκοντα κατάλληλα για τις

·      δεξιότητες της, ισχυριζόμενο ότι η θέση που δημοσιεύτηκε περιλάμβανε την τοποθέτηση αρχείων και εξοπλισμού σε ψηλά ράφια που η αιτήτρια δεν θα μπορούσε να φτάσει. Η Αρχή Ισότητας κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η απόρριψη της αιτήτριας αποτελούσε άμεση διάκριση αφού τα προβλήματα που πρόβαλε το γραφείο μπορούσαν εύκολα να λυθούν με ασήμαντες δαπάνες και μικρές προσαρμογές όπως το να τοποθετήσει σκάλα ή και να προβεί σε ανακατάταξη των αρχείων και του εξοπλισμού σε χαμηλότερα ράφια.

 

Η αναδιαμόρφωση και αναδιοργάνωση της εργασίας, με τη δημιουργία ωραρίων μερικής ή διαφοροποιημένης απασχόλησης, με την απόκτηση νέου ή με τη διαφοροποίηση του υφιστάμενου εξοπλισμού, του μηχανισμού, των συσκευών, των οργάνων, των μέσων και οποιωνδήποτε διευκολύνσεων και υπηρεσιών.

 

·      Παράδειγμα 1: Για να παρέχει σε ένα τυφλό εργαζόμενο την ευκαιρία να μεταβεί στην εργασία του ευκολότερα και με ασφάλεια, ο εργοδότης μπορεί να αναπροσαρμόσει το ωράριο εργασίας του συγκεκριμένου εργαζόμενου ούτως ώστε να προσέρχεται στην εργασία εκτός της ώρας αιχμής.

·       

·      Παράδειγμα 2: Δάσκαλοι με αναπηρία ζήτησαν από το Υπουργείο Παιδείας τη μείωση των ωρών διδασκαλίας τους. Το Υπουργείο αποτάθηκε στην Αρχή Ισότητας για γνωμάτευση για το κατά πόσον η μείωση του ωραρίου αποτελεί μέτρο εύλογης προσαρμογής και επομένως δεσμευτική υποχρέωση του Υπουργείου, δεδομένου ότι η μείωση του ωραρίου προϋποθέτει σημαντική δαπάνη εκ μέρους του Υπουργείου. Η Αρχή Ισότητας γνωμοδότησε ότι η μείωση του ωραρίου μπορεί να είναι μέτρο εύλογης προσαρμογής  όταν το υφιστάμενο ωράριο διδασκαλίας προκαλεί πόνο ή εξάντληση στον εκπαιδευτικό. Αναφορικά με το δαπάνη που το μέτρο αυτό προϋποθέτει, η Αρχή Ισότητας υπέδειξε ότι είναι δυνατό να εξασφαλιστεί χρηματοδότηση από κοινοτικά κονδύλια, γεγονός που καθιστά το κόστος του μέτρου αυτού ως μη- δυσανάλογο.

·       

.

 

Η αναδιαμόρφωση της πολιτικής των μεταθέσεων των υπαλλήλων με τρόπο που να λαμβάνει υπόψη τις ανάγκες των εργαζόμενων με αναπηρία.

 

·      Παράδειγμα 1: Δασκάλα με σοβαρή οπτική αναπηρία μετατίθεται κάθε χρόνο σε νέο σχολείο στη βάση των σχεδίων μετάθεσης, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η ανάγκη της για ένα σταθερό και ασφαλές περιβάλλον και χωρίς να της παρέχεται οποιοδήποτε μέτρο εύλογης προσαρμογής στον καινούργιο χώρο για να μπορεί να κινείται στο νέο και άγνωστο της περιβάλλον, όπως λ.χ. βοήθεια για να διαβάζει τους φακέλους των μαθητών και να εκτυπώνει τα απαραίτητα έγγραφα σε μεγέθυνση. Μετά από διερεύνηση, προέκυψε ότι το μόνο κριτήριο για τις μεταθέσεις των εκπαιδευτικών ήταν οι ανάγκες της υπηρεσίας και καμία βαρύτητα δεν δινόταν στην αναπηρία του επηρεαζόμενου εκπαιδευτικού. Σε πολλές περιπτώσεις δε το σώμα που αποφάσιζε για τις μεταθέσεις δεν γνώριζε καν ότι κάποιος εκπαιδευτικός είχε αναπηρία. Η Αρχή Ισότητας αποφάσισε ότι η πρακτική αυτή αποτελεί έμμεση διάκριση και ζήτησε από τις εμπλεκόμενες υπηρεσίες να καταρτίσουν κατάλογο με τους εκπαιδευτικούς που έχουν αναπηρία, ούτως ώστε η αναπηρία τους να λαμβάνεται υπόψη κατά τη λήψη απόφασης για τυχόν μετάθεση τους.

·       

·      Παράδειγμα 2: Τυφλός τηλεφωνητής που εργαζόταν στο παλιό νοσοκομείο Λευκωσίας μετατέθηκε στο νέο νοσοκομείο όπου έπρεπε να αντεπεξέλθει σε ένα πιο περίπλοκο τηλεφωνικό σύστημα, με περισσότερες τηλεφωνικές γραμμές και δυσμενέστερο ωράριο. Η Αρχή Ισότητας αποφάσισε ότι η διεύθυνση του νοσοκομείου όφειλε να μεταθέσει στο νέο νοσοκομείο τους τηλεφωνητές χωρίς αναπηρία και να αφήσει τους τυφλούς τηλεφωνητές στο εργασιακό περιβάλλον στο οποίο μπορούσαν να αντεπεξέλθουν. Τόνισε δε ότι ίση μεταχείριση μπορεί επίσης να σημαίνει και την διαφορετική  μεταχείριση ανόμοιων καταστάσεων.

·       

 

.Η επιτήρηση του χώρου εργασίας για να διασφαλίζεται η απρόσκοπτη πρόσβαση εργαζόμενου ή αυτοεργοδοτούμενου με αναπηρία

·      Παράδειγμα 1: Τυφλός εργαζόμενος στο νοσοκομείο αντιμετώπιζε προβλήματα πρόσβασης στο χώρο εργασίας, αφ’ ενός γιατί ο χώρος που οδηγούσε προς την πόρτα της εισόδου ήταν συχνά γεμάτος με εμπόδια και αφετέρου γιατί ο χώρος στάθμευσης που του είχε παραχωρηθεί ήταν συχνά καταλυμένος από αυτοκίνητα επισκεπτών και προμηθευτών. Η Αρχή Ισότητας αποφάσισε ότι η διεύθυνση του νοσοκομείου είχε υποχρέωση να διατηρεί το χώρο πρόσβασης προς την είσοδο ελεύθερο από εμπόδια και να επιτηρεί το χώρο στάθμευσης του παραπονούμενου για να διασφαλίζει ότι αυτός παραμένει διαθέσιμος. Εναλλακτικά, η διεύθυνση του νοσοκομείου οφείλει να υποδείξει και να προσαρμόσει άλλο κατάλληλο χώρο στάθμευσης για τον παραπονούμενο.

·       

·      Παράδειγμα 2: Οι τοπικές αρχές ορεινού τουριστικού χωριού ακύρωσαν τους χώρους στάθμευσης αναπήρων στο κέντρο του χωριού και δημιούργησαν εναλλακτικούς χώρους στάθμευσης για αναπηρικά οχήματα σε μη-κεντρικό σημείο (στο σχολείο του χωριού). Ένας από τους χώρους στάθμευσης στο κέντρο του χωριού χρησιμοποιούταν σε μόνιμη βάση από ανάπηρο λαχειοπώλη για σκοπούς πώλησης λαχείων ο οποίος στάθμευε το όχημα του καθημερινά  για πολλές ώρες και προσπαθούσε να αποτρέψει όσους μη-ανάπηρους παράνομα στάθμευαν εκεί, προτρέποντας τους να φύγουν και καταγγέλλοντας στους στην αστυνομία, πρακτική που δεν άρεσε στις τοπικές αρχές. Ο λαχειοπώλης κατήγγειλε στην Αρχή Ισότητας την ακύρωση των κεντρικών χώρων στάθμευσης για τα αναπηρικά οχήματα. Οι τοπικές αρχές ισχυρίστηκαν ότι οι χώροι στάθμευσης ακυρώθηκαν «για την καλύτερη εξυπηρέτηση του κοινού». Η Αρχή Ισότητας κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η ακύρωση των χώρων στάθμευσης στόχευε τον παραπονούμενο, αλλά επηρέαζε δυσμενώς τόσο τον ίδιο όσο και άλλα άτομα με αναπηρία που δικαιούνταν να σταθμεύσουν στο κέντρο του χωριού, ενώ γινόταν ξεκάθαρη προσπάθεια να εξυπηρετηθούν τα συμφέροντα εκείνων που παράνομα στάθμευαν στους χώρους που προορίζονταν για αναπηρικά οχήματα. Η ακύρωση των χώρων στάθμευσης αποτελούσε επομένως διάκριση εναντίον όλων των ατόμων με αναπηρία που ενδεχομένως να ήθελαν να σταθμεύσουν στο κέντρο του χωριού.

·       

 

1.74.        

Μέρος 6: Διαδικασίες για καταγγελία διάκρισης και απόδειξη

 

Α. Αρμόδια Όργανα και  Κυρώσεις

 

1.75.               Άτομο που υφίσταται δυσμενή μεταχείριση λόγω αναπηρίας του ιδίου ή άλλου προσώπου το οποίο φροντίζει, καθώς και άτομο ανάπηρο ή μη που θυματοποιείται επειδή βοήθησε στην προώθηση παραπόνου εναντίον εργοδότη, μπορεί να προσφύγει στο Δικαστήριο Εργατικών Διαφορών, το οποίο έχει εξουσία να επιβάλει πρόστιμο μέχρι και 6,835 Ευρώ σε φυσικά πρόσωπα και μέχρι 11,961 Ευρώ σε νομικά πρόσωπα, καθώς και ποινή φυλάκισης μέχρι 6 μήνες.

1.76.               Πέραν από τη δικαστική οδό, υπάρχει η εξωδικαστική διαδικασία. Αρμόδια για θέματα διακρίσεων λόγω αναπηρίας είναι η Αρχή Ισότητας που λειτουργεί στο γραφείο της Επιτρόπου Διοίκησης, όπου τα θύματα μπορούν να αποταθούν. Τα κύρια καθήκοντα της Αρχής είναι η διερεύνηση παραπόνων, η διεξαγωγή αυτεπάγγελτων ερευνών, η διατύπωση συστάσεων που είναι δεσμευτικές και η επιβολή κυρώσεων στους παρανομούντες.

Β. Αντιστροφή του βάρους της απόδειξης

 

1.77.               Αναγνωρίζοντας τη δυσκολία να αποδειχτεί η διάκριση, ο νομοθέτης προέβλεψε την αντιστροφή του βάρους της απόδειξης. Έτσι, όταν ένα πρόσωπο που θεωρεί ότι υπέστηκε διάκριση παρουσιάζει στο  δικαστήριο πραγματικά περιστατικά, από τα οποία τεκμαίρεται η διάκρισης, εναπόκειται πλέον στον εναγόμενο-εργοδότη να αποδείξει ότι δεν έγινε διάκριση. Μεταφέρεται δηλαδή το βάρος της απόδειξης στον εργοδότη.

1.78.                

Χρήσιμα στοιχεία επικοινωνίας

 

1. ΠΑΓΚΥΠΡΙΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΥΦΛΩΝ (ΠΟΤ)

Τ.Θ. 23511, 1684 Λευκωσία

Tηλ.: 22813382/383/386

Φαξ: 22495395

pot@logos.cy.net

 

 

2. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΑΡΑΠΛΗΓΙΚΩΝ ΚΥΠΡΟΥ (ΟΠΑΚ)

Τ.Θ. 28410, 2094 Λευκωσία, 28^ης Οκτωβρίου, αρ. 20 2012 Στρόβολος, Λευκωσία,

Τηλ.: 22496494

Φαξ: 22423540

opak@cytanet.com.cy

 

 

3. ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΓΟΝΕΩΝ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΜΕΝΩΝ ΑΤΟΜΩΝ

Τ.Θ. 23359, 1682 Λευκωσία

Τηλ.: 22311685

Φαξ: 22513418

pasygoka@cytanet.com.cy

 

4. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΜΑΘΗΤΩΝ ΚΑΙ ΑΠΟΦΟΙΤΩΝ KEAA

Τ.Θ. 23526, 1684 Λευκωσία.

Τηλ: 22313205

omakeaa@cytanet.com.cy

 

 

5. ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΚΑΤΑ ΠΛΑΚΑ ΣΚΛΗΡΥΝΣΗ

Αγίου Νικολάου 6769, 2408 Λευκωσία

Τηλ.: 22590949

Φαξ: 22590979

multipscy@cytanet.com.cy

 

 

6. ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΚΩΦΩΝ ΚΥΠΡΟΥ(ΟΚΚ)

Τ.Θ. 21725, 1512 Λευκωσία

Τηλ: 22464196, 22305423

Φαξ: 22464197

 cyprusdeaf@cytanet.com.cy

 

 

7. ΠΑΓΚΥΠΡΙΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΑΝΑΠΗΡΩΝ (ΠΟΑΑ)

Τ.Θ. 28627, 2081 Στρόβολος, Λευκωσία, Πεντέλης 50

Τηλ.: 22426301

Φαξ: 22313250, 25877878

organofdisabled@cytanet.com.cy

 

 

8. ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΜΥΟΠΑΘΩΝ ΚΥΠΡΟΥ

Τ.Θ. 23462, 1683 Λευκωσία

Τηλ.:22392610, 97681818    

Φαξ: 22392719

mda@cing.ac.cy

 

 

9. ΑΝΤΙΡΕΥΜΑΤΙΚΟΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΚΥΠΡΟΥ

Ονησίλου 16 Αγλαντζιά, 2121 Λευκωσία, Τ.Θ. 24966, 1306 Λευκωσία

Τηλ. 22428285

Φαξ: 22428288

cyplar@cytanet.com.cy

 

10. ΚΙΝΗΣΗ ΠΡΟΑΣΠΙΣΗΣ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΨΥΧΙΚΑ ΑΣΘΕΝΩΝ (ΚΙ.ΠΡΟ.ΔΙ.Ψ.Α)

Φειδίου 12, 6011 Λάρνακα

Τηλ.: 99648850

Φαξ: 24621472

agftmi@cytanet.com.cy

 

12. ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΣΥΝΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΟΡΓΑΝΩΣΕΩΝ ΑΝΑΠΗΡΩΝ

T.Θ 23513, 1684 Λευκωσία

Τηλ..22318465

Φαξ:22318463

ccod-kysoa@cytanet.com.cy

www.kysoa.org.cy

 

11. ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΦΟΡΟΥΜ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΗΡΙΑ (European Disability Forum)

39-41 Rue du Commerce
1000 BrusselsBelgium

Tel +32 2 282 46 00
Fax +32 2 282 46 09

secretariat@edf-feph.org

www.edf-feph.org

 

The Trim

Μια συμφωνία ΕΕ-Λιβάνου δε θα έχει (θετικά) αποτελέσματα

  

Πρόσφυγες στο λιμάνι του Παραλιμνίου. Φωτογραφία: picture alliance / REUTERS | Γιάννης Κούρτογλου

 

ΔΡΌΜΟΙ ΔΙΑΦΥΓΉΣ

29 Απριλίου 2024

“Μια συμφωνία ΕΕ-Λιβάνου δε θα έχει θετικά αποτελέσματα”

Μετά τις συμφωνίες με την Τουρκία, την Τυνησία και την Αίγυπτο, η Ευρωπαϊκή Ένωση επιδιώκει συμφωνία με τον Λίβανο για την αποτροπή της προσφυγικής μετανάστευσης. Αυτή τη φορά διαμεσολαβητής είναι η Κύπρος. Σε συνέντευξή του στο MEDIENDIENST, ο κοινωνιολόγος Νίκος Τριμικλινιώτης από το Πανεπιστήμιο Λευκωσίας εξηγεί το παρασκήνιο.

MEDIA SERVICE:  κ. Τριμικλινιώτη, ο πρόεδρος της Κύπρου Νίκος Χριστοδουλίδης και η πρόεδρος της Κομισιόν von der Leyen ταξιδεύουν στο Λίβανο για να συνάψουν μια νέα «συμφωνία για τη μετανάστευση». Πώς έγινε αυτό;

Νίκος Τριμικλινιώτης: Η επίσκεψη von der Leyen στη Βηρυτό είναι η συνέχεια μιας στρατηγικής που ακολουθεί η Ευρωπαϊκή Ένωση εδώ και χρόνια με τις χώρες της νότιας και νοτιοανατολικής πλευράς της Μεσογείου: οικονομική στήριξη με αντάλλαγμα τον αυστηρότερο έλεγχο των διαδρομών που οι πρόσφυγες φτάνουν στην Ευρώπη. Το είδαμε αυτό με την Τουρκία το 2016 και με την Τυνησία και την Αίγυπτο πέρυσι .

MEDIA SERVICE:  Ποιος είναι ο ρόλος της Κύπρου σε αυτό;

Νίκος Τριμικλινιώτης: Τα τελευταία χρόνια, ο αριθμός των προσφύγων που φτάνουν στην Κύπρο έχει αυξηθεί σημαντικά. Ένας από τους λόγους είναι ότι η τουρκική και η ελληνική ακτοφυλακή παρακολουθούν στενά τις διαδρομές προς τα ελληνικά νησιά - και συχνά  σε παράνομες επαναπροωθήσεις προσφύγων με τη μορφή pushback. Αυτό έχει οδηγήσει σε περισσότερους πρόσφυγες και μετανάστες που προσπαθούν να έρθουν στην Κύπρο. Προηγουμένως, αυτοί ήταν άνθρωποι από διάφορες χώρες, όπως αφρικανικές χώρες: Ταξίδευαν πρώτα στην Τουρκία και από εκεί έφταναν στο βόρειο τμήμα της Κύπρου, το οποίο ελέγχεται από τον τουρκικό στρατό. Εν τω μεταξύ, όλο και περισσότεροι άνθρωποι έρχονται από το Λίβανο - κυρίως πρόσφυγες πολέμου από τη Συρία. Η Κύπρος απέχει μόλις 260 χιλιόμετρα από τις ακτές του Λιβάνου.

 

 Ο αριθμός των αφίξεων στην Κύπρο αυξήθηκε σημαντικά

Μηνιαία στοιχεία αφίξεων στην Κύπρο (μερικώς στρογγυλοποιημένα)

 

MEDIA SERVICE:  Γιατί τόσοι πολλοί Σύροι πρόσφυγες από τον Λίβανο έρχονται μόλις τώρα στην Κύπρο;

 

Νίκος Τριμικλινιώτης: Ο Λίβανος έχει διολισθήσει όλο και πιο βαθιά σε μια σοβαρή οικονομική και πολιτική κρίση τα τελευταία χρόνια. Περισσότερο από το ήμισυ του πληθυσμού ζει κάτω από το όριο της φτώχειας. Μεταξύ εκείνων που πλήττονται περισσότερο από την κρίση είναι περίπου εκατομμύριο Σύροι που αναζήτησαν καταφύγιο στο Λίβανο μετά το ξέσπασμα του εμφυλίου πολέμου. Ο Λίβανος είναι η χώρα με το υψηλότερο ποσοστό προσφύγων ανά κάτοικο στον κόσμο: πάνω από το ένα πέμπτο του πληθυσμού είναι άνθρωποι που αναζητούν προστασία. Σε αυτό ήρθε να προστεθεί ο πόλεμος στη Μέση Ανατολή πέρυσι: οι μάχες μεταξύ των πολιτοφυλακών της Χεζμπολάχ και του ισραηλινού στρατού στο νότιο τμήμα της χώρας έχουν ήδη αναγκάσει δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους να φύγουν.

 

MEDIA SERVICE:  Θα μπορούσε λοιπόν ο Λίβανος να επωφεληθεί από μια συμφωνία μετανάστευσης με την ΕΕ;

Νίκος Τριμικλινιώτης: Αμφιβάλλω πολύ γι' αυτό. Σε αντίθεση με την Τυνησία ή την Αίγυπτο, ο Λίβανος δεν έχει λειτουργική κυβέρνηση. Από το 2022, λόγω διαφόρων πολιτικών συγκρούσεων, η χώρα δεν έχει πρόεδρο και έχει μόνο έναν αναπληρωτή αρχηγό της κυβέρνησης. Ποιος θα διασφαλίσει τότε την τήρηση της συμφωνίας; Ορισμένες πολιτικές δυνάμεις, όπως η Χεζμπολάχ, θα μποϊκοτάρουν επίσης συστηματικά κάθε προσπάθεια συνεργασίας.

.

MEDIA SERVICE:  Γιατί λοιπόν η ΕΕ και η κυπριακή κυβέρνηση επιδιώκουν αυτή τη συμφωνία;

Νίκος Τριμικλινιώτης: Πιθανότατα έχει να κάνει με τις επερχόμενες ευρωεκλογές. Ο πρόεδρος Χριστοδουλίδης ακολουθεί εδώ και αρκετούς μήνες μια όλο και πιο σκληρή γραμμή κατά της μετανάστευσης των προσφύγων. Τον Απρίλιο του τρέχοντος έτους, εξάγγειλε ότι οι αιτήσεις ασύλου από Σύρους που ζητούν προστασία δεν θα εξετάζονται πλέον. Οι πρόσφυγες θα πρέπει επίσης να κρατούνται στο μέλλον σε κλειστές εγκαταστάσεις.

 

MEDIA SERVICE:  Επιτρέπεται να το κάνει αυτό;

Νίκος Τριμικλινιώτης: Αυτό δεν είναι συμβατό με την ισχύουσα νομοθεσία της ΕΕ για το άσυλο. Η κυβέρνηση επικαλείται το  άρθρο 31 της Οδηγίας της ΕΕ για σχετικά με κοινές διαδικασίες για τη χορήγηση και ανάκληση του καθεστώτος διεθνούς προστασίας (αναδιατύπωση)", το οποίο επιτρέπει στα κράτη μέλη να παρατείνουν τον χρόνο επεξεργασίας των αιτήσεων ασύλου στους εννέα μήνες. Ωστόσο, αυτό ισχύει μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις, όταν «μεγάλος αριθμός υπηκόων τρίτων χωρών υποβάλλει ταυτόχρονα αίτηση διεθνούς προστασίας».

