By nicostrim
Η έκθεση αυτή θα εκδοθεί ως έγγραφο του Συμβουλίου Ασφαλείας με το σύμβολο S/2024/526.
3 Ιουλίου 2024
Έκθεση του Γενικού Γραμματέα για την αποστολή καλών υπηρεσιών του στην Κύπρο
I. Εισαγωγή
1. Το Συμβούλιο Ασφαλείας, με το ψήφισμά του 2723 (2024), ζήτησε από τον Γενικό Γραμματέα να υποβάλει έκθεση για τις καλές του υπηρεσίες έως τις 4 Ιουλίου 2024, ιδίως για την πρόοδο προς την κατεύθυνση της επίτευξης ενός συναινετικού σημείου εκκίνησης για ουσιαστικές, προσανατολισμένες στα αποτελέσματα διαπραγματεύσεις που θα οδηγήσουν σε διευθέτηση. Στο ψήφισμα, το Συμβούλιο ενθάρρυνε τους ηγέτες της ελληνοκυπριακής και της τουρκοκυπριακής κοινότητας να παράσχουν γραπτές ενημερώσεις στην αποστολή καλών υπηρεσιών του Γενικού Γραμματέα σχετικά με τις ενέργειες στις οποίες έχουν προβεί για την υποστήριξη των σχετικών μερών του ψηφίσματος από την έκδοσή του, ιδίως όσον αφορά τις παραγράφους 7, 8, 9 και 10, με σκοπό την επίτευξη μιας βιώσιμης και συνολικής διευθέτησης και ζήτησε από τον Γενικό Γραμματέα να συμπεριλάβει το περιεχόμενο αυτών των ενημερώσεων στην έκθεση. Οι επικαιροποιήσεις που υπέβαλαν οι δύο ηγέτες περιέχονται στα παραρτήματα Ι και ΙΙ της παρούσας έκθεσης.
2. Η έκθεση καλύπτει τις εξελίξεις από τις 13 Δεκεμβρίου 2023 έως τις 12 Ιουνίου 2024. Παρέχει ενημέρωση σχετικά με τις δραστηριότητες που διεξήγαγε η αποστολή καλών υπηρεσιών του Γενικού Γραμματέα υπό την ηγεσία του Αναπληρωτή Ειδικού Συμβούλου για την Κύπρο, Colin Stewart.
II. Ιστορικό και πλαίσιο
3. Στις 5 Ιανουαρίου 2024, ο Γενικός Γραμματέας ανακοίνωσε τον διορισμό της κας María Ángela Holguín Cuéllar ως προσωπικής του απεσταλμένης για την Κύπρο, προκειμένου να αναλάβει ρόλο καλών υπηρεσιών εκ μέρους του για την αναζήτηση κοινού εδάφους για την πορεία προς τα εμπρός και να τον συμβουλεύει σχετικά με το Κυπριακό. Ο Γενικός Γραμματέας συνέχισε επίσης τις επαφές του με τους δύο ηγέτες και συναντήθηκε με τον Νίκο Χριστοδουλίδη και τον Ερσίν Τατάρ, αντίστοιχα, κατά την περίοδο αναφοράς.
4. Συνεχής δέσμευση διατηρήθηκε μεταξύ της αποστολής καλών υπηρεσιών του Γενικού Γραμματέα και των δύο κοινοτήτων καθ' όλη τη διάρκεια της περιόδου αναφοράς, μεταξύ άλλων μέσω διμερών δεσμεύσεων με τους δύο ηγέτες και τους εκπροσώπους τους. Υπήρξαν προκλήσεις όσον αφορά τη σύγκληση των τακτικών τριμερών συναντήσεων μεταξύ των εκπροσώπων των δύο ηγετών και του Αναπληρωτή Ειδικού Συμβούλου για την Κύπρο (με κενό από τα τέλη Μαρτίου έως τα τέλη Μαΐου). Ταυτόχρονα, οι εκπρόσωποι ήταν συνεπείς καθ' όλη τη διάρκεια της περιόδου αναφοράς στην έγκριση έργων και στην αντιμετώπιση θεμάτων αμοιβαίου ενδιαφέροντος στο πλαίσιο των τεχνικών επιτροπών.
5. Εν τω μεταξύ, οι στρατιωτικές παραβιάσεις εντός και γύρω από τη νεκρή ζώνη από τις δύο πλευρές συνεχίστηκαν αμείωτες και οι δύο πλευρές προσπάθησαν επίσης να αυξήσουν την αμυντική τους στάση, με την εξουσία της ΟΥΝΦΙΚΥΠ στη νεκρή ζώνη να αμφισβητείται όλο και περισσότερο. Η εφαρμογή της συμφωνίας Πύλας/Πυλώνα παρέμεινε σε αναστολή, καθώς το επίπεδο δυσπιστίας μεταξύ των δύο πλευρών παρέμεινε υψηλό, όπως περιγράφεται λεπτομερέστερα στην έκθεση του Γενικού Γραμματέα για την Ειρηνευτική Δύναμη των Ηνωμένων Εθνών στην Κύπρο (ΟΥΝΦΙΚΥΠ) (S/2024/xxx).
6. Στις αρχές Μαρτίου, η Κυπριακή Δημοκρατία, με την υποστήριξη της Γερμανίας, της Ελλάδας, της Ιταλίας, των Κάτω Χωρών, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, του Ηνωμένου Βασιλείου, των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ξεκίνησε τη δημιουργία ενός ανθρωπιστικού διαδρόμου για την παράδοση ανθρωπιστικών προμηθειών στη Λωρίδα της Γάζας. Το νησί κατέγραψε επίσης αύξηση των αφίξεων αιτούντων άσυλο και παράτυπων μεταναστών με βάρκες από την ευρύτερη περιοχή, σε
1
ιδίως από τον Λίβανο και τη Συρία. Για περισσότερες λεπτομέρειες, βλ. την έκθεση του Γενικού Γραμματέα για την ΟΥΝΦΙΚΥΠ (S/2024/XXX).
7. Η Ελλάδα και η Τουρκική Δημοκρατία συνέχισαν να οικοδομούν την προσέγγισή τους μέσω διαφόρων τρόπων. Μετά από μια ακόμη συνάντηση μεταξύ του Έλληνα πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη και του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στις 14 Μαΐου 2024, επαναβεβαίωσαν τη δέσμευσή τους να εδραιώσουν το θετικό κλίμα που επικρατεί στις σχέσεις τους. Στο πλαίσιο του Κυπριακού, η σχέση μεταξύ των εγγυητριών δυνάμεων της Ελλάδας, της Τουρκίας και του Ηνωμένου Βασιλείου, και ειδικότερα μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, παραμένει κρίσιμη.
8. Στο πλαίσιο της Θρησκευτικής Κατεύθυνσης της Ειρηνευτικής Διαδικασίας για την Κύπρο υπό την αιγίδα της Πρεσβείας της Σουηδίας, συνεχίστηκαν οι προσπάθειες για την περαιτέρω ανάπτυξη της συνεργασίας μεταξύ των κληρικών διαφόρων θρησκευτικών κοινοτήτων και των ιδρυμάτων πίστης που ζουν και στις δύο πλευρές του νησιού, ιδιαίτερα των χριστιανών και μουσουλμάνων ηγετών. Οι θρησκευτικοί ηγέτες συνεργάστηκαν επίσης για την προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε τομείς όπως το θεμελιώδες δικαίωμα στη θρησκευτική ελευθερία ή πίστη. Η θρησκευτική διαδρομή συνέχισε επίσης να υποστηρίζει την πρόσβαση των θρησκευτικών κοινοτήτων στους αντίστοιχους τόπους λατρείας τους και τη φροντίδα τους, συμπεριλαμβανομένων των νεκροταφείων. Στο πλαίσιο του Παγκόσμιου Συμφώνου για τους Πρόσφυγες, η Θρησκευτική Πίστα συνεργάστηκε με το Γραφείο της Ύπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες στην Κύπρο, τον Ερυθρό Σταυρό καθώς και με οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών. Για πρώτη φορά μετά από πέντε χρόνια, πραγματοποιήθηκε προσκύνημα στο τζαμί Hala Sultan Tekke στη Λάρνακα. Για περισσότερες λεπτομέρειες, βλέπε την έκθεση του Γενικού Γραμματέα για την ΟΥΝΦΙΚΥΠ (S/2024/XXX).
9. Οι συναντήσεις των εκπροσώπων των ελληνοκυπριακών και τουρκοκυπριακών πολιτικών κομμάτων υπό την αιγίδα της Πρεσβείας της Σλοβακικής Δημοκρατίας συνέχισαν να πραγματοποιούνται τακτικά με τη συμμετοχή 17 κομμάτων σε όλο το νησί. Στα κοινά τους ανακοινωθέντα, τα πολιτικά κόμματα τόνισαν την ανάγκη βελτίωσης της πολιτικής ατμόσφαιρας, αποκλιμάκωσης των εντάσεων και επιστροφής στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Τον Μάιο του 2024, τα πολιτικά κόμματα τίμησαν τα 35 χρόνια του διαλόγου τους, συμμετέχοντας σε συμβολική τελετή φύτευσης του "Δέντρου της Ειρήνης" παρουσία του Υπουργού Εξωτερικών και Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της Σλοβακικής Δημοκρατίας, Εξοχότατου κ. Juraj Blanár, εκπροσώπων των Ηνωμένων Εθνών και της διπλωματικής κοινότητας του νησιού.
