Login
Πενήντα έξι χρόνια συμπληρώνονται φέτος από το στρατιωτικό πραξικόπημα των Συνταγματαρχών στην Ελλάδα, την 21η Απριλίου 1967. Έχει περάσει περισσότερο από μισός αιώνας από εκείνη τη μέρα που ξημέρωσε Παρασκευή, τη μέρα που «τοξότες, φάλαγγες και λεγεώνες πήραν και έβαλαν την Ελλάδα σε κλουβί». Ο στρατός κατέλαβε καίρια σημεία της Αθήνας με τη βία, βασικά άρθρα του συντάγματος αναστάλθηκαν αμέσως και η χώρα κηρύχθηκε σε κατάσταση πολιορκίας. Την ίδια στιγμή χιλιάδες πολίτες μέλη του ΚΚΕ, της ΕΔΑ και άλλων δημοκρατικών δυνάμεων της χώρας συνελήφθησαν σε μια προληπτική ενέργεια αποτροπής οποιασδήποτε προσπάθειας αντίστασης. Μέσα σε αυτό το καθεστώς φόβου ξεκίνησε η επταετής δικτατορία των Συνταγματαρχών στην Ελλάδα, με όλα τα τραγικά γεγονότα που ακολούθησαν.
Η επιβολή της δικτατορίας από τη Χούντα των Συνταγματαρχών δεν ήρθε ως κεραυνός εν αιθρία, ούτε ξεπήδησε σαν κάποιο γεγονός έξω από την ιστορία και το πλαίσιο της εποχής. Η Χούντα των Συνταγματαρχών δεν ήταν τίποτα άλλο παρά η ακραία έκφραση της κρίσης του μετεμφυλιακού αστικού κράτους και των εξωτερικών εξαρτήσεων του. Παράλληλα, ήταν αποτέλεσμα των ενδοαστικών συγκρούσεων για τον εκσυγχρονισμό και έλεγχο του καθώς και τη στάση του απέναντι στο Κυπριακό.
Το μετεμφυλιακό κράτος της Ελλάδας όταν είχε ανασυγκροτηθεί, ειδικότερα τη δεκαετία του 1950, με υπερατλαντικούς σπόνσορες, επένδυσε στην αντικομμουνιστική υστερία της εποχής, χρησιμοποίησε ακραίες κατασταλτικές μεθόδους (ξερονήσια, εξορίες, βασανισμοί, κτλ.) και άφησε τις διάφορες δεξιές παρακρατικές ομάδες να δρουν ανενόχλητες. Αποκορύφωμα αυτών, ήταν δολοφονία του βουλευτή της ΕΔΑ, Γρηγόρη Λαμπράκη. Από την άλλη, ο παρεμβατικός ρόλος εξωθεσμικών δυνάμενων όπως η μοναρχία και ο στρατός, οι συγκρούσεις μεταξύ των αστικών πολιτικών δυνάμεων της Ένωσης Κέντρου, της ΕΡΕ, κ.α., οδήγησαν το 1965 σε μια έντονη κοινοβουλευτική κρίση. Αυτή η κρίση οδήγησε σε συνεχή αδιέξοδα, αστάθεια και ένα πολιτικό κενό που οι πραξικοπηματίες συνταγματάρχες εκμεταλλεύτηκαν με πρόφαση την αποκατάσταση της τάξης και της εθνικής ασφάλειας.
Η Χούντα των Συνταγματαρχών στην επταετή διάρκεια της δικτατορίας άφησε ανεξίτηλο το ιδεολογικό της στίγμα στην ελληνική κοινωνία και ιστορία. Χρησιμοποιώντας και εκσυγχρονίζοντας/αναβαθμίζοντας το οπλοστάσιο του μετεμφυλιακού κράτους συνέχισε σε μεγαλύτερο βαθμό τις πολιτικές διώξεις, τις εξορίες, τις δολοφονίες κομμουνιστών και δημοκρατικών πολιτών. Έθεσε σε παρανομία πρώτα την ΕΔΑ και το ΚΚΕ και σε κατοπινό στάδιο και τα υπόλοιπα κόμματα. Αυτό που χαρακτήριζε τη Χούντα ήταν μια έντονη και εθνικιστική προγονοπληξία, ηθικολογικά και αντιεπιστημονικά κηρύγματα, λογοκρισία στις τέχνες και στα γράμματα. Όλα αυτά συνοψίζονταν κυρίως στο σύνθημα της Χούντας το «Ελλάς, Ελλήνων Χριστιανών». Όσο για το οικονομικό θαύμα της Χούντας, μόνο θαύμα δεν μπορεί να χαρακτηρίζεται η αφαίμαξη των κρατικών ταμείων σε σκάνδαλα και μίζες αλλά και σε εθνικιστικά, κιτς πανηγύρια που έστηναν οι Συνταγματάρχες εις βάρος του ελληνικού λαού.
Το δολοφονικό έργο της χούντας ξεκινά άμεσα από την πρώτη μέρα. Σε συγκέντρωση διαμαρτυρίας που γίνεται στην Αθήνα, έχουμε τα πρώτα θύματα της δικτατορίας από πυροβολισμούς, η 24χρονη Μαρία Καλαβρού κι ο 15χρονος Βασίλης Πεσλής. Από τις πιο δυναμικές ενέργειες αντίστασης πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου τον Νοέμβρη του 1973, ήταν η απόπειρα δολοφονίας του Παπαδόπουλου με βόμβα από τον Αλέκο Παναγούλη τον Αύγουστο του 1968 και η απόπειρα ανατίναξης της αμερικανικής πρεσβείας τον Σεπτέμβριο του 1970, που καταλήγει στον θάνατο του Κύπριου Γιώργου Τσικουρή και της Ιταλίδας Μαρία-Έλενα Αντζελόνι.
Όσοι, σήμερα, εξακολουθούν να λιγουρεύονται ένταξη στο ΝΑΤΟ και περαιτέρω υποθήκευση της ανεξαρτησίας της χώρας μας είναι καλά να ανατρέξουν στην περίοδο αυτή. Οι χουντικοί, όπως και οι ΕΟΚΑβητατζήδες στην Κύπρο είχαν όνομα, διεύθυνση και ταυτότητα. Δεν ξενοιάζουμε με μια αναφορά σε χούντα, όπως στην Κύπρο με μια αναφορά σε πραξικόπημα γενικά και αόριστα. Ήταν ακροδεξιοί, υποτελείς σε ξένα συμφέροντα και με οργανικές σχέσεις με τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ στο εξωτερικό και με μέρος του μεγάλου κεφαλαίου και των κρατικών μηχανισμών στο εσωτερικό. Η ΝΑΤΟδουλεία και ο αντικομμουνισμός τους οδήγησαν σε έξαρση της κρίσης στα ελληνοτουρκικά, σε συνεχείς παρεμβάσεις στα εσωτερικά ζητήματα της Κυπριακής Δημοκρατίας με αποκορύφωμα το πραξικόπημα τον Ιούλιο του 1974 που έδωσε την ευκαιρία στον Τουρκικό Αττίλα να ολοκληρώσει πέντε μέρες αργότερα το δίδυμο έγκλημα εναντίον της Κύπρου.
Η Χούντα των Συνταγματαρχών αποτελεί μια από τις πιο μαύρες σελίδες στην σύγχρονη ιστορία της Ελλάδας και όσο και να προσπαθούν οι σύγχρονοι απόγονοι και νοσταλγοί τους να παραγράψουν την ιστορία, η λαϊκή πάλη και η λαϊκή μνήμη δεν θα το επιτρέψουν αυτό δεύτερη φορά.
Σαν σήμερα στις 29 Ιουλίου 1962, ο γνωστός φασίστας Oswald Mosley (ιδρυτής της Βρετανικής Φασιστικής Ένωσης το 1932) προσπάθησε να πορευθεί μέσα στους δρόμους του Μάντσεστερ, γνωστής εργατούπολης. Η προσπάθεια του αυτή κατέληξε άδοξα, αφού ένα πλήθος πέραν των 5000 αντιφασιστών μπλόκαραν την πορεία αυτού και των υποστηρικτών του, του επιτέθηκαν και τον έριξαν στο έδαφος. Για να γλυτώσει, φυγαδεύτηκε από 250 περίπου αστυνομικούς, οι οποίοι, όμως, δεν κατάφεραν να αποτρέψουν το πλήθος από το να τους εκσφενδονίσει ντομάτες, αυγά, κέρματα και πέτρες.
Στη συνέχεια προσπάθησε να εκφωνήσει ομιλία στους υποστηρικτές του, αλλά το αντιφασιστικό πλήθος ανάγκασε τόσο τον ίδιο όσο και την αστυνομία να ακυρώσουν την εκδήλωση μόλις 7 λεπτά μετά την επίσημη έναρξη της. Ακολούθησαν συγκρούσεις μεταξύ ντόπιων αντιφασιστών και μελανοχίτωνων του Mosley με αποτέλεσμα να συλληφθούν 47 άτομα. Όπως συνήθως συμβαίνει σε τέτοιες περιπτώσεις, και που μας υπενθυμίζει συνεχώς την ταξική φύση του αστικού κράτους, οι περισσότεροι συλληφθέντες ήταν αντιφασίστες
Σαν σήμερα, με την τουρκική εισβολή το 1974, ολοκληρώνεται το δίδυμο νατοϊκό έγκλημα που ξεκίνησε με το φασιστικό πραξικόπημα της ελληνικής χούντας και της ΕΟΚΑ Β.
48 χρόνια από τότε που η Κύπρος και ο λαός της μαυροφόρεσαν. Νεκροί, αγνοούμενοι, τραυματίες, προσφυγιά.
48 χρόνια μετά, ζούμε ακόμα τις συνέπειες της συνεχιζόμενης κατοχής, της διχοτόμησης και του βίαιου διαχωρισμού των δύο κοινοτήτων, Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων. Η κατοχική σημαία στον Πενταδάκτυλο μας τα θυμίζει όλα καθημερινά…
Η ιστορική εμπειρία δείχνει πως η τραγωδία της Κύπρου και του λαού μας, πέρα από την άμεση εμπλοκή των δυτικών ιμπεριαλιστών και των νατοϊκών κύκλων, έχουν επίσης τη σφραγίδα του τουρκικού και του ελληνικού εθνικισμού, αλλά και των νοσταλγών της χούντας. Γι’ αυτό και ο μεγαλύτερος εχθρός των εθνικιστών που έδρασαν ως όργανα των ιμπεριαλιστικών μεθοδεύσεων, ήταν η Αριστερά και οι αγωνιστές του λαϊκού κινήματος που πάλευαν για ελευθερία, ανεξαρτησία και κοινωνικά δικαιώματα.
Η ιστορία και τα επίσημα έγγραφα ακόμα και των δικών τους υπηρεσιών, καταδεικνύουν, επίσης, τις ΗΠΑ-Βρετανία-ΝΑΤΟ ως συνένοχους στον σχεδιασμό και εκτέλεση της τουρκικής εισβολής, ενώ με τη σημερινή τους πολιτική, επί της ουσίας, απαλλάσσουν την Τουρκία από τις ευθύνες της, επιτρέπουν τη διαιώνιση της παραμονής της στην Κύπρο και επιδιώκουν την εσαεί παραμονή των βρετανικών βάσεων που καταπατούν το 5% του κυπριακού εδάφους.
Σήμερα είμαστε ακόμα μια φορά μπροστά σε αδιέξοδο σε ότι αφορά στις συνομιλίες με κύρια ευθύνη της Τουρκίας και των δυτικών της συμμάχων. Η επίλυση του κυπριακού όμως δεν εξαρτάται μόνο από τις συνομιλίες και ότι εκεί συζητείται, τα οποία βέβαια έχουν σημασία ως προς το περιεχόμενο της λύσης. Εξίσου, αν όχι και πιο σημαντικό, είναι η μαζική εμπλοκή του λαϊκού παράγοντα. Η ανάπτυξη κοινών αγώνων Ε/Κ και Τ/Κ. Η αντικατοχική πάλη για να έχει προοπτική και αποτελεσματικότητα, πρέπει να είναι κοινή με τους Τουρκοκύπριους που στην άλλη πλευρά του οδοφράγματος δίνουν την δική τους μάχη, ενάντια στο κατοχικό καθεστώς, τον εθνικισμό και την διχοτόμηση. Για να δημιουργηθεί έτσι ένα δικοινοτικό στη μορφή και ταξικό στη βάση, παλλαϊκό κίνημα που να παλέψει τόσο για την επανένωση της Κύπρου, όσο και για μια άλλη κοινωνία.
Βασικά στοιχεία του κοινού αντικατοχικού αγώνα πρέπει να είναι ο αγώνας για μια Κύπρο ελεύθερη, ανεξάρτητη, απαλλαγμένη από ξένους στρατούς, βάσεις και «εγγυήτριες δυνάμεις». Αυτή η στοχοθεσία προϋποθέτει την ρήξη και σύγκρουση με τις αντιλήψεις καθεστωτικών πολιτικών δυνάμεων που πασχίζουν να μας πείσουν, πως η συμμετοχή σε ιμπεριαλιστικές συμμαχίες όπως το ΝΑΤΟ, θα μπορούσαν να μας φέρουν δήθεν σε ευνοϊκότερη θέση για την επίλυση του Κυπριακού.
Καλούμε τον κόσμο να συμμετάσχει στην εκδήλωση που διοργανώνει το Πολιτιστικό Ίδρυμα 1948 με αφορμή τις επετείους για το δίδυμο έγκλημα του πραξικοπήματος και της εισβολής, αύριο Πέμπτη 21 Ιουλίου, η ώρα 19:00 στο Αμφιθέατρο Newton του Πανεπιστημίου Λευκωσίας, με θέμα Το μαύρο καλοκαίρι του 1974: Η Κύπρος στη μέγγενη του ιμπεριαλισμού και του σοβινισμού.
Αντί άλλων ανακοινώσεων για την σημερινή 48η επέτειο του εγκληματικού/προδοτικού πραξικοπήματος της χούντας των Αθηνών και της ΕΟΚΑ Β’, υπό την υψηλή εποπτεία των γνωστών αμερικανονατοικών κύκλων, το Πολιτιστικό Ίδρυμα 1948 συνεχίζει την πρωτοβουλία που ξεκίνησε πριν 6 περίπου μήνες.
Στην 48η επέτειο θανάτου του Γ. Γρίβα, στις 27 Ιανουαρίου 2022, είχαμε αναγγείλει πρωτοβουλία για μετονομασία των οδών που φέρουν το όνομα του σε ολόκληρη την Κύπρο. Είχαμε πραγματοποιήσει και εκστρατεία συλλογής υπογραφών ως ένα πρώτο βήμα.