 

MEDIA SERVICE:  Γιατί λοιπόν η ανακοίνωση;

Νίκος Τριμικλινιώτης: Τέτοιες δηλώσεις αποτελούν επίσης μέρος της αποτρεπτικής στρατηγικής της κυβέρνησης. Το μήνυμα είναι το εξής: «Η κυβέρνηση δεν έχει καμία σχέση με την αποτροπή των τρομοκρατικών ενεργειών: Θα κάνουμε ό,τι μπορούμε για να καθυστερήσουμε τις αιτήσεις σας για άσυλο - και εν τω μεταξύ, θα παραμείνετε υπό κράτηση. Έτσι, λοιπόν, θα παραμείνετε υπό κράτηση: Μην έρχεστε καν σε εμάς.» Αλλά αυτό είναι μόνο ένα μέρος της νέας, αυστηρότερης στρατηγικής κατά της προσφυγικής μετανάστευσης.

 

MEDIA SERVICE:  Ποια είναι τα άλλα μέτρα;

Νίκος Τριμικλινιώτης: Τους τελευταίους μήνες υπήρξαν επανειλημμένες απορρίψεις προσφύγων με βάρκες στην ανοιχτή θάλασσα - τα λεγόμενα pushbacks. Σύμφωνα με την οργάνωση αρωγής προσφύγων Alarmphone , η κυπριακή ακτοφυλακή φέρεται να έχει απειλήσει πρόσφυγες με πυροβόλα όπλα.

 

MEDIA SERVICE:  Έχουν κάνει διαφορά αυτά τα μέτρα;

Νίκος Τριμικλινιώτης: Όσον αφορά την αποτροπή των προσφύγων, δεν έχει υπάρξει σχεδόν κανένα αποτέλεσμα μέχρι στιγμής: ο αριθμός των αφίξεων δεν έχει ακόμη μειωθεί. Το σημαντικότερο αποτέλεσμα αυτής της πολιτικής είναι ότι στην Κύπρο επικρατεί ένα εχθρικό κλίμα κατά των προσφύγων. Τον περασμένο Σεπτέμβριο σημειώθηκαν ταραχές που έμοιαζαν με πογκρόμ, κατά τις οποίες ακροδεξιοί εξτρεμιστές κατέστρεψαν επιχειρήσεις μεταναστών και επιτέθηκαν σε άτομα που θεωρούσαν μετανάστες.

 

Interview: Fabio Ghelli

 

Ο Νίκος Τριμικλινιώτης είναι καθηγητής Κοινωνιολογίας, Κοινωνικών Επιστημών και Δικαίου στη Σχολή Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Λευκωσίας. Είναι επικεφαλής της κυπριακής ομάδας του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (FRA). Η έρευνά του επικεντρώνεται στη μετανάστευση, την πολιτική ασύλου, την ελεύθερη κυκλοφορία στην ΕΕ και τον ρατσισμό

 

 

 

The Trim

An EU-Lebanon agreement will have little effect

 

Refugees at the port of Paralimni. Photo: picture alliance / REUTERS | Yiannis Kourtoglou

ESCAPE ROUTES

“An EU-Lebanon agreement will have little effect”

After agreements with Turkey, Tunisia and Egypt, the European Union is seeking an agreement with Lebanon to prevent refugee migration. This time the mediator is Cyprus. In an interview with MEDIENDIENST, sociologist Nicos Trimikliniotis from the University of Nicosia explains the background.

MEDIA SERVICE: Mr Trimikliniotis, Cyprus President Nikos Christodoulidis and EU Commission President von der Leyen are traveling to Lebanon to conclude a new “migration agreement”. How did that happen?

Nicos Trimikliniotis: Christodoulidis and von der Leyen's visit to Beirut is the continuation of a strategy that the European Union has been pursuing for years with countries on the southern and southeastern side of the Mediterranean: financial support in exchange for stricter control of routes the refugees reach Europe. We saw this with Turkey in 2016 and with Tunisia and Egypt last year .

What role does Cyprus play in this ?

In recent years, the number of refugees reaching Cyprus has increased significantly. One of the reasons is that the Turkish and Greek coast guards closely monitor the routes to the Greek islands - and often push refugees back . This has led to more refugees and migrants trying to come to Cyprus. Previously, these were people from different countries, such as African countries: They first traveled to Turkey and from there they reached the northern part of Cyprus, which is controlled by the Turkish army. In the meantime, more and more people are coming from Lebanon - mostly war refugees from Syria. Cyprus is only 260 kilometers from the Lebanese coast.

myislandcyprus

The publication of “Cumhuriyet” (Republic), as the only newspaper that defended the coexistence of the Greek Cypriots and the Turkish Cypriots on the island (1960-1962)

Abstract:

In this article, excerpts are given from the various editorials, main titles and news of “Cumhuriyet”, a weekly Turkish Cypriot newspaper, which was published 89 issues between 16 August 1960 and 23 April 1962.

The main contributors were the two lawyer-owners Ayhan M. Hikmet and Ahmet Muzaffer Gürkan, (who were both murdered), his dentist brother Haşmet M. Gürkan, Dr. İhsan Ali and the trade-unionist Derviş Ali Kavazoğlu, who wrote without a signature about “Labour Life”.

The opinion of the “Cumhuriyet” writers are given on the following subjects like the responsibilities of the citizens and the press, the cooperation of the journalists, the constitutional problems, the problems of “Enosis” (union of Cyprus with Greece) and “Taksim” (partition of Cyprus), the warnings to the both leaderships.

Keywords:  the policy of the newspaper, responsibility of the press, warnings,  constitutional issues, cooperation of the journalists

 

The “Cumhuriyet” newspaper published its first issue on 16 August 1960, the date when the British colonial administration ended on the island of Cyprus and when the Republic of Cyprus was established as an independent state.

Reviewing all the 89 numbers of the newspaper provides us with important information about the first two years of the Republic of Cyprus. In this paper, I shall try to point out how this newspaper dealt with the problems of cooperation and co -existence of the Greek Cypriot and Turkish Cypriot communities during the years of its publication.

This weekly newspaper was issued by a group of Turkish Cypriots who believed in the state of the Republic of Cyprus, which would be ruled by the Greek Cypriots and Turkish Cypriots. Its permanent writers were the following persons:

The editorials, signed as “Cumhuriyet” were written by Ahmet Muzaffer Gürkan, who worked as a columnist in previous years.  Ayhan Mustafa Hikmet, who studied law later like Gürkan, wrote on unemployment, peasant’s situation and other economic problems in the Turkish Cypriot community. Ahmet M. Gürkan’s brother, Haşmet Muzaffer Gürkan wrote under the title “Thoughts” on page 2 and he also prepared the weekly news summaries and comments with his pseudonym “İlhan Gündüz” under the title “Panorama”. Dr. İhsan Ali, who was known for his opposition to the separatist policies of the Turkish Cypriot leadership was among the writers of the newspaper. On page 3, the “Labour Life” corner was prepared by the trade-unionist Derviş Ali Kavazoğlu, but his signature was not used. On the same page, news from the Greek Cypriot press was translated from the newspapers of the previous week”.

The path and ideal of the newspaper

The first issue of “Cumhuriyet” was published on 16 August 1960 in the M. Fikri Printing House in the Turkish quarter of Nicosia. It had four pages in tabloid form.

The first editorial had the title “Our Path and Our Country” and it stated that the newspaper had started its publication life in order to fill a gap that would not be underestimated for the Turkish Cypriot community and to complete the lack of an independent Turkish newspaper. The editorial continued as follows:

“Cumhuriyet”, which was put into the life of the Republic of Cyprus with a historical event such as the declaration of the Republic of Cyprus, would keep up with the principle of “peace at the homeland and peace in the world” and it will make an effort to give our country a best example of peace in the Mediterranean.”

In the editorial titled “Two Anniversaries” on 14 August 1961, a year of experience was summarized as follows:

“….We believe that if the two communities act with the mentality of cooperation based on mutual respect and the reign of peace and order in our country continue and if the economy of Cyprus is planned, a solution can be found to the economic crisis. Our newspaper celebrates the anniversary of the Republic with all citizens in the hope of seeing better days.”

Haşmet M. Gürkan, in his article titled “The Day of Independence”, after mentioning the explanations that the anniversary of the Republic of Cyprus would not be celebrated, he asked the question “Is there a country that does not celebrate the anniversary of its independence?” Later, he expressed the negativities of the government of the republic in one-year performance as follows:

“The implementation problem of the 30-70 percent proportion or the separation of the municipalities, where satisfactory progress could not be reached in the solution of these problems, the inability to prevent the incidents that shook the public order thoroughly, the fact that there are no remedies for economic crisis and for unemployment. These are the unsuccessful examples of one year’s performance.”

Responsibility of the Press

The “Cumhuriyet” newspaper criticized the writings in the Turkish Cypriot press as well as those in the Greek Cypriot press that were inclined to disrupt the relations between the two communities. For example, in the newspaper dated 13 September 1960 (Issue 5), the editorial titled “Destructive debates” wrote:

“Some of the Turkish and Greek newspapers are unfortunately printing some detailed articles that can wear out the young structure of the Republic of Cyprus. This must have sadden every Cypriot, who thinks reasonable in terms of the future of our young republic. In order not to concern this sadness, it is necessary for the responsible personalities from both main communities to come together and agree on a cooperation program, which will help them to relax the stretched nerves. Because every day the nerves are stretched a little more and the difference between emotions and thoughts between the two main communities is increasing.

As citizens, who do not want the come-back of the dark days of the past, we believe that the time has already passed away for both communities in order to give up the extreme national feelings and irrelevant hatred against each other. If we do not walk on a responsible road for our new state as citizens of the young Cyprus Republic, it may fall back into the dark cliff of the past, and the gangrene gnawing Congo today can gnaw the body of the young Cyprus Republic as well.

The duty of every Cypriot is to leave aside the extreme emotions, to forget the past and make an effort for the economic development of this beautiful homeland, and to hold the helping hand of the United Nations as mature citizens. The most urgent case is that our island should get free from the economic crisis. Not to increase chauvinism!”

An opposition party was also established

The editorial of the Cumhuriyet newspaper dated 3 October 1960 (Issue: 8) wrote the following under the title of “Towards Democracy”:

“The Turkish Cypriot People’s Party, which we learned with pleasure that it was established in Limassol last Tuesday and organized in Nicosia yesterday, Sunday, is the main audit party or - as the public say - the main opposition party, born from the hearts of our people.”

It was also announced that Ahmet Muzaffer Gürkan was elected as the Secretary General at the party’s founding meeting.  Under the title of “Appeal of the Turkish Cypriot People’s Party to our people”, the party’s declaration said the following under the title of “Internal Politics”: 

“It is essential in the field of domestic politics to indicate our attitude to the Republic of Cyprus, which is a result of Zurich and London agreements, and also to express our commitment to the letter and spirit of the Constitution of the Republic of Cyprus.”

Unending warnings of the “Cumhuriyet”

In the headline of the “Cumhuriyet” on 14 November 1960, there was the following warning: “Warning to those, who hope to benefit from inter-communal clashes… The chauvinist publications should be ended.”

The following views were included under the headline:

“In recent days, chauvinist publications that made harm to the interests of all Cypriot people have been accelerated by some writers from both sides. As it is known, the reason for accelerating these publications is that the idea of a “Cypriot Nation” was put forward by some political circles of foreign countries. These publications were taken forward to cursing the nationality of the other. According to the statement made by the Foreign Office of the Turkish Government, this ability to blur the harmony and the mutual trust between the Turkish and Greek community is harmful and it is too dangerous since it can prepare a new collision ground between the two communities. (…) In the Constitution of Cyprus, there is no article that denies the Turkishness of the Turkish Cypriots and the Greekness of the Greek Cypriots. The Republic of Cyprus is an entire state that has been formed from two national communities. There exists no Cypriot nation, but the Cypriot State. A multi-national state has not been seen for the first time in history. Whether Turkish or Greek, the patriotic and national duty of the press and the responsible circles is to keep the Republic of Cyprus alive and to evolve it.”

“Enosis and Taksim ideals should be abandoned”

Starting from the first issues, the “Cumhuriyet” newspaper constantly advocated the integrity of the island and the continuation of the new state and opposed the ideal of Enosis and Taksim, advocated by both community leaderships.

In the introduction to the article titled “Studies on the Constitution: Integrity of Cyprus” published in Cumhuriyet newspaper dated 23 August 1960 (Issue: 2), the following important article in the Zurich and London agreement was quoted: 

“The country of the Republic is a whole and cannot be divided. The union of Cyprus, in whole or in part, with any state or independence resulting from separation is excluded.”

The article ended by stating that this article shouted the following truth:

“In this country that has entered a new era, there is no room for extremist ideas such as two communities cannot live together. In this homeland, which is an inseparable whole, the two communities will take great steps towards a more democratic and prosperous life by respecting the rights of the two communities in the private field, helping each other in the public field, cooperating and strengthening their friendship.”

“Citizen’s duty”

 The editorial titled “Citizen’s Duty” and published in the newspaper dated 5 June 1961 stated the following:

“We believe that when peace and tranquility become established on our island and intercommunal relations become completely normal, the problems that will arise in the implementation of the Cyprus agreements will disappear.

However, in the current situation, talking about any change in the island status and going further and expressing the longing for statuses in two different poles such as partition and enosis can neither be considered to serve the interests of the people of Cyprus, nor of Turkey and Greece.

Expressing such extreme aspirations can only serve the insidious and subversive purposes of some foreign states that are the enemies of the Cypriot people. This should be known as such, and every Cypriot citizen should understand his responsibility within the framework of the Republic regime and always avoid expressing destructive and divisive aspirations.”

The following warnings were included in the article titled “The Future of Cyprus”, which appeared next to this editorial in the newspaper of the same date:

“Life has proven in practice that the independence of our beautiful homeland – the Pearl of the Mediterranean – Cyprus depends on the sincere cooperation of the two main communities living in Cyprus – the Turkish and Greek people – based on mutual understanding and respect. (…) The dreams of Enosis and Taksim, which are rejected by the Constitution signed by all relevant parties, must now be put to an end. Historical events have also proven that these two slogans do nothing more than create hostility, hatred and bloody incidents between the two communities.”

“Cyprus belongs to Cypriots”

In the article titled “Cyprus belongs to the Cypriots” in the Republic dated 2 January 1961 (Issue: 21), the formula of the independence of the island was given as follows:

“The duty of every Turkish Cypriot and Greek Cypriot who loves his homeland and nation is to respect each other’s rights, to work with all their strength to ensure the survival and evolution of free Cyprus, and to lead their communities to a more democratic, more prosperous, happier and more peaceful life. To claim otherwise means – in our opinion – not seeing the truth, not understanding the truth, or deliberately turning a blind eye to the truth.

In short, the independence of Cyprus does not mean its annexation to any nation or state, but to be ruled by the Cypriots. Moreover, this, as a fundamental principle, was also included in the Cyprus Constitution and signed by those concerned.”

Constitutional Issues

The problems that arose during the implementation of the Cyprus Constitution were evaluated objectively and with common sense by the writers of the “Cumhuriyet” newspaper. The headline of the newspaper dated 3 April 1961 (Issue: 34) was as follows: "The bill of tax law has not passed through the parliament.”

In the details of the news, it was mentioned about the demonstration held by the young people in Nicosia, who wanted to resolve the Municipalities issue as soon as possible with the 70-30 percent ratio, and the news that “Berberoğlu resigned from the Parliamentary Group” was given with the following reason:

“He resigned from the Parliamentary Group because he did not like the attitude and the system followed by the Turkish group in the Parliament during the group negotiations, and he did not approve of the fact that the group still did not have a charter.”

“On the President’s words”

Haşmet M. Gürkan, author of the “Thoughts” column in “Cumhuriyet” dated 8 May 1961 (Issue: 39), wrote the following under the title “On the President’s Words”:

“President Archbishop Makarios painted a realistic picture of the intercommunal situation in Cyprus in an interview he gave to a foreign journalist a while ago. Stating that there is a kind of racial separation in Cyprus and that Greeks and Turks are not integrated neither socially nor commercially, the President said that he hoped that this situation, which started during the “State of Emergency”, will improve over time when the Cypriot people, both Greek and Turkish, realize that they are a new people.

The President expressed a painful truth. Until the days of emergency, relations between Greeks and Turks in Cyprus were normal. There was never any social cohesion between them, but the level of normal citizenship relations reached in those days was at a level that could be considered ideal for today.

There is no use dwelling on what has passed. The important thing is to start a new life in this new era of Cyprus. The government of the Republic must make special efforts in this regard. In our opinion, the first thing to do today should be to ensure that the issues under discussion, that is, some articles of the Constitution that have not yet been implemented, are implemented first. In this way, issues that are easily the subject of discussion and unrest will be eliminated. (…) Let the state undertake initiatives that make people love and accept it, let all Cypriots, Turkish and Greek alike, see the practical benefits of their common state, then who will listen to the politicians who hope to benefit from bringing down politics and who will listen to incitements and provocations?”

Common works of journalists

While the “Cumhuriyet” newspaper criticized the publications of Greek and Turkish newspapers in Cyprus that would disrupt the relations between the two communities, it followed a policy in favour of the cooperation of journalists from both sides.

For example, the headline news in the issue dated 23 January 1961 (Issue: 24) was as follows:

“Positive steps in inter-communal relations. Turkish and Greek journalists held a joint meeting. Dr. Küçük’s statement was well received.” In the news, Vice President of Cyprus Dr. Fazıl Küçük’s return from his visit to Lebanon was appreciated, because he showed the cooperation of the communities there as an example.”

In the newspaper dated 15 May 1961 (Issue: 40), it was announced that the delegation of Greek Cypriot and Turkish journalists would depart from Cyprus to Ankara by plane on 17 May. According to the news, the journalists would stay in Turkey for 12 days, make contacts, visit Istanbul and Izmir, and then go to Athens on 29, and also make a trip to Western Thrace. Returning to the island would be on June 10. The report stated that Haşmet M. Gürkan would attend the trip on behalf of Cumhuriyet newspaper.

Haşmet M. Gürkan started to write his impressions about these trips in the “Thoughts” column of the newspaper dated 5 June 1961 (Issue: 43), under the title “Notes from a “goodwill” trip: 1” and continued in 8 articles until 24 July. In his first article, under the title “The need to live together”, Gürkan referred to the conversation Turkish Foreign Minister Selim Sarper had with Cypriot journalists and conveyed his impressions under the following subheadings: Living together, It is easy to destroy, It is difficult to build and Pending issues.

In this article, Gürkan also published the “Joint Declaration” of Greek Cypriot and Turkish Cypriot journalists and quoted the following common wish: “Although there are difficulties that naturally occur in newly established states, we are sure that mutual understanding and good-will will compensate for them in a short time.”

Representatives from the following newspapers participated in these trips to Turkey and Greece: Bozkurt, Fileleftheros, Kypros, Cumhuriyet, Haravghi, Phos, Nacak, Mahi, Halkın Sesi.

In the newspaper dated 19 June 1961, Ayhan M. Hikmet, who represented the Cumhuriyet newspaper in the Cyprus press delegation that went to Cairo with President Makarios, who visited the United Arab Republic on 3 June, shared his impressions under the title “Notes from the United Arab Republic Trip” in three articles.

Dr. İhsan Ali’s warnings

Dr. Ihsan Ali, who was among the authors of “Cumhuriyet”, criticized the statements made by some Greek Cypriot politicians to the Greek Cypriot press in his article titled “Our Greek citizens should follow a policy based on reality”, which was published on 20 February 1961 (Issue: 28). He wrote:

“What is done is done; Even if this Republic is a freak, it is the duty of everyone living on this island, whether Turkish or Greek, to keep it alive. Every individual should act with a Cypriot mentality and work for the progress and improvement of the country. Running behind other dreams only creates restlessness and disorder. However, the melting of the ice that has formed between the two elements is only possible if these two elements approach each other and revive the old friendship. For this, mutual goodwill is essential. Of course, one-sided sacrifice and compromise cannot be expected.”

Dr. İhsan Ali, in another article titled “Political Unrest in the Homeland” published in the newspaper’s issue dated 21 August 1961, stated that Turkish Cypriot and Greek Cypriot press should not fuel political unrest in the country and he continued as follows:

“Turkish and Greek press have been in a duel for a while. Ironically, the tense situation between them has become even worse after the goodwill trips. (...) Creating general unrest with inappropriate and indecent polemics will not benefit this country at all... In order to put an end to this situation, Turks and Greeks need to work together. (...) At the same time, chauvinists and demagogues on both sides should now remain silent for the sake of the interest of this country. Enosis and Taksim have now been a dream for both sides. There is no reason why the two elements, who have lived as friends and brothers in Cyprus for centuries, should not live the same way from now on...

As a result, in order to eliminate the political unrest in the country, the Enosis and Taksim theses must be left aside and those in power must prevent threats and intimidation and give up actions such as partisan treatment of citizens.”

Giving importance to Turkish language

In the article titled “Theme of the Week: On Television” on the front page of Cumhuriyet dated 6 February 1961 (Issue: 26), Haşmet M. Gürkan stated that a separate “Turkish Broadcasting Directorate” should be established on television, as in radio. He emphasized and said, “I guess there is no other way to improve Turkish programs and raise them to a quality level.”

In the article titled “Far-fetched Turkish” on the 4th page of the newspaper dated 5 March 1962, it was complained that the official newspaper did not show the necessary respect for Turkish, and therefore it stated that words that do not comply with the Turkish legal language were used in the text of a law dated 1 March. It was emphasized that “legal texts should bear clear and precise expressions.” The article warned:

“Since attention is not paid to writing the language in its best form, texts full of grammatical errors in Turkish are published as law... It is time to prevent them from making further disrespect for our language.”

“The duty of the press”

Ayhan Hikmet’s article in the issue of Cumhuriyet newspaper dated 2 October 1961 had the title “The Duty of the Press” where the Turkish Cypriot and Greek Cypriot press were accused of “incitement”. Ayhan Hikmet included the following views in his article:

“For the future of the country, the entire Cypriot press, both Turkish and Greek, has a great responsibility: It will bring peace and tranquility to the country, it will pave the way for economic development, it will provide the greatest service in eliminating poverty. Today, every Cypriot, whether Turkish or Greek, poor or rich, young or old, expects this duty from the press. Today, with all our sincerity and good will, we call out to all local press, Turkish and Greek, to establish friendly relations, and we continue to publish within the framework of previously reached agreements, away from any kind of provocation, and taking into account the high interests of the country and communities. The interests of our country expect this from us.”