10. Συνολικά, παρά τις απογοητεύσεις και την απογοήτευση για την πιθανότητα επιτυχών διαπραγματεύσεων που θα οδηγήσουν σε μια συνολική διευθέτηση στην Κύπρο, υπήρξε αύξηση των ομάδων και των πρωτοβουλιών της κοινωνίας των πολιτών που οργανώνονται και ζητούν αλλαγή. Σε αυτές περιλαμβάνονταν η Δικοινοτική Πρωτοβουλία Ειρήνης Ενωμένη Κύπρος, το Κυπριακό Κέντρο Ειρήνης και Διαλόγου και η Αποφασιστικότητα για την Ειρήνη (Apofasi Irinis) και μια πρωτοβουλία πολιτών για έναν επικαιροποιημένο σχεδιασμό της διαδικασίας ("C-Up"). Επιπλέον, ο Δικοινοτικός Συνασπισμός Γυναικών Κύπρου, μια ομάδα που υποστηρίζεται από την Ιρλανδική Πρεσβεία, ξεκίνησε επίσημα τον Απρίλιο του 2024, με στόχο να "υπερασπιστεί την κρίσιμη συμμετοχή των γυναικών και την ενσωμάτωση της προοπτικής του φύλου στην ειρηνευτική διαδικασία της Κύπρου".
III. Κατάσταση της διαδικασίας: δραστηριότητες της αποστολής καλών υπηρεσιών του Γενικού Γραμματέα
11. Η αποστολή καλών υπηρεσιών του Γενικού Γραμματέα συνέχισε να προωθεί τις ενδονησιωτικές επαφές, τη συνεργασία και την οικοδόμηση εμπιστοσύνης και να συνεργάζεται με διεθνείς εταίρους με
2
σε σχέση με τις δραστηριότητες της αποστολής. Κατά την περίοδο αναφοράς, ο αναπληρωτής ειδικός σύμβουλος συναντήθηκε με κάθε ηγέτη μία φορά και πραγματοποίησε 35 συναντήσεις με εκπροσώπους τους, πολιτικά κόμματα, θρησκευτικούς ηγέτες, οργανώσεις και φορείς της κοινωνίας των πολιτών, την Ευρωπαϊκή Ένωση, την Παγκόσμια Τράπεζα και τη διπλωματική κοινότητα, καθώς και με επισκέπτες ανώτερους αξιωματούχους από τις πρωτεύουσες των κρατών μελών. Η αποστολή υποστήριξε επίσης τις επισκέψεις του Προσωπικού Απεσταλμένου στο νησί.
12. Μετά από ένα δίμηνο κενό στις τακτικές τριμερείς συναντήσεις σε επίπεδο Αναπληρωτή Ειδικού Συμβούλου, Ελληνοκύπριου Διαπραγματευτή και Τουρκοκύπριου Ειδικού Αντιπροσώπου, ο διάλογος επαναλήφθηκε στις 30 Μαΐου, όπου εξετάστηκε το έργο των 12 τεχνικών επιτροπών, συμπεριλαμβανομένων των επιτευγμάτων που επιτεύχθηκαν, για παράδειγμα στις Τεχνικές Επιτροπές Περιβάλλοντος και Υγείας. Αυτές οι τακτικές συναντήσεις, που οργανώθηκαν και διευκολύνθηκαν από την αποστολή καλών υπηρεσιών του Γενικού Γραμματέα, παρείχαν στις πλευρές τη δυνατότητα να συζητήσουν τις δραστηριότητες των τεχνικών επιτροπών και να παράσχουν καθοδήγηση, να αντιμετωπίσουν ζητήματα που τους απασχολούν και να συμβάλουν στην αύξηση της δυναμικής των δραστηριοτήτων και στην προώθηση της συνεχούς υλοποίησης έργων και πρωτοβουλιών.
13. Οι τεχνικές επιτροπές που συγκροτήθηκαν από τους ηγέτες των δύο κοινοτήτων συνέχισαν να συνεδριάζουν και να εργάζονται υπό την αιγίδα της αποστολής καλών υπηρεσιών του Γενικού Γραμματέα, αν και με μικτά αποτελέσματα. Με την υποστήριξη της ΟΥΝΦΙΚΥΠ, η αποστολή καλών υπηρεσιών συντόνισε και διευκόλυνε τις εργασίες των επιτροπών, με σκοπό τη διατήρηση του διαλόγου και της συνεργασίας μεταξύ των δύο κοινοτήτων και την αντιμετώπιση των προκλήσεων και των κοινών θεμάτων που έχουν σημασία. Ενώ ορισμένες από τις τεχνικές επιτροπές συνέχισαν να επιτυγχάνουν πρόοδο, άλλες αντιμετώπισαν προκλήσεις είτε στην εξεύρεση έργων και πρωτοβουλιών προς υλοποίηση είτε στην υλοποίηση των συμφωνηθέντων.
14. Μετά από επανειλημμένες εκκλήσεις της αποστολής καλών υπηρεσιών προς τις δύο πλευρές να προχωρήσουν σε νέους διορισμούς στις τεχνικές επιτροπές, η τουρκοκυπριακή πλευρά στις 7 Μαρτίου παρέδωσε στην αποστολή επικαιροποιημένο κατάλογο νέων τουρκοκυπρίων μελών των τεχνικών επιτροπών, με αυξημένη εκπροσώπηση των γυναικών και των νέων (55% και 8,5%, αντίστοιχα). Ένα παρόμοιο βήμα αναμένεται από την ελληνοκυπριακή πλευρά στο εγγύς μέλλον, με τα σημερινά ελληνοκυπριακά μέλη να είναι 45% γυναίκες και 10% νέοι. Συνολικά, η εκπροσώπηση των γυναικών στις τεχνικές επιτροπές έχει αυξηθεί την τελευταία περίοδο και είναι τώρα λίγο πάνω από το 50% και από τις δύο κοινότητες, ενώ η συμμετοχή των νέων είναι λίγο κάτω από το 10%. Ελπίζεται ότι η αυξημένη συμμετοχικότητα θα δώσει νέα ώθηση στο έργο των επιτροπών.
15. Οι Τεχνικές Επιτροπές Περιβάλλοντος, Πολιτιστικής Κληρονομιάς, Οικονομικών και Εμπορικών Θεμάτων, Πολιτισμού, Εγκλήματος και Ποινικών Θεμάτων, Ραδιοτηλεόρασης και Τηλεπικοινωνιών και Υγείας παρέμειναν ιδιαίτερα δραστήριες με τακτικές συνεδριάσεις και δραστηριότητες, συνεχή υλοποίηση συμφωνημένων έργων και ανάπτυξη νέων προτάσεων. Οι Τεχνικές Επιτροπές για τις διαβάσεις και τις ανθρωπιστικές υποθέσεις ήταν μέτρια ενεργές. Η Τεχνική Επιτροπή για την Ισότητα των Φύλων αδρανοποιήθηκε σε μεγάλο βαθμό μέχρι τον Μάιο, οπότε και επανέλαβε τις δραστηριότητές της. Εν τω μεταξύ, η Τεχνική Επιτροπή για την Εκπαίδευση πραγματοποίησε την πρώτη της συνεδρίαση στις 18 Δεκεμβρίου 2023 μετά από δύο χρόνια αδράνειας- και στη συνέχεια η Επιτροπή ξεκίνησε εκ νέου μηνιαίες συνεδριάσεις.
16. Η Τεχνική Επιτροπή Ραδιοφωνίας και Τηλεπικοινωνιών συνέχισε το έργο της για την αντιμετώπιση των παρεμβολών συχνότητας και τη διασφάλιση ότι οι συμφωνίες που επιτυγχάνονται είναι
3
επικαιροποιούνται και καθίστανται βιώσιμες. Τα τελικά στοιχεία του έργου "Συμφωνία για τη μετάβαση στο 5G" ολοκληρώθηκαν το 2024 και επέτρεψαν μέχρι στιγμής την εφαρμογή του 5G στο νότο, ενώ μελλοντική εφαρμογή έχει προγραμματιστεί και στο βορρά. Το εγκεκριμένο έργο "Μετάβαση στην πράσινη ενέργεια: Το μέλλον των ηλεκτρονικών τηλεπικοινωνιών" σταμάτησε προσωρινά λόγω ευρύτερων πολιτικών διαφωνιών μεταξύ των δύο πλευρών, αλλά συνεχίστηκε τον Ιούνιο του 2024.
17. Η Τεχνική Επιτροπή για το έγκλημα και τα ποινικά θέματα διατήρησε την αλληλεπίδραση μεταξύ των δύο πλευρών σε ποινικά θέματα, συμπεριλαμβανομένων των θεμάτων που σχετίζονται με την παράνομη μετανάστευση. Ομοίως, τα Κοινά Δωμάτια Επαφής της Επιτροπής (στη Λευκωσία και στην Πύλα/Πυλώνα) συνέχισαν τη συνεργασία και την ανταλλαγή πληροφοριών, καθώς και την παράδοση πέντε υπόπτων κατά την περίοδο αναφοράς. Στις 5 Ιουνίου, η Επιτροπή διοργάνωσε δικοινοτικό σεμινάριο για τα οικονομικά εγκλήματα στον κυβερνοχώρο με επίκεντρο τις ευάλωτες ομάδες (παιδιά και ηλικιωμένους), μετά τις ανησυχίες που εξέφρασαν και οι δύο πλευρές σχετικά με την αυξανόμενη αυτή απειλή στο νησί.
18. Η Τεχνική Επιτροπή Διαχείρισης Κρίσεων κατά το δεύτερο εξάμηνο της υπό εξέταση περιόδου ξεκίνησε εκ νέου τη συζήτησή της με στόχο την εξεύρεση συμφωνίας για έναν επίσημο μηχανισμό συντονισμού κρίσεων, ο οποίος θα χρησιμεύσει ως αποτελεσματική απάντηση σε φυσικές και ανθρωπογενείς καταστροφές.
19. Η Τεχνική Επιτροπή για τις διαβάσεις συμφώνησε για το σχέδιο διεύρυνσης του σημείου διέλευσης Αγίου Δομετίου/Μετεχάν. Αναμένεται ότι οι εργασίες θα ξεκινήσουν κατά την επόμενη περίοδο αναφοράς. Η Επιτροπή συζήτησε επίσης διάφορα θέματα σε επιμέρους σημεία διέλευσης και διατήρησε σαφή ροή πληροφοριών μεταξύ των δύο πλευρών.