Τώρα, η πρωτοβουλία αυτή παίρνει ένα πιο επίσημο και θεσμικό δρόμο. Χτες, αποστείλαμε ανοικτή επιστολή προς όλους τους Δήμους της ελεύθερης Κύπρου και στα κοινοβουλευτικά κόμματα πλην ΕΛΑΜ, και ζητούμε να μετονομάσουν τις οδούς και λεωφόρους που φέρουν το όνομα του, σε οδούς: «Δημοκρατίας», «Αντίστασης», «Δημοκρατικής Αντίστασης», «Πολυτεχνείου», «Κερύνειας», «Αμμοχώστου».
Θεωρούμε την πρωτοβουλία αυτή μια έμπρακτη δικαίωση των αγώνων όλων όσων έπεσαν υπερασπιζόμενοι την πατρίδα και τη δημοκρατία.
Καλούμε όλους τους δημοκρατικούς και προοδευτικούς ανθρώπους της Κύπρου να συμμετάσχουν στην προσπάθεια αυτή για μετονομασία των οδών που φέρουν το όνομα του Γρίβα.
Στις 19 Ιουλίου 2021 το Πολιτιστικό Ίδρυμα 1948 πραγματοποίησε εκδήλωση μνήμης και τιμής στο μνημείο πεσόντων αντιστασιακών στον Άγιο Νικόλαο στην Λεμεσό.
Χαιρετισμό απεύθυνε ο Γιάννος Κατσουρίδης. Ομιλητές ήταν η Μαρίνα Αρμεύτη, εκπαιδευτικός και θυγατέρα δολοφονηθέντα από την ΕΟΚΑ Β’ και ο Πολύδωρος Πολυδώρου, στρατιώτης του 361 ΤΠ τραυματίας κι αιχμάλωτος πολέμου 1974.
Πιο κάτω παρατίθεται το κείμενο του Γιάννου Κατσουρίδη και της Μαρίνας Αρμεύτη.
Δεν μας τους έφερε η θάλασσα της Κερύνειας
Με αυτά τα λόγια ο ποιητής Κώστας Μόντης αποτύπωσε την τραγωδία της Κύπρου τον μαύρο εκείνο Ιούλη του 1974 αδυνατώντας να πιστέψει ότι η πανέμορφη θάλασσα της Κερύνειας ξέρασε εκείνη την μέρα φωτιά και θάνατο. Και έχει δίκιο να είναι δύσπιστος ο ποιητής. Διότι δεν αποφάσισαν μια καλή πρωία οι Αττίλες να πλευρίσουν τις καταγάλανες ακρογιαλιές και να αποβιβάσουν τις ορδές τους. Μόνο αφελείς και συνειδητά παραπληροφορούντες, προσπαθώντας να αποσείσουν τις δικές τους ευθύνες ακολουθούν αυτή την οδό.
Το πραξικόπημα και η εισβολή του μαύρου εκείνου Ιούλη μόνο απρόσμενη δεν ήταν. Το πραξικόπημα και η εισβολή, (οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος όπως λέγαμε κάποτε) σχεδιάστηκαν υπερατλαντικά και εκτελέστηκαν από την Τουρκία, την ελλαδική χούντα, αλλά και τους εντός Κύπρου επίορκους και προδότες. Έστω και αν σήμερα μέσω λήθης και παραχάραξης αυτά αμφισβητούνται.
Το ζήτημα των ευθυνών για το δίδυμο έγκλημα κατά της Κύπρου, για την μεγάλη μάζα του κυπριακού λαού, είχε λυθεί από την ίδια στιγμή που αυτό εκτελείτο. Η λαϊκή σοφία αλάθητη και αδέκαστη έβγαλε την δική της ετυμηγορία και δεν χρειάστηκε ποτέ δικαστήρια, εφετεία και ιστορικούς του μέλλοντος. Ο λαός μας από τότε βροντοφώναξε και δαχτυλόδειξε τους ενόχους της προδοσίας και της καταστροφής.
ΕΟΚΑ Β’ δολοφόνοι!
Δώστε την χούντα στο λαό!
Κίσινγκερ (και στο πρόσωπο του ο αμερικάνικος και νατοϊκός ιμπεριαλισμός), καταζητούμενος για φόνο εκ προμελέτης ενός ολόκληρου λαού!
Έξω ο Αττίλας από την Κύπρο!
Άμεσα, υπεύθυνα και ανεπηρέαστα ο λαός έκρινε, δίκασε και καταδίκασε στη συνείδηση του τους ενόχους. Ούτε φάκελοι χρειάστηκαν, ούτε δίκες, ούτε λεπτομέρειες, ούτε ιστορικοί του μέλλοντος. Το ντοκουμέντα, βέβαια, απέδειξαν έκτοτε και κατηγορηματικά την ορθότητα, της άμεσης λαϊκής σοφίας. Όπως δεν χρειάστηκαν πολλά λόγια και υπολογισμοί για να ορθώσουν το ανάστημα τους, ήρωες συμπατριώτες μας που έδωσαν το πολυτιμότερο αγαθό για τον άνθρωπο, την ίδια τους τη ζωή, για τον λαό και την πατρίδα.
Ήρωες που τα παιδιά τους δεν πρόλαβαν να τους γνωρίσουν.
Ήρωες που μνημονεύουμε καθεχρονικά και που αρκετούς εξ’ αυτών ακόμα δεν γνωρίζουμε την τύχη τους 47 χρόνια μετά.
Ήρωες, που απάντησαν αμέσως παρόν στο κάλεσμα της πατρίδας, πολέμησαν, αιχμαλωτίστηκαν και στιγματίστηκαν εφ’ όρου ζωής από τις μνήμες των βιωμάτων.
Οι στιγμές των μεγάλων επιλογών και η ποιότητα των ανθρώπων
Στη ζωή μας, οι στιγμές που αναλογούν στον καθένα μας να κάνει τις μεγάλες επιλογές είναι πολύ λίγες. Ιδιαίτερα όταν αυτές οι επιλογές αφορούν σε συνειδητές αποφάσεις με το διακύβευμα να είναι το πολυτιμότερο και συγκλονιστικότερο αγαθό: η ίδια η ζωή. Οι πεσόντες στο πραξικόπημα και την εισβολή έδωσαν συνειδητά τη ζωή τους στον αγώνα για ιδανικά και αξίες που οι ίδιοι έκριναν και κατέταξαν παραπάνω από την ίδια τη ζωή: για ελευθερία, για δημοκρατία, για την γλυκιά πατρίδα Κύπρο, το χρυσοπράσινο φύλλο ριγμένο στο πέλαγο.
Η πράξη τους αυτή καταδεικνύει το μεγαλείο της ψυχής του ενσυνείδητου ανθρώπου, του ενσυνείδητου αγωνιστή και πατριώτη. Σε ένα περιβάλλον, προδοσίας και ανοργανωσιάς, με τους πρωταίτιους να κρύβονται, θα μπορούσαν να μείνουν και αυτοί πίσω. Δεν θα ταίριαζε όμως με τον χαρακτήρα τους. Οι νεκροί του πραξικοπήματος και της εισβολής, παιδιά του κυπριακού λαού, παιδιά της μάνας Κύπρου, έτρεξαν άμεσα να σώσουν το οτιδήποτε σωζόταν. Πολέμησαν σε ένα αγώνα άνισο και προδομένο. Στημένο από έξω και προδομένο από μέσα.
Δεν μπορώ καν να προσποιηθώ ότι γνωρίζω τι σημαίνει για μια μάνα και ένα πατέρα να έχουν θάψει παιδί. Δεν μπορώ καν να προσποιηθώ ότι μπορώ να μπω στη θέση της μάνας και του πατέρα που έφυγαν από τη ζωή χωρίς να ξέρουν την τύχη του παιδιού τους. Στη θέση του παιδιού που μεγάλωσε χωρίς τον γονιό του, ή που δεν τον γνώρισε ποτέ. Ούτε στη θέση του αδελφού και της αδελφής μπορώ να μπω. Μπορώ μόνο να μετρήσω τον πόνο τους και να σεβαστώ.
Η μοίρα των νεκρών της μάνας Κύπρου, στην μεγάλη πλειοψηφία τους νέων, ήταν τραγικά συγκλονιστική: πριν προλάβουν να γνωρίσουν τη ζωή και τις χαρές της, την θυσίασαν. Σε μικρογραφία είναι η μοίρα της Κύπρου.
Μπορούν να κλείσουν οι πληγές;
Λένε ότι ο χρόνος κλείνει πληγές, ότι μαλακώνει τον πόνο. Είναι όμως πληγές που μένουν ανοιχτές και αιμορραγούν για χρόνια. Μια τέτοια πληγή προκλήθηκε από το πραξικόπημα και την εισβολή. Και έχει όνομα. Ονομάζεται ΚΑΤΟΧΗ. Και θα επουλωθεί μόνο όταν το κυπριακό λυθεί με τρόπο που θα ικανοποιεί τον κυπριακό λαό στο σύνολο του, Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους και όχι τους Νατοϊκούς δήθεν φίλους και συμμάχους και τις εγγυήτριες δυνάμεις. Αλήθεια, τόσο εύκολα ξεχάσαμε το ΝΑΤΟ – CIA – ΠΡΟΔΟΣΙΑ ώστε ορισμένοι να ζητούν νατοϊκές εγγυήσεις σε μια πιθανή λύση;
Ο αγώνας του κυπριακού λαού στο σύνολο του (Εκ και Τκ) ήταν και είναι δισυπόστατος: αντιιμπεριαλιστικός/αντικατοχικός αφενός και αντιεθνικιστικός αφετέρου. Όποιος το εγκλωβίζει/περιορίζει στο ένα πλαίσιο δεν προσφέρει καλή υπηρεσία. Η κατοχή είναι κατοχή. Το να αποφεύγεις να την ονοματίζεις δεν είναι κάτι προοδευτικό. Αν η κατοχή δεν είναι κατοχή και αν τα κατεχόμενα είναι ένας απλός γεωγραφικός προσδιορισμός, τότε και το πραξικόπημα είναι εμφύλιος σπαραγμός ή άφρων και όχι προδοτικό; Διότι δεν μπορεί να είναι επιχείρημα το αν η αναφορά σε κατοχή ενοχλεί ορισμένους. Το θέμα είναι αν απεικονίζει την πραγματικότητα.
Η μαχαιριά του δίδυμου εγκλήματος έντυσε στα μαύρα τον κυπριακό λαό και άφησε αιμάσσουσες τις πληγές στο σώμα της πατρίδας μας και στις καρδιές του λαού μας. Πληγές, που αρμυρίζονται κάθε φορά που ερχόμαστε προσκυνητές στη θυσία των ηρώων μας ανήμερα των μαύρων επετείων. Πληγές που έχουμε το χρέος να κλείσουμε.
Η ενότητα ως συστατικό αγώνα για απαλλαγή από την κατοχή και επανένωση
Στον αγώνα για απαλλαγή από τα τετελεσμένα της εισβολής απαιτείται συλλογικότητα, ομοψυχία και ενότητα. Τα έχουμε ακούσει πολλές φορές αυτά τα λόγια και είναι όντως απαραίτητα συστατικά του αντικατοχικού αγώνα. Οι λέξεις, όμως, πολλές φορές σημαίνουν διαφορετικά πράγματα για τον καθένα. Αποκτούν νόημα αναλόγως ποιος και με ποια σκοπιμότητα τις χρησιμοποιεί.
Η ενότητα για παράδειγμα. Μια λέξη, μια έννοια, που δεν είναι φιλολογική και αφηρημένη ειδικά στο πλαίσιο του αγώνα για απαλλαγή από την κατοχή και επανένωση. Η ενότητα για να είναι στέρεη πρέπει να οικοδομηθεί στη βάση της γνώσης της ιστορικής αλήθειας και του σεβασμού της. Της μεταμέλειας και της συγγνώμης. Οτιδήποτε άλλο θα είναι εφήμερο και χωρίς διάρκεια. Διότι σε τελική ανάλυση η μόνη που δεν ευθύνεται για την κάθοδο του Αττίλα, τους σκοτωμούς, την κατοχή και την προσφυγιά, είναι η θάλασσα της Κερύνειας.
Η ιστορία αυτού του τόπου είναι γραμμένη με αίμα.
Δόξα και τιμή σε όλους όσοι πότισαν με το αίμα τους το δέντρο της κυπριακής ελευθερίας.
Δόξα και τιμή στους ήρωες της αντίστασης στο προδοτικό πραξικόπημα και στην τουρκική εισβολή.
Αιώνια ας είναι η μνήμη όσων έχασαν τη ζωή τους κατά το πραξικόπημα και την τουρκική εισβολή του 1974.
Αιώνια και τιμημένη.
Γιάννος Κατσουρίδης
Να αντιστεκόμαστε στη λήθη και το φασισμό
Παρόλο που σκόπευα να ξεκινήσω αλλιώς αυτή μου την παρέμβαση, άλλαξα γνώμη. Πρέπει να σας εξηγήσω απλά γιατί γράφω εδώ. Γράφω εδώ γιατί έχω να επιτελέσω ένα χρέος. Το καλύτερο μνημόσυνο στους νεκρούς μας είναι να τους θυμόμαστε και αντιστεκόμενοι στη λήθη να αντιστεκόμαστε στην παραχάραξη της ιστορίας, να αντιστεκόμαστε στον φασισμό.
Εδώ διαβάζουν νεαρά παιδιά που διψούν για γνώση. Σε εσάς απευθύνομαι, γιατί την ιστορία αυτών των ηρώων δεν σας την είπαν στα σχολεία. Άλλους τους βολεύει και άλλοι έχουν την φωλιά τους λερωμένη. Έτσι συνήθως προσπερνούν όλοι με ταχύτητα το πραξικόπημα. Η τουρκική εισβολή όμως δεν έγινε ως κεραυνός αν αιθρία.
47 χρόνια πέρασαν και ακόμα δεν λέμε την αλήθεια στα παιδιά.
Παρόλο που κάθε φορά που ξεστομίζω τις λέξεις η καρδιά μου σπαράζει, θα σας πω. Έχω χρέος να σας πω!