The newspaper’s headline dated 16 October1961 was as follows: “Intercommunal relations should not be undermined. Issues of disagreement and tension should first be addressed by the authorities.”

The headline of the newspaper dated 23 October 1961 had the following warnings: “The Turkish quarter should not be isolated from other elements. Let us know how to defend our rights with dignity, not with exuberance.”

In the news, Dr. Küçük made a call for Greek Cypriot tradesmen to return to the central market of Nicosia, whereas Denktaş’s statement to Bozkurt newspaper that “if they return, serious incidents will occur” was criticized. The news in the headline ended with the following wish: “It will be ensured that Turkish quarters become regions where various elements come together and shopping increases to an ideal level, as before.”

The news under this headline in “Cumhuriyet” of the same date was as follows: “Is our community being dragged into new adventures? Destroying the Zurich and London Agreements would mean the destruction of our community.”

In the news, it was stated that three Turkish Cypriot ministers held a meeting with their senior officials in the previous week and suggested that they should not listen to the Greek Cypriot chiefs and ministers and that a kind of civil disobedience campaign should be launched, and the opinion was expressed that “Common sense has prevailed for now.”

Warnings to the Greek Cypriot press

In a comment titled “Eleftheria’s Strange Attitude” published in Cumhuriyet on 6 November 1961, the newspaper wrote a comment that after the Greek general elections, the Greek Cypriot people together with the Greek government and opposition should demand a foreign policy that targets the reconsideration of the “strange Zurich and London agreements on the basis of “justice and morality” and it continued as follows:

“The fanatical circles that want this to be done today may also want the agreements to be terminated tomorrow. We are not going to claim that the Zurich agreement is perfect. But it is a fact that this agreement provided Cyprus first with peace and then with independence. The London agreement and the constitution prepared later provided the opportunity for the two main communities in Cyprus to join hands and establish a self-governing state on the lands they own. The one-year history of the Republic of Cyprus has shown that the Republic is capable of survival, despite various internal and external negative influences, suggestions and provocations. “It was the Zurich agreement that provided the appropriate environment for the Republic to survive.”

The commentary article said that Eleftheria newspaper should “desist from negative publications” and ended as follows:

“Those who do not want painful and dark times to begin again in these beautiful lands, where peace came late, must respect the Zurich agreement, just by looking at its peaceful character.”

In Cumhuriyet dated 13 November 1961 (Issue: 66), criticisms of Greek Cypriot newspapers were continued under the following headings: “No digging in ashes Mahi”, “What does Eleftheria say to this”, “When it comes to them” (to Eleftheria’s article), “Opinions that do not agree with the facts” (to Kypros’s article).

The headline of the newspaper dated 20 November 1961 was as follows: “Our pure advice to Dr. Spiridakis is not to blur the atmosphere of the country for the sake of political success. Attacking the agreements while defending the Greek Community Chamber is incompatible with political maturity.”

Crisis in the House of Representatives

The headline of Cumhuriyet dated 25 December 1961 was “The Income Tax Bill could not be passed” and the following warning was made:

“While the Turkish Cypriot and Greek Cypriot people are struggling with the economic crisis, members of the House of Representatives should not try to create a political crisis. What is expected from political office holders is to act with restraint. The spirit of the Vice President’s statement is such that it can set an example for those in charge of the government.

Let us state in advance that today’s political crisis is caused by, on the one hand, some chauvinistic Greek (-Cypriot) deputies, who are in the complex of “Are we going to say yes to every request of the Turks?” and, on the other hand, it is the result of the stubborn attitudes of some Turkish members, who act under the directives of well-known circles with their ideas and actions that hinder the normal functioning of the Republican regime. How sad it is that even the efforts of Berberoğlu, a Turkish member known for his constructive ideas and actions, could not affect this stubborn attitude. (…) What adds a bigger link to this chain of mistakes is, of course, the chauvinistically written articles of the “Ethniki” newspaper, the organ of the Greek (-Cypriot) opposition party.”

The headline of the newspaper dated 1 January 1962 (Issue: 73) was “The strange situation caused by the non-passage of the Income Tax Bill” and the following warning was made:

“The government mechanism will be disrupted and the citizens will pay double taxes. “We invite the members of the House of Representatives to fulfil their duties towards the people.”

Cumhuriyet newspaper used the following headline in its issue dated 8 January 1962 (Issue: 74):

“Logic, not emotion, should dominate the President’s words... The Cypriot press should seriously focus on the country’s issues.”

The news stated that Makarios, in his speech at a religious institution meeting, said that the Cyprus Agreements were a stepping stone to victory and that he would try to change the constitution, and that he laid the groundwork for trade unions to send a telegram to the UN and demand a reconsideration of the 70-30 percent ratio. The newspaper ended its news with the following words: “The duty of the Cypriot press, which is responsible for shedding positive light on general opinion, is to avoid all kinds of publications that may incite unrest in our country.”

In the article titled “Yorgadjis’s unforgivable blunder” published in Cumhuriyet dated 12 February 1962, it was announced that the Minister of Internal Affairs gave a speech at an opening ceremony in Limassol that hurt the feelings of the Turkish Cypriot community and was full of accusations about the Turkish nation. A week later, Haşmet M. Gürkan, in his column titled “We are fed up”, made the following warning: “Politicians in responsible positions should put aside the war of words and resolve the issues at the table.”

In the news titled “Public disorder must be prevented” in the same newspaper, the following warnings were made: “It is reported that some Turkish street vendors who went to Greek neighbourhoods to shop were insulted and expelled by some Greek youth... The Police Commander and the Minister of Internal Affairs did not deny these news, otherwise, are the police incapable?”

In the issue of Cumhuriyet newspaper dated 19 February 1962, an article titled “On the occasion of Küçük’s application to the Constitutional Court” stated the following: “He applied to the Supreme Constitutional Court, claiming that neither he nor the Turkish ministers were given the right to speak on many issues related to the foreign policy of Cyprus. The development of inter-communal relations cannot be served by ignoring the Turkish officials in the government of the Republic.”

The headline of the newspaper dated 12 March 1962 was as follows: “President Makarios and the Vice President will meet again. Does rapprochement between communities come at the expense of curtailing some freedoms?” The news continued as follows: “The meeting that Makarios and Küçük held a week ago was the first meeting that led to inter-communal rapprochement. They will meet again this week and thoroughly review some pending issues between the two communities.”

There was another warning at the end of the news: “Achieving intercommunal peace at the expense of citizens’ freedom of thought and speech can never be considered a gain for the country.”

In the issue of Cumhuriyet newspaper dated 26 March 1962, there was the following important news: “As a result of the assault at Bayraktar and Ömerge mosques, Bayraktar’s tomb was destroyed and the minaret suffered significant damage. We strongly condemn this heinous assault.” (…) “As a newspaper that longs for the positive development of relations between the two communities, we strongly condemn the confusing mentality that creates these encroachments that constitute a conspiracy against the inter-communal relations.”

Pressures and threats to the newspaper and its writers

In the article titled “Oppressors and Idealists” published on the front page of the newspaper and without any signature, in its issue dated 18 September 1961, “Cumhuriyet” announced that “the distribution of the newspaper and the sharing of its ideas were wanted to be prevented.”

The statements in the relevant paragraph referring to the publications of “Nacak” newspaper, the voice of the Turkish Cypriot leadership, were as follows: “Well-known oppressive and terrorist circles have launched a new campaign against the “Cumhuriyet”. Their aim is to prevent the “Cumhuriyet” from being read, distributed, and the ideas it wrote from being disseminated at all costs.”

Under the newspaper’s headline dated 1 January 1962 (Issue: 73), it was noted under the title “Citizen, be alert: Terrorism is on the loose” that there was an attempt to damage Lawyer Ayhan Hikmet’s car on the night of 28 December.  On the 2nd page, Ayhan Hikmet’s article had the title “The road to fascism”.

Haşmet M. Gürkan wrote the following in his article titled “Because of the Extremists” in Cumhuriyet dated 9 April 1962: “As a newspaper that sees the fact that there are extremist elements on both sides we already started a struggle with them for the sake of the interests of the country and community. We would like to point out the diagnosis of Mr. President (given as a statement to the Istanbul newspaper).”

Two lawyers were killed and the opposition was silenced

Regarding the bombs placed on Ömerge and Bayraktar Mosques, Cumhuriyet made the following call in its last issue dated 23 April 1962 (Issue: 89) under the title “Citizens should say what they know”:

“It is essential that the citizens who have information about these events should report them to the Investigation Commission without hesitation, for the sake of our country and the establishment of peace on our island.”

In the article titled “We remind Nacak” published in the same newspaper, it was said:

“Yes, we repeat: Everyone with common sense has guessed who the low, mean and sold-out guy responsible for the bomb incidents is. The day is near when the mask on this scoundrel’s face will be taken off. And when that day comes, we will be the ones who will be able to state with certainty that the Turkish (-Cypriot) community cannot be held responsible for these despicable bomb incidents.”

On the night that these lines appeared in the newspaper, Ahmet Gürkan, who arrived home with his car at around 20:30, was shot and killed with an automatic weapon. Later at night, around 01:45, Ayhan Hikmet was shot to death with a hunting rifle in his bed at home, in front of his wife’s eyes. From now on, all the opposing voices that existed within the Turkish Cypriot community were buried in a deep silence!

Contributor:

Ahmet Cavit An is a retired paediatrician by profession and has written since 1971 many articles and studies on the Cyprus problem and the history of the island in various newspapers and journals in Istanbul and Nicosia. He published 25 books (in Turkish) in Cyprus and in Turkey about the history of the Turkish Cypriots in the political and cultural field.  

(This paper was read at the international conference on “The Period of Co-Existence of Greeks and Turks in Cyprus (1960-1963)”, which was held in Nicosia on 1 – 2 December 2023 by the Cyprus Society of Historical Studies in collaboration with the Department of History and Archaeology, University of Cyprus, and the School of Law, University of Nicosia.)

The Trim

Pankaj Mishra - Η Σοά μετά τη Γάζα

 

Η Σοά μετά τη Γάζα

Pankaj Mishra

LRB Τεύχος 46 Νο 6 - 21 Μαρτίου 2024

 Το 1977, ένα χρόνο πριν αυτοκτονήσει, ο Αυστριακός συγγραφέας Jean Améry έπεσε πάνω σε δημοσιεύματα του Τύπου για τα συστηματικά βασανιστήρια των Αράβων κρατουμένων στις ισραηλινές φυλακές. Συνελήφθη στο Βέλγιο το 1943 ενώ μοίραζε αντιναζιστικά φυλλάδια, ο ίδιος ο Améry είχε βασανιστεί βάναυσα από την Γκεστάπο και στη συνέχεια απελάθηκε στο Άουσβιτς. Κατάφερε να επιβιώσει, αλλά δεν μπόρεσε ποτέ να δει τα βασανιστήριά του ως πράγματα του παρελθόντος. Επέμενε ότι όσοι βασανίζονται παραμένουν βασανισμένοι και ότι το τραύμα τους είναι αμετάκλητο. Όπως πολλοί επιζώντες των ναζιστικών στρατοπέδων θανάτου, ο Améry άρχισε να αισθάνεται μια "υπαρξιακή σύνδεση" με το Ισραήλ τη δεκαετία του 1960. Επιτέθηκε εμμονικά στους αριστερούς επικριτές του εβραϊκού κράτους ως "απερίσκεπτους και αδίστακτους", και ίσως ήταν από τους πρώτους που διατύπωσαν τον ισχυρισμό, που συνηθίζουν να ενισχύουν σήμερα οι ηγέτες και οι υποστηρικτές του Ισραήλ, ότι οι σφοδροί αντισημίτες μεταμφιέζονται σε ενάρετους αντιιμπεριαλιστές και αντισιωνιστές. Ωστόσο, οι "ομολογουμένως πρόχειρες" αναφορές για βασανιστήρια στις ισραηλινές φυλακές ώθησαν τον Améry να εξετάσει τα όρια της αλληλεγγύης του προς το εβραϊκό κράτος. Σε ένα από τα τελευταία δοκίμια που δημοσίευσε, έγραψε: "Καλώ επειγόντως όλους τους Εβραίους που θέλουν να είναι άνθρωποι να με ακολουθήσουν στη ριζική καταδίκη των συστηματικών βασανιστηρίων. Εκεί που αρχίζει η βαρβαρότητα, πρέπει να τελειώνουν ακόμη και οι υπαρξιακές δεσμεύσεις".

 Ο Améry ενοχλήθηκε ιδιαίτερα από την αποθέωση, το 1977, του Menachem Begin ως πρωθυπουργού του Ισραήλ. Ο Μπέγκιν, ο οποίος είχε οργανώσει το 1946 τη βομβιστική επίθεση στο ξενοδοχείο King David στην Ιερουσαλήμ, κατά την οποία σκοτώθηκαν 91 άνθρωποι, ήταν ο πρώτος από τους ειλικρινείς εκφραστές του εβραϊκού υπερεκφυλισμού που συνεχίζουν να κυβερνούν το Ισραήλ. Ήταν επίσης ο πρώτος που επικαλέστηκε συστηματικά τον Χίτλερ, το Ολοκαύτωμα και τη Βίβλο, ενώ επιτέθηκε στους Άραβες και έχτισε οικισμούς στα κατεχόμενα εδάφη. Στα πρώτα του χρόνια το κράτος του Ισραήλ είχε μια αμφίσημη σχέση με τη Σοά και τα θύματά της. Ο πρώτος πρωθυπουργός του Ισραήλ, ο David Ben-Gurion, είδε αρχικά τους επιζώντες της Σοά ως "ανθρώπινα συντρίμμια", υποστηρίζοντας ότι είχαν επιβιώσει μόνο επειδή ήταν "κακοί, σκληροί, εγωιστές". Ο αντίπαλος του Μπεν Γκουριόν, ο Μπέγκιν, ένας δημαγωγός από την Πολωνία, ήταν αυτός που μετέτρεψε τη δολοφονία έξι εκατομμυρίων Εβραίων σε έντονη εθνική ανησυχία και σε νέα βάση για την ταυτότητα του Ισραήλ. Το ισραηλινό κατεστημένο άρχισε να παράγει και να διαδίδει μια πολύ συγκεκριμένη εκδοχή της Σοά που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για να νομιμοποιήσει έναν μαχητικό και επεκτατικό σιωνισμό.

 Ο Améry σημείωσε τη νέα ρητορική και ήταν κατηγορηματικός σχετικά με τις καταστροφικές συνέπειές της για τους Εβραίους που ζουν εκτός Ισραήλ. Το γεγονός ότι ο Μπέγκιν, "με την Τορά στο χέρι του και επικαλούμενος βιβλικές υποσχέσεις", μιλά ανοιχτά για την κλοπή παλαιστινιακής γης "από μόνο του θα ήταν αρκετός λόγος", έγραψε, "για τους Εβραίους της διασποράς να αναθεωρήσουν τη σχέση τους με το Ισραήλ". Ο Améry παρακάλεσε τους ηγέτες του Ισραήλ να "αναγνωρίσουν ότι η ελευθερία σας μπορεί να επιτευχθεί μόνο με τον Παλαιστίνιο ξάδελφό σας, όχι εναντίον του".

Πέντε χρόνια αργότερα, επιμένοντας ότι οι Άραβες ήταν οι νέοι Ναζί και ο Γιάσερ Αραφάτ ο νέος Χίτλερ, ο Μπέγκιν επιτέθηκε στον Λίβανο. Μέχρι τη στιγμή που ο Ρόναλντ Ρέιγκαν τον κατηγόρησε για τη διάπραξη ενός "ολοκαυτώματος" και τον διέταξε να το τερματίσει, οι Ισραηλινές Δυνάμεις Άμυνας (IDF) είχαν σκοτώσει δεκάδες χιλιάδες Παλαιστίνιους και Λιβανέζους και είχαν εξαφανίσει μεγάλα τμήματα της Βηρυτού. Στο μυθιστόρημά του Kapo (1993), ο Σερβοεβραίος συγγραφέας Aleksandar Tišma αποτυπώνει την αποστροφή που ένιωθαν πολλοί επιζώντες της Σοά για τις εικόνες που έβγαιναν από τον Λίβανο: "Οι Εβραίοι, οι συγγενείς του, οι γιοι και τα εγγόνια των συγχρόνων του, πρώην τρόφιμοι των στρατοπέδων, στέκονταν σε πυργίσκους αρμάτων μάχης και οδηγούσαν, με σημαίες να κυματίζουν, μέσα από ανυπεράσπιστους οικισμούς, μέσα από ανθρώπινη σάρκα, διαλύοντάς την με σφαίρες πολυβόλων, μαζεύοντας τους επιζώντες σε στρατόπεδα περιφραγμένα με συρματόπλεγμα. '

 Ο Πρίμο Λέβι, ο οποίος είχε γνωρίσει τη φρίκη του Άουσβιτς την ίδια εποχή με τον Αμέρι και αισθανόταν επίσης συναισθηματική συγγένεια με το νέο εβραϊκό κράτος, οργάνωσε γρήγορα μια ανοιχτή επιστολή διαμαρτυρίας και έδωσε μια συνέντευξη στην οποία δήλωσε ότι "το Ισραήλ πέφτει γρήγορα σε πλήρη απομόνωση ... Πρέπει να πνίξουμε τις παρορμήσεις προς τη συναισθηματική αλληλεγγύη με το Ισραήλ για να σκεφτούμε ψυχρά τα λάθη της σημερινής άρχουσας τάξης του Ισραήλ. Να απαλλαγούμε από αυτή την άρχουσα τάξη". Σε διάφορα έργα μυθοπλασίας και μη μυθοπλασίας, ο Levi είχε στοχαστεί όχι μόνο για τη θητεία του στο στρατόπεδο θανάτου και την αγωνιώδη και άλυτη κληρονομιά του, αλλά και για τις διαρκώς παρούσες απειλές κατά της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και αξιοπρέπειας. Ήταν ιδιαίτερα εξοργισμένος από την εκμετάλλευση της Shoah από τον Begin. Δύο χρόνια αργότερα, υποστήριξε ότι "το κέντρο βάρους του εβραϊκού κόσμου πρέπει να γυρίσει πίσω, πρέπει να μετακινηθεί έξω από το Ισραήλ και να επιστρέψει στη διασπορά".

 Οι επιφυλάξεις του είδους που εξέφρασαν ο Améry και ο Levi καταδικάζονται σήμερα ως κατάφωρα αντισημιτικές. Αξίζει να θυμηθούμε ότι πολλές τέτοιες επανεξετάσεις του σιωνισμού και ανησυχίες σχετικά με την αντίληψη των Εβραίων στον κόσμο υποκινήθηκαν μεταξύ των επιζώντων και των μαρτύρων της Σοά από την κατοχή παλαιστινιακών εδαφών από το Ισραήλ και τη χειραγωγική νέα μυθολογία του. Ο Yeshayahu Leibowitz, θεολόγος που κέρδισε το Βραβείο Ισραήλ το 1993, προειδοποιούσε ήδη από το 1969 για τη "ναζιστικοποίηση" του Ισραήλ. Το 1980, ο ισραηλινός αρθρογράφος Boaz Evron περιέγραψε προσεκτικά τα στάδια αυτής της ηθικής διάβρωσης: η τακτική της σύγχυσης των Παλαιστινίων με τους Ναζί και η κραυγή ότι επίκειται μια νέα Shoah, φοβόταν ότι απελευθέρωνε τους απλούς Ισραηλινούς από "κάθε ηθικό περιορισμό, αφού αυτός που κινδυνεύει με αφανισμό βλέπει τον εαυτό του να απαλλάσσεται από κάθε ηθική σκέψη που θα μπορούσε να περιορίσει τις προσπάθειές του να σωθεί". Οι Εβραίοι, έγραψε ο Evron, θα μπορούσαν να καταλήξουν να αντιμετωπίζουν "τους μη Εβραίους ως υπανθρώπους" και να αναπαράγουν "ρατσιστικές ναζιστικές συμπεριφορές".

 Ο Evron προέτρεψε επίσης σε προσοχή απέναντι στους (τότε νέους και ένθερμους) υποστηρικτές του Ισραήλ στον εβραϊκό αμερικανικό πληθυσμό. Γι' αυτούς, υποστήριξε, η υπεράσπιση του Ισραήλ είχε γίνει "αναγκαία λόγω της απώλειας οποιουδήποτε άλλου εστιακού σημείου της εβραϊκής τους ταυτότητας" - μάλιστα, ήταν τόσο μεγάλη η υπαρξιακή τους έλλειψη, σύμφωνα με τον Evron, που δεν επιθυμούσαν το Ισραήλ να απαλλαγεί από την αυξανόμενη εξάρτησή του από την εβραιοαμερικανική υποστήριξη.

 Έχουν ανάγκη να νιώθουν ότι τους χρειάζονται. Χρειάζονται επίσης τον "ισραηλινό ήρωα" ως κοινωνική και συναισθηματική αντιστάθμιση σε μια κοινωνία στην οποία ο Εβραίος συνήθως δεν θεωρείται ότι ενσαρκώνει τα χαρακτηριστικά του σκληρού αντρικού μαχητή. Έτσι, ο Ισραηλινός παρέχει στον Αμερικανό Εβραίο μια διπλή, αντιφατική εικόνα - τον αρρενωπό υπεράνθρωπο και το δυνητικό θύμα του Ολοκαυτώματος - και οι δύο συνιστώσες των οποίων απέχουν πολύ από την πραγματικότητα.