20. Η υλοποίηση των έργων από την Τεχνική Επιτροπή Πολιτιστικής Κληρονομιάς συνεχίστηκε πλήρως μετά από άτυπες διαβουλεύσεις και η Επιτροπή ολοκλήρωσε τις εργασίες συντήρησης διαφόρων σημαντικών χώρων, συμπεριλαμβανομένου του ενετικού υδραγωγείου στη Λεύκη/Λεύκα, του τζαμιού Hamidiye στα Λεύκαρα, της εκκλησίας του Αγίου Σεργίου και του Βάχου στη Νέτα/Τάσλιτσα και του υδραγωγείου Arif Bey στην Αφάντεια/Γαζικόι. Οι συμπρόεδροι της Τεχνικής Επιτροπής συναντήθηκαν με τους ομολόγους τους στην Τεχνική Επιτροπή Περιβάλλοντος για να συζητήσουν τη συνεργασία και τα μελλοντικά κοινά έργα (βλ. παρακάτω).
21. Η Τεχνική Επιτροπή Πολιτισμού ξεκίνησε την υλοποίηση του έργου της "Δίαυλοι Πολιτισμού και Συνεργασίας", ενός δικτυακού τόπου που θα διευκολύνει την ανταλλαγή εμπειριών και πληροφοριών για πολιτιστικά θέματα σε όλο το νησί και τη δεύτερη φάση του έργου connecting arts. Στις 25 Μαΐου πραγματοποιήθηκε εκδήλωση με τίτλο "Συνδέοντας τις τέχνες ΙΙ". Πάνω από 60 Τουρκοκύπριοι και Ελληνοκύπριοι καλλιτέχνες, ακαδημαϊκοί και εμπειρογνώμονες συναντήθηκαν στην εκδήλωση και συμμετείχαν σε εμπνευσμένες συζητήσεις στους θεματικούς τομείς της μουσικής, του κινηματογράφου, της λογοτεχνίας, των λαϊκών τεχνών, των παραστατικών τεχνών και των καλών τεχνών.
22. Η Τεχνική Επιτροπή Οικονομικών και Εμπορικών Θεμάτων συνέχισε να συζητά τρόπους για την υποστήριξη των επιχειρηματικών αλληλεπιδράσεων και την ενίσχυση του εμπορίου σε όλο το νησί. Οι προσπάθειες αυτές επικεντρώθηκαν στις τραπεζικές συναλλαγές μεταξύ των δύο κοινοτήτων και στις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι Τουρκοκύπριοι στο άνοιγμα τραπεζικών λογαριασμών στο νότο. Οι συνεχιζόμενες συζητήσεις επικεντρώθηκαν επίσης στην προώθηση της πιλοτικής εφαρμογής του προγράμματος ανταλλαγής νέων επαγγελματιών/πρακτικής άσκησης, παράλληλα με τη διερεύνηση τρόπων ενίσχυσης του ενδονησιωτικού εμπορίου.
23. Μετά τον διορισμό ενός νέου Τουρκοκύπριου συμπροέδρου και ενός νέου Τούρκου
4
Κυπρίων μελών για την Τεχνική Επιτροπή Εκπαίδευσης, οι τακτικές μηνιαίες συνεδριάσεις συνεχίστηκαν με σκοπό την ανάπτυξη κοινών εκπαιδευτικών έργων, συμπεριλαμβανομένης μιας προγραμματισμένης αναθεώρησης του εκπαιδευτικού υλικού. Ωστόσο, δεν σημειώθηκε καμία πρόοδος όσον αφορά την επανεκκίνηση του έργου Imagine υπό την αιγίδα της Επιτροπής στο βορρά ή την εφαρμογή των συστάσεων που περιέχονται στην κοινή έκθεση του 2017, μεταξύ άλλων όσον αφορά τα σχολικά εγχειρίδια, όπως ζήτησε το Συμβούλιο Ασφαλείας.
24. Η Τεχνική Επιτροπή Περιβάλλοντος ξεκίνησε την υλοποίηση των έργων που εγκρίθηκαν το τελευταίο τρίμηνο του 2023: "Διατήρηση της βιοποικιλότητας - Ανάλυση της χρήσης δηλητηρίων σε απομακρυσμένους βιότοπους άγριας ζωής", "Περιβαλλοντικοί φροντιστές - Ενίσχυση της νεολαίας σε θέματα περιβάλλοντος" και "Εξερεύνηση της γεωλογικής κληρονομιάς της νήσου Κύπρου". Εκτός από τη συμμετοχή σε επιτόπιες επισκέψεις, μεταξύ άλλων στην περιοχή γύρω από το Μαμάρι για να δούμε ένα μικρο-προστατευόμενο χώρο για τα ενδημικά είδη φυτών, πραγματοποιήθηκαν σημαντικές συζητήσεις για την ανταλλαγή πληροφοριών και τον συντονισμό σχετικά με τους τρόπους αντιμετώπισης της προσβολής από παράσιτα που πλήττουν τα εσπεριδοειδή και τα πεύκα στο νησί. Τέλος, εγκρίθηκε η πρόταση για ένα έργο καθαρισμού ορισμένων πηγών νερού στη νεκρή ζώνη.
25. Η Τεχνική Επιτροπή για την Ισότητα των Φύλων άρχισε να συνεδριάζει και πάλι στα τέλη Μαΐου, αλλά σημειώθηκε μικρή πρόοδος όσον αφορά την περαιτέρω εφαρμογή του "Σχεδίου δράσης για τον τρόπο διασφάλισης της πλήρους, ισότιμης και ουσιαστικής συμμετοχής των γυναικών στη διαδικασία διευθέτησης/μια ενδεχόμενη διαδικασία διευθέτησης".
26. Η Τεχνική Επιτροπή για την Υγεία συνέχισε να διευκολύνει την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των δύο πλευρών για διάφορα θέματα υγείας, συμπεριλαμβανομένης της ιλαράς και της φυματίωσης. Σύμφωνα με τη συμφωνία που επιτεύχθηκε για την αντιμετώπιση της διακοπής των γραμμών εφοδιασμού μέσω της Τουρκίας μετά τους σεισμούς του Φεβρουαρίου 2023, οι Ελληνοκύπριοι - μέσω της Επιτροπής - συνέχισαν να αντιμετωπίζουν τις ανάγκες των Τουρκοκυπρίων σε εμβόλια και φάρμακα με βάση την προτεραιότητα και τη διαθεσιμότητα. Κατά τη διάρκεια της περιόδου αναφοράς, η Επιτροπή διοργάνωσε δύο εκπαιδευτικά σεμινάρια στις 29 Φεβρουαρίου και στις 24 Απριλίου σχετικά με την καταπολέμηση των εισβολέων κουνουπιών Aedes και την αύξηση της ευαισθητοποίησης του κοινού σχετικά με τη σημασία της καταπολέμησης των κουνουπιών.
27. Δεδομένου ότι η ανανεωμένη δραστηριότητά της ξεκίνησε το τελευταίο τρίμηνο του 2023 μετά από μακρά παύση, η Τεχνική Επιτροπή Ανθρωπιστικών Υποθέσεων συζητά πιθανά σχέδια για την ένταξη των ατόμων με αναπηρία και άλλα ανθρωπιστικά θέματα που απασχολούν τους Κύπριους σε όλο το νησί.
28. Η δεύτερη φάση της διευκόλυνσης στήριξης, που διαχειρίζεται το Πρόγραμμα Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών στην Κύπρο (UNDP), συνέχισε να στηρίζει το έργο των τεχνικών επιτροπών. Στις 23 Φεβρουαρίου και την 1η Μαρτίου, η αποστολή των καλών υπηρεσιών και το UNDP διοργάνωσαν ενημερωτικές συνεδρίες επανεκπαίδευσης για όλους τους συμπροέδρους των τεχνικών επιτροπών σχετικά με τις λεπτομέρειες της δεύτερης φάσης της Διευκόλυνσης Στήριξης των τεχνικών επιτροπών. Οι συζητήσεις αποδείχθηκαν γόνιμες και επέτρεψαν στους συμμετέχοντες να μοιραστούν τις εμπειρίες τους και να ενθαρρύνουν ο ένας τον άλλον να διαμορφώσουν νέες πρωτοβουλίες και προτάσεις. Μέχρι τον Μάιο του 2024, το συνολικό ποσό που δαπανήθηκε και δεσμεύτηκε ανέρχεται στο 41%, δηλαδή περίπου 410.000 ευρώ του συνολικού ποσού του 1 εκατ. ευρώ που διατέθηκε για τη στήριξη των τεχνικών επιτροπών. Από τον Δεκέμβριο του 2023, οκτώ νέα έργα βρίσκονται σε φάση υλοποίησης και δύο νέες προτάσεις από τις τεχνικές επιτροπές περιβάλλοντος και πολιτισμού έχουν εγκριθεί - η πρώτη για τη διασφάλιση της βιωσιμότητας των υδάτων για την άγρια πανίδα με τον καθαρισμό των υδάτινων πηγών και η δεύτερη στον τομέα της σύνδεσης καλλιτεχνών από όλο το νησί. Επιπλέον, οκτώ ακόμη έργα και πρωτοβουλίες που εγκρίθηκαν το 2023 εξακολουθούν να βρίσκονται σε
5
φάση υλοποίησης. Αυτή η φάση της διευκόλυνσης στήριξης έχει επί του παρόντος προγραμματιστεί να λήξει στις 15 Δεκεμβρίου 2024.