Η ΕΟΚΑ Β΄ ήταν μια τρομοκρατική οργάνωση. Την ίδρυσε ο Γρίβας το 1971. Από τότε ξεκίνησαν οι κλοπές όπλων από στρατόπεδα, οι ανατινάξεις αστυνομικών σταθμών, οι απόπειρες δολοφονίας του Μακαρίου. Από το 1972 άρχισαν οι δολοφονίες αθώων πολιτών για τα πιστεύω τους, για την υποστήριξη τους στον νόμιμα εκλελεγμένο πρόεδρό μας Αρχιεπίσκοπο Μακάριο. Το αποκορύφωμα της προδοτικής δράσης τους ήταν η διενέργεια του πραξικοπήματος με την Χούντα των Αθηνών που έλεγχε τις δυνάμεις του στρατού. 67 δολοφονίες αθώων πολιτών μετρά η δράση των ΕΟΚΑΒητατζήδων. Γίνονταν συνήθως νύχτα, με κουκούλες και σκότωναν όποιον βάφτιζαν προδότη.
Προδότες έλεγαν όσους αντιτάσσονταν στο αίτημα της Ένωσης, προδότες έλεγαν όσους είχαν το μυαλό και το θάρρος να αποκαλύπτουν πως το αίτημα της Ένωσης ήταν απλά ένα εύηχο σύνθημα ενώ ταυτόχρονα σήμαινε τη διχοτόμηση της Κύπρου, αφού μετά το 1960 είχαμε δικό μας Ανεξάρτητο κράτος.
Το πραξικόπημα ομολογουμένως άνοιξε την κερκόπορτα στην Τουρκία να εισβάλει. Πολλοί το προέβλεπαν. Γι’ αυτό και αγωνίστηκαν μαζί με τον πρόεδρο Μακάριο για να παραμείνει η Κύπρος αφοσιωμένη στην δημοκρατική τάξη και νομιμότητα. Ήταν ο μόνος δρόμος για να κρατήσουμε την Κύπρο ενωμένη και να μην γίνει η τουρκική εισβολή.
Ναι οι δολοφόνοι ήταν πολίτες αυτού του τόπου. Κάποιοι ζουν, κάποιοι έχουν πεθάνει. Κρυμμένοι πίσω από τον κλάδο ελαίας του Μακαρίου νομίζουν πως τα εγκλήματά τους παραγράφηκαν. Κάποιοι μέχρι σήμερα παραμένουν αμετανόητοι. Δίκες δεν έγιναν. Στοιχεία καταστράφηκαν. Η Τουρκική εισβολή βόλεψε έτσι ώστε να έχουν προτεραιότητα οι χιλιάδες πρόσφυγες και νεκροί της εισβολής. Όταν οι μανάδες μας διεκδικούσαν δίκες για τους δικούς μας νεκρούς τις χλεύαζαν λέγοντάς τους «Και τους χιλιάδες της εισβολής ποιος θα τους δικαιώσει».
Έτσι πέρασαν 47 ολόκληρα χρόνια αποσιώπησης των εγκλήμάτων.
Εμείς όμως θα συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε κατά του φασισμού.
Εμείς θα συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε ενάντια στην παραχάραξη της ιστορίας.
Εμείς διεκδικούμε την αλήθεια: ποιος, που πότε, γιατί;
Μόνο η ιστορική αυτογνωσία θα συμβάλλει σε μια ουσιαστική συμφιλίωση. Με μισόλογα δεν διδάσκουμε ιστορία. Με μισόλογα δεν διατηρούμε την μνήμη. Με μισόλογα είμαστε καταδικασμένοι να ξαναπάθουμε τα ίδια.
Έχουμε ανάγκη να καλλιεργήσουμε μια διαφορετική κουλτούρα στο σχολείο και το εκπαιδευτικό μας σύστημα. Το χρωστάμε στα παιδιά μας. Θέλουμε να έχουν γνώση και αντίληψη της εξέλιξης της νεότερης ιστορίας μας. Να μπορούν να κρίνουν και να μην παρασύρονται από τα συνθήματα του κάθε λαοπλάνου. Αυτή είναι η ευθύνη μας. Να γνωρίζουμε το παρελθόν. Να ξέρουμε πώς θα βαδίσουμε στο μέλλον. Με μια Κύπρο της ελευθερίας, της ειρήνης και της δημιουργίας!
Λοιπόν, να λέτε όχι στον φανατισμό. Όχι στο τυφλό μίσος. Να διεκδικείτε τις αξίες σας και να μην κάνετε βήμα πίσω όταν πρόκειται για το κοινό καλό και το συμφέρον των πολλών. Τον όμορφο αγώνα της δημοκρατίας θα τον συνεχίσετε εσείς.
Μαρίνα Αρμεύτη
Οπτικο-ακουστική παραγωγή της κεντρικής επιτροπής του ΚΚΕ με αφορμή τα 200 χρόνια από την επανάσταση του 1821
Σε αυτά τα σύντομα επεισόδια, το υλικό ξεδιπλώνει την ιστορία ξεσκεπάζοντας μύθους και ηρωποιήσεις αλλά αναγνωρίζοντας το μεγαλειώδες ιστορικό γεγονός, ενώ παράλληλα αντλεί ιστορικά μαθήματα για τους αγώνες του μέλλοντος.
Η σειρά των 6 επεισοδίων δίνει στο θεατή την ευκαιρία να παρακολουθήσει την εξέλιξη των γεγονότων που προηγήθηκαν, που οδήγησαν στην επανάσταση και τελικά στη συγκρότηση του ελληνικού αστικού κράτους. Μπορεί επίσης να παρακολουθήσει τις ηρωικές μάχες των πρωταγωνιστών, τις “εμφύλιες” συγκρούσεις, αλλά και να δει μέσα σε ποιες τοπικές και διεθνείς οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες, αυτές οι ιστορικές στιγμές εκδηλώθηκαν. Μέσα από τη σειρά επιχειρείται η αναζήτηση της ιστορικής αλήθειας -σε αντιδιαστολή με το σύνολο των εκδοχών της αστικής ιστοριογραφίας- αλλά και η προσπάθεια εξαγωγής χρήσιμων ιστορικών συμπερασμάτων από την Επανάσταση του 1821.
Επεισόδιο 1ο: «Η Επανάσταση, ατμομηχανή της Ιστορίας»
2ο επεισόδιο: «Στην αυγή της νέας εποχής»
3ο επεισόδιο: «Η πρωτοπορία του αγώνα»
4ο επεισόδιο «Και ποιοι θέλετε να αρματωθούν, αν όχι εμείς;»
5ο επεισόδιο: «“Εμφύλιοι” πόλεμοι. Η επανάσταση μέσα στην επανάσταση»
6ο επεισόδιο: «Η επανάσταση διδάσκει»
Σκηνοθεσία Κώστας Σταματόπουλος
Διεύθυνση Φωτογραφίας – Μοντάζ Σέργιος Κολισίκας
Έρευνα – Επιμέλεια Τμήμα Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ
Παρουσίαση Θέμης Πάνου, Αφροδίτη Βραχοπούλου
Κάμερα Ηλίας Διαμαντάκος, Άκης Βαλεργάκης
Υπεύθυνη Παραγωγής Παυλίνα Αγαλιανού
Σύνθεση πρωτότυπης μουσικής Εύα Φάμπα
Ηχογράφηση Μουσικής Βαγγέλης Φάμπας (στούντιο MassiveProductions)
Έπαιξαν οι μουσικοί
Εύα Φάμπα: Κλασσική κιθάρα
Δημήτρης Κουφαλάκος: Φαγκότο
Φώτης Κόλλιας: Κρουστά
Αφήγηση Σπύρος Κοντορίζος
Ηχογράφηση Σπικάζ Σωτήρης Γκέκας
Motion graphics Γιάννης Κλεφτογιάννης
Εναέριες λήψεις Τηλέμαχος Τσουραμάνης Ορέστης Μπορμπότης
Συμμετείχαν
Χρήστος Μπαλωμένος Μέλος της Ιδεολογικής Επιτροπής της ΚΕ του ΚΚΕ Οικονομολόγος
Αποστόλης Χαρίσης Μέλος της Ιδεολογικής Επιτροπής της ΚΕ του ΚΚΕ Διδάκτωρ Κοινωνιολογίας
Aκούστηκαν τα μουσικά θέματα
Eισαγωγή από “Ένα παλικάρι 20 χρονών” (παραδοσιακό)
Bela Bartok – Out of Doors, Sz. 81
“La Marseillaise”
Solo Cello Passion – Doug Maxwell
The post 1821 – 200 χρόνια από την Ελληνική επανάσταση appeared first on Αγκάρρα.
Σαν σήμερα πριν από 78 χρόνια το ΑΚΕΛ πήρε μια ιστορική απόφαση, καλώντας τα μέλη του να συστρατευτούν στον ένοπλο αγώνα κατά του χιτλεροφασισμού.Ήταν μια απόφαση με τεράστια πολιτική σημασία καθώς έστελνε μήνυμα προς ολόκληρο τον κυπριακό λαό για ενωτική αντιφασιστική δράση και έμπρακτη διεθνιστική αλληλεγγύη προς τους λαούς που υπέφεραν από την επέλαση των ναζιστών και ιδιαίτερα στον δοκιμαζόμενο ελληνικό λαό που αγωνιζόταν ενάντια στην ναζιστική κατοχή. Επίσης, συνέδεε τον αντιιμπεριαλιστικό-αντιφασιστικό αγώνα για απελευθέρωση από τον ναζισμό, με την πάλη για αυτοδιάθεση της Κύπρου και απαλλαγή από την αγγλική αποικιοκρατία.Ο νικηφόρος αγώνας των λαών και η συντριβή του ναζισμού-φασισμού στον Β’ παγκόσμιο πόλεμο, έδωσε τεράστια ώθηση στον κυπριακό λαό για να εντείνει τον δικό του αγώνα για απελευθέρωση από τον αγγλικό αποικιακό ζυγό.
Η απόφαση του ΑΚΕΛ για μαζική κατάταξη, οι εμπειρίες χιλιάδων κυπρίων εθελοντών και από τις δύο κοινότητες στα πολεμικά μέτωπα και οι θυσίες στα πεδία των μαχών, ήταν μια συνειδητή πολιτική ενέργεια για να διεκδικήσει και η Κύπρος την ελευθερία της.
Μετά τον πόλεμο, η Αριστερά, πρωτοστάτησε στο κίνημα αποστράτευσης ενάντια στα σχέδια των Άγγλων να στείλουν τους Κύπριους εθελοντές σε πολεμικές εκστρατείες, εντός της βρετανικής αυτοκρατορίας, για καταστολή απελευθερωτικών και αντιαποικιακών κινημάτων άλλων λαών. Σε μια τέτοια διαδήλωση, έπεσε νεκρός ο Τάσος Κυθραιώτης από πυρά Βρετανού αξιωματικού, στις 8 Οκτωβρίου 1945.
Η ιστορική μνήμη είναι ιδιαίτερα σημαντική για μας κι αυτοί οι ένδοξοι αγώνες αποτελούν πηγή έμπνευσης και διδαγμάτων, αλλά και μια υπενθύμιση ότι ο αγώνας σήμερα ενάντια στην κατοχή και τη διχοτόμηση, ενάντια στον ιμπεριαλισμό και το φασισμό, ενάντια στον εθνικισμό, είναι αναγκαίος όσο ποτέ άλλοτε.
Το 1948 στην Κύπρο είναι χρονιά ορόσημο που άλλαξε τον ρου της ιστορίας στον κυπριακό αθλητισμό, μα και γενικότερα στο κοινωνικό-πολιτικό γίγνεσθαι. Η ίδρυση των λαϊκών προοδευτικών σωματείων και ειδικότερα της ΟΜΟΝΟΙΑΣ σαν σήμερα 4 Ιουνίου του 1948, δεν προέκυψε ξαφνικά ως απότοκο των επιδράσεων του εμφυλίου πολέμου στην Ελλάδα, όπως παρουσιάζεται συχνά στην κυρίαρχη ιστοριογραφία.
Ήταν αποτέλεσμα της ιδεολογικής και ταξικής σύγκρουσης που έφτασε στο απόγειο της εκείνη την χρονιά, μέσα από τις έντονες κοινωνικές διεργασίες που βρίσκονταν σε εξέλιξη από τις αρχές της δεκαετίας του 1940. Δεν ήταν τυχαίο ότι το 1948 είχαμε την κορύφωση της ταξικής πάλης, καθώς είναι η χρονιά με τους μεγαλύτερους εργατικούς αγώνες, τις πιο μαζικές και μαχητικές απεργίες στις οποίες συμμετέχουν εργαζόμενοι κι από τις δύο κοινότητες, Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι. Ειδικότερα οι απεργίες των μεταλλωρύχων ξεκίνησαν στις 13 Γενάρη 1948 και κράτησαν πάνω από τέσσερις μήνες, συνολικά 125 μέρες! Συμμετείχαν δύο χιλιάδες μεταλλεργάτες, εκ των οποίων οι 700 ήταν Τουρκοκύπριοι.
Ενωμένη η κυπριακή εργατική τάξη υπό την ηγεσία της αριστεράς, πάλεψε απέναντι στους αποικιοκράτες , την ξένη και ντόπια εργοδοσία, αλλά και τους απεργοσπάστες που ενισχύονταν από την ακροδεξιά και την εκκλησία. Τότε γίνονταν καθημερινά συλλήψεις, δίκες και φυλακίσεις απεργών, μέσα σε πρωτόγνωρες συνθήκες καταστολής, όπου η αστυνομία πυροβολούσε απεργούς μεταλλωρύχους στις κινητοποιήσεις. Ταυτόχρονα, ένα τεράστιο κίνημα αλληλεγγύης και κινητοποίησης αναπτύχθηκε σε παγκύπρια κλίμακα.
Συνολικά κατά την διάρκεια του 1948 έγιναν 3 μεγάλες απεργίες: Των μεταλλωρύχων, των αμιαντωρύχων και των οικοδόμων. Συμμετείχαν 4.330 εργάτες και κράτησαν 266 μέρες. Απεργίες που απέφεραν σημαντικά κεκτημένα για την εργατική τάξη, αφού ικανοποιήθηκαν τα πιο πολλά αιτήματα των απεργών.
Η ιδεολογική και πολιτική αντιπαράθεση επεκτάθηκε σε κάθε κοινωνικό χώρο, ακόμα και στον χώρο της κατανάλωσης, όταν η δεξιά προσπάθησε μέσω οικονομικού πολέμου να εξοντώσει τους συλλόγους της αριστεράς. Ουσιαστικά, η δεξιά παράταξη προσπαθούσε με κάθε τρόπο να επιβληθεί και να αναχαιτίσει την δυναμική της αριστεράς που κέρδιζε συνεχώς έδαφος ως μια μαζική και μαχητική πολιτική δύναμη που πρωταγωνιστούσε στους κοινωνικούς, ταξικούς και αντιαποικιακούς αγώνες.