 Ο Zygmunt Bauman, ο πολωνικής καταγωγής εβραίος φιλόσοφος και πρόσφυγας από τον ναζισμό που πέρασε τρία χρόνια στο Ισραήλ τη δεκαετία του 1970 πριν εγκαταλείψει τη διάθεση πολεμικής δικαιοσύνης, απελπίστηκε από αυτό που θεωρούσε "ιδιωτικοποίηση" της Σοά από το Ισραήλ και τους υποστηρικτές του. Έφτασε να θυμόμαστε, έγραφε το 1988, "ως μια ιδιωτική εμπειρία των Εβραίων, ως μια υπόθεση μεταξύ των Εβραίων και των μισητών τους", ακόμη και όταν οι συνθήκες που την κατέστησαν δυνατή εμφανίζονταν και πάλι σε όλο τον κόσμο. Αυτοί οι επιζώντες της Σοά, οι οποίοι είχαν βυθιστεί από μια γαλήνια πίστη στον κοσμικό ανθρωπισμό στη συλλογική παραφροσύνη, διαισθάνθηκαν ότι η βία που είχαν επιβιώσει - πρωτοφανής στο μέγεθός της - δεν αποτελούσε παρέκκλιση σε έναν ουσιαστικά υγιή σύγχρονο πολιτισμό. Ούτε μπορούσε να αποδοθεί εξ ολοκλήρου σε μια παλιά προκατάληψη κατά των Εβραίων. Η τεχνολογία και ο ορθολογικός καταμερισμός της εργασίας είχαν επιτρέψει στους απλούς ανθρώπους να συμβάλλουν σε πράξεις μαζικής εξόντωσης με καθαρή συνείδηση, ακόμη και με φρονήματα αρετής, και οι προληπτικές προσπάθειες κατά τέτοιων απρόσωπων και διαθέσιμων τρόπων θανάτωσης απαιτούσαν περισσότερα από την επαγρύπνηση κατά του αντισημιτισμού.

 Όταν πρόσφατα γύρισα στα βιβλία μου για να προετοιμάσω αυτό το κομμάτι, διαπίστωσα ότι είχα ήδη υπογραμμίσει πολλά από τα αποσπάσματα που παραθέτω εδώ. Στο ημερολόγιό μου υπάρχουν γραμμές αντιγραμμένες από τον George Steiner ("το έθνος-κράτος που βρίθει από όπλα είναι ένα πικρό κατάλοιπο, ένας παραλογισμός στον αιώνα των πολυπληθών ανθρώπων") και τον Abba Eban ("Είναι καιρός να σταθούμε στα δικά μας πόδια και όχι σε εκείνα των έξι εκατομμυρίων νεκρών"). Τα περισσότερα από αυτά τα σχόλια χρονολογούνται από την πρώτη μου επίσκεψη στο Ισραήλ και τα κατεχόμενα εδάφη του, όταν προσπαθούσα να απαντήσω, με την αθωότητά μου, σε δύο αινιγματικά ερωτήματα: πώς έφτασε το Ισραήλ να ασκεί μια τόσο τρομερή εξουσία ζωής και θανάτου πάνω σε έναν πληθυσμό προσφύγων- και πώς μπορεί το δυτικό πολιτικό και δημοσιογραφικό ρεύμα να αγνοεί, ακόμη και να δικαιολογεί, τις σαφώς συστηματικές σκληρότητες και αδικίες του;

 Είχα μεγαλώσει ενστερνιζόμενος λίγο από τον ευλαβικό σιωνισμό της οικογένειάς μου, που ανήκε στην ανώτερη κάστα των ινδουιστών εθνικιστών στην Ινδία. Τόσο ο σιωνισμός όσο και ο ινδουιστικός εθνικισμός προέκυψαν στα τέλη του 19ου αιώνα από την εμπειρία της ταπείνωσης- πολλοί από τους ιδεολόγους τους λαχταρούσαν να ξεπεράσουν αυτό που αντιλαμβάνονταν ως επαίσχυντη έλλειψη ανδρισμού μεταξύ των Εβραίων και των Ινδουιστών. Και για τους ινδουιστές εθνικιστές στη δεκαετία του 1970, ανίκανους πολέμιους του τότε κυβερνώντος φιλοπαλαιστινιακού κόμματος του Κογκρέσου, οι ασυμβίβαστοι σιωνιστές όπως ο Μπέγκιν, ο Αριέλ Σαρόν και ο Γιτζάκ Σαμίρ έμοιαζαν να έχουν κερδίσει τον αγώνα για τη μυϊκή εθνότητα. (Ο φθόνος βγήκε τώρα από το ντουλάπι: Τα ινδουιστικά trolls αποτελούν το μεγαλύτερο fan club του Μπενιαμίν Νετανιάχου στον κόσμο). Θυμάμαι ότι είχα στον τοίχο μου μια φωτογραφία του Μοσέ Νταγιάν, του αρχηγού του επιτελείου των IDF και υπουργού Άμυνας κατά τη διάρκεια του Πολέμου των Έξι Ημερών- και ακόμη και πολύ καιρό αφότου το παιδικό μου πάθος για την ωμή δύναμη ξεθώριασε, δεν έπαψα να βλέπω το Ισραήλ με τον τρόπο που οι ηγέτες του είχαν αρχίσει από τη δεκαετία του 1960 να παρουσιάζουν τη χώρα, ως λύτρωση για τα θύματα της Σοά και ως αδιάσπαστη εγγύηση κατά της επανάληψής της.

 Γνώριζα πόσο λίγο είχε καταγραφεί στη συνείδηση των δυτικοευρωπαίων και αμερικανών ηγετών η δεινή θέση των Εβραίων που είχαν γίνει αποδιοπομπαίοι τράγοι κατά τη διάρκεια της κοινωνικής και οικονομικής κατάρρευσης της Γερμανίας στις δεκαετίες του 1920 και του 1930, ότι ακόμη και οι επιζώντες της Σοά αντιμετωπίζονταν με ψυχρότητα και, στην Ανατολική Ευρώπη, με νέα πογκρόμ. Αν και ήμουν πεπεισμένος για τη δικαιοσύνη του παλαιστινιακού αγώνα, δυσκολευόμουν να αντισταθώ στη σιωνιστική λογική: ότι οι Εβραίοι δεν μπορούν να επιβιώσουν σε μη εβραϊκά εδάφη και πρέπει να έχουν ένα δικό τους κράτος. Πίστευα μάλιστα ότι ήταν άδικο το γεγονός ότι μόνο το Ισραήλ ανάμεσα σε όλες τις χώρες του κόσμου έπρεπε να δικαιολογήσει το δικαίωμά του να υπάρχει.

 Δεν ήμουν αρκετά αφελής για να πιστέψω ότι ο πόνος εξευγενίζει ή ενδυναμώνει τα θύματα μιας μεγάλης θηριωδίας ώστε να ενεργούν με ηθικά ανώτερο τρόπο. Ότι τα χθεσινά θύματα είναι πολύ πιθανό να γίνουν οι σημερινοί θύτες είναι το μάθημα της οργανωμένης βίας στην πρώην Γιουγκοσλαβία, στο Σουδάν, στο Κονγκό, στη Ρουάντα, στη Σρι Λάνκα, στο Αφγανιστάν και σε πάρα πολλά άλλα μέρη. Ήμουν ακόμα σοκαρισμένος από το σκοτεινό νόημα που το ισραηλινό κράτος είχε αντλήσει από τη Σοά και στη συνέχεια θεσμοθέτησε σε ένα μηχανισμό καταστολής. Οι στοχευμένες δολοφονίες Παλαιστινίων, τα σημεία ελέγχου, οι κατεδαφίσεις σπιτιών, οι κλοπές γης, οι αυθαίρετες και επ' αόριστον κρατήσεις και τα εκτεταμένα βασανιστήρια στις φυλακές έμοιαζαν να διακηρύσσουν ένα ανελέητο εθνικό ήθος: ότι η ανθρωπότητα χωρίζεται σε ισχυρούς και αδύναμους, και έτσι όσοι έχουν υπάρξει ή αναμένουν να γίνουν θύματα θα πρέπει να συντρίψουν προληπτικά τους θεωρούμενους εχθρούς τους.

 Αν και είχα διαβάσει τον Edward Said, εξακολουθούσα να σοκάρομαι όταν ανακάλυπτα ο ίδιος πόσο ύπουλα οι υψηλά ισραηλινοί υποστηρικτές στη Δύση κρύβουν τη μηδενιστική ιδεολογία της επιβίωσης του ισχυρότερου που αναπαράγεται από όλα τα ισραηλινά καθεστώτα από το καθεστώς του Begin και μετά. Είναι προς το δικό τους συμφέρον να ασχολούνται με τα εγκλήματα των κατακτητών, αν όχι με τον πόνο των αποκτηνωμένων και απάνθρωπων- αλλά και τα δύο έχουν περάσει χωρίς ιδιαίτερο έλεγχο από τον αξιοσέβαστο Τύπο του δυτικού κόσμου. Όποιος εφιστά την προσοχή στο θέαμα της τυφλής προσήλωσης της Ουάσιγκτον στο Ισραήλ κατηγορείται για αντισημιτισμό και για αγνόηση των μαθημάτων της Σοά. Και η διαστρεβλωμένη συνείδηση της Shoah εξασφαλίζει ότι κάθε φορά που τα θύματα του Ισραήλ, μη μπορώντας να υπομείνουν άλλο τη δυστυχία τους, ξεσηκώνονται εναντίον των καταπιεστών τους με την προβλεπόμενη αγριότητα, καταγγέλλονται ως ναζί, αποφασισμένοι να διαπράξουν μια νέα Shoah.

 Διαβάζοντας και σχολιάζοντας τα γραπτά του Améry, του Levi και άλλων, προσπαθούσα με κάποιο τρόπο να μετριάσω την καταπιεστική αίσθηση του λάθους που ένιωθα μετά την έκθεσή μου στη ζοφερή ερμηνεία της Σοά από το Ισραήλ και στα πιστοποιητικά υψηλής ηθικής αξίας που απονέμουν στη χώρα οι δυτικοί σύμμαχοί της. Έψαχνα να βρω επιβεβαίωση από ανθρώπους που είχαν γνωρίσει, μέσα στα δικά τους εύθραυστα σώματα, τον τερατώδη τρόμο που επισκέφθηκε εκατομμύρια άνθρωποι από ένα υποτιθέμενο πολιτισμένο ευρωπαϊκό έθνος-κράτος, και που είχαν αποφασίσει να βρίσκονται σε διαρκή επιφυλακή ενάντια στην παραμόρφωση του νοήματος της Σοά και την κατάχρηση της μνήμης της.

 Παρά τις αυξανόμενες επιφυλάξεις της για το Ισραήλ, μια πολιτική τάξη και τα μέσα ενημέρωσης στη Δύση έχουν αδιάκοπα ωραιοποιήσει τα σκληρά γεγονότα της στρατιωτικής κατοχής και της ανεξέλεγκτης προσάρτησης από εθνοκρατικούς δημαγωγούς: Το Ισραήλ, λέει το ρεφρέν, έχει το δικαίωμα, ως η μόνη δημοκρατία της Μέσης Ανατολής, να υπερασπιστεί τον εαυτό του, ιδίως από γενοκτόνα κτήνη. Ως αποτέλεσμα, τα θύματα της ισραηλινής βαρβαρότητας στη Γάζα σήμερα δεν μπορούν καν να εξασφαλίσουν την απλή αναγνώριση των δοκιμασιών τους από τις δυτικές ελίτ, πόσο μάλλον την ανακούφιση. Τους τελευταίους μήνες, δισεκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο έχουν γίνει μάρτυρες μιας εξαιρετικής επίθεσης, τα θύματα της οποίας, όπως το έθεσε η Blinne Ní Ghrálaigh, Ιρλανδή δικηγόρος που είναι εκπρόσωπος της Νότιας Αφρικής στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, "μεταδίδουν την καταστροφή τους σε πραγματικό χρόνο με την απελπισμένη, μέχρι στιγμής μάταιη, ελπίδα ότι ο κόσμος μπορεί να κάνει κάτι".

 Αλλά ο κόσμος, ή πιο συγκεκριμένα η Δύση, δεν κάνει τίποτα. Ακόμα χειρότερα, η εκκαθάριση της Γάζας, αν και περιγράφεται και μεταδίδεται από τους δράστες της, συσκοτίζεται καθημερινά, αν δεν αρνείται, από τα όργανα της στρατιωτικής και πολιτιστικής ηγεμονίας της Δύσης: από τον πρόεδρο των ΗΠΑ που ισχυρίζεται ότι οι Παλαιστίνιοι είναι ψεύτες και τους Ευρωπαίους πολιτικούς που ψέλνουν ότι το Ισραήλ έχει δικαίωμα να υπερασπιστεί τον εαυτό του, μέχρι τα έγκυρα ειδησεογραφικά πρακτορεία που χρησιμοποιούν την παθητική φωνή ενώ αναφέρονται στις σφαγές που πραγματοποιούνται στη Γάζα. Βρισκόμαστε σε μια πρωτοφανή κατάσταση. Ποτέ πριν δεν έχουν γίνει τόσοι πολλοί μάρτυρες μιας σφαγής βιομηχανικής κλίμακας σε πραγματικό χρόνο. Ωστόσο, η επικρατούσα αναλγησία, η δειλία και η λογοκρισία δεν επιτρέπουν, ακόμη και κοροϊδεύουν, το σοκ και τη θλίψη μας. Πολλοί από εμάς που έχουμε δει κάποιες από τις εικόνες και τα βίντεο που έρχονται από τη Γάζα - αυτά τα οράματα από την κόλαση των πτωμάτων που συστρέφονται μεταξύ τους και θάβονται σε ομαδικούς τάφους, τα μικρότερα πτώματα που κρατούν οι πενθούντες γονείς ή που είναι τοποθετημένα στο έδαφος σε τακτοποιημένες σειρές - έχουν τρελαθεί αθόρυβα τους τελευταίους μήνες. Κάθε μέρα δηλητηριάζεται από τη συνειδητοποίηση ότι ενώ εμείς συνεχίζουμε τη ζωή μας, εκατοντάδες απλοί άνθρωποι σαν εμάς δολοφονούνται ή αναγκάζονται να γίνουν μάρτυρες της δολοφονίας των παιδιών τους.

 Όσοι οδηγούνται στο να σκανάρουν το πρόσωπο του Τζο Μπάιντεν για κάποιο σημάδι ελέους, κάποιο σημάδι τερματισμού της αφαίμαξης, βρίσκουν μια τρομακτικά ομαλή σκληρότητα, που διακόπτεται μόνο από ένα νευρικό μειδίαμα όταν ξεστομίζει ισραηλινά ψέματα για αποκεφαλισμένα μωρά. Η πεισματική κακία και η σκληρότητα του Μπάιντεν προς τους Παλαιστίνιους είναι μόνο ένα από τα πολλά φρικιαστικά αινίγματα που μας παρουσιάζουν δυτικοί πολιτικοί και δημοσιογράφοι. Η Σοά τραυμάτισε τουλάχιστον δύο εβραϊκές γενιές και οι σφαγές και η ομηρία στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου από τη Χαμάς και άλλες παλαιστινιακές ομάδες αναζωπύρωσαν τον φόβο της συλλογικής εξόντωσης σε πολλούς Εβραίους. Αλλά ήταν σαφές από την αρχή ότι η πιο φανατική ισραηλινή ηγεσία στην ιστορία δεν θα απέφευγε να εκμεταλλευτεί ένα ευρέως διαδεδομένο αίσθημα παραβίασης, πένθους και φρίκης. Θα ήταν εύκολο για τους δυτικούς ηγέτες να πνίξουν την παρόρμηση της άνευ όρων αλληλεγγύης προς ένα εξτρεμιστικό καθεστώς, αναγνωρίζοντας παράλληλα την ανάγκη να καταδιωχθούν και να οδηγηθούν στη δικαιοσύνη οι ένοχοι εγκλημάτων πολέμου στις 7 Οκτωβρίου. Γιατί τότε ο Keir Starmer, πρώην δικηγόρος ανθρωπίνων δικαιωμάτων, υποστήριξε ότι το Ισραήλ έχει το δικαίωμα να "παρακρατεί την ενέργεια και το νερό" από τους Παλαιστίνιους; Γιατί η Γερμανία άρχισε πυρετωδώς να πουλάει περισσότερα όπλα στο Ισραήλ (και με τα ψευδή μέσα μαζικής ενημέρωσης και την ανελέητη επίσημη καταστολή της, ιδίως κατά των Εβραίων καλλιτεχνών και διανοητών, να παρέχει ένα νέο μάθημα στον κόσμο για τη γρήγορη άνοδο του δολοφονικού εθνομηδενισμού εκεί); Τι εξηγεί τίτλους στο BBC και στους New York Times όπως "Η Χιντ Ρατζάμπ, έξι ετών, βρέθηκε νεκρή στη Γάζα λίγες μέρες μετά τις τηλεφωνικές εκκλήσεις για βοήθεια", "Δάκρυα πατέρα από τη Γάζα που έχασε 103 συγγενείς" και "Άνδρας πέθανε αφού αυτοπυρπολήθηκε έξω από την ισραηλινή πρεσβεία στην Ουάσιγκτον, λέει η αστυνομία"; Γιατί οι δυτικοί πολιτικοί και δημοσιογράφοι συνεχίζουν να παρουσιάζουν δεκάδες χιλιάδες νεκρούς και ακρωτηριασμένους Παλαιστίνιους ως παράπλευρες απώλειες, σε έναν πόλεμο αυτοάμυνας που επιβάλλεται στον πιο ηθικό στρατό του κόσμου, όπως ισχυρίζεται ότι είναι ο IDF;

 Οι απαντήσεις για πολλούς ανθρώπους σε όλο τον κόσμο δεν μπορούν παρά να είναι αμαυρωμένες από μια μακροχρόνια υποβόσκουσα φυλετική πικρία. Η Παλαιστίνη, όπως επεσήμανε ο Τζορτζ Όργουελ το 1945, είναι ένα "ζήτημα χρώματος", και έτσι το είδαν αναπόφευκτα ο Γκάντι, ο οποίος παρακάλεσε τους σιωνιστές ηγέτες να μην καταφύγουν στην τρομοκρατία κατά των Αράβων χρησιμοποιώντας δυτικά όπλα, και τα μετα-αποικιακά έθνη, τα οποία σχεδόν όλα αρνήθηκαν να αναγνωρίσουν το κράτος του Ισραήλ. Αυτό που ο W.E.B. Du Bois ονόμασε το κεντρικό πρόβλημα της διεθνούς πολιτικής - η "χρωματική γραμμή" - παρακίνησε τον Νέλσον Μαντέλα όταν είπε ότι η ελευθερία της Νότιας Αφρικής από το απαρτχάιντ είναι "ατελής χωρίς την ελευθερία των Παλαιστινίων". Ο James Baldwin προσπάθησε να βεβηλώσει αυτό που αποκάλεσε "ευσεβής σιωπή" γύρω από τη συμπεριφορά του Ισραήλ όταν ισχυρίστηκε ότι το εβραϊκό κράτος, το οποίο πούλησε όπλα στο καθεστώς του απαρτχάιντ στη Νότια Αφρική, ενσάρκωνε τη λευκή υπεροχή και όχι τη δημοκρατία. Ο Μοχάμεντ Άλι έβλεπε την Παλαιστίνη ως παράδειγμα κατάφωρης φυλετικής αδικίας. Το ίδιο, σήμερα, κάνουν και οι ηγέτες των παλαιότερων και σημαντικότερων μαύρων χριστιανικών δογμάτων των Ηνωμένων Πολιτειών, οι οποίοι κατηγόρησαν το Ισραήλ για γενοκτονία και ζήτησαν από τον Μπάιντεν να σταματήσει κάθε οικονομική καθώς και στρατιωτική βοήθεια προς τη χώρα.

 Το 1967, ο Baldwin ήταν αρκετά άκομψος για να πει ότι τα δεινά των Εβραίων "αναγνωρίζονται ως μέρος της ηθικής ιστορίας του κόσμου" και "αυτό δεν ισχύει για τους μαύρους". Το 2024, πολύ περισσότεροι άνθρωποι μπορούν να δουν ότι, σε σύγκριση με τα εβραϊκά θύματα του ναζισμού, τα αμέτρητα εκατομμύρια που καταναλώθηκαν από τη δουλεία, τα πολυάριθμα ολοκαυτώματα της ύστερης βικτοριανής εποχής στην Ασία και την Αφρική και οι πυρηνικές επιθέσεις στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι μόλις που μνημονεύονται. Τα τελευταία χρόνια δισεκατομμύρια μη Δυτικοί έχουν πολιτικοποιηθεί με μανία από τον ολέθριο πόλεμο της Δύσης κατά της τρομοκρατίας, το "απαρτχάιντ των εμβολίων" κατά τη διάρκεια της πανδημίας και την απροκάλυπτη υποκρισία για τη δυσχερή θέση των Ουκρανών και των Παλαιστινίων, δεν μπορούν να μην παρατηρήσουν μια πολεμοχαρή εκδοχή της "άρνησης του Ολοκαυτώματος" μεταξύ των ελίτ των πρώην ιμπεριαλιστικών χωρών, οι οποίες αρνούνται να αντιμετωπίσουν το παρελθόν της γενοκτονικής κτηνωδίας και λεηλασίας των χωρών τους και προσπαθούν σκληρά να απονομιμοποιήσουν κάθε συζήτηση γι' αυτό ως ανιστόρητη "κακία". Οι δημοφιλείς αναφορές του ολοκληρωτισμού "η Δύση είναι η καλύτερη" συνεχίζουν να αγνοούν τις οξείες περιγραφές του ναζισμού (από τον Jawaharlal Nehru και τον Aimé Césaire, μεταξύ άλλων αυτοκρατορικών υποκειμένων) ως το ριζοσπαστικό "δίδυμο" του δυτικού ιμπεριαλισμού- αποφεύγουν να διερευνήσουν την προφανή σύνδεση μεταξύ της αυτοκρατορικής σφαγής των ιθαγενών στις αποικίες και του γενοκτονικού τρόμου που διαπράχθηκε εναντίον των Εβραίων μέσα στην Ευρώπη.