29. Όσον αφορά τις συγκεκριμένες πρωτοβουλίες που αποσκοπούν στο να φέρουν τις δύο κοινότητες να επωφεληθούν αμοιβαία από τους φυσικούς πόρους του νησιού, διεξήχθη προμελέτη σκοπιμότητας για τη δημιουργία ενός δικοινοτικού σταθμού παραγωγής ηλιακής ενέργειας στη νεκρή ζώνη. Το έργο προβλέπει την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών πάνελ και μπαταριών αποθήκευσης για ισχύ έως 37 MW. Η μελέτη προ-σκοπιμότητας ολοκληρώθηκε τον Φεβρουάριο του 2024 και τα αποτελέσματα παρουσιάστηκαν στον Ελληνοκύπριο διαπραγματευτή και στον Τουρκοκύπριο ειδικό αντιπρόσωπο. Οι ηγέτες των δύο κοινοτήτων έχουν κληθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να συμφωνήσουν σχετικά με τις παραμέτρους του δικοινοτικού ηλιακού σταθμού καθώς και την πιθανή τοποθεσία του μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2024.
30. Εκτός των τεχνικών επιτροπών, τα βήματα και τα μέτρα που θα μπορούσαν να οικοδομήσουν τη συνεργασία και την εμπιστοσύνη μεταξύ των δύο κοινοτήτων δεν προχώρησαν με ουσιαστικό τρόπο κατά την περίοδο αναφοράς και οι πλευρές δεν έχουν συμφωνήσει σε ποιο φόρουμ θα συζητήσουν μεγαλύτερα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης, συμπεριλαμβανομένων των προτάσεων συνεργασίας του Τουρκοκύπριου ηγέτη της 1ης και 8ης Ιουλίου 2022. Ο Ελληνοκύπριος ηγέτης ανακοίνωσε δέσμη 14 μονομερών μέτρων στις 26 Ιανουαρίου 2024 και έκτοτε εργάζεται για την εφαρμογή των μέτρων.
31. Η αποστολή των καλών υπηρεσιών και οι δύο πλευρές, συμπεριλαμβανομένων των εκπροσώπων των δύο δήμων της Λευκωσίας, διατηρούν τη φιλοδοξία τους να επεκτείνουν το γραμμικό ποτάμιο πάρκο Pedieos/Kanlı Dere που βρίσκεται σήμερα στο νότο και να το συνδέσουν με αυτό στο βορρά. Παρόλο που οι δύο πλευρές συμφώνησαν να κάνουν προσωρινή χρήση της διάβασης του Λήδρα Πάλας για να μπορέσει να προχωρήσει το έργο, δεν σημειώθηκε πρόοδος κατά την περίοδο αναφοράς.
32. Στον τομέα της νεολαίας, της ειρήνης και της ασφάλειας, στις 24 Φεβρουαρίου, ο Αναπληρωτής Ειδικός Σύμβουλος συμμετείχε σε εκδήλωση με τίτλο "Ολυμπισμός για την ειρήνη", με την οποία γιορτάστηκε ο ιστορικός περίπλους του νησιού από δικοινοτικό πλήρωμα νέων ιστιοπλόων. Καθ' όλη τη διάρκεια της περιόδου, συνεχίστηκε η συνηγορία για τη σύσταση ειδικής τεχνικής επιτροπής για θέματα που αφορούν τη νεολαία ή για την αύξηση των νέων μελών στις υπάρχουσες επιτροπές, ώστε να διασφαλιστεί ότι η φωνή των νέων ακούγεται σε διάφορα θέματα, συμπεριλαμβανομένης της ειρηνευτικής διαδικασίας. Η ιδέα της συνεργασίας μέσω του αθλητισμού για να έρθουν κοντά οι νέοι και να προωθηθεί η αλληλεπίδραση μεταξύ των δύο κοινοτήτων μέσω αθλητικών δραστηριοτήτων, μεταξύ άλλων μέσω της σύστασης τεχνικής επιτροπής για το θέμα, συνεχίζει να τίθεται στις δύο πλευρές από την αποστολή καλών υπηρεσιών.
33. Η αποστολή των καλών υπηρεσιών συνέχισε να τονίζει την ανάγκη διατήρησης των υφιστάμενων οικονομικών δεσμών σε όλο το νησί, ενώ παράλληλα σφυρηλατεί νέους, μέσω μιας διευρυμένης προσέγγισης νέων ομάδων, όπως οι βιομήχανοι και οι ενώσεις εργοδοτών σε όλο το νησί, καθώς και οι ιδιωτικές επιχειρήσεις. Ο Αναπληρωτής Ειδικός Σύμβουλος συμμετείχε σε εκδήλωση που διοργάνωσε η Γερμανική Πρεσβεία στις 13 Μαΐου, η οποία πραγματοποιήθηκε για να διευκολύνει τις διασυνδέσεις μεταξύ ατόμων που μπορεί αρχικά να μην σκέφτονται να συναλλάσσονται μεταξύ τους ή με την άλλη κοινότητα. Κατά την υπό εξέταση περίοδο, η αποστολή καλών υπηρεσιών διατήρησε επίσης τακτικές επαφές με την Παγκόσμια Τράπεζα για θέματα κοινού ενδιαφέροντος, συμπεριλαμβανομένων πρακτικών τρόπων αξιοποίησης του ενδονησιωτικού εμπορίου για τη δημιουργία κοινής ευημερίας, σύμφωνα με τον τίτλο της εκδήλωσής τους που παρουσίασε το Μακροοικονομικό Σημείωμα Παρακολούθησης του 2024 για την τουρκοκυπριακή οικονομία στις 16 Μαΐου 2024.
6
34. Οι δύο ομάδες εργασίας - για την περιβαλλοντική οικοδόμηση της ειρήνης και για την επιχειρηματικότητα, τις επιχειρήσεις και την καινοτομία - υπό την κοινή καθοδήγηση της αποστολής καλών υπηρεσιών και της ΟΥΝΦΙΚΥΠ, συνέχισαν να συνεδριάζουν τακτικά. Η ομάδα εργασίας για την περιβαλλοντική οικοδόμηση της ειρήνης διοργάνωσε μια υβριδική εκδήλωση σχετικά με τον ρόλο των νέων στην κλιματική αλλαγή, η οποία εδράζεται στην εφαρμογή του θεματολογίου για τη νεολαία, την ειρήνη και την ασφάλεια, με έμφαση στη δράση για το κλίμα. Οι συζητήσεις διερεύνησαν τους δεσμούς μεταξύ περιβάλλοντος, ειρήνης και συγκρούσεων και τον τρόπο με τον οποίο οι νέοι πρέπει να βρίσκονται στο επίκεντρο της διπλωματίας για το κλίμα και της οικοδόμησης της ειρήνης. Για τον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος, πραγματοποιήθηκε εκδήλωση σχετικά με τις περιβαλλοντικές εκστρατείες πέρα από το χάσμα και τη δημιουργία συνασπισμών. Η ομάδα εργασίας για την επιχειρηματικότητα, τις επιχειρήσεις και την καινοτομία πραγματοποίησε την τέταρτη έκδοση της Έκθεσης Επιχειρήσεων και Δικτύωσης με έμφαση στους Κύπριους σχεδιαστές μόδας και από τις δύο κοινότητες.
V. Παρατηρήσεις
35. Η περίοδος αναφοράς σηματοδότησε την εξηκοστή επέτειο της εντεταλμένης παρουσίας των Ηνωμένων Εθνών στην Κύπρο μετά τα γεγονότα των αρχών της δεκαετίας του 1960. Υπενθυμίζεται ότι πέρυσι συμπληρώθηκαν επίσης 20 χρόνια από το άνοιγμα των διαβάσεων και 40 χρόνια από το ψήφισμα 541 (1983) του Συμβουλίου Ασφαλείας. Το 2024, η αυξανόμενη απογοήτευση για τη συνέχιση του status quo γίνεται αισθητή από πολλούς σε όλο το νησί και οι φωνές ζητούν όλο και περισσότερο από τις δύο πλευρές να εργαστούν εποικοδομητικά για μια αμοιβαία αποδεκτή πορεία προς τα εμπρός. Τα Ηνωμένα Έθνη θα συνεχίσουν να στέκονται στο πλευρό όλων των Κυπρίων για να τους στηρίξουν στο διάλογο προκειμένου να χαράξουν μια κοινή πορεία προς τα εμπρός.
36. Επικροτώ την επανέναρξη των συναντήσεων και των συζητήσεων στις τεχνικές επιτροπές, ιδιαίτερα σε εκείνες που είχαν αδρανήσει, τις δραστηριότητες που έλαβαν χώρα και την έγκριση ορισμένων έργων και την ολοκλήρωση άλλων, μεταξύ άλλων στο πλαίσιο των Τεχνικών Επιτροπών για τη Ραδιοτηλεόραση, το Έγκλημα και τα Ποινικά Θέματα, τις Διαβάσεις, τον Πολιτισμό, το Περιβάλλον και την Υγεία. Η επανέναρξη των τακτικών συνεδριάσεων της Τεχνικής Επιτροπής για την Εκπαίδευση παρέχει λόγους να ελπίζουμε ότι οι συστάσεις που περιέχονται στην κοινή έκθεσή της για το 2017 θα εξεταστούν δεόντως και τα σχετικά έργα θα υλοποιηθούν όπως ζητά το Συμβούλιο Ασφαλείας. Ενθαρρύνεται η περαιτέρω ενδυνάμωση αυτής της Τεχνικής Επιτροπής και του σημαντικού έργου της.
37. Συνεχίζω να καλώ τις δύο πλευρές να παρέχουν στις τεχνικές επιτροπές την απαραίτητη υποστήριξη και τα απαραίτητα περιθώρια ώστε να διατηρήσουν την ικανότητά τους να λειτουργούν, να παράγουν αποτελέσματα και να αντιμετωπίζουν θέματα με επιπτώσεις σε ολόκληρο το νησί. Η αυξημένη εκπροσώπηση των γυναικών και των νέων θα μπορούσε να δώσει νέα ώθηση στο έργο των επιτροπών. Τα όργανα αυτά, όπου και οι δύο κοινότητες μπορούν να συζητούν και να αντιμετωπίζουν θέματα κοινού ενδιαφέροντος, θα πρέπει να προστατεύονται και να απομονώνονται από ευρύτερες πολιτικές συζητήσεις και προβλήματα εντός και δίπλα στη νεκρή ζώνη.