Στον χώρο του αθλητισμού, η δεξιά, προσπάθησε να επικρατήσει ολοκληρωτικά, λειτουργώντας αυταρχικά μέσα στους γυμναστικούς συλλόγους όπου ήταν πανίσχυρη. Ήταν και εδώ ένα κοινωνικό πεδίο που ένιωθε σταδιακά να χάνει την ηγεμονία, καθώς οι αθλητικοί-μορφωτικοί σύλλογοι που άρχισαν να ιδρύονται από την δεκαετία του 1930 στις πόλεις, τα προάστια και την ύπαιθρο με πρωτοβουλία του ΚΚΚ και στην συνέχεια του ΑΚΕΛ την δεκαετία του 1940, γίνονταν ιδιαίτερα δραστήριοι και μαζικοί στον χώρο της νεολαίας. Η δημιουργία αυτών των συλλόγων είχε μια ιδιαίτερη σημασία μέσα στο γενικότερο πλαίσιο της αντιπαράθεσης, αφού την ώρα που η δεξιά προσπαθούσε να αποκλείσει την αριστερά από κάθε μηχανισμό εξουσίας, αυτή οικοδομούσε από τα κάτω θεσμούς λαϊκού χαρακτήρα με έμφαση στον τομέα του πολιτισμού ευρύτερα.
Εδώ είναι που προσπάθησε η δεξιά να μεταφέρει το εμφυλιοπολεμικό κλίμα, ιδιαίτερα στον χώρο του αθλητισμού για να επιβάλει την μονοκαθεδρία της. Απαίτησαν από τους αθλητές των Γυμναστικών Συλλόγων να υπογράψουν δημόσια δήλωση «εθνικοφρόνων φρονημάτων», καταδίκης των ανταρτών του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (ΔΣΕ) και αφοσίωσης στο Βασιλιά των Ελλήνων. Στη συνέχεια προχώρησαν σε αποκλεισμούς και διαγραφές όσων δεν συμμορφώνονταν. Είναι μέσα σε αυτές τις συνθήκες που άρχισαν να ιδρύονται προοδευτικά σωματεία από αθλητές που είχαν εκδιωχθεί για τα φρονήματα τους.
Στην περίπτωση του ΑΠΟΕΛ αυτό έγινε με το γνωστό τηλεγράφημα που απέστειλε το διοικητικό του συμβούλιο στον ΣΕΓΑΣ με την ευκαιρία των Πανελλήνιων Αγώνων Στίβου, στο οποίο εύχονταν «όπως τερματισθεί η εθνοκτόνος ανταρσία». Ήταν μια ξεκάθαρη πολιτική τοποθέτηση με έντονο αντικομμουνιστικό χαρακτήρα, που παραβίαζε το καταστατικό του συλλόγου το οποίο απαγόρευε την ανάμιξη του συλλόγου στα πολιτικά. Όταν δικαιολογημένα αθλητές του συλλόγου αντέδρασαν σε αυτή την προκλητική ενέργεια, η διοίκηση ισχυρίστηκε πως έπραξε με βάση το «εθνικό καθήκον» και κάλεσε τους αθλητές σε απολογία και δήλωση αποκήρυξης φρονημάτων. Όσοι αρνήθηκαν να το πράξουν, διαγράφηκαν.
Αυτοί οι αθλητές πρωτοστάτησαν μαζί με άλλους στην συνέχεια στην ίδρυση της ΟΜΟΝΟΙΑΣ που έμελλε να εξελιχθεί στο δημοφιλέστερο και ισχυρότερο ποδοσφαιρικό (κι όχι μόνο) σωματείο στην Κύπρο. Στις 17 του ίδιου μήνα έγινε η καταστατική συνέλευση, κατά την οποία εγκρίθηκε το καταστατικό και δόθηκε το όνομα: «ΑΘΛΗΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΟΜΟΝΟΙΑ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ».
Η ίδρυση αυτών των σωματείων και ιδιαίτερα της ΟΜΟΝΟΙΑΣ με την δυναμική και απήχηση που απέκτησε, ήταν ένας θρίαμβος των δημοκρατικών και προοδευτικών αθλητών ενάντια στον αυταρχισμό, την φίμωση και τον αποκλεισμό που προσπάθησε να επιβάλει το πολιτικό και εκκλησιαστικό κατεστημένο.
Είναι χαρακτηριστικό, ότι μετά την απαγόρευση ένταξης τους στην ΚΟΠ (κυπριακή ομοσπονδία ποδοσφαίρου) και την ίδρυση της ΚΕΠΟ (Κυπριακή Ερασιτεχνική Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία) με τη διοργάνωση για μία πενταετία ανεξάρτητου πρωταθλήματος, οι φίλαθλοι που το παρακολουθούσαν ήταν πολύ περισσότεροι από αυτούς που παρακολουθούσαν αγώνες της ΚΟΠ. Αυτή η μαζικότητα ήταν που ανάγκασε την ΚΟΠ να μπει σε συζητήσεις για την ενοποίηση, κάτι που έγινε τελικά το 1953.
Η ΟΜΟΝΟΙΑ ήταν δημιούργημα των πιο πάνω συνθηκών, γι αυτό αγκαλιάστηκε αμέσως από αυτούς που έδιναν την ζωή τους κυριολεκτικά για ένα μεροκάματο, στα ορυχεία, στις στοές, στα μεταλλεία, αυτούς που πρωταγωνίστησαν στους μεγαλύτερους εργατικούς αγώνες στην κυπριακή ιστορία που έμειναν γνωστοί ως οι απεργίες του 1948.
Γι αυτό η γέννηση της ΟΜΟΝΟΙΑΣ δεν ήταν σπορά της τύχης όπως λέει ο ποιητής, μα τέκνο της Ανάγκης κι ώριμο τέκνο της Οργής. Η ΟΜΟΝΟΙΑ γεννήθηκε από τον ΛΑΟ, για τον ΛΑΟ, ως ένα σωματείο που έσπασε τα δεσμά και προασπίστηκε τις ιδέες του γνήσιου, λαϊκού αθλητισμού. Σε αυτό τον δρόμο που χάραξαν οι πρωτοπόροι αγωνιστές το ένδοξο 1948, συνεχίζουμε σήμερα τον δικό μας αγώνα για λαϊκό αθλητισμό, ένα άλλο ποδόσφαιρο και μια άλλη κοινωνία.
Σήμερα, 9 του Μάη, οι λαοί της Ευρώπης αλλά και όλου το κόσμου γιορτάζουν την Αντιφασιστική Νίκη των Λαών. Γιορτάζουν τη νίκη του ανθρώπου πάνω στο τέρας που γέννησε ο καπιταλισμός και το ανώτατο του στάδιο ο ιμπεριαλισμός: τον φασισμό. Η κόκκινη σημαία ήδη ανέμιζε στο Ράιχσταγκ από τις 30 Απριλίου στοιχειώνοντας τους φασίστες σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης (μέχρι σήμερα), όμως η συνθηκολόγηση της 9ης Μαΐου σηματοδοτούσε τη νίκη των λαών ενάντια στον ναζισμό-φασισμό, με την παράδοση άνευ όρων στον σοβιετικό στρατό. Η εικόνα της κόκκινης σημαίας στο Ράιχσταγκ είναι τόσο εμβληματική, διότι συμβολίζει και την μεγάλη προσφορά της Σοβιετικής Ένωσης σε αυτό το πόλεμο για τη ζωή, ενάντια στον φασιστικό συνασπισμό των δυνάμεων του «Άξονα».
Τη σημασία αυτού του γεγονότος και της καθοριστικής συμβολής της ΕΣΣΔ και των όπου γης κομμουνιστών που αποτέλεσαν τη ραχοκοκαλιά των κινημάτων αντίστασης, είναι που προσπαθεί να σβήσει από τη συνείδηση των λαών η άρχουσα τάξη ανά το παγκόσμιο και ειδικά στον χώρο της Ευρώπης, πρωτοστατούντως της Ε.Ε. Στα πλαίσια της αναθεώρησης της ιστορίας και πατώντας στη λήθη και την απόσταση από τα γεγονότα γίνεται μια συνειδητή προσπάθεια παραχάραξης της ιστορίας. Γι’ αυτό και η Ε.Ε. αποφάσισε να ανακηρύξει την 9η του Μάη, ως «Μέρα της ΕΕ». ΟΜΩΣ…
ΟΤΙ ΓΡΑΦΗΚΕ ΜΕ ΑΙΜΑ ΔΕΝ ΣΒΗΝΕΤΑΙ ΜΕ ΜΕΛΑΝΙ
Χωρίς να μειώνεται η προσφορά όλων των λαών στη μεγάλη Νίκη, οι λαοί της Σοβιετικής Ένωσης δεν είχαν απλά τις μεγαλύτερες απώλειες, αλλά ήταν και ο βασικός στόχος της ναζιστικής πολεμικής μηχανής. Η ΕΣΣΔ έχασε σε αυτό τον πόλεμο πέραν των 20 εκατομμυρίων ανθρώπων, με 2 περίπου εκατομμύρια εξ’ αυτών μέλη του Κομμουνιστικού Κόμματος (τα μισά σχεδόν μέλη του κόμματος τότε). Μαζί με τους βαριά κτυπημένους και άλλους τραυματίες, οι ανθρώπινες θυσίες έφτασαν περίπου τα 30 εκατομμύρια! Συγκριτικά, οι νεκροί της Μεγάλης Βρετανίας ανήλθαν στις 375 χιλιάδες και των ΗΠΑ στις 405 χιλιάδες, οι οποίες άνοιξαν πολύ αργοπορημένα το δυτικό μέτωπο στην Ευρώπη, και όταν η έκβαση του πολέμου είχε δρομολογηθεί.
Σημαντική συμμετοχή στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο είχε και η μικρή Κύπρος με το Κυπριακό σύνταγμα (Cyprus Regiment) στα πλαίσια του Βρετανικού στρατού. Το Σύνταγμα, αριθμούσε περίπου 12 χιλιάδες στρατιώτες, Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους, αρκετοί εκ των οποίων άφησαν την τελευταία τους πνοή στα πεδία των μαχών. Ο συνολικός αριθμός των Κυπρίων που υπηρέτησαν υπό διάφορα λάβαρα και τρόπους στον πόλεμο ανέρχεται περίπου στις 35 χιλιάδες! Σημαντικές στιγμές της κυπριακής συμμετοχής, η μαζική έκκληση του ΑΚΕΛ στα μέλη του να στρατολογηθούν μαζικά στον αντιφασιστικό αγώνα και ο αγώνας για την αποστράτευση μετά το τέλος του πολέμου όταν οι Βρετανοί αποικιοκράτες προσπάθησαν να χρησιμοποιήσουν τους Κύπριους στρατιώτες για καταστολή αντιαποικιακών κινημάτων σε άλλα μέρη της γης.
Σήμερα, και ενώ το τέρας του φασισμού δείχνει εδώ και χρόνια τα δόντια του, με την ανοχή βασικών πυλώνων του συστήματος, δεν πρέπει να επιτρέψουμε ποτέ να ξεθωριάσει η μνήμη ώστε να φτάσει να εξισώνει το δίκαιο με το άδικο, τον αγωνιστή/πατριώτη με τον δωσίλογο, τον κομμουνισμό με τον φασισμό.
Να μην επιτρέψουμε ποτέ να ξεχαστεί ότι ο φασισμός υπήρξε για ένα διάστημα, μια εναλλακτική επιλογή του ίδιου του καπιταλιστικού συστήματος. Δεν ήταν μόνο Γερμανικό ή Ιταλικό φαινόμενο, αλλά μια σειρά από χώρες (όπως και η Ελλάδα του Μεταξά) είχαν υιοθετήσει αντίστοιχες επιλογές, στηριζόμενες οικονομικά και πολιτικά στο μεγάλο κεφάλαιο.
Να μην επιτρέψουμε ποτέ να ξεχαστεί ότι ο φασισμός χρηματοδοτήθηκε από πολυεθνικές εταιρίες κολοσσούς που δραστηριοποιούνται μέχρι σήμερα απομυζώντας τη δουλειά του εργαζόμενου και των λαϊκών στρωμάτων.
Η 9η του Μάη έχει καθιερωθεί στη συνείδηση κάθε δημοκρατικά σκεπτόμενου ανθρώπου ως η μέρα των χιλιάδων ανθρώπινων θυσιών ενάντια στην θηριωδία του ναζισμού-φασισμού. Είναι η μέρα των ανθρώπων που αγωνίστηκαν στα μέτωπα, που τραυματίστηκαν, που δούλεψαν στα εργοστάσια παραγωγής για εφόδια στον πόλεμο, που πήραν μέρος με τον ένα ή άλλο τρόπο ενάντια στον πόλεμο απαξίωσης της ίδιας της ανθρώπινης ζωής. Αυτό δεν μπορεί κανένας, της ΕΕ περιλαμβανομένης, να αλλάξει, όσες ιστορικές πλαστογραφίες και αν επιχειρήσει.
Η 9η του Μάη ήταν, είναι και θα είναι η μέρα της αντιφασιστικής νίκης των λαών απέναντι στο τέρας του ναζισμού/φασισμού.
Εβδομήντα έξι χρόνια από την «Αντιφασιστική Νίκη των Λαών» τιμάμε και διδασκόμαστε από τον αγώνα και τη θυσία των όπου γης αντιφασιστών, της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων, για να χτίσουν τους αγώνες του μέλλοντος.
ΑΙΩΝΙΑ ΜΝΗΜΗ ΚΑΙ ΤΙΜΗ
Το Πολιτιστικό Ίδρυμα 1948 και το ΑΛΣ ΟΜΟΝΟΙΑ 29Μ τιμώντας τη μνήμη των θυμάτων του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου κατάθεσαν σήμερα ένα στεφάνι και λίγα λουλούδια στο μνημείο των Κυπρίων πεσόντων αντιφασιστών στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο στην Λευκωσία.
21 Απριλίου 1967. 54 χρόνια από τη μέρα που η Ελλάδα και η δημοκρατία μπήκαν στον γύψο. Για το “καλό τους”…
54 χρόνια από τη μέρα που ξεκίνησε η αντίστροφη μέτρηση για την κυπριακή τραγωδία. Αφού ο κυπριακός λαός δεν συνεμορφώθην με τις δυτικές, ιμπεριαλιστικές επιταγές. Που φυσικά είχαν εκδοθεί για το “καλό μας”…
21 Απριλίου 1967. Η μέρα που το μετεμφυλιακό καθεστώς της ελληνικής δεξιάς αφαιρεί και το τελευταίο φύλο δημοκρατικής συκής. Αν είχε ποτέ βέβαια. Με την ανοχή και την στήριξη του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ εγκαθιδρύεται ένα καθεστώς διώξεων και ανελευθερίας. Όπως σε τόσα άλλα μέρη του πλανήτη.