 Ένας από τους μεγάλους κινδύνους σήμερα είναι η σκλήρυνση της χρωματικής γραμμής σε μια νέα γραμμή Μαζινό. Για τους περισσότερους ανθρώπους εκτός Δύσης, των οποίων η πρωταρχική εμπειρία του ευρωπαϊκού πολιτισμού ήταν να αποικιστούν βάναυσα από τους εκπροσώπους του, η Σοά δεν εμφανίστηκε ως μια πρωτοφανής θηριωδία. Ανακάμπτοντας από τις καταστροφές του ιμπεριαλισμού στις χώρες τους, οι περισσότεροι μη δυτικοί άνθρωποι δεν ήταν σε θέση να εκτιμήσουν το μέγεθος της φρίκης που το ριζοσπαστικό δίδυμο αυτού του ιμπεριαλισμού προκάλεσε στους Εβραίους της Ευρώπης. Έτσι, όταν οι ηγέτες του Ισραήλ συγκρίνουν τη Χαμάς με τους Ναζί και οι Ισραηλινοί διπλωμάτες φορούν κίτρινα αστέρια στον ΟΗΕ, το ακροατήριό τους είναι σχεδόν αποκλειστικά δυτικό. Το μεγαλύτερο μέρος του κόσμου δεν κουβαλάει το βάρος της χριστιανικής ευρωπαϊκής ενοχής για τη Σοά και δεν θεωρεί τη δημιουργία του Ισραήλ ως ηθική αναγκαιότητα για να αθωωθούν οι αμαρτίες των Ευρωπαίων του 20ού αιώνα. Για περισσότερες από επτά δεκαετίες τώρα, το επιχείρημα μεταξύ των "σκοτεινών λαών" παραμένει το ίδιο: γιατί οι Παλαιστίνιοι πρέπει να στερηθούν και να τιμωρηθούν για εγκλήματα στα οποία μόνο οι Ευρωπαίοι ήταν συνένοχοι; Και δεν μπορούν παρά να ανατριχιάσουν με αηδία από τον έμμεσο ισχυρισμό ότι το Ισραήλ έχει το δικαίωμα να σφάζει 13.000 παιδιά όχι μόνο για λόγους αυτοάμυνας αλλά επειδή είναι ένα κράτος που γεννήθηκε από τη Σοά.

 Το 2006, ο Tony Judt προειδοποιούσε ήδη ότι "το Ολοκαύτωμα δεν μπορεί πλέον να χρησιμοποιηθεί για να δικαιολογήσει τη συμπεριφορά του Ισραήλ", επειδή ένας αυξανόμενος αριθμός ανθρώπων "απλά δεν μπορεί να καταλάβει πώς η φρίκη του τελευταίου ευρωπαϊκού πολέμου μπορεί να επικαλεστεί για να δώσει άδεια ή να συγχωρήσει απαράδεκτη συμπεριφορά σε άλλο χρόνο και τόπο". Η "μακροχρόνια καλλιεργημένη μανία καταδίωξης του Ισραήλ - "όλοι θέλουν να μας πιάσουν" - δεν προκαλεί πλέον συμπάθεια", προειδοποίησε, και οι προφητείες του παγκόσμιου αντισημιτισμού κινδυνεύουν να "γίνουν αυτοεκπληρούμενος ισχυρισμός": "Η απερίσκεπτη συμπεριφορά του Ισραήλ και η επίμονη ταύτιση κάθε κριτικής με τον αντισημιτισμό είναι πλέον η κύρια πηγή αντιεβραϊκών αισθημάτων στη Δυτική Ευρώπη και σε μεγάλο μέρος της Ασίας". Οι πιο αφοσιωμένοι φίλοι του Ισραήλ σήμερα πυροδοτούν αυτή την κατάσταση. Όπως το έθεσε ο Ισραηλινός δημοσιογράφος και ντοκιμαντερίστας Yuval Abraham, η "τρομακτική κατάχρηση" της κατηγορίας του αντισημιτισμού από τους Γερμανούς την αδειάζει από νόημα και "θέτει έτσι σε κίνδυνο τους Εβραίους σε όλο τον κόσμο". Ο Μπάιντεν συνεχίζει να προβάλλει το προδοτικό επιχείρημα ότι η ασφάλεια του εβραϊκού πληθυσμού παγκοσμίως εξαρτάται από το Ισραήλ. Όπως το έθεσε πρόσφατα ο αρθρογράφος των New York Times Ezra Klein: "Είμαι Εβραίος. Αισθάνομαι πιο ασφαλής; Αισθάνομαι ότι υπάρχει λιγότερος αντισημιτισμός στον κόσμο αυτή τη στιγμή εξαιτίας όσων συμβαίνουν εκεί, ή μου φαίνεται ότι υπάρχει μια τεράστια έξαρση του αντισημιτισμού και ότι ακόμη και οι Εβραίοι σε μέρη που δεν είναι το Ισραήλ είναι ευάλωτοι σε ό,τι συμβαίνει στο Ισραήλ;".

 Αυτό το καταστροφικό σενάριο προβλέφθηκε πολύ καθαρά από τους επιζώντες της Σοά που ανέφερα προηγουμένως, οι οποίοι προειδοποίησαν για τη ζημιά που προκλήθηκε στη μνήμη της Σοά από την εργαλειοποίησή της. Ο Bauman προειδοποίησε επανειλημμένα μετά τη δεκαετία του 1980 ότι τέτοιες τακτικές από αδίστακτους πολιτικούς όπως ο Begin και ο Netanyahu εξασφάλιζαν "έναν μεταθανάτιο θρίαμβο για τον Χίτλερ, ο οποίος ονειρευόταν να δημιουργήσει σύγκρουση μεταξύ των Εβραίων και όλου του κόσμου" και "να εμποδίσει τους Εβραίους να έχουν ποτέ ειρηνική συνύπαρξη με τους άλλους". Ο Améry, απελπισμένος τα τελευταία χρόνια της ζωής του από τον "διογκούμενο αντισημιτισμό", παρακαλούσε τους Ισραηλινούς να αντιμετωπίζουν ανθρώπινα ακόμη και τους Παλαιστίνιους τρομοκράτες, ώστε η αλληλεγγύη μεταξύ των σιωνιστών της διασποράς όπως ο ίδιος και του Ισραήλ να μην "γίνει η βάση για μια κοινωνία δύο καταδικασμένων μερών μπροστά στην καταστροφή".

 Από την άποψη αυτή δεν υπάρχουν πολλές ελπίδες από τους σημερινούς ηγέτες του Ισραήλ. Η ανακάλυψη της ακραίας ευπάθειάς τους απέναντι στη Χιζμπολάχ καθώς και στη Χαμάς θα πρέπει να τους κάνει πιο πρόθυμους να ρισκάρουν μια συμβιβαστική ειρηνευτική διευθέτηση. Ωστόσο, με όλες τις βόμβες των 2.000 λιβρών που τους επιφυλάσσει ο Μπάιντεν, επιδιώκουν με τρέλα να στρατιωτικοποιήσουν περαιτέρω την κατοχή της Δυτικής Όχθης και της Γάζας. Αυτός ο αυτοτραυματισμός είναι το μακροπρόθεσμο αποτέλεσμα που φοβόταν ο Boaz Evron όταν προειδοποιούσε ενάντια στη "συνεχή αναφορά του Ολοκαυτώματος, του αντισημιτισμού και του μίσους για τους Εβραίους σε όλες τις γενιές". 'Μια ηγεσία δεν μπορεί να διαχωριστεί από τη δική της προπαγάνδα', έγραψε, και η άρχουσα τάξη του Ισραήλ ενεργεί σαν τους οπλαρχηγούς μιας 'αίρεσης' που λειτουργεί 'στον κόσμο των μύθων και των τεράτων που δημιούργησαν τα ίδια της τα χέρια', 'δεν είναι πλέον σε θέση να κατανοήσει τι συμβαίνει στον πραγματικό κόσμο' ή τις 'ιστορικές διαδικασίες στις οποίες έχει παγιδευτεί το κράτος'.

 Σαράντα τέσσερα χρόνια αφότου ο Evron έγραψε αυτό το κείμενο, είναι επίσης σαφέστερο ότι οι δυτικοί προστάτες του Ισραήλ έχουν αποδειχθεί οι χειρότεροι εχθροί της χώρας, οδηγώντας τον προστατευόμενό τους βαθύτερα στην ψευδαίσθηση. Όπως είπε ο Evron, οι δυτικές δυνάμεις ενεργούν ενάντια στα δικά τους "συμφέροντα και εφαρμόζουν στο Ισραήλ μια ειδική προνομιακή σχέση, χωρίς το Ισραήλ να θεωρεί ότι είναι υποχρεωμένο να ανταποδώσει". Κατά συνέπεια, "η ειδική μεταχείριση που παρέχεται στο Ισραήλ, η οποία εκφράζεται με άνευ όρων οικονομική και πολιτική υποστήριξη" έχει "δημιουργήσει ένα οικονομικό και πολιτικό θερμοκήπιο γύρω από το Ισραήλ, αποκόπτοντάς το από την παγκόσμια οικονομική και πολιτική πραγματικότητα".

 Ο Νετανιάχου και η παρέα του απειλούν τη βάση της παγκόσμιας τάξης που ανοικοδομήθηκε μετά την αποκάλυψη των ναζιστικών εγκλημάτων. Ακόμη και πριν από τη Γάζα, η Σοά έχανε την κεντρική της θέση στη φαντασία μας για το παρελθόν και το μέλλον. Είναι αλήθεια ότι καμία ιστορική θηριωδία δεν έχει τιμηθεί τόσο ευρέως και ολοκληρωμένα. Αλλά η κουλτούρα της μνήμης γύρω από τη Σοά έχει πλέον συσσωρεύσει τη δική της μακρά ιστορία. Αυτή η ιστορία δείχνει ότι η μνήμη της Shoah δεν προέκυψε απλώς οργανικά από όσα συνέβησαν μεταξύ 1939 και 1945- κατασκευάστηκε, συχνά πολύ σκόπιμα, και με συγκεκριμένους πολιτικούς σκοπούς. Στην πραγματικότητα, η αναγκαία συναίνεση σχετικά με την οικουμενική σημασία της Shoah τέθηκε σε κίνδυνο από τις ολοένα και πιο ορατές ιδεολογικές πιέσεις που ασκούνται στη μνήμη της.

 Το γεγονός ότι το ναζιστικό καθεστώς της Γερμανίας και οι Ευρωπαίοι συνεργάτες του είχαν δολοφονήσει έξι εκατομμύρια Εβραίους ήταν ευρέως γνωστό μετά το 1945. Όμως για πολλά χρόνια αυτό το εκπληκτικό γεγονός είχε ελάχιστη πολιτική και διανοητική απήχηση. Στις δεκαετίες του 1940 και του 1950, η Σοά δεν θεωρήθηκε ως μια θηριωδία ξεχωριστή από τις άλλες θηριωδίες του πολέμου: την απόπειρα εξόντωσης των σλαβικών πληθυσμών, των Τσιγγάνων, των αναπήρων και των ομοφυλόφιλων. Βέβαια, οι περισσότεροι ευρωπαϊκοί λαοί είχαν τους δικούς τους λόγους να μην ασχολούνται με τη δολοφονία των Εβραίων. Οι Γερμανοί είχαν εμμονή με το δικό τους τραύμα από τους βομβαρδισμούς και την κατοχή από τις συμμαχικές δυνάμεις και τη μαζική εκδίωξή τους από την Ανατολική Ευρώπη. Η Γαλλία, η Πολωνία, η Αυστρία και η Ολλανδία, που είχαν συνεργαστεί πρόθυμα με τους Ναζί, ήθελαν να παρουσιαστούν ως μέρος μιας γενναίας "αντίστασης" στον χιτλερισμό. Πάρα πολλές απρεπείς υπενθυμίσεις της συνενοχής υπήρχαν πολύ καιρό μετά τη λήξη του πολέμου το 1945. Η Γερμανία είχε πρώην Ναζί ως καγκελάριο και πρόεδρο. Ο Γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Μιτεράν ήταν μηχανικός στο καθεστώς του Βισύ. Μέχρι το 1992, ο Κουρτ Βάλντχαϊμ ήταν πρόεδρος της Αυστρίας παρά το γεγονός ότι υπήρχαν αποδείξεις για την εμπλοκή του σε ναζιστικές θηριωδίες.

 Ακόμη και στις Ηνωμένες Πολιτείες, υπήρχε "δημόσια σιωπή και ένα είδος κρατικής άρνησης σχετικά με το Ολοκαύτωμα", όπως γράφει η Idith Zertal στο βιβλίο της Israel's Holocaust and the Politics of Nationhood (2005). Μόνο πολύ μετά το 1945 άρχισε να μνημονεύεται δημοσίως το Ολοκαύτωμα. Στο ίδιο το Ισραήλ, η συνειδητοποίηση της Shoah περιοριζόταν για χρόνια στους επιζώντες, οι οποίοι, εκπληκτικό να θυμάται κανείς σήμερα, ποτίστηκαν με περιφρόνηση από τους ηγέτες του σιωνιστικού κινήματος. Ο Μπεν Γκουριόν είχε αρχικά δει την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία ως "μια τεράστια πολιτική και οικονομική ώθηση για το σιωνιστικό εγχείρημα", αλλά δεν θεωρούσε τα ανθρώπινα συντρίμμια από τα στρατόπεδα θανάτου του Χίτλερ κατάλληλο υλικό για την οικοδόμηση ενός νέου ισχυρού εβραϊκού κράτους. 'Όλα όσα είχαν υποστεί', είπε ο Μπεν Γκουριόν, 'καθάρισαν τις ψυχές τους από κάθε καλό'. Ο Saul Friedlander, ο σημαντικότερος ιστορικός της Σοά, ο οποίος εγκατέλειψε το Ισραήλ εν μέρει επειδή δεν άντεχε να βλέπει τη Σοά να χρησιμοποιείται "ως πρόσχημα για σκληρά αντιπαλαιστινιακά μέτρα", θυμάται στα απομνημονεύματά του, Where Memory Leads (2016), ότι οι ακαδημαϊκοί μελετητές αρχικά απέφευγαν το θέμα, αφήνοντάς το στο κέντρο μνήμης και τεκμηρίωσης Yad Vashem.

Η στάση άρχισε να αλλάζει μόνο με τη δίκη του Αδόλφου Άιχμαν το 1961. Στο βιβλίο του The Seventh Million (1993), ο ισραηλινός ιστορικός Tom Segev αφηγείται ότι ο Ben-Gurion, ο οποίος κατηγορήθηκε από τον Begin και άλλους πολιτικούς αντιπάλους για αναλγησία απέναντι στους επιζώντες της Σοά, αποφάσισε να οργανώσει μια "εθνική κάθαρση" με τη διεξαγωγή της δίκης ενός ναζιστή εγκληματία πολέμου. Ήλπιζε να εκπαιδεύσει τους Εβραίους από τις αραβικές χώρες σχετικά με τη Σοά και τον ευρωπαϊκό αντισημιτισμό (κανένα από τα οποία δεν γνώριζαν) και να αρχίσει να τους συνδέει με τους Εβραίους ευρωπαϊκής καταγωγής σε μια κοινότητα που φαινόταν ολοφάνερα μια ατελώς φαντασμένη κοινότητα. Ο Segev συνεχίζει να περιγράφει πώς ο Begin προώθησε αυτή τη διαδικασία σφυρηλάτησης της συνείδησης της Shoah μεταξύ των Εβραίων με σκουρόχρωμη επιδερμίδα, οι οποίοι ήταν για καιρό στόχος ρατσιστικών ταπεινώσεων από το λευκό κατεστημένο της χώρας. Ο Μπέγκιν θεράπευσε τα ταξικά και φυλετικά τραύματά τους υποσχόμενος τους κλεμμένη παλαιστινιακή γη και μια κοινωνικοοικονομική θέση πάνω από τους αποστεωμένους και εξαθλιωμένους Άραβες.

 Αυτή η κατανομή του μισθού της ισραηλινότητας συνέπεσε με την έκρηξη των πολιτικών ταυτότητας μεταξύ μιας εύπορης μειονότητας στις ΗΠΑ. Όπως διευκρινίζει ο Peter Novick με εκπληκτικές λεπτομέρειες στο βιβλίο του The Holocaust in American Life (1999), η Σοά "δεν φαινόταν τόσο μεγάλη" στη ζωή των Εβραίων της Αμερικής μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1960. Μόνο λίγα βιβλία και ταινίες άγγιζαν το θέμα. Η ταινία Η απόφαση στη Νυρεμβέργη (1961) ενέταξε τη μαζική δολοφονία των Εβραίων στη μεγαλύτερη κατηγορία των εγκλημάτων του ναζισμού. Στο δοκίμιό του "Ο διανοούμενος και η εβραϊκή μοίρα", που δημοσιεύτηκε στο εβραϊκό περιοδικό Commentary το 1957, ο Norman Podhoretz, ο προστάτης των νεοσυντηρητικών σιωνιστών στη δεκαετία του 1980, δεν είπε τίποτα απολύτως για το Ολοκαύτωμα.

 Οι εβραϊκές οργανώσεις που έγιναν διαβόητες για την αστυνόμευση της γνώμης σχετικά με τον Σιωνισμό αρχικά αποθάρρυναν την μνημόνευση των εβραϊκών θυμάτων της Ευρώπης. Προσπαθούσαν να μάθουν τους νέους κανόνες του γεωπολιτικού παιχνιδιού. Στις χαμαιλεοντικές μετατοπίσεις του πρώιμου Ψυχρού Πολέμου, η Σοβιετική Ένωση μετακινήθηκε από σταθερός σύμμαχος κατά της ναζιστικής Γερμανίας σε ολοκληρωτικό κακό- η Γερμανία μετακινήθηκε από ολοκληρωτικό κακό σε σταθερό δημοκρατικό σύμμαχο κατά του ολοκληρωτικού κακού. Κατά συνέπεια, ο εκδότης του Commentary προέτρεψε τους Αμερικανούς Εβραίους να καλλιεργήσουν μια "ρεαλιστική στάση και όχι τιμωρητική και αλληλοκατηγορούμενη" απέναντι στη Γερμανία, η οποία αποτελούσε πλέον πυλώνα του "δυτικού δημοκρατικού πολιτισμού".

 Αυτή η εκτεταμένη κακοποίηση από τους πολιτικούς και πνευματικούς ηγέτες του ελεύθερου κόσμου σόκαρε και πίκρανε πολλούς επιζώντες της Σοά. Ωστόσο, δεν θεωρήθηκαν τότε ως μοναδικά προνομιούχοι μάρτυρες του σύγχρονου κόσμου. Ο Améry, ο οποίος απεχθανόταν τον "ενοχλητικό φιλοσημιτισμό" της μεταπολεμικής Γερμανίας, περιορίστηκε στο να ενισχύει τις ιδιωτικές του "δυσαρέσκειες" σε δοκίμια που αποσκοπούσαν στο να ταράξουν τη "μίζερη συνείδηση" των Γερμανών αναγνωστών. Σε ένα από αυτά περιγράφει το ταξίδι του στη Γερμανία στα μέσα της δεκαετίας του 1960. Ενώ συζητούσε το τελευταίο μυθιστόρημα του Saul Bellow με τους νέους "εκλεπτυσμένους" διανοούμενους της χώρας, δεν μπορούσε να ξεχάσει τα "πέτρινα πρόσωπα" των απλών Γερμανών μπροστά σε έναν σωρό από πτώματα και ανακάλυψε ότι έτρεφε μια νέα "μνησικακία" εναντίον των Γερμανών και της εξυψωμένης θέσης τους στις "μεγαλοπρεπείς αίθουσες της Δύσης". Η εμπειρία της "απόλυτης μοναξιάς" του Améry μπροστά στους βασανιστές της Γκεστάπο είχε καταστρέψει την "εμπιστοσύνη του στον κόσμο". Μόνο μετά την απελευθέρωσή του γνώρισε ξανά την "αμοιβαία κατανόηση" με την υπόλοιπη ανθρωπότητα, διότι "αυτοί που με βασάνισαν και με μετέτρεψαν σε ζωύφιο" έμοιαζαν να προκαλούν "περιφρόνηση". Αλλά η θεραπευτική του πίστη στην "ισορροπία της παγκόσμιας ηθικής" είχε γρήγορα καταρρεύσει από τον επακόλουθο δυτικό εναγκαλισμό της Γερμανίας και την πρόθυμη στρατολόγηση πρώην Ναζί από τον ελεύθερο κόσμο στο νέο "παιχνίδι εξουσίας".

 Ο Améry θα αισθανόταν ακόμη πιο προδομένος αν είχε δει το υπόμνημα του προσωπικού της Αμερικανικής Εβραϊκής Επιτροπής το 1951, το οποίο εξέφραζε τη λύπη του για το γεγονός ότι "για τους περισσότερους Εβραίους η λογική για τη Γερμανία και τους Γερμανούς εξακολουθεί να είναι θολωμένη από έντονα συναισθήματα". Ο Novick εξηγεί ότι οι Αμερικανοεβραίοι, όπως και άλλες εθνοτικές ομάδες, αγωνιούσαν να αποφύγουν την κατηγορία της διπλής πίστης και να επωφεληθούν από τις δραματικά διευρυνόμενες ευκαιρίες που προσέφερε η μεταπολεμική Αμερική. Έγιναν πιο προσεκτικοί με την παρουσία του Ισραήλ κατά τη διάρκεια της εκτεταμένα δημοσιοποιημένης και πολυσυζητημένης δίκης του Άιχμαν, η οποία κατέστησε αναπόφευκτο το γεγονός ότι οι Εβραίοι ήταν οι πρωταρχικοί στόχοι και τα θύματα του Χίτλερ. Αλλά μόνο μετά τον Πόλεμο των Έξι Ημερών το 1967 και τον Πόλεμο του Γιομ Κιπούρ το 1973, όταν το Ισραήλ φαινόταν να απειλείται υπαρξιακά από τους Άραβες εχθρούς του, η Σοά έγινε ευρέως αντιληπτή, τόσο στο Ισραήλ όσο και στις Ηνωμένες Πολιτείες, ως το έμβλημα της εβραϊκής ευπάθειας σε έναν αιώνια εχθρικό κόσμο. Οι εβραϊκές οργανώσεις άρχισαν να χρησιμοποιούν το σύνθημα "Ποτέ ξανά" για να πιέζουν για αμερικανικές πολιτικές ευνοϊκές για το Ισραήλ. Οι ΗΠΑ, που αντιμετώπιζαν ταπεινωτική ήττα στην Ανατολική Ασία, άρχισαν να βλέπουν το φαινομενικά ανίκητο Ισραήλ ως πολύτιμο πληρεξούσιο στη Μέση Ανατολή και άρχισαν να επιδοτούν αφειδώς το εβραϊκό κράτος. Με τη σειρά της, η αφήγηση, που προωθήθηκε από Ισραηλινούς ηγέτες και αμερικανικές σιωνιστικές ομάδες, ότι η Σοά ήταν ένας παρών και άμεσος κίνδυνος για τους Εβραίους, άρχισε να χρησιμεύει ως βάση για τον συλλογικό αυτοπροσδιορισμό πολλών Εβραίων Αμερικανών στη δεκαετία του 1970.