38. Η συνεχής υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης προς τις τεχνικές επιτροπές, μέσω της Διευκόλυνσης Υποστήριξης που διαχειρίζεται το UNDP, είναι ευπρόσδεκτη και εκτιμώ τη δέσμευση για τη διατήρηση των δραστηριοτήτων αυτών των σημαντικών οργάνων στο νησί. Καλώ τους ηγέτες και τους εκπροσώπους τους να διασφαλίσουν ότι η στήριξη αυτή αξιοποιείται σωστά προς όφελος της καθημερινότητας όλων των Κυπρίων και καλώ την Ευρωπαϊκή Ένωση να εξετάσει το ενδεχόμενο επέκτασης της διαθεσιμότητας των πόρων στο μέλλον.
7
39. Η στήριξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε άλλα έργα που συζητούνται, όπως ο σταθμός παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμη ηλιακή ενέργεια που ενδεχομένως θα εγκατασταθεί στη νεκρή ζώνη, ενέχει σημαντικές δυνατότητες να φέρει τις δύο πλευρές πιο κοντά με απτά οφέλη για όλους, εάν συμφωνηθεί μια αμοιβαία αποδεκτή πορεία προς τα εμπρός. Το έργο της επέκτασης του ποτάμιου μονοπατιού Pedieos/Kanlı Dere στη βόρεια Λευκωσία έχει ομοίως σημαντικές δυνατότητες να φέρει τους ανθρώπους και από τις δύο πλευρές πιο κοντά και να οικοδομήσει εμπιστοσύνη. Υπό το πρίσμα της συμφωνίας των δύο πλευρών να προχωρήσει το έργο, καλώ τους υφιστάμενους και τους δυνητικούς μελλοντικούς χρηματοδότες να προχωρήσουν και να υποστηρίξουν το έργο με την αίσθηση του επείγοντος.
40. Ενθαρρύνω τους δύο ηγέτες και τους εκπροσώπους τους να συζητήσουν, να συμφωνήσουν και να εφαρμόσουν αμοιβαία αποδεκτά μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης που μπορούν να συμβάλουν στην οικοδόμηση εμπιστοσύνης και να συμβάλουν σε ένα περιβάλλον που θα ευνοεί περισσότερο τη διευθέτηση. Θα πρέπει να συμμετάσχουν ενεργά σε συζητήσεις σχετικά με υφιστάμενες προτάσεις συνεργασίας ή νέες ιδέες- να συνεργαστούν για την από κοινού εκμετάλλευση και αξιοποίηση των κοινών φυσικών πόρων, να προωθήσουν τις επαφές μεταξύ των ανθρώπων, τη συνεργασία και το εμπόριο, να διασφαλίσουν την αποτελεσματική λειτουργία των υφιστάμενων σημείων διέλευσης και να ανοίξουν νέα. Σημαντικές χειρονομίες θα πρέπει επίσης να τύχουν σοβαρής προσοχής προς όφελος των κοινοτήτων και ως κρίσιμη επένδυση προς μια αμοιβαία αποδεκτή διευθέτηση.
41. Επαναλαμβάνω για άλλη μια φορά την έκκληση του Συμβουλίου Ασφαλείας για μεγαλύτερη εμπλοκή με την κοινωνία των πολιτών και καλώ τους δύο ηγέτες να ενθαρρύνουν την επαφή και τη συνεργασία μεταξύ των δύο κοινοτήτων. Καλώ επίσης τους ηγέτες να στοχεύσουν σε μια πιο περιεκτική συνεργασία και δεσμούς μεταξύ των δύο κοινοτήτων τώρα, και τελικά στην ειρηνευτική διαδικασία, και να εμπλέξουν και να εμπλέξουν αποτελεσματικά τις γυναίκες, τις μειονότητες, τη νεολαία και τα άτομα με αναπηρίες στις συζητήσεις που σχετίζονται με ένα κοινό μέλλον στο νησί και να ενσωματώσουν τις απόψεις τους αναλόγως. Οι συμμετέχοντες στις δραστηριότητες προσέγγισης που ανέλαβε η αποστολή των καλών μου υπηρεσιών έδειξαν σταθερά μεγάλο ενδιαφέρον να συνεργαστούν με τις πολιτικές τους ηγεσίες για σημαντικά θέματα και απέδειξαν την αξία της μεγαλύτερης συμμετοχικότητας.
42. Καθώς η ουσιαστική συμμετοχή των γυναικών αυξάνει τις πιθανότητες επίτευξης και διατήρησης πολιτικών λύσεων, οι ηγέτες θα πρέπει, κατά προτεραιότητα, να εφαρμόσουν τις σχετικές συστάσεις του "Σχεδίου δράσης σχετικά με τον τρόπο διασφάλισης της πλήρους, ισότιμης και ουσιαστικής συμμετοχής των γυναικών στη διαδικασία διευθέτησης/μια ενδεχόμενη διαδικασία διευθέτησης", μεταξύ άλλων διασφαλίζοντας ότι οι αντιπροσωπείες τους που συμμετέχουν σε συνομιλίες για πιθανές μελλοντικές διαπραγματεύσεις δεν περιλαμβάνουν περισσότερα από τα δύο τρίτα οποιουδήποτε φύλου. Η αύξηση του ποσοστού των γυναικών που συμμετέχουν ως μέλη στις 12 τεχνικές επιτροπές σε ποσοστό άνω του 50% είναι επαινετή. Η σύσταση του σχεδίου δράσης για τους ηγέτες να προβούν σε δημόσια ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με τα οφέλη μιας διευθέτησης, να ενισχύσουν τις επαφές και να οικοδομήσουν εμπιστοσύνη μεταξύ Τουρκοκυπρίων και Ελληνοκυπρίων θα πρέπει να δοθεί προτεραιότητα χωρίς καθυστέρηση, μεταξύ άλλων με τον προσδιορισμό μιας αποτελεσματικής πλατφόρμας για συνεχή, τακτική ενημέρωση της κοινωνίας των πολιτών. Είναι σαφές, στην Κύπρο αλλά και παγκοσμίως, ότι μόνο όταν οι γυναίκες συμμετέχουν στην ανάπτυξη πολιτικών λύσεων στις συγκρούσεις με ισότιμο τρόπο μπορεί να επιτευχθεί βιώσιμη ειρήνη.
43. Προτρέπω τις δύο πλευρές να διερευνήσουν την έννοια της αθλητικής συνεργασίας για να φέρουν κοντά τους νέους και να προωθήσουν την αλληλεπίδραση μεταξύ των δύο κοινοτήτων. Ο σχηματισμός μιας τεχνικής επιτροπής στο πλαίσιο αυτό παραμένει μια βιώσιμη πορεία δράσης.
8
44. Η εστίαση στο ενδονησιωτικό εμπόριο και η αύξηση των οικονομικών δεσμών συνέχισε να βρίσκεται στην πρώτη γραμμή των προσπαθειών προβολής και συνηγορίας της αποστολής. Η επέκταση των εμπορικών και επιχειρηματικών δεσμών μπορεί όχι μόνο να αντιμετωπίσει ορισμένες από τις πιο πιεστικές ανησυχίες των Κυπρίων σε όλο το νησί, αλλά και να συμβάλει στη βελτίωση του συνολικού πολιτικού κλίματος. Η υπό εξέταση περίοδος συνέχισε μια τάση που παρατηρήθηκε στην τελευταία μου έκθεση με αύξηση των δημόσιων εκδηλώσεων και των επίσημων αλληλεπιδράσεων που σχεδιάστηκαν για να χρησιμοποιηθούν ως καταλύτες για τη διάδοση του μηνύματος ότι η επέκταση των εμπορικών και επιχειρηματικών δεσμών, και η εξασφάλιση των υποδομών και των ευνοϊκών συνθηκών για την υποστήριξή τους, είναι ένας τρόπος για την ενίσχυση της εμπιστοσύνης σε μια διευθέτηση. Η σφυρηλάτηση μεγαλύτερης οικονομικής δραστηριότητας μεταξύ των κοινοτήτων στο νησί δεν έχει μόνο καλό επιχειρηματικό νόημα, αλλά μπορεί επίσης να έχει σημαντικές θετικές επιπτώσεις στη ζωή των Κυπρίων και μπορεί να ανοίξει το δρόμο προς μια μεγαλύτερη δημόσια αποδοχή μιας αμοιβαία αποδεκτής διευθέτησης στο μέλλον.
45. Οι ενέργειες και των δύο μερών εντός και δίπλα στη νεκρή ζώνη συνέβαλαν στην αύξηση της δυσπιστίας και δεν είναι χρήσιμες στο σημερινό πλαίσιο. Η αυξανόμενη στρατιωτικοποίηση και των δύο πλευρών έρχεται σε αντίθεση με τους πολιτικούς λόγους των ηγετών που ισχυρίζονται ότι επιθυμούν μια διέξοδο στο Κυπριακό. Επαναλαμβάνω την έκκλησή μου προς τις δύο πλευρές να απέχουν από τέτοιες μονομερείς ενέργειες. Επαναλαμβάνω επίσης την ανησυχία μου για την κατάσταση στην περιφραγμένη περιοχή των Βαρωσίων και σημειώνω ότι η θέση των Ηνωμένων Εθνών για τα Βαρώσια παραμένει αμετάβλητη. Υπενθυμίζω τις αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας για το θέμα, ιδίως τις αποφάσεις 550 (1984) και 789 (1992), και υπογραμμίζω τη σημασία της πλήρους συμμόρφωσης με τις αποφάσεις αυτές.