Η απριλιανή δικτατορία δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία. Εκκολάφθηκε πάνω στις αντιθέσεις του μετεμφυλιακού κράτους και με άξονα τις συγκρούσεις για το ρόλο του παλατιού και του στρατού. Βέβαια όλες οι συνιστώσες του μετεμφυλιακού κράτους συμφωνούσαν σε ένα. Στη χρήση όλων των ιδεολογικών, πολιτικών και κατασταλτικών μηχανισμών του κράτους αυτού ενάντια στην δημοκρατία και την αριστερά. Ειδικά τους κομμουνιστές.
Η οικονομική πολιτική της χούντας, όπως έχει αποδείξει πλέον η ιστορική έρευνα, βοήθησε και στήριξε το μεγάλο ντόπιο και ξένο κεφάλαιο εις βάρος των λαϊκών στρωμάτων και μάλιστα πολλές φορές προς όφελος των ίδιων των πρωτεργατών της.
54 Απρίληδες την πλάτη μας βαραίνουν και στοιχειώνουν τα όνειρα μας.
Το Πολιτιστικό Ίδρυμα 1948 τιμά τη μνήμη των θυμάτων της χούντας, όλων όσων έδωσαν τη ζωή τους, δολοφονήθηκαν, φυλακίστηκαν, εξορίστηκαν, υπέστησαν βασανιστήρια, συνεισφέροντας με τον δικό τους τρόπο στην ανάπτυξη της αντιδικτατορικής πάλης.
Συμπληρώνονται σήμερα 56 ακριβώς χρόνια από την 11η Απριλίου 1965 όταν τα φασιστικά βόλια της TMT δολοφόνησαν τους κομμουνιστές Ντερβίς Αλί Καβάζογλου και Κώστα Μισιαούλη, συνδικαλιστικά στελέχη της ΠΕΟ και μέλη του ΑΚΕΛ. Η δολοφονία τους έγινε σε ενέδρα που στήθηκε από σοβινιστές της τουρκοκυπριακής κοινότητας κατά τη μετάβαση τους από τη Λευκωσία στη Λάρνακα για να συναντήσουν Τουρκοκύπριους συντρόφους.
Ο Καβάζογλου είχε τεθεί στο στόχαστρο της τουρκοκυπριακής δεξιάς/ακροδεξιάς και του τουρκικού βαθέως κράτους διότι με την ποικιλόμορφη ταξική του δράση αγωνιζόταν ενάντια στους ιμπεριαλιστικούς, διχοτομικούς σχεδιασμούς που προωθούσαν κύκλοι εντός και εκτός της Κύπρου, ενώ παράλληλα διαδραμάτιζε σημαντικό ρόλο στην πολιτική οργάνωση των προοδευτικών-δημοκρατικών Τουρκοκυπρίων. Συνεπής στην κομμουνιστική ιδεολογία του εναντιωνόταν και κατάγγελε τις προσπάθειες της ΤΜΤ εντός της τουρκοκυπριακής κοινότητα για την προώθηση του εθνοτικού και γεωγραφικού διαχωρισμού των δύο κοινοτήτων, καθώς και τις προβοκατόρικες ενέργειες των εκατέρωθεν εθνικιστών για διακοπή κάθε επαφής μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων.
Μετά το ξέσπασμα των διακοινοτικών ταραχών και λίγο πριν την δολοφονία του, εντόπιζε ως κύρια αιτία του κυπριακού προβλήματος, τους σχεδιασμούς των αμερικανατοϊκών κύκλων που στόχευαν την κυπριακή ανεξαρτησία δηλώνοντας:
«Oι ιμπεριαλιστές τα κατάφεραν να οδηγήσουν τους νέους της Κύπρου -Έλληνες και Τούρκους- να πολεμούν ο ένας τον άλλο με όπλα και να σκοτώνονται. Αυτοί οι νέοι που ως τα χτες ακόμα δούλευαν μαζί στα ίδια μεταλλεία, αυτοί που πότιζαν με τον ιδρώτα τους την ίδια γη για να τους δώσει ψωμί για τα παιδιά τους».
Οι Καβάζογλου-Μισιαούλης αποτελούν άσβηστο φάρο για τους αγώνες της εργατικής τάξης της Κύπρου. Σφράγισαν με τη θυσία και πότισαν με το αίμα τους το δέντρο της ελληνοτουρκικής φιλίας και αποτελούν την πυξίδα που δείχνει την ανάγκη συγκρότησης κοινού, ενιαίου, ταξικού μετώπου στις δύο κοινότητες και πάλης για την επανένωση τη πατρίδας μας. Για τη μάχη ενάντια στον εθνικισμό-σοβινισμό, τις ξένες επεμβάσεις και τον ιμπεριαλισμό, και με στόχο να καταστεί το νησί μας κοινή, πραγματικά ανεξάρτητη πατρίδα όλων των παιδιών της απαλλαγμένη από το δηλητήριο του φασισμού και τους ξένους κηδεμόνες.
Σαν χτες συμπληρώθηκαν επίσης 33 χρόνια από το θάνατο του Εζεκία Παπαιώαννου, γνήσιου τέκνου της εργατικής τάξης και ιστορικού ηγέτη του ΑΚΕΛ, αφού υπηρέτησε το κίνημα από τη θέση του Γενικού Γραμματέα του κόμματος για τέσσερις σχεδόν δεκαετίες. Με την αταλάντευτη αγωνιστική του πορεία συνέβαλε στην ανάπτυξη προλεταριακής ταξικής συνείδησης, τις κοινωνικές κατακτήσεις των εργαζομένων, και την απόκρουση των σχεδίων των ξένων ιμπεριαλιστών και των ντόπιων οργάνων τους που επιβουλεύονταν την κυριαρχία και ακεραιότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Τιμούμε τους Καβάζογλου, Μισιαούλη και Παπαιωάννου ως αναπόσπαστο κομμάτι της ιστορίας της Κύπρου και του λαϊκού κινήματος που ρίχθηκαν στο καμίνι της ταξικής πάλης για τη ζωή, το ψωμί του λαού και την ανεξαρτησία του τόπου μας.
Συμπληρώνονται σήμερα 66 χρόνια από την έναρξη του αγώνα της ΕΟΚΑ. Ενός αγώνα που διεξάχθηκε στα πλαίσια της αντιαποικιακής πάλης του λαού μας, για αυτοδιάθεση και ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα, αλλά παράλληλα διαμορφώθηκε από τις δυναμικές της εποχής εντός της Κύπρου και περιφερειακά, τον διεθνή αγώνα της αποαποικιοποίησης και τους συσχετισμούς δυνάμεων μεταξύ του σοσιαλιστικού και του καπιταλιστικού μπλοκ.
Βέβαια, καθώς η ιστορία είναι μια δυναμική διαδικασία, πέρασαν αρκετές δεκαετίες πολιτικών ζυμώσεων πριν αποφασίσει η εθνικιστική παράταξη και η εθναρχία να ξεφύγουν, μερικώς τουλάχιστον, από το σχήμα της ελληνοβρετανικής φιλίας ως το κυρίαρχο πλαίσιο επίλυσης του κυπριακού και να υιοθετήσουν τον ένοπλο αγώνα ως μορφή πάλης προς επίτευξη του στόχου της ένωσης, εμπιστευόμενοι στον Γρίβα την ηγεσία του ένοπλου αγώνα. Η ανάληψη ένοπλης δράσης υπό την ηγεσία της δεξιάς, αποτέλεσε βέβαια και μια κίνηση ηγεμονικής τακτικής για να ανακοπεί και η δυναμική παρέμβαση της αριστεράς στο αντιαποικιακό-εθνικό ζήτημα.
Ο ένοπλος αγώνας βασίστηκε στο παλλαϊκό αίτημα των ελληνοκυπρίων για ένωση με την Ελλάδα, με την υποστήριξη πλέον και της αριστεράς, και το οποίο εκφράστηκε και το 1950 με τη διεξαγωγή από την εκκλησία της συλλογής υπογραφών υπέρ της ένωσης, που έμεινε γνωστό στην ιστορία ως το ενωτικό δημοψήφισμα (αν και ξεκίνησε με πρωτοβουλία της αριστεράς). Πολλοί αγνοί πατριώτες ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα της ΕΟΚΑ για να αγωνιστούν για το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση του κυπριακού λαού και ένωση με την Ελλάδα γράφοντας σελίδες ηρωισμού.
Είναι, όμως, γνωστό πως ο αρχηγός της ΕΟΚΑ δεν ήταν ένας άνθρωπος που ήθελε ή μπορούσε να ηγηθεί συναινετικά του ένοπλου αγώνα. Είναι ο ίδιος άνθρωπος που ηγήθηκε της αντικομμουνιστικής, φιλοβασιλικής οργάνωσης ‘Χ’ στην Ελλάδα, η οποία συνεργαζόταν με τις κατοχικές ναζιστικές δυνάμεις και έπειτα έδρασε τρομοκρατικά κατά των ηρώων αγωνιστών του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ. Έτσι, με την ανάληψη της ηγεσίας της οργάνωσης ο Γρίβας έκανε ξεκάθαρο πως αντιμετώπιζε τους κομμουνιστές ως ένα κίνδυνο τον οποίο θα έπρεπε να εξουδετερώσει μη αποδεχόμενος τη συμμετοχή τους στον αγώνα. Το 1958 αποτέλεσε το έτος κορύφωσης της αντικομμουνιστικής δράσης της ΕΟΚΑ, καθώς σημαδεύτηκε με τις πολιτικές δολοφονίες στελεχών του ΑΚΕΛ και της ΠΕΟ. Οι δολοφονίες αυτές συνδέονταν, όπως ο ίδιος ο Γρίβας κατέγραψε στο ημερολόγιο του, με τον αγώνα της επόμενης μέρας, μετά την αποαποικιοποίηση, αφού ο ένοπλος αγώνας της ΕΟΚΑ είχε φτάσει σε αδιέξοδο και συζητούνταν ήδη πολιτικές λύσεις. Παράλληλα, τον ίδιο χρόνο ιδρύθηκε και η ΤΜΤ, τουρκοκυπριακή εθνικιστική παραστρατιωτική οργάνωση, η οποία σε συνδυασμό με την δράση στελεχών της ΕΟΚΑ προεξάρχοντος του αρχηγού της, συνέδραμε στην αποξένωση των δύο κοινοτήτων του νησιού.
Μετά από 4 χρόνια ένοπλης δράσης της ΕΟΚΑ και την θυσία πολλών αγνών αγωνιστών, αποφασίστηκε μεταξύ της Ελλάδας, της Τουρκίας και του Ηνωμένου Βασιλείου, πλέον όλες χώρες μέλη του ΝΑΤΟ, η δημιουργία ανεξάρτητου, δικοινοτικού κράτους στη Κύπρο με την παραχώρηση δύο κυρίαρχων στρατιωτικών βάσεων στο Ηνωμένο Βασίλειο, κάτι με το οποίο συμφώνησε η πλειοψηφία των εκπροσώπων της ελληνοκυπριακής και τουρκοκυπριακής κοινότητας (η αριστερά και λίγοι μεμονωμένοι πολιτευτές της δεξιάς διαφώνησαν). Ήταν ουσιαστικά μια κολοβωμένη ανεξαρτησία, όπως αποδόθηκε από πολλούς ιστορικούς και αναλυτές, αλλά και όπως εγγράφηκε στη λαϊκή μνήμη, χωρίς επικύρωση από τον λαό και πρόκριμα των δεινών που ακολούθησαν.
Ο αγώνας της ΕΟΚΑ ήταν ένας σταθμός στην ιστορία του νησιού μας, ο οποίος, όμως, απέτυχε ως προς τη πραγμάτωση του κύριου στόχου που ήταν η ένωση με την Ελλάδα. Η αποδοχή ή μη, της αποτυχίας επίτευξης της ένωσης συνιστά και το πολιτικό δίπολο που χαρακτήριζε και την στάση των ελληνοκυπρίων μέχρι και το προδοτικό πραξικόπημα του 1974.
Η πρόσληψη της ΕΟΚΑ από την κυρίαρχη ιστοριογραφία αποτελεί συνήθως αγιογράφημα. Αντικρίζεται πάντα αποσπασμένη από τον συνολικό αγώνα του κυπριακού λαού για αποαποικιοποίηση διότι με αυτό τον τρόπο «κρύβεται» η συνεισφορά άλλων πολιτικών και ιδεολογικών δυνάμεων και ειδικότερα της αριστεράς. Η ΕΟΚΑ εργαλειοποιήθηκε από τους κυρίαρχους κύκλους της δεξιάς άρχουσας τάξης ως το αφήγημα πάνω στο οποίο οικοδομήθηκε ο μετααποικιακός κρατικός μηχανισμός.
Σε κάθε περίπτωση, δεν μπορούμε να αφήσουμε τα πιο πάνω να υποβαθμίσουν τον αγώνα εκατοντάδων αγνών ιδεολόγων, όπως ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης, ο Γρηγόρης Αυξεντίου, ο Κυριάκος Μάτσης, που πάλεψαν για ελευθερία και αποτίναξη του αποικιακού ζυγού, χωρίς να νοιάζονται αν τη γη της Κύπρου «τη ζουν Τούρκοι για Έλληνες» καθώς το πιο σημαντικό είναι «να την ζουν αυτοί που την ποτίζουν με τον ιδρώτα τους και να περπατούν ελεύθεροι πάνω της, διαφεντευτές της, κυρίαρχοί της».
Η ελληνική επανάσταση, όπως και κάθε μεγάλο ιστορικό γεγονός, «φιλτράρεται» μέσα από συγκεκριμένους ιδεολογικούς, θεωρητικούς και πολιτικούς φακούς. Μπορεί τα γεγονότα να είναι αντικειμενικά, οι προσλήψεις και οι ερμηνείες τους όμως δεν είναι. «Ουδέτερες» και «αντικειμενικές» ιστοριογραφίες δεν υπάρχουν. Υπάρχει τρόπος θέασης ανάλογα με τη θέση του καθενός στον κοινωνικό σχηματισμό. Σε μια διαφορετικού χαρακτήρα συζήτηση για την ελληνική επανάσταση και αφορμούμενοι από τα 200 χρόνια της που συμπληρώνονται φέτος, το Πολιτιστικό Ίδρυμα 1948 διοργανώνει την ερχόμενη Δευτέρα 29 Μαρτίου μια συζήτηση όπου θέτει στο επίκεντρο την επανάσταση του 1821 μέσα από τον φακό της ελληνικής αριστεράς. Πως δηλαδή η ελληνική αριστερά «διάβασε» σε διαφορετικές χρονικές περιόδους την ελληνική επανάσταση. Η εκδήλωση θα προβληθεί διαδικτυακά στη σελίδα μας στο facebook και στο κανάλι μας στο youtube.