 Οι Εβραίοι Αμερικανοί ήταν μέχρι τότε η πιο μορφωμένη και ευημερούσα μειονοτική ομάδα στην Αμερική, και ήταν όλο και πιο άθρησκοι. Ωστόσο, στην έντονα πολωμένη αμερικανική κοινωνία του τέλους της δεκαετίας του 1960 και του 1970, όπου η εθνοτική και φυλετική απομόνωση έγινε συνήθης εν μέσω ενός ευρέως διαδεδομένου αισθήματος αταξίας και ανασφάλειας και η ιστορική καταστροφή μετατράπηκε σε σήμα ταυτότητας και ηθικής ορθότητας, όλο και περισσότεροι αφομοιωμένοι Εβραίοι Αμερικανοί συνδέονταν με τη μνήμη της Σοά και δημιουργούσαν προσωπική σχέση με ένα Ισραήλ που θεωρούσαν ότι απειλούνταν από γενοκτόνους αντισημίτες. Μια εβραϊκή πολιτική παράδοση που ασχολείται με την ανισότητα, τη φτώχεια, τα πολιτικά δικαιώματα, τον περιβαλλοντισμό, τον πυρηνικό αφοπλισμό και τον αντιιμπεριαλισμό μεταλλάχθηκε σε μια παράδοση που χαρακτηρίζεται από μια υπερπροσοχή στη μοναδική δημοκρατία της Μέσης Ανατολής. Στα ημερολόγια που κρατούσε από τη δεκαετία του 1960 και μετά, ο κριτικός λογοτεχνίας Alfred Kazin εναλλάσσεται μεταξύ αμηχανίας και περιφρόνησης καταγράφοντας τα ψυχοδράματα της προσωπικής ταυτότητας που συνέβαλαν στη δημιουργία του πιο πιστού εκλογικού σώματος του Ισραήλ στο εξωτερικό:

 Η σημερινή περίοδος της εβραϊκής "επιτυχίας" θα μείνει κάποια μέρα στην ιστορία ως μια από τις μεγαλύτερες ειρωνείες ... Οι Εβραίοι παγιδεύτηκαν σε μια παγίδα, οι Εβραίοι δολοφονήθηκαν, και bango! Από τις στάχτες όλος αυτός ο αναπόφευκτος θρήνος και η εκμετάλλευση του Ολοκαυτώματος ... Το Ισραήλ ως "εγγύηση" των Εβραίων- το Ολοκαύτωμα ως η νέα μας Βίβλος, κάτι περισσότερο από ένα βιβλίο θρήνων.

 Ο Kazin ήταν αλλεργικός στην αμερικανική λατρεία του Elie Wiesel, ο οποίος τριγυρνούσε υποστηρίζοντας ότι η Σοά ήταν ακατανόητη, ασύγκριτη και μη αντιπροσωπεύσιμη και ότι οι Παλαιστίνιοι δεν είχαν κανένα δικαίωμα στην Ιερουσαλήμ. Κατά την άποψη του Kazin, "η αμερικανική εβραϊκή μεσαία τάξη" είχε βρει στο πρόσωπο του Wiesel, έναν "Ιησού του Ολοκαυτώματος", "ένα υποκατάστατο για το δικό τους θρησκευτικό κενό". Η ισχυρή πολιτική ταυτότητας μιας αμερικανικής μειονότητας δεν είχε περάσει απαρατήρητη από τον Πρίμο Λέβι κατά τη μοναδική του επίσκεψη στη χώρα το 1985, δύο χρόνια πριν αυτοκτονήσει. Είχε ενοχληθεί βαθύτατα από την κουλτούρα της επιδεικτικής κατανάλωσης του Ολοκαυτώματος γύρω από τον Wiesel (ο οποίος ισχυριζόταν ότι ήταν ο μεγάλος φίλος του Levi στο Auschwitz- ο Levi δεν θυμόταν να τον έχει συναντήσει ποτέ) και είχε προβληματιστεί από την ηδονοβλεπτική εμμονή των Αμερικανών οικοδεσποτών του με την εβραϊκότητά του. Γράφοντας σε φίλους του στο Τορίνο παραπονέθηκε ότι οι Αμερικανοί του είχαν "κολλήσει ένα αστέρι του Δαβίδ". Σε μια ομιλία στο Μπρούκλιν, ο Levi, ερωτηθείς για τη γνώμη του σχετικά με την πολιτική της Μέσης Ανατολής, άρχισε να λέει ότι "το Ισραήλ ήταν ένα ιστορικό λάθος". Ακολούθησε αναταραχή και ο συντονιστής αναγκάστηκε να διακόψει τη συνάντηση. Αργότερα εκείνη τη χρονιά, το Commentary, θορυβωδώς φιλοϊσραηλινό πια, ανέθεσε σε έναν 24χρονο επίδοξο νεοσυντηρητικό να εξαπολύσει δηλητηριώδεις επιθέσεις εναντίον του Levi. Σύμφωνα με την ομολογία του ίδιου του Levi, αυτή η διανοητική κακοποίηση (για την οποία μετανιώνει πικρά ο αντισιωνιστής πλέον συγγραφέας της) βοήθησε στο να σβήσει η "θέλησή του να ζήσει".

 Η πρόσφατη αμερικανική λογοτεχνία φανερώνει με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο το παράδοξο ότι όσο πιο μακρινή γινόταν η Σοά στο χρόνο τόσο πιο έντονα η μνήμη της καταλαμβανόταν από τις μεταγενέστερες γενιές των Εβραίων Αμερικανών. Συγκλονίστηκα από την ασέβεια με την οποία ο Isaac Bashevis Singer, γεννημένος το 1904 στην Πολωνία και από πολλές απόψεις ο κατεξοχήν Εβραίος συγγραφέας του 20ού αιώνα, απεικόνιζε τους επιζώντες της Σοά στη μυθοπλασία του και χλεύαζε τόσο το κράτος του Ισραήλ όσο και τον πρόθυμο φιλοσημιτισμό των αμερικανών μη εβραίων. Ένα μυθιστόρημα όπως το Shadows on the Hudson μοιάζει σχεδόν σχεδιασμένο για να αποδείξει ότι η καταπίεση δεν βελτιώνει τον ηθικό χαρακτήρα. Αλλά πολύ νεότεροι και πιο εκκοσμικευμένοι Εβραίοι συγγραφείς από τον Σίνγκερ φάνηκαν πολύ βυθισμένοι σε αυτό που η Τζίλιαν Ρόουζ στο καυστικό δοκίμιό της για τη Λίστα του Σίντλερ ονόμασε "ευλάβεια του Ολοκαυτώματος". Σε μια κριτική στην LRB (23 Ιουνίου 2005) για την Ιστορία της αγάπης, ένα μυθιστόρημα της Nicole Krauss που διαδραματίζεται στο Ισραήλ, την Ευρώπη και τις ΗΠΑ, ο James Wood επεσήμανε ότι η συγγραφέας του, γεννημένη το 1974, "προχωρά σαν το Ολοκαύτωμα να συνέβη μόλις χθες". Η εβραϊκότητα του μυθιστορήματος, έγραψε ο Wood, "διαστρεβλώθηκε σε απάτη και θεατρινισμό από τη δύναμη της ταύτισης της Krauss με αυτό". Αυτή η "εβραϊκή θέρμη", που άγγιζε τα όρια της "μινιμαλισμού", ερχόταν σε έντονη αντίθεση με το έργο του Bellow και του Norman Mailer και του Philip Roth, οι οποίοι "δεν είχαν δείξει μεγάλο ενδιαφέρον για τη σκιά της Σοά".

 Μια έντονα θεληματική σύνδεση με τη Σοά σημάδεψε και μείωσε επίσης μεγάλο μέρος της αμερικανικής δημοσιογραφίας για το Ισραήλ. Πιο συνεπακόλουθα, η κοσμική-πολιτική θρησκεία της Σοά και η υπερβολική ταύτιση με το Ισραήλ από τη δεκαετία του 1970 έχει στρεβλώσει μοιραία την εξωτερική πολιτική του κύριου χορηγού του Ισραήλ, των ΗΠΑ. Το 1982, λίγο πριν ο Ρίγκαν διατάξει ωμά τον Μπέγκιν να σταματήσει το "ολοκαύτωμά" του στο Λίβανο, ένας νεαρός Αμερικανός γερουσιαστής που τιμούσε τον Ελί Βιζέλ ως μεγάλο δάσκαλό του συνάντησε τον Ισραηλινό πρωθυπουργό. Στην εμβρόντητη αφήγηση του ίδιου του Μπέγκιν για τη συνάντηση, ο γερουσιαστής επαίνεσε την ισραηλινή πολεμική προσπάθεια και καυχήθηκε ότι θα προχωρούσε ακόμη περισσότερο, ακόμη και αν αυτό σήμαινε τη θανάτωση γυναικών και παιδιών. Ο ίδιος ο Μπέγκιν αιφνιδιάστηκε από τα λόγια του μελλοντικού προέδρου των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν. "Όχι, κύριε", επέμεινε. 'Σύμφωνα με τις αξίες μας, απαγορεύεται να πληγώνουμε γυναίκες και παιδιά, ακόμη και στον πόλεμο ... Αυτό είναι ένα κριτήριο του ανθρώπινου πολιτισμού, να μην πληγώνουμε αμάχους'.

 Η μακρά περίοδος της σχετικής ειρήνης έχει κάνει τους περισσότερους από εμάς να αγνοούν τις συμφορές που προηγήθηκαν. Λίγοι μόνο άνθρωποι που ζουν σήμερα μπορούν να θυμηθούν την εμπειρία του ολοκληρωτικού πολέμου που καθόρισε το πρώτο μισό του 20ού αιώνα, τους αυτοκρατορικούς και εθνικούς αγώνες εντός και εκτός Ευρώπης, την ιδεολογική μαζική κινητοποίηση, τις εκρήξεις του φασισμού και του μιλιταρισμού. Σχεδόν μισός αιώνας από τις πιο βίαιες συγκρούσεις και τις μεγαλύτερες ηθικές καταρρεύσεις στην ιστορία αποκάλυψε τους κινδύνους ενός κόσμου όπου δεν υπήρχε κανένας θρησκευτικός ή ηθικός περιορισμός σε ό,τι μπορούσαν ή τολμούσαν να κάνουν τα ανθρώπινα όντα. Η κοσμική λογική και η σύγχρονη επιστήμη, που εκτόπισαν και αντικατέστησαν την παραδοσιακή θρησκεία, δεν είχαν μόνο αποκαλύψει την ανικανότητά τους να νομοθετήσουν την ανθρώπινη συμπεριφορά, αλλά εμπλέκονταν και στους νέους και αποτελεσματικούς τρόπους σφαγής που έδειξαν το Άουσβιτς και η Χιροσίμα.

 Στις δεκαετίες της ανασυγκρότησης μετά το 1945, έγινε σιγά σιγά δυνατό να πιστέψει κανείς ξανά στην έννοια της σύγχρονης κοινωνίας, στους θεσμούς της ως αναμφίβολα πολιτιστική δύναμη, στους νόμους της ως άμυνα κατά των φαύλων παθών. Αυτή η προσωρινή πίστη κατοχυρώθηκε και επιβεβαιώθηκε από μια αρνητική κοσμική θεολογία που προήλθε από την αποκάλυψη των ναζιστικών εγκλημάτων: Ποτέ ξανά. Η ίδια η κατηγορηματική επιταγή της μεταπολεμικής περιόδου απέκτησε σταδιακά θεσμική μορφή με την ίδρυση οργανισμών όπως το Διεθνές Δικαστήριο και το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο και επαγρυπνούντων οργανισμών για τα ανθρώπινα δικαιώματα όπως η Διεθνής Αμνηστία ή το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Ένα σημαντικό έγγραφο των μεταπολεμικών χρόνων, το προοίμιο της Οικουμενικής Διακήρυξης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του 1948, διαπνέεται από τον φόβο της επανάληψης του παρελθόντος της Ευρώπης της φυλετικής αποκάλυψης. Τις τελευταίες δεκαετίες, καθώς οι ουτοπικές φαντασιώσεις μιας καλύτερης κοινωνικοοικονομικής τάξης ξεθώριασαν, το ιδανικό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων άντλησε ακόμη περισσότερο κύρος από τις μνήμες του μεγάλου κακού που διαπράχθηκε κατά τη διάρκεια της Σοά.

 Από τους Ισπανούς που αγωνίζονται για επανορθωτική δικαιοσύνη μετά από πολλά χρόνια βίαιων δικτατοριών, τους Λατινοαμερικανούς που αγωνίζονται για λογαριασμό των desaparecidos τους και τους Βόσνιους που ζητούν προστασία από τους Σέρβους εθνοκαθαριστές, μέχρι την έκκληση των Κορεατών για αποζημίωση των "γυναικών παρηγοριάς" που είχαν υποδουλωθεί από τους Ιάπωνες κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, οι μνήμες των εβραϊκών δεινών στα χέρια των Ναζί αποτελούν το θεμέλιο πάνω στο οποίο έχουν οικοδομηθεί οι περισσότερες περιγραφές ακραίας ιδεολογίας και θηριωδίας και τα περισσότερα αιτήματα για αναγνώριση και αποζημιώσεις.

 Αυτές οι μνήμες έχουν συμβάλει στον καθορισμό των εννοιών της ευθύνης, της συλλογικής ενοχής και των εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας. Είναι αλήθεια ότι έχουν συνεχώς κακοποιηθεί από τους εκφραστές του στρατιωτικού ανθρωπισμού, οι οποίοι ανάγουν τα ανθρώπινα δικαιώματα στο δικαίωμα να μην δολοφονηθεί κανείς βάναυσα. Και ο κυνισμός αναπαράγεται ταχύτερα όταν οι τυποποιημένοι τρόποι μνήμης της Σοά - τα πανηγυρικά ταξίδια στο Άουσβιτς, ακολουθούμενα από διαχυτική συντροφικότητα με τον Νετανιάχου στην Ιερουσαλήμ - γίνονται το φτηνό αντίτιμο του εισιτηρίου για την αξιοπρέπεια των αντισημιτικών πολιτικών, των ισλαμοφοβικών ταραχοποιών και του Elon Musk. Ή όταν ο Νετανιάχου δίνει ηθική άφεση αμαρτιών με αντάλλαγμα την υποστήριξη σε ειλικρινά αντισημίτες πολιτικούς στην Ανατολική Ευρώπη, οι οποίοι προσπαθούν συνεχώς να αποκαταστήσουν τους ένθερμους τοπικούς εκτελεστές των Εβραίων κατά τη διάρκεια της Σοά. Ωστόσο, ελλείψει κάτι πιο αποτελεσματικού, η Σοά παραμένει απαραίτητη ως πρότυπο για τη μέτρηση της πολιτικής και ηθικής υγείας των κοινωνιών- η μνήμη της, αν και επιρρεπής στην κατάχρηση, μπορεί ακόμα να χρησιμοποιηθεί για να αποκαλύψει πιο ύπουλες ανομίες. Όταν κοιτάζω τα δικά μου γραπτά σχετικά με τους αντιμουσουλμάνους θαυμαστές του Χίτλερ και την κακόβουλη επιρροή τους στην Ινδία σήμερα, μου κάνει εντύπωση πόσο συχνά έχω επικαλεστεί την εβραϊκή εμπειρία της προκατάληψης για να προειδοποιήσω ενάντια στη βαρβαρότητα που γίνεται δυνατή όταν σπάσουν ορισμένα ταμπού.

 Όλα αυτά τα οικουμενικά σημεία αναφοράς - η Σοά ως μέτρο όλων των εγκλημάτων, ο αντισημιτισμός ως η πιο θανατηφόρα μορφή φανατισμού - κινδυνεύουν να εξαφανιστούν καθώς ο ισραηλινός στρατός σφαγιάζει και λιμοκτονεί Παλαιστίνιους, ισοπεδώνει τα σπίτια, τα σχολεία, τα νοσοκομεία, τα τζαμιά, τις εκκλησίες τους, τους βομβαρδίζει σε όλο και μικρότερους καταυλισμούς, ενώ καταγγέλλει ως αντισημίτες ή υπέρμαχους της Χαμάς όλους εκείνους που τον παρακαλούν να σταματήσει, από τα Ηνωμένα Έθνη, τη Διεθνή Αμνηστία και το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων μέχρι τις κυβερνήσεις της Ισπανίας, της Ιρλανδίας, της Βραζιλίας και της Νότιας Αφρικής και το Βατικανό. Το Ισραήλ σήμερα δυναμιτίζει το οικοδόμημα των παγκόσμιων κανόνων που οικοδομήθηκε μετά το 1945, το οποίο κλονίζεται μετά τον καταστροφικό και ατιμώρητο ακόμη πόλεμο κατά της τρομοκρατίας και τον ρεβανσιστικό πόλεμο του Βλαντιμίρ Πούτιν στην Ουκρανία. Το βαθύ ρήγμα που νιώθουμε σήμερα μεταξύ του παρελθόντος και του παρόντος είναι ένα ρήγμα στην ηθική ιστορία του κόσμου από το σημείο μηδέν του 1945 - την ιστορία στην οποία η Σοά ήταν για πολλά χρόνια το κεντρικό γεγονός και το παγκόσμιο σημείο αναφοράς.

 Υπάρχουν κι άλλοι σεισμοί μπροστά μας. Οι Ισραηλινοί πολιτικοί έχουν αποφασίσει να αποτρέψουν ένα παλαιστινιακό κράτος. Σύμφωνα με πρόσφατη δημοσκόπηση, η απόλυτη πλειοψηφία (88%) των Ισραηλινών Εβραίων πιστεύει ότι η έκταση των παλαιστινιακών θυμάτων είναι δικαιολογημένη. Η ισραηλινή κυβέρνηση εμποδίζει την ανθρωπιστική βοήθεια προς τη Γάζα. Ο Μπάιντεν παραδέχεται τώρα ότι οι εξαρτημένοι από το Ισραήλ συνεργάτες του είναι ένοχοι για "αδιάκριτους βομβαρδισμούς", αλλά τους παραδίδει ψυχαναγκαστικά όλο και περισσότερο στρατιωτικό υλικό. Στις 20 Φεβρουαρίου, οι ΗΠΑ περιφρόνησαν για τρίτη φορά στον ΟΗΕ την απεγνωσμένη επιθυμία του μεγαλύτερου μέρους του κόσμου να τερματιστεί το λουτρό αίματος στη Γάζα. Στις 26 Φεβρουαρίου, γλείφοντας ένα χωνάκι παγωτού, ο Μπάιντεν διατύπωσε τη δική του φαντασίωση, που γρήγορα καταρρίφθηκε τόσο από το Ισραήλ όσο και από τη Χαμάς, για μια προσωρινή κατάπαυση του πυρός. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, οι πολιτικοί των Εργατικών αλλά και των Τόρις αναζητούν λεκτικές φόρμουλες που μπορούν να κατευνάσουν την κοινή γνώμη, παρέχοντας ταυτόχρονα ηθική κάλυψη στο μακελειό στη Γάζα. Δύσκολα φαίνεται πιστευτό, αλλά τα στοιχεία έχουν γίνει συντριπτικά: γινόμαστε μάρτυρες κάποιου είδους κατάρρευσης στον ελεύθερο κόσμο.

 Ταυτόχρονα, η Γάζα έχει γίνει για αμέτρητους ανίσχυρους ανθρώπους η ουσιαστική προϋπόθεση της πολιτικής και ηθικής συνείδησης στον 21ο αιώνα - όπως ακριβώς ήταν ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος για μια γενιά στη Δύση. Και, ολοένα και περισσότερο, φαίνεται ότι μόνο εκείνοι που η συμφορά της Γάζας τους έφερε στη συνείδηση μπορούν να σώσουν τη Σοά από τον Νετανιάχου, τον Μπάιντεν, τον Σολτς και τον Σουνάκ και να επαναπροσδιορίσουν την ηθική της σημασία- μόνο αυτοί μπορούν να εμπιστευτούν ότι θα αποκαταστήσουν αυτό που ο Αμέρι αποκαλούσε ισορροπία της παγκόσμιας ηθικής. Πολλοί από τους διαδηλωτές που γεμίζουν τους δρόμους των πόλεών τους εβδομάδα με την εβδομάδα δεν έχουν καμία άμεση σχέση με το ευρωπαϊκό παρελθόν της Shoah. Κρίνουν το Ισραήλ από τις πράξεις του στη Γάζα και όχι από το αγιασμένο από τη Σοά αίτημα για απόλυτη και μόνιμη ασφάλεια. Είτε γνωρίζουν είτε όχι για τη Σοά, απορρίπτουν το ωμό κοινωνικό-δαρβινιστικό μάθημα που αντλεί το Ισραήλ από αυτήν - την επιβίωση μιας ομάδας ανθρώπων εις βάρος μιας άλλης. Παρακινούνται από την απλή επιθυμία να διατηρήσουν τα ιδανικά που φάνηκαν τόσο καθολικά επιθυμητά μετά το 1945: σεβασμός στην ελευθερία, ανοχή στην διαφορετικότητα των πεποιθήσεων και των τρόπων ζωής, αλληλεγγύη στον ανθρώπινο πόνο και αίσθηση ηθικής ευθύνης για τους αδύναμους και τους διωκόμενους. Αυτοί οι άνδρες και οι γυναίκες γνωρίζουν ότι αν υπάρχει κάποιο μάθημα από τη Σοά, αυτό είναι "Ποτέ ξανά για κανέναν": το σύνθημα των γενναίων νέων ακτιβιστών της Εβραϊκής Φωνής για την Ειρήνη.

 Είναι πιθανό να χάσουν. Ίσως το Ισραήλ, με την επιβιωτική του ψύχωση, να μην είναι το "πικρό λείψανο" που το αποκάλεσε ο George Steiner - μάλλον, είναι το προμήνυμα του μέλλοντος ενός χρεοκοπημένου και εξαντλημένου κόσμου. Η ολομέτωπη υποστήριξη του Ισραήλ από ακροδεξιές προσωπικότητες όπως ο Χαβιέρ Μιλέι της Αργεντινής και ο Ζαΐρ Μπολσονάρου της Βραζιλίας και η αιγίδα του από χώρες όπου οι λευκοί εθνικιστές έχουν μολύνει την πολιτική ζωή -τις ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ιταλία- υποδηλώνει ότι ο κόσμος των ατομικών δικαιωμάτων, των ανοιχτών συνόρων και του διεθνούς δικαίου υποχωρεί. Είναι πιθανό το Ισραήλ να καταφέρει να καθαρίσει εθνοτικά τη Γάζα, ακόμη και τη Δυτική Όχθη. Υπάρχουν πάρα πολλές ενδείξεις ότι το τόξο του ηθικού σύμπαντος δεν κάμπτεται προς τη δικαιοσύνη- οι ισχυροί άνδρες μπορούν να κάνουν τις σφαγές τους να φαίνονται αναγκαίες και δίκαιες. Δεν είναι καθόλου δύσκολο να φανταστούμε μια θριαμβευτική κατάληξη της ισραηλινής επίθεσης.