46. Συγχαίρω τις Κυβερνήσεις της Ελλάδας και της Τουρκίας για τη σταθερή δέσμευσή τους στην προώθηση ειρηνικών σχέσεων γειτονίας. Η δέσμευση για την επιδίωξη διαύλων επικοινωνίας, παρά τις επικρατούσες διαφωνίες, αποτελεί παράδειγμα και για το Κυπριακό. Λαμβάνοντας υπόψη τον σημαντικό ρόλο και την ευθύνη που έχουν οι εγγυήτριες δυνάμεις Ελλάδα, Τουρκική Δημοκρατία και Ηνωμένο Βασίλειο στο πλαίσιο της Κύπρου, ενθαρρύνω όλους αυτούς να συνεχίσουν να παροτρύνουν τους δύο ηγέτες στην Κύπρο να εμπλακούν σε διάλογο και να αναζητήσουν μια αμοιβαία αποδεκτή πορεία προς τα εμπρός με την απαιτούμενη πολιτική βούληση, δημιουργικότητα και ανοικτότητα σε συμβιβασμούς.
47. Υπογραμμίζοντας τη σημασία του έργου των τεχνικών επιτροπών και τον θετικό αντίκτυπο που θα μπορούσαν να έχουν τα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης, πιστεύω ότι μόνο η πραγματική πρόοδος προς την επίτευξη ενός συναινετικού σημείου εκκίνησης για διαπραγματεύσεις που θα οδηγήσουν σε μια αμοιβαία αποδεκτή διευθέτηση θα καθησυχάσει τους Κύπριους καθώς και τη διεθνή κοινότητα ότι ένα ειρηνικό και κοινό μέλλον στο νησί παραμένει πραγματικά εφικτό. Διατήρησα επαφή και διάλογο με τα μέρη, όπως και ο Προσωπικός μου Απεσταλμένος, οι ανώτεροι σύμβουλοί μου στην έδρα των Ηνωμένων Εθνών και ο Αναπληρωτής Ειδικός Σύμβουλος μου. Σε αυτές τις προσπάθειες, παραμένω καθοδηγούμενος από τα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας που έχουν καθορίσει τις παραμέτρους των Ηνωμένων Εθνών.
48. Θα ήθελα να ευχαριστήσω για άλλη μια φορά τους εταίρους, συμπεριλαμβανομένης της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Παγκόσμιας Τράπεζας, που συνέχισαν να παρέχουν υποστήριξη στο έργο των δύο αποστολών των Ηνωμένων Εθνών στην Κύπρο, του UNDP και της Επιτροπής για τους Αγνοούμενους στην Κύπρο και συνέβαλαν στην εφαρμογή των μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης. Τέλος, θα ήθελα να ευχαριστήσω τον Αναπληρωτή Ειδικό Σύμβουλο Colin Stewart και το προσωπικό που υπηρετεί στην αποστολή καλών υπηρεσιών μου στην Κύπρο για την αφοσίωση και τη δέσμευση που επέδειξαν στο έργο τους.
9
Παράρτημα Ι
Γραπτή ενημέρωση του Ελληνοκύπριου ηγέτη προς την Αποστολή Καλών Υπηρεσιών του Γενικού Γραμματέα, σύμφωνα και κατ' εφαρμογή της απόφασης 2723 (2024) του ΣΑΗΕ
Η παρούσα εισήγηση υποβάλλεται σε απάντηση της ενθάρρυνσης του ψηφίσματος 2723 (2024) του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, προς "τους ηγέτες των δύο κοινοτήτων να παρέχουν γραπτές ενημερώσεις κάθε έξι μήνες στην Αποστολή Καλών Υπηρεσιών του Γενικού Γραμματέα σχετικά με τις ενέργειες στις οποίες έχουν προβεί για την υποστήριξη των σχετικών μερών του παρόντος ψηφίσματος από την υιοθέτησή του, ιδίως όσον αφορά τις παραγράφους 7, 8, 9 και 10, με σκοπό την επίτευξη βιώσιμης και συνολικής διευθέτησης...".
Η παρούσα ενημέρωση περιλαμβάνει όλες τις εξελίξεις που σχετίζονται με την προσπάθεια επανέναρξης της ειρηνευτικής διαδικασίας στο πλαίσιο της Αποστολής Καλών Υπηρεσιών του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών. Οι αναφορές στις κοινότητες γίνονται με την επιφύλαξη της Κυπριακής Δημοκρατίας ως κράτους μέλους των Ηνωμένων Εθνών και οι αναφορές στην ΟΥΝΦΙΚΥΠ γίνονται με την επιφύλαξη της Κυπριακής Δημοκρατίας ως χώρας υποδοχής της Δύναμης.
I. Προσπάθειες για επανέναρξη της ειρηνευτικής διαδικασίας
Από την αρχή, επαναλαμβάνω την ακλόνητη δέσμευσή μου για την ειρηνική επίλυση του Κυπριακού προβλήματος στη βάση που προβλέπεται από τα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, τον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και τις Συμφωνίες Υψηλού Επιπέδου. Επιθυμώ επίσης να επαναβεβαιώσω, την ετοιμότητά μου να διατηρήσω και να υποστηρίξω πλήρως το κεκτημένο των διαπραγματεύσεων και το σύνολο του έργου που έχει επιτευχθεί μέχρι το κλείσιμο της Διάσκεψης για την Κύπρο στο Κραν Μοντάνα, τον Ιούλιο του 2017, το οποίο περιλαμβάνει τη συμφωνηθείσα βάση της διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας με πολιτική ισότητα, όπως προβλέπεται στα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, τις συγκλίσεις που επιτεύχθηκαν σε όλα τα διαπραγματευτικά κεφάλαια και τα έξι σημεία που παρουσίασε ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ στο Κραν Μοντάνα.
Διατηρώ την ακλόνητη πεποίθησή μου ότι η λύση του Κυπριακού προβλήματος στην αμοιβαία συμφωνημένη βάση που εγκρίθηκε από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ αποτελεί τη μόνη βιώσιμη και αειφόρο πορεία προς τα εμπρός, η οποία μπορεί να διασφαλίσει τα ζωτικά συμφέροντα της Κύπρου και όλων των Κυπρίων, καθώς και όλων των εμπλεκομένων στο Κυπριακό. Είναι ταυτόχρονα ο μόνος δρόμος προς την κατεύθυνση της εξασφάλισης και διαφύλαξης της ασφάλειας και της σταθερότητας στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Η παράμετρος αυτή αποκτά θεμελιώδη σημασία υπό το φως των συνεχιζόμενων περιφερειακών και διεθνών γεωπολιτικών εξελίξεων.
Από την πλευρά μου, έχω προβεί σε τολμηρά βήματα στήριξης των προσπαθειών του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ για το διορισμό Προσωπικού Απεσταλμένου - στο πλαίσιο της Αποστολής Καλών Υπηρεσιών του Γενικού Γραμματέα. Έδωσα τη συγκατάθεσή μου σχετικά με το θέμα αυτό στον ΓΓ του ΟΗΕ κατά τη συνάντησή μας στη Νέα Υόρκη τον Σεπτέμβριο του 2023 και λυπάμαι για το γεγονός ότι η ανακοίνωση του διορισμού δεν κατέστη δυνατή μέχρι τον Ιανουάριο του 2024, λόγω της παρελκυστικής τακτικής της άλλης πλευράς.
Εκφράζω την εκτίμησή μου για το ξεκάθαρο μήνυμα που αναδεικνύεται από τον διορισμό της κας María Angela Holguín Cuéllar, ότι ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ παραμένει σταθερά προσηλωμένος στην παροχή των καλών του υπηρεσιών για την υποστήριξη της προσπάθειας δημιουργίας συνθηκών που ευνοούν την αναζωογόνηση των διαπραγματεύσεων και την επίτευξη συνολικής λύσης. Εκφράζω επίσης την εκτίμησή μου στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ για τη σταθερή υποστήριξή του.
Είχα την ευκαιρία να συναντηθώ με την κα Holguin στις 30 Ιανουαρίου, 2 Φεβρουαρίου, 11 Μαρτίου, 16 Μαρτίου, 8 Μαΐου και 13 Μαΐου κατά τη διάρκεια των τριών επισκέψεών της στην Κύπρο. Της εξέφρασα τη δέσμευσή μου να συμβάλω στη δημιουργία των προϋποθέσεων για την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων και στο πλαίσιο αυτό, εγώ δήλωσα την ετοιμότητά μου να συναντηθώ με τον ηγέτη της τουρκοκυπριακής κοινότητας υπό την αιγίδα του Προσωπικού Απεσταλμένου με σκοπό την έναρξη μιας συζήτησης.
Στο ίδιο πνεύμα, συνέχισα να επαναλαμβάνω την ετοιμότητά μου, να εργαστώ για win-win λύσεις και να διερευνήσω παράγοντες που μπορούν να δημιουργήσουν μια θετική ατζέντα για όλους τους εμπλεκόμενους. Αυτό επιδίωξα, μεταξύ άλλων, επιδιώκοντας έναν ενισχυμένο ρόλο εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι η ΕΕ μπορεί να παράσχει απτά κίνητρα για την Τουρκική Δημοκρατία, ενισχύοντας έτσι τα Ηνωμένα Έθνη στις προσπάθειες για την υπέρβαση του αδιεξόδου και την αναζωογόνηση της προοπτικής λύσης.
Ως αποτέλεσμα της επίμονης προσπάθειάς μας, το πρόσφατο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Απριλίου 2024 έστειλε ένα σαφές θετικό μήνυμα προς την Τουρκία όσον αφορά την προώθηση της ατζέντας ΕΕ - Τουρκίας παράλληλα με την απτή ανταπόκριση εκ μέρους της Τουρκίας στο Κυπριακό. Η εποικοδομητική δέσμευση της ίδιας της Τουρκίας θα συμβάλει καθοριστικά στην προώθηση των διαφόρων τομέων συνεργασίας.
Ταυτόχρονα, είμαι έτοιμος να διερευνήσω και άλλους παράγοντες που μπορούν να έχουν θετικό αποτέλεσμα.