Η ιστορία είναι θεματοφύλακας μεγάλων πράξεων, μάρτυρας του παρελθόντος, παράδειγμα και δάσκαλος για το παρόν και μεγάλος σύμβουλος για το μέλλον.
Μιγκέλ Ντε Θερβάντες
Η κοινωνική πραγματικότητα αποτελεί μια μακρόχρονη ιστορική διαδικασία. Κοινωνικά, οικονομικά και πολιτικά συστήματα δεν έπεσαν από τον ουρανό, ούτε κοινωνικές τάξεις και στρώματα δημιουργήθηκαν εν μία νυχτί. Συνεπώς, η μελέτη της ιστορίας είναι απαραίτητη για να καταλάβουμε τον κόσμο μας.
Η ιστορική μελέτη μας βοηθά να κατανοήσουμε τον σύγχρονο κοινωνικοπολιτικό βίο, το πως διαμορφώθηκαν χώρες και λαοί και πως καθορίστηκε η εξέλιξή τους μέσα στο χρόνο.
Παράλληλα, η μελέτη της ιστορίας επιτρέπει την πληρέστερη κατανόηση του παρόντος, των διεθνών πολιτικών ισορροπιών, του ισοζυγίου δυνάμεων, του πολέμου και της ειρήνης, των σχέσεων με τις γειτονικές χώρες αλλά και των παγκοσμίων φαινομένων όπως οι μεταναστευτικές ροές, οι εθνοτικές διαμάχες, οι οικονομικές κρίσεις και οι κοινωνικές ανισότητες.
Κατ’ επέκταση, αντικείμενο της μελέτης της ιστορίας δεν είναι απλώς τα γεγονότα του παρελθόντος αλλά και η ίδια η ανάλυση των αιτιών πίσω από αυτά, με σκοπό την εξαγωγή συμπερασμάτων που να φωτίζουν το παρόν. Η ιστορική ανάλυση είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τα ερωτήματα «από ποιόν;» και «για ποιο σκοπό;». Βασική μέριμνα της ιστορίας που σέβεται τον εαυτό της είναι η αναζήτηση των αιτίων και των κινητήριων δυνάμεων που τροχοδρόμησαν τα γεγονότα.
Και εδώ υπεισέρχεται ο ρόλος του αφηγήματος, ή αν θέλετε της σκοπιμότητας. Δηλαδή, ανάλογα με τα συμφέροντα και το αφήγημα που θέλει ο καθένας να εξυπηρετήσει, η ιστορική ανάλυση εστιάζει σε διαφορετικά γεγονότα ή τα παρουσιάζει από συγκεκριμένη σκοπιά.
Είναι γεγονός πως κάθε ιστορικό γεγονός μπορεί να έχει πολλές όψεις ως προς την ερμηνεία. Εντούτοις, στα σχολικά και γενικότερα στα «επίσημα» εγχειρίδια ιστορίας, κατά κανόνα, αποσιωπάται η ιστορία από τα κάτω, δηλαδή, η ιστορία των λαϊκών μαζών, των λαϊκών στρωμάτων. Στη προσπάθεια κατασκευής ιστορίας που να εξυπηρετεί το κυρίαρχο αφήγημα, αποκρύπτεται ο ταξικός ρόλος και τα βιώματα της εργατικής τάξης, των χαμηλών κοινωνικών στρωμάτων, των ιθαγενών, των γυναικών, των μειονοτήτων, των περιθωριοποιημένων της κάθε ιστορικής εποχής. Σε αυτή τη προσπάθεια κατασκευής του κυρίαρχου αφηγήματος, που είναι παράλληλα και προσπάθεια εξασφάλισης της συναίνεσης των χαμηλότερων κοινωνικών τάξεων, τα ιστορικά γεγονότα όπως παρουσιάζονται στην ιστοριογραφία της άρχουσας τάξης μπορεί να εξιδανικευτούν και οι πρωταγωνιστές τους να ηρωοποιηθούν, ως αποτέλεσμα της απόκρυψης μέρους της ιστορίας, ή ακόμα και διαστρέβλωσης της.
Τα γεγονότα παράγονται από κοινωνικές διεργασίες οι οποίες συνήθως δεν φωτίζονται (μόνο) από τη στρατιωτική και πολιτική ιστορία ή την ιστορία των ηγετών και των μεγάλων προσωπικοτήτων. Απαιτείται η μελέτη των αφανών ηρώων της επίσημης ιστορίας, των λαϊκών στρωμάτων της εκάστοτε εποχής. Απαιτείται μια μελέτη της ιστορίας «από τα κάτω προς τα πάνω».
Οφείλουμε, λοιπόν, να μελετούμε την ιστορία με προσοχή καθώς ελλοχεύει ο κίνδυνος η ιστορία να χρησιμοποιείται ως μέσο ιδεολογικής χειραγώγησης. Άλλωστε, έχει παρατηρηθεί πολλές φορές μια φαινομενικά πατριωτική ρητορική να αποδεικνύεται ουσιαστικά συγκεκαλυμμένος εθνικισμός που εξυπηρετεί το εγχώριο και διεθνές κεφάλαιο. Ανάλογος κίνδυνος προκύπτει και από τις καινοφανείς κοσμοπολίτικες προσεγγίσεις της ιστορίας που αφαιρούν κάθε ταξικό πρόσημο στην ανάλυση.
Η ιστορική διαδικασία χαρακτηρίζεται από ένα σύνολο πολύπλοκων κοινωνικών σχέσεων, φαινομένων και πρωταγωνιστών και της αλληλεπίδρασης τους. Εντούτοις, ο ιστορικός δρόμος χαράσσεται από τα θεμελιώδη προβλήματα της κάθε κοινωνίας και της κάθε εποχής. Από τα προβλήματα της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο και της ανάγκης αντίστασης σε αυτή την εκμετάλλευση. Είναι, δηλαδή, η ανάγκη που σπάει τον πάγο, ανοίγει δρόμους και γίνεται ιστορία. Ο κινητήριος μοχλός ήταν και θα είναι η πάλη των αντιτιθέμενων, η πάλη των τάξεων.
Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, οφείλουμε να μελετάμε συστηματικά και με κριτική διάθεση, καθώς μόνο με την εις βάθος κατανόησης της ιστορικής διαδικασίας θα μπορέσουμε να παρέμβουμε ενεργά στη διαμόρφωσή της. Τα εργαλεία είναι εκεί μέσα από την μεγάλη παράδοση της μαρξιστικής σκέψης.
Επιδίωξη των αστικών κρατών είναι η αναβάθμιση της εγχώριας αστικής τάξης στην ιμπεριαλιστική πυραμίδα. Καθώς η αναβάθμιση μιας εγχώριας αστικής τάξης σημαίνει υποβάθμιση μιας άλλης, ο αγώνας καπιταλιστικής αναβάθμισης σηματοδοτεί το διεθνή ανταγωνισμό ανάμεσα στις αστικές τάξεις.
The post Οι δύο πατρίδες appeared first on Αγκάρρα.
Το έτος 1948 αποτέλεσε το χρόνο των πιο σκληρών αγώνων της Κυπριακής Εργατικής Τάξης, σύμφωνα με τον πρώην Γενικό Γραμματέα της ΠΕΟ, Ανδρέα Ζιαρτίδη.[1] Η εργατική τάξη της Κύπρου ήρθε σε μετωπική σύγκρουση- οικονομική, πολιτική και ιδεολογική- τόσο με την άρχουσα τάξη, ντόπια και ξένη, αλλά και με το αποικιακό καθεστώς και τους ανελεύθερους του νόμους. Το παρόν κείμενο θα καταπιαστεί, σαν επετειακό, με τον Αύγουστο του 1948 όπου το νησί έβραζε, όχι μόνο από τις θερμοκρασίες που παραδοσιακά χτυπούν κόκκινο, και ανάγκαζαν την αποικιακή κυβέρνηση να αποτραβηχτεί στα ορεινά, αλλά από την όξυνση της ταξικής αναμέτρησης, με επίκεντρο τις απεργίες των αμιαντωρύχων και των οικοδόμων. Παρόλο που ο Αύγουστος είναι συνυφασμένος με την ακινησία και τους αργούς καλοκαιρινούς ρυθμούς, εκείνος ο Αύγουστος, γεννημένος μέσα στις οξυμένες διεθνείς και τοπικές συνθήκες, έμελλε να σημαδέψει το Κυπριακό εργατικό κίνημα.
Μετά τη λήξη της πεντάμηνης απεργίας των μεταλλωρύχων της ΚΜΕ το Μάη, σειρά στην επίθεση της εργοδοσίας πήραν τα άλλα κομμάτια της εμπροσθοφυλακής του Κυπριακού συντεχνιακού κινήματος, οι αμιαντωρύχοι και οι οικοδόμοι, τον Αύγουστο του 1948. Η μεν πρώτη των αμιαντωρύχων έληξε με νίκη της συντεχνίας μετά από ένα μήνα, η δε δεύτερη των οικοδόμων ξεκίνησε στις 26 Αυγούστου και έληξε στις 18 του Δεκέμβρη. Η σημασία των απεργιών του 1948, έγκειται στο ότι με το πλευρό της εκάστοτε εργοδοσίας συνασπίστηκε η ντόπια και ξένη αστική τάξη, τα κόμματα και οι εφημερίδες της Δεξιάς, η Εκκλησία αλλά και το ίδιο το αποικιακό καθεστώς, ενώ δίπλα στους απεργούς συστρατεύτηκε ολόκληρη η εργατική τάξη και η φτωχή αγροτιά και το κόμμα τους, το ΑΚΕΛ. Σε μια περίοδο έντασης του αντιαποικιακού αγώνα, κι ενώ η ντόπια αστική τάξη απέρριπτε λεκτικά την όποια συνεργασία με την αποικιακή κυβέρνηση, βρέθηκε ξαφνικά στην ίδια γραμμή πάλης με τους Άγγλους αποικιοκράτες, απέναντι στα πιο δυναμικά κομμάτια της Κυπριακής εργατικής τάξης.
Η επιρροή της Αριστεράς ποτέ δεν είχε εξαρτηθεί από την πρόσβαση στον κυβερνητικό μηχανισμό ή στις δομές εξουσίας της ελληνικής κοινότητας. Η παράταξη αντλούσε τη δύναμη της από την υποστήριξη την οποία της παρείχαν τα λαϊκά στρώματα τα οποία ήταν οργανωμένα στα κατά τόπους παραρτήματα των μορφωτικών συλλόγων, στα συνεργατικά ιδρύματα και κυρίως στις εργατικές συντεχνίες.[2] Προκειμένου να κατασταλεί η επιρροή της παράταξης ως συνόλου, έπρεπε να νικηθεί το ταξικό συνδικαλιστικό κίνημα και μαζί του να επέλθει και η πολιτικό-ιδεολογική ήττα του ΑΚΕΛ. Άλλωστε, μέσα σε συνθήκες όξυνσης της ταξικής αναμέτρησης, μια σειρά ζητήματα τα οποία είχαν εκ πρώτης όψεως οικονομικό χαρακτήρα, συνδέονταν άρρηκτα με τον αντί-αποικιακό αγώνα.’[3]
Οι ταξικοί απεργιακοί αγώνες έγιναν μέσα σε συνθήκες έντονης ιδεολογικο-πολιτικής πόλωσης, τόσο εντός της Κύπρου όσο και διεθνώς. Παρόλο που οι δύο αυτοί παράγοντες αλληλοεπηρεάζονταν σε μια διαλεκτική σχέση, θα τους διαχωρίσουμε για χάρη της ανάλυσης. Το 1948 ήταν χρονιά οικονομικής κρίσης στη Βρετανία, μετά και την Κρίση της Μετατρεψιμότητας της Στερλίνας με το Δολάριο το καλοκαίρι του 1947. Η οικονομική κρίση μεταφέρθηκε και στην Κύπρο το 1948, όπου η τάση καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους ήταν η πτώση των μισθών λόγω της μείωσης των εξαγωγών, κυρίως προς τη Μεγάλη Βρετανία και η άνοδος της ανεργίας.[4] Κατά συνέπεια, οι εργοδότες στο νησί προσπάθησαν να πάρουν πίσω όλες τις κατακτήσεις του συνδικαλιστικού κινήματος και της εργατικής τάξης συνολικά.