 Ο φόβος της καταστροφικής ήττας βαραίνει το μυαλό των διαδηλωτών που διακόπτουν τις προεκλογικές ομιλίες του Μπάιντεν και αποβάλλονται από την παρουσία του υπό τη χορωδία "τέσσερα ακόμη χρόνια". Η δυσπιστία για όσα βλέπουν καθημερινά σε βίντεο από τη Γάζα και ο φόβος για περισσότερη αχαλίνωτη βαρβαρότητα κυνηγούν τους διαδικτυακούς διαφωνούντες που καθημερινά κατακεραυνώνουν τους πυλώνες της δυτικής τέταρτης εξουσίας για την οικειότητα με την ωμή εξουσία. Κατηγορώντας το Ισραήλ ότι διαπράττει γενοκτονία, φαίνεται να παραβιάζουν σκόπιμα τη "μετριοπαθή" και "λογική" άποψη που τοποθετεί τη χώρα καθώς και τη Σοά εκτός της σύγχρονης ιστορίας του ρατσιστικού επεκτατισμού. Και μάλλον δεν πείθουν κανέναν στο σκληρό δυτικό πολιτικό ρεύμα.

 Αλλά και ο ίδιος ο Améry, όταν απευθυνόταν με τις δυσαρέσκειές του στη μίζερη συνείδηση της εποχής του, "δεν μιλούσε καθόλου με την πρόθεση να πείσει- απλώς ρίχνω τυφλά τον λόγο μου στη ζυγαριά, ό,τι κι αν ζυγίζει". Αισθανόμενος εξαπατημένος και εγκαταλελειμμένος από τον ελεύθερο κόσμο, εξέφρασε τις αγανακτήσεις του "προκειμένου το έγκλημα να γίνει ηθική πραγματικότητα για τον εγκληματία, προκειμένου να τον παρασύρει η αλήθεια της φρικαλεότητάς του". Οι θορυβώδεις κατήγοροι του Ισραήλ σήμερα φαίνεται να στοχεύουν σε κάτι περισσότερο. Απέναντι στις πράξεις βαρβαρότητας και στην προπαγάνδα με παραλείψεις και συσκοτίσεις, αμέτρητα εκατομμύρια άνθρωποι διακηρύσσουν τώρα, σε δημόσιους χώρους και στα ψηφιακά μέσα, την οργισμένη αγανάκτησή τους. Κατά τη διαδικασία αυτή, διακινδυνεύουν να πικράνουν μόνιμα τη ζωή τους. Αλλά, ίσως, η οργή τους και μόνο θα ανακουφίσει, προς το παρόν, το αίσθημα της απόλυτης μοναξιάς των Παλαιστινίων, και θα συμβάλει κάπως στην εξιλέωση της μνήμης της Shoah.

 28 Φεβρουαρίου

Pankaj Mishra

Τα βιβλία του Pankaj Mishra περιλαμβάνουν τα εξής: Age of Anger (Η εποχή του θυμού): Από τα ερείπια της αυτοκρατορίας: The Intellectuals Who Remade Asia και δύο μυθιστορήματα, εκ των οποίων το πιο πρόσφατο είναι το Run and Hide. Το άρθρο αυτό παραδόθηκε ως χειμερινή διάλεξη της LRB.

The Trim

Capitalism, suffering and struggles in silk roads and Hazmat highways: Sitas’ poetic-sociological ‘flâneur’ around the world

  

An essay on Ari Sitas with Kristy Stone, Greg Dor & Reza Khota (2020), Notes for an Oratorio, on small things that fall” (like a screw in the night), Tulika Books, New Delhi

 

Abstract

This is a review essay on a volume by Ari Sitas with Kristy Stone, Greg Dor & Reza Khota (2020), Notes for an Oratorio, on small things that fall” (like a screw in the night), which is a poetic journey of suffering in the world of contemporary capitalism with a sociological twist. The paper aims to present and interpret an ambitious volume combining a poetic, creative art, and sociological voyage worldwide, critically engaging “our contemporary Silk Roads and Hazmat Highways”. The story is narrated by an African mythical figure from the Tales from Southern Africa: she embarks on a voyage that encounters savage labor, murderous borders, daisy cutter bombs and gadgets, refugee camps, and refuse that chart a global map of suffering. It is a story that connects the Marxian commodity with products of wonder, art, craft, and the labor process right through to destruction and death. The book provides a poetic and sociological gaze on ‘globalized’ capitalism utilizing the Wallersteinian world-system analysis from the vantage of the Global South in a highly engaged and committed art that creates a radicalized, de-racialized, and deprovincialized perspective on the world. 

Πολιτιστικό Ίδρυμα 1948

Να μην συνηθίσουμε τη βαρβαρότητα.

Σε μια βάρκα για ένα καλύτερο αύριο που δεν θα ξημερώσει ποτέ. Για ακόμα μια φορά η Μεσόγειος Θάλασσα βάφτηκε ολοκόκκινη από το αίμα αθώων, ξεριζωμένων ανθρώπων. Το έγκλημα αυτών; Στριμώχτηκαν σε μια βάρκα για ένα καλύτερο μέλλον στην Ευρώπη. Η Μεσόγειος Θάλασσα έγινε το μεγαλύτερο υδάτινο νεκροταφείο της περιοχής και το χθεσινό ναυάγιο είναι ένα από τα μεγαλύτερα των τελευταίων χρόνων.

Μπροστά μας δεν έχουμε απλά ένα πολύνεκρο ναυάγιο. Έχουμε ένα πολύνεκρο έγκλημα. Ένα έγκλημα του οποίου οι υπαίτιοι χύνουν κροκοδείλια δάκρυα και πίσω από κλειστές πόρτες παίρνουν αποφάσεις για τις ζωές των ανθρώπων με βάση το κέρδος και την εδραίωση μονοπωλίων. Δεν μπορούμε να εκφράζουμε την αλληλεγγύη μας αμέτοχοι και χωρίς να υποδεικνύουμε τον πραγματικό αίτιο για τους χιλιάδες θανάτους ξεριζωμένων προσφύγων και μεταναστών. Την ίδια ώρα που άνθρωποι πεθαίνουν στη θάλασσα, στριμωγμένοι σε άθλιες συνθήκες η ΕΕ και τα κράτη μέλη προσπαθούν να υιοθετήσουν το Νέο Σύμφωνο της ΕΕ για τη Μετανάστευση και το Άσυλο, το οποίο εντείνει την ένταση της καταστολής σε βάρος των ξεριζωμένων. Την ίδια ώρα που μετρούμε νεκρούς στην Μεσόγειο, αυξάνονται οι περιπολίες της Frontex αλλά και τα κατασταλτικά μέτρα των πρώτων χωρών υποδοχής, με κυριότερο αυτών των παράνομων επαναπροωθήσεων.

Σε όλες αυτές τις εξελίξεις δεν μπορούμε να μένουμε αμέτοχοι. Πρέπει να σπάσουμε το φόβο και την ακροδεξιά ρητορική που διασπείρουν τα ΜΜΕ, πρέπει να αντιπαλέψουμε την μισανθρωπία, τον ρατσισμό που προωθούν οι κυρίαρχοι κύκλοι εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μα πάνω απ’ όλα πρέπει να ανατρέψουμε το σύστημα που αναπαράγει ένα κόσμο με φτωχοποιημένες χώρες και προνομιούχες. Δεν θέλουμε μια Ευρώπη φρούριο που στόχος της είναι τα κέρδη. Θέλουμε μια Ευρώπη των λαών χωρίς εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο.

Πολιτιστικό Ίδρυμα 1948

Λευτεριά στον Κούρδο αγωνιστή Κενάν Αγιάς

Σήμερα το Ανώτατο Δικαστήριο της Κυπριακής Δημοκρατίας αποφάσισε να εκδόσει τον Κούρδο πρόσφυγα Κενάν Αγιάς στην Γερμανία, κατά παραγγελία της Τουρκίας. Είναι η πρώτη φορά που Κούρδος αναγνωρισμένος πολιτικός πρόσφυγας εκδίδεται σε άλλη χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης για να δικαστεί μάλιστα ως «τρομοκράτης».

Η Κύπρος ήταν μέχρι σήμερα από τις λίγες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης όπου οι Κούρδοι αγωνιστές μπορούσαν να βρουν πολιτικό άσυλο από τις φυλακίσεις, τα βασανιστήρια και τις διώξεις του τουρκικού κράτους. Η σημερινή απόφαση έκδοσης του Κενάν είναι προϊόν των τουρκικών πιέσεων και πολιτικών δυναμικών μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του ΝΑΤΟ και της Τουρκίας. Μόλις τον περασμένο Δεκέμβρη η Σουηδία υπέκυψε στην απαίτηση της Τουρκίας να εκδόσει Κούρδο πολιτικό πρόσφυγα με αντάλλαγμα την άρση του τουρκικού βέτο στην ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, ενώ εδώ και χρόνια η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει εντάξει το Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (PKK) στον κατάλογο με της τρομοκρατικές οργανώσεις.

Η Κυπριακή Δημοκρατία, μια χώρα ημικατεχόμενη από την Τουρκία, εξυπηρετεί, μέσω της τυφλής υπακοής στους ευρωπαίους «εταίρους» της, την παράνομη και απάνθρωπη καταστολή του κουρδικού λαού από το τουρκικό κράτος.

Για άλλη μια φορά η Κύπρος, η Γερμανία και η Ευρωπαϊκή Ένωση αποδεικνύουν το πόσο πραγματικά νοιάζονται για τα ανθρώπινα δικαιώματα των κατατρεγμένων.

Για άλλη μια φορά αποδεικνύεται πως όσο και αν κάποιοι ωραιοποιούν τις λυκοσυμμαχίες τους αυτές πάντα θα στέκονται απέναντι στους αγωνιζόμενους λαούς.

Λευτεριά στον Κενάν Αγιάς – Κάτω τα χέρια από του Κούρδους αγωνιστές

0 comments

Πολιτιστικό Ίδρυμα 1948

2ο Beer & Book Day

Το 2ο Beer & Book Day έρχεται το Σάββατο 20 Μαίου 2023 στο Καφενείον “Χαράτσι” στη Λευκωσία.

Άφθονη μπύρα.

Βιβλία από τις εκδόσεις Αλμύρα, Ρίζες, Ψηφίδες και τη Σύγχρονη Εποχή και από τα βιβλιοπωλεία Ιδεοδρόμιο, Μουφλόν και Περιδιάβαση.

15:00: Ανάγνωση παιδικού βιβλίου από τον Σταύρο Ξ. Πέτρου.

16:00: Street performance από τον Σταύρο Ξ. Πέτρου.

16:30: Συζήτηση για τη λογοτεχνία και την πολιτική με τον Αντώνη Μπαλασόπουλο.

18:00: Μουσική από δίσκους βινυλίου από τον Dj Χαρίτο.

19:30: Παρουσίαση για την τέχνη του δρόμου από τον Τwenty three (Between tradition and globalization).

20:30: Ζωντανή μουσική από την Νάσια Λίνα Γεωργίου και τον Στυλιανό Σωκράτους.

Άνεργοι Πτυχιούχοι

Πολιτιστικό Ίδρυμα 1948

56 Χρόνια από το Πραξικόπημα της Χούντας των Συνταγματαρχών

Πενήντα έξι χρόνια συμπληρώνονται φέτος από το στρατιωτικό πραξικόπημα των Συνταγματαρχών στην Ελλάδα, την 21η Απριλίου 1967.   Έχει περάσει περισσότερο από μισός αιώνας από εκείνη τη μέρα που ξημέρωσε Παρασκευή, τη μέρα που «τοξότες, φάλαγγες και λεγεώνες πήραν και έβαλαν την Ελλάδα σε κλουβί». Ο στρατός κατέλαβε καίρια σημεία της Αθήνας με τη βία, βασικά άρθρα του συντάγματος αναστάλθηκαν αμέσως και η χώρα κηρύχθηκε σε κατάσταση πολιορκίας. Την ίδια στιγμή χιλιάδες πολίτες μέλη του ΚΚΕ, της ΕΔΑ και άλλων δημοκρατικών δυνάμεων της χώρας συνελήφθησαν σε μια προληπτική ενέργεια αποτροπής οποιασδήποτε προσπάθειας αντίστασης. Μέσα σε αυτό το καθεστώς φόβου ξεκίνησε η επταετής δικτατορία των Συνταγματαρχών στην Ελλάδα, με όλα τα τραγικά γεγονότα που ακολούθησαν.

Η επιβολή της δικτατορίας από τη Χούντα των Συνταγματαρχών δεν ήρθε ως κεραυνός εν αιθρία, ούτε ξεπήδησε σαν κάποιο γεγονός έξω από την ιστορία και το πλαίσιο της εποχής. Η Χούντα των Συνταγματαρχών δεν ήταν τίποτα άλλο παρά η ακραία έκφραση της κρίσης του μετεμφυλιακού αστικού κράτους και των εξωτερικών εξαρτήσεων του. Παράλληλα, ήταν αποτέλεσμα των ενδοαστικών συγκρούσεων για τον εκσυγχρονισμό και έλεγχο του καθώς και τη στάση του απέναντι στο Κυπριακό.

Το μετεμφυλιακό κράτος της Ελλάδας όταν είχε ανασυγκροτηθεί, ειδικότερα τη δεκαετία του 1950, με υπερατλαντικούς σπόνσορες, επένδυσε στην αντικομμουνιστική υστερία της εποχής, χρησιμοποίησε ακραίες κατασταλτικές μεθόδους (ξερονήσια, εξορίες, βασανισμοί, κτλ.) και άφησε τις διάφορες δεξιές παρακρατικές ομάδες να δρουν ανενόχλητες. Αποκορύφωμα αυτών, ήταν δολοφονία του βουλευτή της ΕΔΑ, Γρηγόρη Λαμπράκη. Από την άλλη, ο παρεμβατικός ρόλος εξωθεσμικών δυνάμενων όπως η μοναρχία και ο στρατός, οι συγκρούσεις μεταξύ των αστικών πολιτικών δυνάμεων της Ένωσης Κέντρου, της ΕΡΕ, κ.α., οδήγησαν το 1965 σε μια έντονη κοινοβουλευτική κρίση. Αυτή η κρίση οδήγησε σε συνεχή αδιέξοδα, αστάθεια και ένα πολιτικό κενό που οι πραξικοπηματίες συνταγματάρχες εκμεταλλεύτηκαν με πρόφαση την αποκατάσταση της τάξης και της εθνικής ασφάλειας.

Η Χούντα των Συνταγματαρχών στην επταετή διάρκεια της δικτατορίας άφησε ανεξίτηλο το ιδεολογικό της στίγμα στην ελληνική κοινωνία και ιστορία. Χρησιμοποιώντας και εκσυγχρονίζοντας/αναβαθμίζοντας το οπλοστάσιο του μετεμφυλιακού κράτους συνέχισε σε μεγαλύτερο βαθμό τις πολιτικές διώξεις, τις εξορίες, τις δολοφονίες κομμουνιστών και δημοκρατικών πολιτών. Έθεσε σε παρανομία πρώτα την ΕΔΑ και το ΚΚΕ και σε κατοπινό στάδιο και τα υπόλοιπα κόμματα. Αυτό που χαρακτήριζε τη Χούντα ήταν μια έντονη και εθνικιστική προγονοπληξία, ηθικολογικά και αντιεπιστημονικά κηρύγματα, λογοκρισία στις τέχνες και στα γράμματα. Όλα αυτά συνοψίζονταν κυρίως στο σύνθημα της Χούντας το «Ελλάς, Ελλήνων Χριστιανών». Όσο για το οικονομικό θαύμα της Χούντας, μόνο θαύμα δεν μπορεί να χαρακτηρίζεται η αφαίμαξη των κρατικών ταμείων σε σκάνδαλα και μίζες αλλά και σε εθνικιστικά, κιτς πανηγύρια που έστηναν οι Συνταγματάρχες εις βάρος του ελληνικού λαού.

Το δολοφονικό έργο της χούντας ξεκινά άμεσα από την πρώτη μέρα. Σε συγκέντρωση διαμαρτυρίας που γίνεται στην Αθήνα, έχουμε τα πρώτα θύματα της δικτατορίας από πυροβολισμούς, η 24χρονη Μαρία Καλαβρού κι ο 15χρονος Βασίλης Πεσλής. Από τις πιο δυναμικές ενέργειες αντίστασης πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου τον Νοέμβρη του 1973, ήταν η απόπειρα δολοφονίας του Παπαδόπουλου με βόμβα από τον Αλέκο Παναγούλη τον Αύγουστο του 1968 και η απόπειρα ανατίναξης της αμερικανικής πρεσβείας τον Σεπτέμβριο του 1970, που καταλήγει στον θάνατο του Κύπριου Γιώργου Τσικουρή και της Ιταλίδας Μαρία-Έλενα Αντζελόνι.

Όσοι, σήμερα, εξακολουθούν να λιγουρεύονται ένταξη στο ΝΑΤΟ και περαιτέρω υποθήκευση της ανεξαρτησίας της χώρας μας είναι καλά να ανατρέξουν στην περίοδο αυτή. Οι χουντικοί, όπως και οι ΕΟΚΑβητατζήδες στην Κύπρο είχαν όνομα, διεύθυνση και ταυτότητα. Δεν ξενοιάζουμε με μια αναφορά σε χούντα, όπως στην Κύπρο με μια αναφορά σε πραξικόπημα γενικά και αόριστα. Ήταν ακροδεξιοί, υποτελείς σε ξένα συμφέροντα και με οργανικές σχέσεις με τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ στο εξωτερικό και με μέρος του μεγάλου κεφαλαίου και των κρατικών μηχανισμών στο εσωτερικό. Η ΝΑΤΟδουλεία και ο αντικομμουνισμός τους οδήγησαν σε έξαρση της κρίσης στα ελληνοτουρκικά, σε συνεχείς παρεμβάσεις στα εσωτερικά ζητήματα της Κυπριακής Δημοκρατίας με αποκορύφωμα το πραξικόπημα τον Ιούλιο του 1974 που έδωσε την ευκαιρία στον Τουρκικό Αττίλα να ολοκληρώσει πέντε μέρες αργότερα το δίδυμο έγκλημα εναντίον της Κύπρου.  

Η Χούντα των Συνταγματαρχών αποτελεί μια από τις πιο μαύρες σελίδες στην σύγχρονη ιστορία της Ελλάδας και όσο και να προσπαθούν οι σύγχρονοι απόγονοι και νοσταλγοί τους να παραγράψουν την ιστορία, η λαϊκή πάλη και η λαϊκή μνήμη δεν θα το επιτρέψουν αυτό δεύτερη φορά.

Πολιτιστικό Ίδρυμα 1948

Η απεργία των διανομέων της Wolt και το εργασιακό καθεστώς στην οικονομία της πλατφόρμας

Εισαγωγικά

Διήρκεσε 10 μέρες, η ιστορική πλέον, απεργία των διανομών έτοιμου φαγητού οι οποίοι εργάζονται για την εταιρεία Wolt. Η απεργία, η οποία ξεκίνησε στην Λευκωσία, εξαπλώθηκε σιγά σιγά σε ολόκληρη την Κύπρο. Σύμφωνα με τους ίδιους τους απεργούς σε δήλωση τους την οποία παρέδωσαν στην εταιρεία στις 13 Δεκεμβρίου 2022, αφορμή για την απεργία ήταν η μείωση της βασικής πληρωμής τους από €2,40 εντός ακτίνας παράδοσης ενός χιλιομέτρου σε €2,26. Βέβαια, οι διεκδικήσεις και τα αιτήματα των διανομέων δεν σταματούν εδώ καθώς θα μπορούσε να ειπωθεί πως τα αιτήματα τους όχι μόνο είναι σχετικά μετριοπαθή αλλά και ότι είναι αυτονόητα. Άλλωστε, τα προβλήματα και οι δυσκολίες τις οποίες αντιμετωπίζουν ως επισφαλείς εργαζόμενοι είναι πάρα πολλά.

Για να κατανοήσουμε τις δυσκολίες τις οποίες αντιμετωπίζουν οι απεργοί διανομείς, πρέπει πρώτα να εξετάσουμε την φύση της εργασίας σε πλατφόρμα και το εργασιακό καθεστώς τους.

Η φύση της εργασία σε πλατφόρμα και το νομικό εργασιακό καθεστώς των διανομέων

Το εργασιακό καθεστώς των εργαζομένων σε πλατφόρμα γενικότερα και των διανομέων απεργών συγκεκριμένα, είναι ιδιαίτερα επισφαλές. Γενικά οι εργαζόμενοι σε πλατφόρμες θεωρούνται ως αυτοεργοδοτούμενοι ή ως ανεξάρτητοι εργολάβοι και όχι ως εργοδοτούμενοι, και με αυτό τον τρόπο δεν απολαμβάνουν τις ίδιες νομικές προστασίες και ωφελήματα τα οποία απολαμβάνει ένας εργοδοτούμενος, όπως για παράδειγμα κατώτατο μισθό, συλλογικές διαπραγματεύσεις, προστασία σχετικά με το ωράριο εργασίας, ασφάλεια και υγεία στο χώρο εργασίας, άδειες με απολαβές, ανεργιακό επιδόμα και επιδόματα ασθένειας, όπως επίσης και συνταξιοδοτικά δικαιώματα. Περαιτέρω, ένας αυτοεργοδοτούμενος ή εργολάβος διανομέας είναι υπεύθυνος για την συντήρηση του εξοπλισμού και του οχήματος του με δικά του έξοδα, υπεύθυνος για τα καύσιμα που αναλώνει και εν γένει αναλαμβάνει όλες τις σχετικές επιβαρύνσεις.