Η κυβέρνησή μου εφαρμόζει τα δεκατέσσερα μονομερή μέτρα που ανακοινώθηκαν στις 26 Ιανουαρίου 2024, για την υποστήριξη των Τουρκοκυπρίων στους τομείς του εμπορίου, της διευκόλυνσης της πρόσβασης σε περισσότερες κρατικές υπηρεσίες και παροχές, των αιτήσεων για υπηκοότητα, της ανταπόκρισης στις φαρμακευτικές ανάγκες και τις ιατρικές υπηρεσίες, της διευκόλυνσης της διέλευσης προσώπων μέσω των εγκεκριμένων σημείων διέλευσης, της κάλυψης του λειτουργικού κόστους του δικοινοτικού αποχετευτικού σταθμού, της διευκόλυνσης της ενισχυμένης πρόσβασης σε θρησκευτικά μνημεία. Τα μέτρα αυτά αποτελούν μια ακόμη εκδήλωση της συγκεκριμένης αποφασιστικότητάς μας να εργαστούμε για ένα ευνοϊκό περιβάλλον προς την επίτευξη μιας τομής και είναι επιπρόσθετα σε μια σειρά από οφέλη και προγράμματα που είναι ήδη διαθέσιμα στους Τουρκοκύπριους πολίτες της Δημοκρατίας.
Όσον αφορά το θέμα του εμπορίου, από την τελευταία έκθεση, έξι επιπλέον προϊόντα έχουν προστεθεί στον κατάλογο των μεταποιημένων τροφίμων μη ζωικής προέλευσης, τα οποία μπορούν να διακινούνται στο πλαίσιο του Κανονισμού για την Πράσινη Γραμμή. Η αξία του εμπορίου της Πράσινης Γραμμής έφθασε σε νέο ρεκόρ ύψους 16,046 εκατ. ευρώ το 2023 (14,6 εκατ. ευρώ το 2022) δείχνοντας σταθερή αύξηση και ανάπτυξη
Λυπάμαι που πρέπει να σημειώσω ότι, μέχρι σήμερα, ο Τουρκοκύπριος ηγέτης έχει αρνηθεί να συμμετάσχει ακόμη και σε συνάντηση υπό τον Προσωπικό Απεσταλμένο του ΓΓ του ΟΗΕ. Αυτό αποτελεί συνέχεια της συμπεριφοράς της παρατεταμένης αναβλητικότητας της τουρκικής πλευράς, όπως εκδηλώθηκε, μεταξύ άλλων, με τις καθυστερήσεις και τις τακτικές εκτροχιασμού στο θέμα του διορισμού του Προσωπικού Απεσταλμένου και την άρνηση του κ. Τατάρ να συμμετάσχει σε συνάντηση μαζί μου υπό την αιγίδα του ΓΓ του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη τον Σεπτέμβριο του 2023.
Σε πλήρη αντίθεση με την επιτακτική ανάγκη να διασφαλιστεί ένα θετικό περιβάλλον που να ευνοεί την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων, η Τουρκική Δημοκρατία όχι μόνο αυξάνει τις εντάσεις, αλλά επιδιώκει να δημιουργήσει νέα τετελεσμένα επί του πεδίου που επιδιώκουν να υπονομεύσουν και να προκαταλάβουν την αποστολή καλών υπηρεσιών του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ.
Η προσέγγιση αυτή εκδηλώνεται, μεταξύ άλλων, με τα ακόλουθα:
i. Τη συνέχιση της άρνησής της να τηρήσει τη δέσμευση για τη συμφωνημένη βάση της διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας με πολιτική ισότητα και το γεγονός ότι συνεχίζει να υποστηρίζει την "κυρίαρχη ισότητα" και το "ίσο διεθνές καθεστώς" που ουσιαστικά ισοδυναμεί με αίτημα για λύση "δύο κρατών".
ii. Μέσω της συστηματικής και σκόπιμης προκλητικής δημόσιας ρητορικής που προφανώς αποσκοπεί στη δηλητηρίαση της ατμόσφαιρας και στην υπονόμευση της προσπάθειας για τη δημιουργία ευνοϊκών συνθηκών για την επανέναρξη της ειρηνευτικής διαδικασίας. Αξίζει να σημειωθεί ότι ως απάντηση στη δημόσια κριτική που εκφράστηκε από το εσωτερικό της τουρκοκυπριακής κοινότητας προς την πολιτική αυτή, η τουρκοκυπριακή ηγεσία δήλωσε δημοσίως ότι όλες οι αποφάσεις έχουν την πλήρη υποστήριξη της Τουρκίας.
iii. Η συνεχιζόμενη ασέβεια και έλλειψη συμμόρφωσης με τα σχετικά ψηφίσματα του ΣΑ του ΟΗΕ που ζητούν την επιστροφή των Βαρωσίων στους νόμιμους κατοίκους τους και η συνέχιση των προσπαθειών για "άνοιγμα της πόλης ως μέρος της 'τρνκ'", μαζί με τον συνεχή αναφερόμενο περιορισμό της ΟΥΝΦΙΚΥΠ από το να κινηθεί εκεί.
iv. Συνέχιση των "κινήσεων προς τα εμπρός" στη νεκρή ζώνη νότια της γραμμής κατάπαυσης του πυρός των τουρκικών δυνάμεων. Συνεχίζονται οι παραβιάσεις που αναφέρονται στην έκθεση του ΓΓ σχετικά με τη λειτουργία της ΟΥΝΦΙΚΥΠ τον Ιανουάριο του 2024.
v. Συνεχείς απειλές για να προχωρήσει η κατασκευή δρόμου στη νεκρή ζώνη, που θα συνδέει τις κατεχόμενες περιοχές με τη θέση TK 15 των Τουρκικών Δυνάμεων, κατά παράβαση του status quo και της συμφωνίας που επιτεύχθηκε τον Οκτώβριο του 2023. Θέλω να υπενθυμίσω την επίθεση εναντίον των Ειρηνοφυλάκων του ΟΗΕ στην περιοχή τον Αύγουστο του 2023, η οποία καταδικάστηκε στην ανακοίνωση Τύπου του ΣΑ του ΟΗΕ της 21ης Αυγούστου 2023.
vi. Τη συνέχιση των προσπαθειών για την επιδίωξη της διεθνούς αναβάθμισης της παράνομης αποσχιστικής οντότητας, κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου και των σχετικών Αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, ιδίως των 541 (1983) και 550 (1984), οι οποίες προβλέπουν ότι η ανακήρυξη της λεγόμενης "τρνκ" είναι νομικά άκυρη και καλούν όλα τα κράτη να μην αναγνωρίζουν ούτε να διευκολύνουν ή να βοηθούν με οποιονδήποτε τρόπο την προαναφερόμενη αποσχιστική οντότητα.
vii. Η επιμονή της τουρκοκυπριακής πλευράς να απαιτεί τη σύναψη "Συμφωνίας Καθεστώτος Δυνάμεων (SOFA)" με τον ΟΗΕ, απειλώντας να περιορίσει τις δραστηριότητες της Ειρηνευτικής Δύναμης του ΟΗΕ στην Κύπρο, σε αντίθεση με τη νομικά δεσμευτική αρχή ότι τέτοιες συμφωνίες συνάπτονται μόνο μεταξύ του ΟΗΕ και των κυβερνήσεων των κρατών μελών του ΟΗΕ που φιλοξενούν ειρηνευτικές επιχειρήσεις- στην προκειμένη περίπτωση της Κυπριακής Δημοκρατίας, όπως κατοχυρώνεται στο Ψήφισμα 186 (1964) του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και επαναβεβαιώνεται σε μεταγενέστερα Ψηφίσματα.
viii. Η παράνομη εκμετάλλευση περιουσιών στο κατεχόμενο τμήμα της Κύπρου που ανήκουν σε Ελληνοκύπριους εκτοπισμένους, συνεχίζεται επίσης με αμείωτη ένταση και φαίνεται να έχει αποκτήσει νέες διαστάσεις μέσω της συστηματικής προώθησης "ξένων επενδύσεων σε ακίνητα", κατά παράβαση θεμελιωδών αρχών του Διεθνούς Δικαίου και σχετικών αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων σε πληθώρα υποθέσεων. Εκτός από την κατάφωρη παρανομία των ενεργειών αυτών, αυτό αποτελεί μια ακόμη προσπάθεια παγίωσης του παράνομου τετελεσμένου γεγονότος και περαιτέρω περιορισμού των προοπτικών λύσης.
ix. Η συνέχιση της αναβάθμισης των στρατιωτικών δυνατοτήτων και υποδομών της Τουρκίας στο κατεχόμενο τμήμα της Κύπρου, που δεν επηρεάζει μόνο την κατάσταση στην Κύπρο, αλλά τη στρατιωτική ισορροπία και την ασφάλεια στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.
Σε αυτό το πλαίσιο, επιθυμώ να τονίσω την κρίσιμη σημασία, ιδιαίτερα σε αυτή την ευαίσθητη συγκυρία, να καλέσει το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ την Τουρκία και την τουρκοκυπριακή ηγεσία να σεβαστούν τη βάση για λύση, όπως αυτή προδιαγράφεται στα σχετικά ψηφίσματα και να σταματήσουν να παρεμποδίζουν τις προσπάθειες για τη δημιουργία μιας θετικής προοπτικής.
Εξίσου σημαντική είναι η ανάγκη και η αποχή από επιπρόσθετες προκλήσεις και παραβιάσεις, τόσο επί του εδάφους στη νεκρή ζώνη και στα Βαρώσια και στα κατεχόμενα αλλά και στις θαλάσσιες ζώνες της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Έχοντας κατά νου τις σοβαρές προκλήσεις για την ειρήνη και την ασφάλεια στην ευρύτερη περιοχή και σε ολόκληρο τον κόσμο, επαναλαμβάνω την ισχυρή μου αποφασιστικότητα να μη φεισθώ προσπαθειών για την επίτευξη μιας τομής που θα μας οδηγήσει στην επανέναρξη των διαπραγματεύσεων και στην επίτευξη μιας λύσης στη βάση που προβλέπεται από τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Ελπίζω ειλικρινά ότι όλοι οι εμπλεκόμενοι θα εμπλακούν με πνεύμα καλής θέλησης προς αυτή την κατεύθυνση, επιδιώκοντας λύσεις που θα εγγυώνται τα νόμιμα συμφέροντα όλων των Κυπρίων και θα εξυπηρετούν την απαραίτητη ανάγκη για μια εποχή ειρήνης, ευημερίας, ασφάλειας και σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο.