Σε συνάρτηση με τα πιο πάνω, και που το σημειώνουν οι Άγγλοι στα έγγραφα της εποχής, είναι ότι η ιστορία των μισθών στην Κύπρο, είναι μια ιστορία αγώνα δρόμου για να συμβαδίζουν με την αύξηση του κόστους διαβίωσης.[5] Ο πληθωρισμός την περίοδο 1947-1948 έφτασε το 24.5%, εκμηδενίζοντας έτσι το λαϊκό εισόδημα.[6] Επίσης, ο δείκτης για τις τιμές των τροφίμων πρώτης ανάγκης για την ίδια χρονική περίοδο, ανέβηκε κατά 19% κάνοντας ακόμα πιο δύσκολη τη διαβίωση της εργατικής οικογένειας, αφού το μεγαλύτερο μέρος του μεροκάματου πήγαινε αμέσως σε τρόφιμα πρώτης ανάγκης.[7] Η μετωπική σύγκρουση του ’48, διεξήχθη μέσα σε πολύ αντίξοες οικονομικές συνθήκες για το εργατικό κίνημα, όπου έπρεπε από τη μια να διεκδικήσει τα τρέχοντα οικονομικά αιτήματα και από την άλλη να υπερασπιστεί τις παλαιότερες κατακτήσεις του, με κυριότερο το δικαίωμα στο συνδικαλισμό. Όπως αναφέρει άλλωστε και ο Ζιαρτίδης, ο χαρακτήρας του αγώνα ήταν αμυντικός.[8]
Στις διεθνείς εξελίξεις το 1948 έχουμε την έναρξη του Ψυχρού Πολέμου μετά την απόσπαση σειράς χωρών της Ανατολικής Ευρώπης από το καπιταλιστικό στρατόπεδο. Στην Ελλάδα, ο εμφύλιος πόλεμος μεταξύ του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας, υπό την ηγεσία του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας και της ελληνικής κυβέρνησης που υποστηριζόταν από τη Βρετανία και τις Ηνωμένες Πολιτείες, ήταν στην πιο κρίσιμη του καμπή. Όλα αυτά είχαν άμεσο αντίκτυπο στο νησί, αφού είχαν γεννήσει ένα έντονο αντικομμουνισμό. Ο εθνικισμός της Δεξιάς εκφραζόταν υπό τη μορφή του αντικομμουνισμού και το κύριο του χαρακτηριστικό ήταν η έντονη και βίαιη αντίθεση προς το μαζικό λαϊκό κίνημα, των ταξικών συντεχνιών και αγροτικών οργανώσεων.’[9]
Η έναρξη του Ψυχρού Πολέμου, σε συνδυασμό με τον εμφύλιο πόλεμο στην Ελλάδα, είχαν και μια άλλη επίδραση στην Κύπρο, που αφορούσε τις Κυπριακές εθνικές φιλοδοξίες. Μια μελλοντική σοσιαλιστική Ελλάδα, σε συνδυασμό με ένα ισχυρό κομμουνιστικό κίνημα στην Κύπρο, ήταν κάτι που έπρεπε να αποφευχθεί, αφού το νησί είχε αποκτήσει σημαντική στρατηγική σημασία για τα βρετανικά συμφέροντα στη Μέση Ανατολή και οποιεσδήποτε εσωτερικές εξελίξεις θα είχαν άμεσες επιπτώσεις σε ολόκληρη την περιοχή. Η απώλεια του κράτους κατ’ εντολή της Παλαιστίνης και η άτακτη φυγή των Βρετανών από εκεί, η αποχώρηση των Βρετανικών στρατευμάτων από την Κυρηναϊκή, και τέλος η κατάρρευση των διαπραγματεύσεων με την Αιγυπτιακή Κυβέρνηση για την ανανέωση της Αγγλο-Αιγυπτιακής Συνθήκης του 1936, είχαν ως αποτέλεσμα την επισφαλή θέση της Μεγάλης Βρετανίας στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Συνέπεια των εξελίξεων στην περιοχή, ήταν η Κύπρος να παραμείνει το μοναδικό στρατηγικό σημείο στην περιοχή για τα Βρετανικά στρατηγικά συμφέροντα. Χαρακτηριστικά, σε δύο διαφορετικά σημειώματα των Αρχηγών του Γενικού Επιτελείου Στρατού (Chiefs of Staff Committee) και της υποεπιτροπής Joint Planning Staff το Μάρτη και Νοέμβρη του 1947, τόνιζαν τη σημασία του να διατηρηθεί η επικυριαρχία της Βρετανίας στην Κύπρο.[10]
Ήδη από τον Ιούνη, η Συντεχνία αμιαντωρύχων είχε υποβάλει στη διεύθυνση της Tunnel Asbestos Company, εταιρεία Αγγλο-Δανικών συμφερόντων, τα αιτήματά της. Αυτά προνοούσαν αύξηση κατά 5% στα μεροκάματα, αναγνώριση της Επιτροπής Εργατικών Διαφορών, αυξημένη πληρωμή της υπερωρίας, ώστε να υπολογίζεται η μια ώρα μιάμιση τις καθημερινές και η μια ώρα δύο τις Κυριακές.[11] Σε αυτά τα αιτήματα προστέθηκε και η επαναπρόσληψη των απολυμένων εργατών, όταν τον Ιούλη η εταιρεία απέλυσε εκδικητικά 15 συνδικαλιστές, λόγω του ότι η ΠΕΟ είχε καταφέρει να εκλέξει την Επιτροπή του Ταμείου Ιατρικής Περίθαλψης. Η εταιρεία απέρριψε όλα τα αιτήματα της συντεχνίας και αρνήθηκε την όποια συζήτηση με αυτή, υπολογίζοντας και στην υποστήριξη που θα είχε από το αποικιακό καθεστώς, αλλά και τους απεργοσπαστικούς μηχανισμούς των «νεοσυντεχνιακών» της ΣΕΚ. Αυτοί οι υπολογισμοί της εταιρείας δεν ήταν αβάσιμοι αφού υπήρχε το χρήσιμο προηγούμενο της απεργίας των μεταλλωρύχων της ΚΜΕ, όπου τόσο το αποικιακό καθεστώς όσο και η ντόπια αστική τάξη με τους μηχανισμούς τους έδρασαν ανοικτά υπέρ της εταιρείας. Συνεπώς, στις 2 Αυγούστου, η συντεχνία κήρυξε την έναρξη της απεργίας με τις εργασίες στο μεταλλείο να σταματούν.
Η Tunnel Asbestos Co. Κατείχε προπολεμικά βαρύνουσα θέση στην ντόπια παραγωγική διαδικασία, κάτι που προσπάθησε να ανακτήσει με την επανέναρξη κανονικών παραγωγικών συνθηκών το 1945. Η εταιρεία στη μεταπολεμική περίοδο μπήκε δυναμικά στην εξόρυξη και εξαγωγή αμιάντου. Στηριζόμενη στην ψηλή παγκόσμια τιμή του αμιάντου, λόγω της αυξημένης ζήτησης για την ανοικοδόμηση της κατεστραμμένης Ευρώπης, γρήγορα ξεπέρασε τις προπολεμικές εξαγωγές της σε αμίαντο, τόσο σε όγκο αλλά και σε αξία. Παρόλο που η εξόρυξη και επεξεργασία του αμιάντου μπορούσε να χρησιμοποιηθεί στην τοπική παραγωγική διαδικασία και συγκεκριμένα στον τομέα των κατασκευών, η εταιρεία προτιμούσε το μεγαλύτερο μέρος του επεξεργασμένου αμίαντου να το εξάγει στη Δανία, Μεγάλη Βρετανία και Ιρλανδία. Ενδεικτικά να αναφέρουμε ότι, ενώ το 1938 εξάχθηκαν 5578 τόνοι επεξεργασμένου αμίαντου αξίας £110.000, αμέσως με το τέλος του πολέμου το 1945, η εταιρεία κατάφερε να εξάγει 3445 τόνους επεξεργασμένου αμιάντου αξίας £120.000.[12] Το 1945 οι εξαγωγές αμιάντου σε αξία αντιπροσώπευαν το 35.6% από τις συνολικές Κυπριακές εξαγωγές μεταλλεύματος, σε αντίθεση με την προπολεμική περίοδο (1938), που αυτές μετά βίας ξεπερνούσαν το 7% της συνολικής αξίας εξαγόμενου μεταλλεύματος από την Κύπρο. Για να καταλάβουμε τη σημασία των εξαγωγών μεταλλευμάτων της Κύπρου, το 1938 αυτές οι εξαγωγές αντιπροσώπευαν το 53% όλων των εξαγωγών του νησιού. To 1947, εξάχθηκαν 7021 τόνοι αμιάντου αξίας £280.000, που αντιπροσώπευε το 12.1% των μεταλλευτικών εξαγωγών σε αξία από την Κύπρο και αντίστοιχα το 4.4% των συνολικών εξαγωγών της Κύπρου.[13]
Η εταιρεία μπόρεσε, παρόλη την απόλυτη άνοδο στα εργατικά της κόστη, να καρπώνεται σε κέρδος τις υψηλές μεταπολεμικές τιμές του επεξεργασμένου αμίαντου.[14] Σε αυτό συνέτειναν δυο παράγοντες. Ο πρώτος, που δείχνει και την άψογη συνεργασία της αστικής τάξης με το αποικιακό κράτος, ήταν το γεγονός ότι το 1947 η κυβέρνηση μείωσε τα μεταλλευτικά δικαιώματα που πλήρωνε η εταιρεία από 5% πάνω στην αξία του εξαγώμενου μεταλλεύματος στο 1.5%.[15] Ο δεύτερος παράγοντας ήταν οι πρώτες μεταπολεμικές κεφαλαιακές επενδύσεις της εταιρείας που έγιναν το 1950-1951 και που βοήθησαν στον εκσυγχρονισμό της παραγωγής και στην άνοδο της παραγωγικότητας της εργασίας.[16]
Από την πρώτη κιόλας μέρα της απεργίας, η υπόθεση των αμιαντωρύχων έγινε υπόθεση ολόκληρης της εργατικής τάξης, αφού η αστυνομία προσπάθησε βίαια να διαλύσει την πορεία των απεργών προς τα γραφεία της εταιρείας, τραυματίζοντας έξι εργάτες. Σαν απάντηση, οι απεργοί προχώρησαν στην κατάληψη διάφορων μύλων της εταιρείας και πάλι όμως η αποικιακή αστυνομία προστάτευσε το ξένο κεφάλαιο, αφού βίαια κατέστειλε τις καταλήψεις και προχώρησε στη σύλληψη 51 εργατών.[17] Από εκείνη τη στιγμή, ο αγώνας των αμιαντωρύχων έγινε αγώνας για να αναγνωριστεί η συντεχνία και να διασφαλιστούν τα στοιχειώδη συνδικαλιστικά δικαιώματα. Μόλις έγιναν γνωστές οι αστυνομικές βιαιότητες και η αυθαιρεσία της εταιρείας, διοργανώθηκαν σε όλες τις πόλεις της Κύπρου διαδηλώσεις από ολόκληρο το Λαϊκό Κίνημα. Στις εργατικές κινητοποιήσεις κυριαρχούσαν τα συνθήματα «Κάτω τα χέρια από τους εργάτες», «Εξουσίες στο λαό», «Αυτοκυβέρνηση» και «Ελευθερία». Όπως πολύ σωστά παρατηρεί ο Κατσιαούνης ‘η πολιτική της Αριστεράς εύρισκε έτσι πρόσφορο έδαφος, θέτοντας σε πολιτικό πλαίσιο τα κοινωνικά ζητήματα τα οποία διεκδικούσε’.[18] Το αποικιακό καθεστώς δεν έμεινε με σταυρωμένα τα χέρια, αφού προχώρησε στη σύλληψη ολόκληρης της ηγεσίας του λαϊκού κινήματος, με την κατηγορία της διοργάνωσης και συμμετοχής σε παράνομη διαδήλωση.[19] Ταυτόχρονα, η εταιρεία προχώρησε και σε εκδικητικά αντίποινα, αφού σταμάτησε τη δωρεάν διανομή ψωμιού, στο οποίο πολλές οικογένειες εξαρτούσαν τη διαβίωση τους και ταυτόχρονα διέταξε τους απεργούς να εγκαταλείψουν τα σπίτια που τους είχε παραχωρήσει η εταιρεία.[20]
Το εργατικό κίνημα της Κύπρου συνειδητοποιώντας ότι ο αγώνας των αμιαντωρύχων ήταν αγώνας ολόκληρης της εργατικής τάξης χρησιμοποίησαν το όπλο της Παγκύπριας παναπεργίας. Στις 13 Αυγούστου, ημέρα που δικαζόταν η ηγεσία του λαϊκού κινήματος, προκηρύχτηκε από τη ΠΕΟ 24ωρη Παγκύπρια παναπεργία. Οι εκδηλώσεις αλληλεγγύης αλλά και η αποφασιστικότητα της συντεχνίας απέδωσαν καρπούς, αφού πολλοί νεοσυντεχνιακοί εργάτες αποχώρησαν από την ΣΕΚ και προσχώρησαν στην ΠΕΟ. Το σημαντικότερο όμως είναι ότι η διεύθυνση της εταιρείας κάθισε στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με απεργιακή επιτροπή της συντεχνίας.[21] Ως επακόλουθο των διαπραγματεύσεων, στις 30 Αυγούστου λύθηκε η απεργία, αφού ικανοποιήθηκαν τα αιτήματα των απεργών, και ειδικότερα το ζήτημα της επαναπρόσληψης όλων των εργατών και την ακύρωση της «εξορίας» του Γραμματέα της Συντεχνίας Χριστοφή Λασέττα από την περιοχή των μεταλλείων.[22]
Πριν ακόμα λυθεί η απεργία της συντεχνίας των αμιαντωρύχων, ένας άλλος αγώνας ξεκίνησε για την εργατική τάξη της Κύπρου, ένας αγώνας που χαρακτηρίστηκε από τον Β. Γ. Γ. της ΠΕΟ Ανδρέα Φάντη σαν ‘η πιο σοβαρή μάχη του ‘48’.[23] Τόση σημασία προσέδωσε η ΠΕΟ σε αυτή την απεργιακή μάχη, που σε άρθρο του στο Δημοκράτη, μια μέρα πριν την κήρυξη απεργίας, ο Φάντης τόνιζε ότι ‘δεν είναι καθόλου υπερβολή να λεχθεί πως η έκβαση αυτής της απεργίας θα επηρεάσει σε πολύ μεγάλο βαθμό τις μέχρι σήμερα κατακτήσεις του εργατικού μας κινήματος, τη μελλοντική πορεία του κινήματος μας, την οργανωτική του ανάπτυξη και σαν αποτέλεσμα όλων των πιο πάνω, τις πολιτικές κατακτήσεις και τους μελλοντικούς πολιτικούς αγώνες του λαού μας.’[24] Η απεργία αυτή είχε τον πιο έντονο πολιτικό χαρακτήρα από όσες είχαν γίνει μέχρι τότε στη Κύπρο.[25] Ενώ στη περίπτωση των μεταλλωρύχων της ΚΜΕ και των αμιαντωρύχων της Asbestos Tunnel Co. ο εργοδότης ήταν ξένος, στην περίπτωση των οικοδόμων οι εργολάβοι ήταν Κύπριοι, και γύρω τους συνασπίστηκε όλη η ντόπια κεφαλαιοκρατία, με αποτέλεσμα η σύγκρουση να προσλάβει έντονα ταξικό και πολιτικό περιεχόμενο. Ήδη από τις 18 Αυγούστου σε σύσκεψη των οργανώσεων της Δεξιάς, διακηρύχτηκε ότι επρόκειτο να δραστηριοποιηθούν υπέρ των εργολάβων σε περίπτωση διαφοράς τους με την ΠΕΟ.[26]