Στην περίπτωση της Wolt όπου όπως ισχυρίζεται η ίδια η εταιρεία πάνω από το 80% των διανομέων απασχολούνται από τρίτες εταιρείες, συνεργάτες της, οι οποίες ασχολούνται με την διαχείριση στόλου, τα πράγματα είναι πολύ πιο δυσμενή για τους διανομείς. Ενώ κάποιος διανομέας που απασχολείται απευθείας από την Wolt μπορεί να κρατήσει ολόκληρο το ποσό από κάθε διαδρομή, όσο πενιχρό και να είναι αυτό, όπως αναφέρει ένας διανομέας απεργός οι εταιρείες διαχείρισης στόλου αποκόπτουν από τον μισθό τους 30% με κάθε παραγγελία, και αφού είναι υπό το καθεστώς αυτοεργοδοτούμενου ή εργολάβου, καταβάλλουν μόνοι τους κοινωνικές ασφαλίσεις και συνεισφορά στο ΓΕΣΥ ένα 11% από πάνω. Το 59% ανά παραγγελία/παράδοση που υπολείπεται, δεν είναι καθαρό κέρδος για τον διανομέα, αφού πρέπει από αυτό να μεριμνήσει για την συντήρηση του οχήματος του, τα καύσιμα που αναλώνει κλπ.

Επίσης δεν μπορεί να αγνοηθεί το γεγονός ότι η εργασία του διανομέα έτοιμου φαγητού είναι φυλετικοποιημένη. Η συντριπτική πλειοψηφία των διανομέων είναι υπήκοοι τρίτων χωρών, οι οποίοι μπορεί να βρίσκονται στην Κύπρο και ως αιτητές ασύλου ή ως φοιτητές. Το επισφαλές αυτό καθεστώς διαμονής τους στην Κύπρο σε συνδυασμό με το καθεστώς εργασίας τους βοηθά και συνεισφέρει περαιτέρω στην πειθαρχικοποίηση των διανομέων.

Το επάγγελμα του διανομέα έτοιμου φαγητού εκτός από επισφαλές είναι και άκρως επικίνδυνο. Σύμφωνα με στατιστικές του Τμήματος Επιθεώρησης Εργασίας, τα περισσότερα εργατικά τροχαία ατυχήματα αφορούν κυρίως διανομείς έτοιμου φαγητού. Αυτό φυσικά δεν είναι τυχαίο. Εξαιτίας του μοντέλου πληρωμής ανά παραγγελία/παράδοση, οι διανομείς δεν έχουν άλλη επιλογή παρά να προσπαθούν να εκτελέσουν όσο το δυνατό περισσότερες παραγγελίες σε όσο το δυνατόν μικρότερο χρονικό διάστημα. Οι οδικές συνθήκες εξάλλου για μοτοσυκλετιστές και ποδηλάτες στην Κύπρο δεν είναι και οι καλύτερες. Οι πενιχρές πληρωμές τους δίνουν το αντιφατικό κίνητρο να θέτουν την ζωή τους σε κίνδυνο έτσι ώστε να βγάλουν τα προς το ζην. Το μοντέλο πληρωμής των διανομέων προσομοιάζει το μοντέλο του «μισθού με το κομμάτι» το οποίο ήταν διαδεδομένο τον 19ο αιώνα στα εργοστάσια. Όπως εξηγεί ο Μαρξ (Το Κεφάλαιο, Τόμος Πρώτος, (Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα, 2002, σ.σ. 572-3 :

Όταν είναι δοσμένος ο μισθός με το κομμάτι, έχει φυσικά προσωπικό συμφέρον ο εργάτης να εντείνει όσο το δυνατό περισσότερο την εργατική του δύναμε, πράγμα που ευκολύνει τον κεφαλαιοκράτη ν’ ανεβάζει τον κανονικό βαθμό εντατικότητας. Προσωπικά επίσης έχει συμφέρον ο εργάτης να παρατείνει την εργάσιμη ημέρα, γιατί έτσι ανεβαίνει ο ημερήσιος ή ο βδομαδιάτικος μισθός του.

Οι πιο πάνω διαπιστώσεις του Μαρξ έχουν άμεση εφαρμογή και στην περίπτωση των διανομέων έτοιμου φαγητού.

Το μέλλον – Η προτεινόμενη Ευρωπαϊκή οδηγία αναφορικά με την εργασία σε πλατφόρμες.

Η οδηγία σχετικά με τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας σε πλατφόρμες προτάθηκε για πρώτη φορά από το Συμβούλιο από τον Δεκέμβριο του 2021. Ο σκοπός της οδηγίας είναι να εισάγει τεκμήριο εργοδότησης (σε αντίθεση με αυτοεργοδότηση ή εργολαβία) και να ρυθμίσει την αλγοριθμική διαχείριση στην εργασία.

Στην πρώτη του μορφή το κείμενο της οδηγίας έθετε πέντε κριτήρια τα οποία μπορούσαν να δείξουν ότι η σχέση μεταξύ πλατφόρμας και εργαζόμενου είναι σχέση μεταξύ εργοδότη και εργοδοτούμενου. Τα κριτήρια αυτά είναι τα εξης:

1. Στην ουσία η πλατφόρμα να προσδιορίζει ή να θέτει ανώτατα όρια στην πληρωμή του εργαζόμενου.
2. Η ανάγκη να συμμορφώνεται ο εργαζόμενος με κανόνες εμφάνισεις (π.χ. να φορά στολή κλπ.)
3. Να υπάρχει επίβλεψη της εργασίας και της ποιότητας της με ηλεκτρονικά μέσα
4. Να εμποδίζονται οι εργάτες από το να οργανώνουν το δικό τους ωράριο εργασίας.
5. Να περιορίζουν την δυνατότητα του εργαζόμενου να εργάζεται για κάποιον άλλο.

Στην περίπτωση που δύο από αυτά τα πέντε κριτήρια ικανοποιούνταν, τότε τεκμαίρεται σχέση εργοδότησης μεταξύ της πλατφόρμας και του εργαζόμενου και η πλατφόρμα θα πρέπει να το αντικρούσει, αποδεικνύοντας στην ουσία ότι ο εργαζόμενος είναι αυτοεργοδοτούμενος και όχι εργοδοτούμενος, κάτι που θα ήταν πολύ δύσκολο έως αδύνατο.

Φυσικά οι δυνάμεις της αντίδρασης στην Ευρώπη προσπαθούν να «αραιώσουν» το αρχικό κείμενο έτσι ώστε να είναι πιο δύσκολο να ενεργοποιηθεί το τεκμήριο της εργοδότησης.

Κινητοποιήσεις όπως η απεργία των διανομέων έτοιμου φαγητού στην Κύπρο είναι ο μόνος τρόπος που μπορούν να πετύχουν τις διεκδικήσεις τους οι εργαζόμενοι. Ο ταξικός αγώνας και η αλληλεγγύη είναι το μόνο όπλο που έχει στην διάθεση της η εργατική τάξη. Πράγματι, η αλληλεγγύη που έδειξαν στον αγώνα των διανομέων ομάδες όπως η Antifa, το IWW Κύπρου, η Θύρα 9 αλλά ακόμα και η ΠΕΟ και άλλες οργανώσεις δείχνουν ότι εργατική τάξη είναι πάντα έτοιμη για αγώνα και ότι είναι μια δύναμη την οποία πρέπει να λάβει σοβαρά υπόψη η άρχουσα τάξη. Απόδειξη της επιτυχίας της απεργίας είναι η επαναφορά της αμοιβής των εργαζομένων στα προηγούμενα επίπεδα και το ότι το Τμήμα Εργασιακών Σχέσεων κάλεσε σε συνάντηση τους απεργούς και την Wolt, την Τετάρτη 21 Δεκεμβρίου ενώ εντός του Ιανουαρίου αναμένεται το πόρισμα του.

Εργάτες όλου του κόσμου, ενωθείτε! Δεν έχετε τίποτα να χάσετε, παρά μόνο τις αλυσίδες σας!

Β.Κ.

Η στήλη «Απόψεις» φιλοξενεί αρθρογραφία γνώμης που κινείται μέσα στο ευρύτερο πλαίσιο των αρχών και αξιών του Πολιτιστικού Ιδρύματος 1948. Τα άρθρα αποτελούν προσωπικές απόψεις των συντακτών τους και δεν εκφράζουν, κατ’ ανάγκην, το Πολιτιστικό Ίδρυμα 1948.

Πολιτιστικό Ίδρυμα 1948

Στιγμές από την ιστορία της εργατικής τάξης – Λονδίνο

Σαν σήμερα στις 29 Ιουλίου 1962, ο γνωστός φασίστας Oswald Mosley (ιδρυτής της Βρετανικής Φασιστικής Ένωσης το 1932) προσπάθησε να πορευθεί μέσα στους δρόμους του Μάντσεστερ, γνωστής εργατούπολης. Η προσπάθεια του αυτή κατέληξε άδοξα, αφού ένα πλήθος πέραν των 5000 αντιφασιστών μπλόκαραν την πορεία αυτού και των υποστηρικτών του, του επιτέθηκαν και τον έριξαν στο έδαφος. Για να γλυτώσει, φυγαδεύτηκε από 250 περίπου αστυνομικούς, οι οποίοι, όμως, δεν κατάφεραν να αποτρέψουν το πλήθος από το να τους εκσφενδονίσει ντομάτες, αυγά, κέρματα και πέτρες.

Στη συνέχεια προσπάθησε να εκφωνήσει ομιλία στους υποστηρικτές του, αλλά το αντιφασιστικό πλήθος ανάγκασε τόσο τον ίδιο όσο και την αστυνομία να ακυρώσουν την εκδήλωση μόλις 7 λεπτά μετά την επίσημη έναρξη της. Ακολούθησαν συγκρούσεις μεταξύ ντόπιων αντιφασιστών και μελανοχίτωνων του Mosley με αποτέλεσμα να συλληφθούν 47 άτομα. Όπως συνήθως συμβαίνει σε τέτοιες περιπτώσεις, και που μας υπενθυμίζει συνεχώς την ταξική φύση του αστικού κράτους, οι περισσότεροι συλληφθέντες ήταν αντιφασίστες

Πολιτιστικό Ίδρυμα 1948

Χρειάζονται χίλιες φωνές για να πουν μια ιστορία

48 χρόνια μετά το δίδυμο έγκλημα του πραξικοπήματος και της εισβολής και πλέον δίνουμε και ένα αγώνα ενάντια στην λήθη. Ένα αγώνα για να μην ξεχάσουμε πως φτάσαμε ως εδώ αλλά και για να μην συμβιβαστούμε ποτέ με οτιδήποτε λιγότερο από την επανένωση της πατρίδας μας.

Η χθεσινή αθρόα προσέλευση στην εκδήλωση Το μαύρο καλοκαίρι του 1974: Η Κύπρος στη μέγγενη του ιμπεριαλισμού και του σοβινισμού μας χαροποίησε ιδιαίτερα και δείχνει ότι υπάρχει ανάγκη στη κυπριακή κοινωνία για να ανοίξει ευρύτερα αυτή η συζήτηση.

Ευχαριστούμε ιδιαίτερα τον φιλοξενούμενο ομιλητή Tony Angastiniotis για την συγκλονιστική του ομιλία. Μπορείτε να βρείτε το νέο βιβλίο του Τόνι «Χρειάζονται χίλιες φωνές
για να πουν μια ιστορία» στη σελίδα του https://www.tony-direct.com/. 

Πολιτιστικό Ίδρυμα 1948

48 χρόνια από την τουρκική εισβολή

Σαν σήμερα, με την τουρκική εισβολή το 1974, ολοκληρώνεται το δίδυμο νατοϊκό έγκλημα που ξεκίνησε με το φασιστικό πραξικόπημα της ελληνικής χούντας και της ΕΟΚΑ Β.

48 χρόνια από τότε που η Κύπρος και ο λαός της μαυροφόρεσαν. Νεκροί, αγνοούμενοι, τραυματίες, προσφυγιά.

48 χρόνια μετά, ζούμε ακόμα τις συνέπειες της συνεχιζόμενης κατοχής, της διχοτόμησης και του βίαιου διαχωρισμού των δύο κοινοτήτων, Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων. Η κατοχική σημαία στον Πενταδάκτυλο μας τα θυμίζει όλα καθημερινά…

Η ιστορική εμπειρία δείχνει πως η τραγωδία της Κύπρου και του λαού μας, πέρα από την άμεση εμπλοκή των δυτικών ιμπεριαλιστών και των νατοϊκών κύκλων, έχουν επίσης τη σφραγίδα του τουρκικού και του ελληνικού εθνικισμού, αλλά και των νοσταλγών της χούντας. Γι’ αυτό και ο μεγαλύτερος εχθρός των εθνικιστών που έδρασαν ως όργανα των ιμπεριαλιστικών μεθοδεύσεων, ήταν η Αριστερά και οι αγωνιστές του λαϊκού κινήματος που πάλευαν για ελευθερία, ανεξαρτησία και κοινωνικά δικαιώματα.

Η ιστορία και τα επίσημα έγγραφα ακόμα και των δικών τους υπηρεσιών, καταδεικνύουν, επίσης, τις ΗΠΑ-Βρετανία-ΝΑΤΟ ως συνένοχους στον σχεδιασμό και εκτέλεση της τουρκικής εισβολής, ενώ με τη σημερινή τους πολιτική, επί της ουσίας, απαλλάσσουν την Τουρκία από τις ευθύνες της, επιτρέπουν τη διαιώνιση της παραμονής της στην Κύπρο και επιδιώκουν την εσαεί παραμονή των βρετανικών βάσεων που καταπατούν το 5% του κυπριακού εδάφους.

Σήμερα είμαστε ακόμα μια φορά μπροστά σε αδιέξοδο σε ότι αφορά στις συνομιλίες με κύρια ευθύνη της Τουρκίας και των δυτικών της συμμάχων. Η επίλυση του κυπριακού όμως δεν εξαρτάται μόνο από τις συνομιλίες και ότι εκεί συζητείται, τα οποία βέβαια έχουν σημασία ως προς το περιεχόμενο της λύσης. Εξίσου, αν όχι και πιο σημαντικό, είναι η μαζική εμπλοκή του λαϊκού παράγοντα. Η ανάπτυξη κοινών αγώνων Ε/Κ και Τ/Κ. Η αντικατοχική πάλη για να έχει προοπτική και αποτελεσματικότητα, πρέπει να είναι κοινή με τους Τουρκοκύπριους που στην άλλη πλευρά του οδοφράγματος δίνουν την δική τους μάχη, ενάντια στο κατοχικό καθεστώς, τον εθνικισμό και την διχοτόμηση. Για να δημιουργηθεί έτσι ένα δικοινοτικό στη μορφή και ταξικό στη βάση, παλλαϊκό κίνημα που να παλέψει τόσο για την επανένωση της Κύπρου, όσο και για μια άλλη κοινωνία.

Βασικά στοιχεία του κοινού αντικατοχικού αγώνα πρέπει να είναι ο αγώνας για μια Κύπρο ελεύθερη, ανεξάρτητη, απαλλαγμένη από ξένους στρατούς, βάσεις και «εγγυήτριες δυνάμεις». Αυτή η στοχοθεσία προϋποθέτει την ρήξη και σύγκρουση με τις αντιλήψεις καθεστωτικών πολιτικών δυνάμεων που πασχίζουν να μας πείσουν, πως η συμμετοχή σε ιμπεριαλιστικές συμμαχίες όπως το ΝΑΤΟ, θα μπορούσαν να μας φέρουν δήθεν σε ευνοϊκότερη θέση για την επίλυση του Κυπριακού.

Καλούμε τον κόσμο να συμμετάσχει στην εκδήλωση που διοργανώνει το Πολιτιστικό Ίδρυμα 1948 με αφορμή τις επετείους για το δίδυμο έγκλημα του πραξικοπήματος και της εισβολής, αύριο Πέμπτη 21 Ιουλίου, η ώρα 19:00 στο Αμφιθέατρο Newton του Πανεπιστημίου Λευκωσίας, με θέμα Το μαύρο καλοκαίρι του 1974: Η Κύπρος στη μέγγενη του ιμπεριαλισμού και του σοβινισμού. 

Πολιτιστικό Ίδρυμα 1948

15 Ιουλίου 1974: η πρώτη φάση του εγκλήματος κατά της Κύπρου – Πρωτοβουλία για μετονομασία των οδών που φέρουν το όνομα του ολετήρα Γ. Γρίβα

Αντί άλλων ανακοινώσεων για την σημερινή 48η επέτειο του εγκληματικού/προδοτικού πραξικοπήματος της χούντας των Αθηνών και της ΕΟΚΑ Β’, υπό την υψηλή εποπτεία των γνωστών αμερικανονατοικών κύκλων, το Πολιτιστικό Ίδρυμα 1948 συνεχίζει την πρωτοβουλία που ξεκίνησε πριν 6 περίπου μήνες.

Στην 48η επέτειο θανάτου του Γ. Γρίβα, στις 27 Ιανουαρίου 2022, είχαμε αναγγείλει πρωτοβουλία για μετονομασία των οδών που φέρουν το όνομα του σε ολόκληρη την Κύπρο. Είχαμε πραγματοποιήσει και εκστρατεία συλλογής υπογραφών ως ένα πρώτο βήμα.

Τώρα, η πρωτοβουλία αυτή παίρνει ένα πιο επίσημο και θεσμικό δρόμο. Χτες, αποστείλαμε ανοικτή επιστολή προς όλους τους Δήμους της ελεύθερης Κύπρου και στα κοινοβουλευτικά κόμματα πλην ΕΛΑΜ, και ζητούμε να μετονομάσουν τις οδούς και λεωφόρους που φέρουν το όνομα του, σε οδούς: «Δημοκρατίας», «Αντίστασης», «Δημοκρατικής Αντίστασης», «Πολυτεχνείου», «Κερύνειας», «Αμμοχώστου».

Θεωρούμε την πρωτοβουλία αυτή μια έμπρακτη δικαίωση των αγώνων όλων όσων έπεσαν υπερασπιζόμενοι την πατρίδα και τη δημοκρατία.

Καλούμε όλους τους δημοκρατικούς και προοδευτικούς ανθρώπους της Κύπρου να συμμετάσχουν στην προσπάθεια αυτή για μετονομασία των οδών που φέρουν το όνομα του Γρίβα. 

Πολιτιστικό Ίδρυμα 1948

Η εμπορευματοποίηση/ιδιωτικοποίηση της «επιτήρησης ανήλικων παραβατών»

Πολύ πρόσφατα η κυβέρνηση κατέθεσε νομοσχέδιο το οποίο προνοεί τη σύσταση ειδικού χώρου κράτησης ανηλίκων. Με μια σημαντική λεπτομέρεια. Στο νομοσχέδιο αυτό περιλαμβανόταν συγκεκριμένη πρόνοια ότι ο χώρος κράτησης θα ανήκει σε ιδιωτική εταιρεία. Η Επιτροπή Οικονομικών της Βουλής, σε πρόσφατη συνεδρία της, «μπλόκαρε» κονδύλι ύψους €800,000 που προνοείτο για τον σκοπό αυτό, μπλοκάροντας, ταυτόχρονα, τις διαδικασίες για ανεύρεση χώρου κράτησης ανήλικων παραβατών. Ως αποτέλεσμα, τερματίστηκαν ( ; ) και οι ενέργειες για προκήρυξη προσφορών. Με αυτή την πράξη μπήκε στον πάγο, έστω προσωρινά, και το σχετικό νομοσχέδιο.

Θεωρούμε το ζήτημα αυτό εξαιρετικά κρίσιμο με σοβαρότατες κοινωνικές προεκτάσεις σε πολλά επίπεδα. Η κυβερνητική θέση για διαχείριση του χώρου από ιδιωτικό φορέα πρέπει να ιδωθεί μέσα στο ευρύτερο πλαίσιο της νεοφιλελεύθερης φιλοσοφίας που προφανώς ασπάζεται η νυν κυβέρνηση και το κυβερνών κόμμα, αλλά και εν γένει του ίδιου του τρόπου λειτουργίας του καπιταλιστικού συστήματος. Είναι φυσιολογική απόρροια του τρόπου λειτουργίας του κεφαλαίου, το οποίο επιζητεί συνεχώς νέα πεδία κερδοφορίας, νέες αγορές, καινούριες ευκαιρίες για «επένδυση» και προς αυτή την κατεύθυνση την διεύρυνση της εμπορευματοποίησης σε «ανεξερεύνητες εστίες». Μια διαδικασία, δηλαδή, που δεν διστάζει να ιδιωτικοποιεί όχι μόνο κοινωνικά αγαθά (ηλεκτρισμός, νερό, τηλεπικοινωνίες κ.λπ.) αλλά και κατ’ εξοχήν κοινωνικές-κρατικές λειτουργίες, όπως η δημόσια ασφάλεια, ασφάλεια αεροδρομίων, χώροι υποδοχής αιτητών ασύλου, η κοινωνική επιτήρηση-επανένταξη παραβατών, κ.λπ.

Λαμβάνοντας υπόψη τα όσα κυοφορούνται στο εν λόγω νομοσχέδιο δεν αποκλείεται η ανάθεση της ασφάλειας και διαχείρισης του σχεδιαζόμενου κέντρου κράτησης ανήλικων παραβατών να αποτελέσει πιλοτικά τον προάγγελο δημιουργίας ιδιωτικών φυλακών (και για ενήλικες). Πάντοτε, βέβαια, υπό το πρόσχημα της «μείωσης των κρατικών δαπανών», της «δημοσιονομικής εξυγίανσης», της «αποσυμφόρησης των φυλακών» κ.λπ., πιθανόν στο εγγύς μέλλον, τα μεγάλα ιδιωτικά οικονομικά συμφέροντα θα προωθήσουν μέσω του πολιτικού προσωπικού τους μια τέτοια προοπτική.

Η εντατικοποιημένη προσπάθεια γεωπολιτικής πρόσδεσης της Κύπρου στις ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ και το δυτικό άρμα, συνοδεύεται και με υιοθέτηση πρακτικών στο κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο, αφού ως καλά γνωστό τέτοιου είδους χώροι κράτησης/ιδιωτικές φυλακές υπάρχουν εδώ και χρόνια στην «μητρόπολη του καπιταλισμού» και αυξάνονται ετησίως.

Ας είμαστε λοιπόν υποψιασμένοι και σε εγρήγορση.