Η συντεχνία πρόταξε οικονομικά αιτήματα, όπως την αύξηση των κατώτατων μεροκαμάτων κατά 3 σελίνια και την αύξηση της συνδρομής των εργολάβων στις Συντεχνιακές Κοινωνικές Ασφαλίσεις κατά 3 γρόσια την εβδομάδα. Αυτά τα αιτήματα έγιναν αμέσως αποδεχτά από τους εργολάβους. Το κύριο σημείο διαφωνίας όμως, ήταν η αξίωση του Συνδέσμου Εργολάβων Οικοδομών να διαγραφεί άρθρο της προηγούμενης σύμβασης, που καθόριζε ότι μόνο μέλη της ΠΕΟ μπορούσαν να προσλαμβάνονται. Αυτό το ζήτημα ήταν καίριο αφού με την «ελεύθερη πρόσληψη», οι εργολάβοι θα είχαν τα χέρια τους λυμένα για να προβαίνουν σε σκανδαλώδεις διακρίσεις σε βάρος των εργατών που ήταν οργανωμένοι στην ΠΕΟ. Αν έκανε πίσω η συντεχνία σε αυτό το θέμα, ουσιαστικά θα προσυπέγραφε την αυτοκαταστροφή της αν λάβουμε υπόψη το πολωμένο κλίμα της εποχής.[27] Η ιθύνουσα τάξη, ενθαρρύνοντας τους εργολάβους να απορρίψουν τη συνομολόγηση συλλογικής σύμβασης με την ΠΕΟ και προσφέροντας ταυτόχρονα την εναλλακτική λύση της εργοδότησης μέσω της ΣΕΚ, δε στόχευε απλά στο να επιτύχει όρους απασχόλησης ευνοϊκότερους για την εργοδοσία. Στην πραγματικότητα, ο απώτερος σκοπός ήταν να εξοστρακιστεί το ταξικό συντεχνιακό κίνημα ή έστω να επέλθει η διαφοροποίηση του χαρακτήρα του, με βραχυπρόθεσμο στόχο τη συρρίκνωση της παράταξης της Αριστεράς στις δημοτικές εκλογές του 1949.[28]
Η απεργία επηρέαζε 1200 εργάτες, αλλά από τις πρώτες μέρες της απεργίας, μερικοί εργολάβοι δέχτηκαν τα αιτήματα και 400 εργάτες επέστρεψαν στις δουλειές τους.[29] Εκτός από τους απεργοσπαστικούς μηχανισμούς της ΣΕΚ αλλά και τους κατασταλτικούς μηχανισμούς του κράτους, που απροκάλυπτα πήραν το μέρος των εργολάβων και των απεργοσπαστών, οι απεργοί είχαν να αντιμετωπίσουν αυτή τη φορά και το καινούργιο φαινόμενο της ριζοσπαστικοποιημένης δεξιάς που πήρε τη μορφή της «Χ» Κύπρου, όπου δρούσαν σαν παρακρατικοί συνοδεύοντας απεργοσπάστες στις οικοδομές και επιτίθονταν στους δρόμους σε στελέχη του λαϊκού κινήματος.[30] Την ίδια ώρα που η «Χ» είχε το ελεύθερο να δρα στους δρόμους της Λευκωσίας ανενόχλητη, εργαζόμενοι και μέλη μαζικών οργανώσεων σύρονταν στα δικαστήρια ‘για παραπτώματα των οποίων η φύση φανέρωνε πόσο το καθεστώς φοβόταν το λαό που κυβερνούσε.’[31] Για παράδειγμα, στις 2 Σεπτεμβρίου το Επαρχιακό Δικαστήριο Λεμεσού καταδίκασε το Δήμαρχο της πόλης Πλουτή Σέρβα, τους Δημοτικούς Συμβούλους Κώστα Παρτασίδη και Παντίνο Μαυρογένη και άλλα 10 συνδικαλιστικά στελέχη της Αριστεράς με την κατηγορία της παράνομης παρέλασης.[32]
Λόγω της βίας των εργολάβων και της κυβέρνησης, αλλά και των αντικειμενικών οικονομικών δυσχερειών τις οποίες αντιμετώπιζαν οι απεργοί λόγω της μακροχρόνιας απεργίας, μια μερίδα απεργών απάντησαν με αντιβία. Σε μερικές περιπτώσεις δυναμιτίστηκαν υποστατικά που ανήκαν σε απεργοσπάστες, αλλά το αποκορύφωμα της αντιβίας ήταν η ανατίναξη του υπό κατασκευή ασύρματου σταθμού της RAF στη Λευκωσία.[33]
Τελικά, μετά από ένα τετράμηνο απεργιακό αγώνα, η συντεχνία των οικοδόμων βγήκε κερδισμένη, αφού στις 18 Δεκεμβρίου 1948 υπεγράφη καινούρια συμφωνία με το Σύνδεσμο Εργολάβων Λευκωσίας.[34] Προς αποφυγή διακρίσεων εις βάρος της ΠΕΟ, οι εργολάβοι αποδέχτηκαν την ίδρυση Γραφείου Εξευρέσεως Εργασίας, όπου θα καταγράφονταν οι άνεργοι κατά σειρά προσέλευσης και οι εργολάβοι θα μπορούσαν να προσλάβουν προσωπικό μόνο μέσω του Γραφείου. Επιπλέον, η συμφωνία επέβαλλε την απόλυση όλων των απεργοσπαστών που εργοδοτήθηκαν κατά τη διάρκεια της απεργίας. Η πολιτική σημασία της απεργίας ήταν πολύπλευρη, αφού η οξύτατη αναμέτρηση είχε συμβάλει στην παραπέρα πόλωση μεταξύ των Ελληνοκυπρίων. Το γεγονός ότι η ΠΕΟ είχε ανταπεξέλθει σε μια τόσο δύσκολη αναμέτρηση, εξανάγκασε την ιθύνουσα τάξη να ενισχύσει ακόμα περισσότερο τους προσανατολισμούς της προς την ασφάλεια την οποία παρείχε η Βρετανική εξουσία.
Όλοι αυτοί οι παράγοντες, μαζί με την απροθυμία των Βρετανών να δώσουν πλήρη Αυτοκυβέρνηση σε μια αποικία που θεωρούσαν ότι θα κυριαρχούσαν οι κομμουνιστές, συνέτειναν στην κατάρρευση της Διασκεπτικής Συνέλευσης, που είχε αρχίσει τις διεργασίες της το Νοέμβρη του 1947 και θα καθόριζε το συνταγματικό μέλλον της Κύπρου. Γι’αυτό, ενώ η Διασκεπτική είχε δημιουργηθεί για να διαμορφώσει και να υποβάλει προτάσεις για σύνταγμα, τελικά το σύνταγμα το υπέβαλε η ίδια η Κυβέρνηση προς τη Συνέλευση. Το ΑΚΕΛ που συμμετείχε στη Διασκεπτική μέσω των εκλελεγμένων δημάρχων του και των συνδικαλιστών της ΠΕΟ, απέρριψε το περιορισμένο, δοτό σύνταγμα δηλώνοντας ότι δε θα αποδεχόταν προδοτικούς συμβιβασμούς. Εντείνοντας τον μαζικό πολιτικό αγώνα, την 1η Αυγούστου μαζί με τον Εθνικό Απελευθερωτικό Συνασπισμό, προχώρησε στην οργάνωση Παγκύπριου Λαϊκού Συνεδρίου Αυτοκυβέρνηση διατρανώνοντας ότι δε θα συνθηκολογήσει στην ξένη κυριαρχία ούτε στα σχέδια του ιμπεριαλισμού να μετατρέψουν το νησί σε Αμερικανο-Βρετανική βάση.[35]
Το Λαϊκό Κίνημα το 1948 με μπροστάρη το ταξικό συνδικαλιστικό κίνημα, έδωσε τις πιο σκληρές μάχες στην ιστορία του. Οι απεργιακές μάχες ξέφυγαν από το στενά συνδικαλιστικό και οικονομικό και πήραν πολιτική μορφή. Η εργατική τάξη της Κύπρου αντιπάλεψε με επιτυχία την ντόπια και ξένη πλουτοκρατία, τους απεργοσπαστικούς μηχανισμούς της ΣΕΚ, τους παρακρατικούς τραμπουκισμούς της οργάνωσης «Χ» και εν τέλει το ίδιο το αποικιακό κράτος με τους κατασταλτικούς μηχανισμούς του και βγήκε νικήτρια. Απέδειξε έμπρακτα τη δυναμική και την αποφασιστικότητα της να παίξει καθοριστικό ρόλο στις εξελίξεις, τόσο στα κοινωνικά όσο και στα πολιτικά ζητήματα. Και όλα αυτά μέσα σε εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες οικονομικής κρίσης, έξαρσης του αντικομμουνισμού και ένταση της καταστολής από πλευράς της αποικιοκρατίας, για να ξεκάνει τη μόνη παράταξη που αμφισβητούσε έμπρακτα την κυριαρχία της, την παράταξη της Αριστεράς.
Αλέξης Αντωνίου
Πανεπιστήμιου του Βοσπόρου, Κωνσταντινούπολη.
Σημειώσεις:
[1] Δημοκράτης, ‘Το 48, Χρόνος των πιο σκληρών αγώνων της εργατικής τάξης’, 19 Σεπτεμβρίου 1948.
[2] Ρ. Κατσιαούνης, Η Διασκεπτική 1946-1948, Με Aνασκόπηση της Περιόδου 1878-1945 (Λευκωσία: Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών, 2000), σ. 488.
[3] Οπ. Παρ., σ. 472.
[4] Colonial Office, Colonial Annual Reports: Cyprus 1949 (London: HMSO, 1951), σ.10; Δημοκράτης, ‘Η Ανεργία’, 21 Ιουλίου 1948.
[5] A. Avraamides, ‘The Colonial Period – Labour Relations in Cyprus, 1931-1956, in J. H. Slocum (ed.) The Development of Labour Relations in Cyprus (Nicosia: Ministry of Labour and Social Insurance, 1972), σ. 32.
[6] Οπ. Παρ.
[7] CO 67/339/1, Labour Conditions in Cyprus in 1947 (Nicosia: Government Printing Office, 1948).
[8] Α. Φάντης, ‘Στον Αγώνα για Ψωμί, Εξουσία, Λευτεριά’, Δημοκράτης, Τεύχος 6, Νοέμβρης 1948.
[9] Κατσιαούνης, Η Διασκεπτική (2000), σσ. 124-125.
[10] ‘The Defence of the Commonwealth: Memorandum by the Chiefs of Staff for the Cabinet Defence Committee on the General Requirements for Survival in a future War’, 7 March 1947 as seen in J. Kent (ed.), Egypt and the Defence of the Middle East 1945-1951, Part 1 (British Documents on the End of Empire Project, 1998); DEFE 6/4, JP (47) 137, ‘Report by Joint Planning Staff for the Chiefs of Staff Committee’, 4 November 1947.
[11] ΠΕΟ, Ιστορία ΠΣΕ-ΠΕΟ 1941-1991 (Λευκωσία: ΠΕΟ, 1991), σ. 144.
[12] Δημοκράτης, ‘Αμίαντος- Το Βατικανό του Κούκουλα’, 7 Αυγούστου 1948; CO 67/339/1, ‘Trade During 1947’ (Nicosia: Nicosia Printing Office, 1948), p. 5.
[13] W. Parry James, Annual Report of the Inspector of Mines for the Year 1947 (Nicosia: Government Printing Office, 1948).
[14] Δημοκράτης, Ο Αγώνας των Αμιαντωρύχων και τα Τεράστια Κέρδη της Εταιρείας Αμιάντου, 12 Αυγούστου 1948.
[15] Δημοκράτης, ‘Παναπεργία’, 13 Αυγούστου 1948.
[16] W. Parry James, Annual Report of the Inspector of Mines for the Year 1950 (Nicosia: Government Printing Office, 1951).
[17] Δημοκράτης, ‘Τα Χθεσινά Δραματικά Γεγονότα στο Μεταλλείο Αμιάντου’, 3 Αυγούστου 1948.
[18] Κατσιαούνης, Η Διασκεπτική (2000), σ. 473.
[19] Δημοκράτης, ’28 Στελέχη του Λαϊκού Κινήματος στο Δικαστήριο’, 4 Αυγούστου1948.
[20] Δημοκράτης, ‘Ο Αγώνας των Εργατών Αμιάντου Συνεχίζεται’, 4 Αυγούστου 1948.
[21] Δημοκράτης, ‘Άρχισαν από την Κυριακή Διαπραγματεύσεις στον Αμίαντο’, 17 Αυγούστου 1948.
[22] ΠΕΟ, Ιστορία ΠΣΕ-ΠΕΟ 1941-1991 (1991), σσ. 144-149.
[23] Δημοκράτης, ‘Ο Αγώνας των Οικοδόμων η πιο Σοβαρή Μάχη του ‘48’, 19 Αυγούστου 1948.
[24] Δημοκράτης, ‘Ο Αγώνας των Οικοδόμων- Ποίοι είναι οι Παράγοντες της Νίκης’, 25 Αυγούστου 1948.
[25] Κατσιαούνης, Η Διασκεπτική (2000), σ. 490.
[26] Κατσιαούνης, Η Διασκεπτική (2000), σ. 488.
[27] ΠΕΟ, Ιστορία ΠΣΕ-ΠΕΟ (1991), σ. 150.
[28] Οπ. Παρ.
[29] Οπ. Παρ., σ. 152.
[30] CO 537/4041, Political Situation Report in Cyprus During the Month of September 1948, σ. 1. Οι σχέσεις της παρακρατικής οργάνωσης «Χ» που στεγαζόταν στη Λευκωσία στο Σωματείο του Ολυμπιακού με την αποικιακή αστυνομία είναι καλά καταγραμμένες στο Cyprus White Paper το οποίο εκδόθηκε τον Δεκέμβρη του 1948 και το οποίο υπέγραψαν ο Γ. Γ. του Εθνικού Απελευθερωτικού Συνασπισμού, ο Γ. Γ. του ΑΚΕΛ, ο Γ. Γ. της ΠΕΟ, ο Γ. Γ. της ΑΟΝ, ο Γ. Γ. της Ένωσης Αγροτών Κύπρου, ο Γ. Γ. της Παγκύπριας Ένωσης Μικροκαταστηματαρχών, όπως και οι Δημάρχοι Λάρνακας, Αμμοχώστου, Μόρφου, Λαπήθου, Καραβά και Λευκονοίκου και ο Αντιδήμαρχος Λεμεσού.
[31] Κατσιαούνης, Η Διασκεπτική (2000), σ. 495.
[32] Κατσιαούνης, Η Διασκεπτική (2000), σ. 496.
[33] CO 67/360/5, The Internal Security Situation in Cyprus, 25 November 1948, σ. 6.
[34] Δημοκράτης, ‘Λύεται η Απεργία των Οικοδόμων Λευκωσίας. Υπογράφτηκε Χθες η Συμφωνία Μεταξύ των Ενδιαφερομένων’, 19 Δεκεμβρίου 1948.
[35] Δημοκράτης, Στην Αυτοκυβέρνηση κι από την Αυτοκυβέρνηση στην Ένωση Τίποτα δε θα Σταματήσει το Λαό μας για να Κερδίσει: Εξουσία, Ψωμί, Λευτεριά- Ολόκληρη η Ιστορική Ομιλία του Γ. Γ. του ΑΚΕΛ φ. Φιφή Ιωάννου’, 3 Αυγούστου 1948.
*Αρχική Δημοσίευση, 8 Αγούστου 2017
The post Ο ιστορικός εργατικός Αύγουστος του 1948 appeared first on Αγκάρρα.
One Radical Planet 