II. Αποτελεσματικός μηχανισμός για στρατιωτικές επαφές
Δεδομένης της ανάγκης εκτόνωσης των εντάσεων, διατηρώ την ετοιμότητά μου να συζητήσω τη δημιουργία ενός μηχανισμού για στρατιωτικές επαφές, μεταξύ των αντιμαχόμενων δυνάμεων στην Κύπρο, με τη διευκόλυνση της ΟΥΝΦΙΚΥΠ.
Ένας τέτοιος μηχανισμός θα περιλαμβάνει την Εθνική Φρουρά και τις τουρκικές κατοχικές δυνάμεις, σε επίπεδο Διοικητών τους ή του εξουσιοδοτημένου εκπροσώπου τους, με τη διευκόλυνση της ΟΥΝΦΙΚΥΠ σε αντίστοιχο επίπεδο, σύμφωνα με την εντολή της, όπως προβλέπεται από το ψήφισμα 186 (1964) του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.
Η καθιέρωση του μηχανισμού μπορεί να είναι χρήσιμη, λαμβάνοντας υπόψη τις συνεχείς παραβιάσεις των σχετικών ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, στα Βαρώσια, τις παραβιάσεις και τις προκλητικές ενέργειες κατά μήκος της νεκρής ζώνης, τα εμπόδια και τις παρεμβάσεις εκ μέρους των τουρκικών κατοχικών δυνάμεων στην ικανότητα της ΟΥΝΦΙΚΥΠ να εκτελεί τα καθήκοντά της και τη συνεχή αναβάθμιση της στρατιωτικής υποδομής της Τουρκίας στο κατεχόμενο τμήμα της Κύπρου.
III. Επιτροπή Αγνοουμένων
Το έργο της Επιτροπής για τους Αγνοούμενους στην Κύπρο (ΕΑΚ) παραμένει θεμελιώδης πτυχή της ειρηνευτικής διαδικασίας και η υποστήριξη όλων των μερών είναι πράγματι επιτακτική. Για να επιστήσω την προσοχή και να εκφράσω την υποστήριξή μου στο ζωτικής σημασίας ανθρωπιστικό έργο της ΔΕΑ, με πρωτοβουλία μου, πραγματοποιήθηκε στις 28 Ιουλίου 2023 κοινή επίσκεψη από εμένα και τον κ. Tatar στο ανθρωπολογικό εργαστήριο της ΔΕΑ και εκδόθηκε κοινή έκκληση για επιτάχυνση της διαδικασίας εντοπισμού, εκταφής και ταυτοποίησης των λειψάνων των αγνοουμένων.
Η Τουρκία έχει νομική και ηθική υποχρέωση να παράσχει πληροφορίες από τα αρχεία της με καλή πίστη, για να βοηθήσει στον καθορισμό της τύχης των αγνοουμένων στην Κύπρο, συμπεριλαμβανομένων πληροφοριών σχετικά με τις κύριες τοποθεσίες ταφής των αγνοουμένων, καθώς και δευτερεύουσες τοποθεσίες δεδομένου ότι μεγάλος αριθμός λειψάνων μεταφέρθηκε και να παράσχει στη ΔΕΑ πρόσβαση σε αυτές τις περιοχές. Η Τουρκία έχει επίσης υποχρέωση να προστατεύσει αυτούς τους χώρους ταφής, από την οικοδόμηση και την αποκατάσταση του εδάφους. Αυτό θα ήταν ένα πολύ σημαντικό Μέτρο Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης.
Δεδομένης της κρίσιμης παρέλευσης του χρόνου και της απροθυμίας της Τουρκίας να συμμορφωθεί, επιθυμώ να επαναλάβω την έκκλησή μου για πληροφορίες από όλες τις χώρες και τους οργανισμούς που είχαν στρατιωτική ή αστυνομική παρουσία στην Κύπρο το 1963, 1964 και 1974 και μπορεί να έχουν στην κατοχή τους σχετικά αρχεία.
Είναι επίσης επιτακτική ανάγκη για την τουρκοκυπριακή πλευρά να εμπλακεί πιο εποικοδομητικά και να συμβάλει στην αντιμετώπιση της υφιστάμενης ανισορροπίας στην αναλογία των ταυτοποιήσεων των αγνοουμένων που είναι σήμερα 49,8% για τους Ελληνοκύπριους αγνοούμενους και 59,9% για τους Τουρκοκύπριους αγνοούμενους.
IV. Τεχνικές επιτροπές
Οι Τεχνικές Επιτροπές συνεχίζουν το έργο τους, με στόχο την ανακούφιση της καθημερινής ζωής των ανθρώπων από τις δυσμενείς επιπτώσεις του status quo, στο πλαίσιο των όρων εντολής τους, όπως συμφωνήθηκαν μεταξύ των ηγετών των δύο κοινοτήτων από τις 8 Ιουλίου 2006, υπό την αιγίδα του ΟΗΕ. Το έργο τους αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της ειρηνευτικής διαδικασίας και στη συνέχεια της συνολικής προσπάθειας για λύση.
Έχοντας πλήρη επίγνωση της σημασίας που αποδίδει το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ στην πτυχή της πλήρους, ισότιμης και ουσιαστικής συμμετοχής των γυναικών στην ειρηνευτική διαδικασία, με ικανοποίηση σημειώνω ότι το ποσοστό των Ελληνοκυπρίων γυναικών μελών στις Τεχνικές Επιτροπές έχει φθάσει το 45%, ενώ το ποσοστό των νέων μελών είναι 10%. Από την άποψη αυτή, επαναβεβαιώνω την πρόθεσή μου να διασφαλίσω -μέσω πρόσθετων διορισμών- ότι τα Ελληνοκυπριακά μέλη των Τεχνικών Επιτροπών θα αποτελούνται από ίσο αριθμό ανδρών και γυναικών και ότι η συμμετοχή των νέων θα αυξηθεί περαιτέρω.
Κατά τη διάρκεια της περιόδου αναφοράς, οι Τεχνικές Επιτροπές συνέχισαν να αναλαμβάνουν μια σειρά πρωτοβουλιών, αξιοποιώντας περαιτέρω το σημαντικό τους έργο και συνέχισαν να επωφελούνται από την κρίσιμη υποστήριξη που παρέχεται μέσω της ανανεωμένης χρηματοδοτικής διευκόλυνσης στήριξης που χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, για την οποία θα ήθελα να επαναλάβω την εκτίμησή μου.
Δυστυχώς, υπήρξαν περιπτώσεις παρεμπόδισης του έργου τους, ως αποτέλεσμα των προσπαθειών της τουρκοκυπριακής πλευράς να μετατρέψει τις Τεχνικές Επιτροπές σε οχήματα για την προώθηση της συνεργασίας μεταξύ "χωριστών διοικήσεων" στο γενικότερο πλαίσιο της πολιτικής των "δύο κρατών".
Η προσέγγιση αυτή έχει οδηγήσει σε καθυστερήσεις, οπισθοδρομήσεις, ακόμη και στην ακύρωση ορισμένων έργων, ιδίως εκείνων που έχουν μεγαλύτερες δυνατότητες να συμβάλουν σε ένα πιο ευνοϊκό περιβάλλον και να έχουν ευρύτερη απήχηση και αντίκτυπο στην κοινωνία και στη συνέχεια στην ενίσχυση της προοπτικής λύσης και επανένωσης.
Το πιο ενδεικτικό παράδειγμα παραμένει η Τεχνική Επιτροπή για την Εκπαίδευση, όπου παρά τις επανειλημμένες εκκλήσεις από την πλευρά μας, τα Ηνωμένα Έθνη και τους διεθνείς εταίρους, η τουρκοκυπριακή πλευρά δεν έχει ακόμη ανακαλέσει την απόφαση που έλαβε τον Οκτώβριο του 2022 να αναστείλει, τη συμμετοχή της στο βραβευμένο πρόγραμμα εκπαίδευσης για την ειρήνη "Imagine" και συνεχίζει να παρεμποδίζει την υλοποίηση ενός άλλου έργου που στοχεύει στην ανάπτυξη ενοτήτων μαθημάτων που προωθούν την ειρήνη και τη συμφιλίωση μέσω της εκπαίδευσης.
Από την πρώτη του έναρξη τον Οκτώβριο του 2017, το "Imagine" έχει δώσει την ευκαιρία σε χιλιάδες μαθητές και εκατοντάδες εκπαιδευτικούς και στις δύο κοινότητες να συμμετάσχουν σε αυτή την προσπάθεια εκπαίδευσης για την ειρήνη και αναγνωρίζεται ευρέως ότι έχει συμβάλει πολύ σημαντικά στην προώθηση μιας κουλτούρας ειρήνης και συμφιλίωσης.
Η Τεχνική Επιτροπή για τον Πολιτισμό συνεχίζει το έργο της και πρόσφατα διοργάνωσε μια εκδήλωση δικτύωσης σε συνέχεια του προγράμματος, στην οποία συμμετείχαν Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι καλλιτέχνες. Προχωρά επίσης η δημιουργία ενός δικτυακού τόπου για την προβολή του έργου της Τεχνικής Επιτροπής.
Η Τεχνική Επιτροπή για τις διαβάσεις συνεχίζει το έργο της προς την κατεύθυνση της βελτίωσης της λειτουργίας των υφιστάμενων σημείων διέλευσης. Το ενδεχόμενο άνοιγμα νέων σημείων διέλευσης δεν έχει ακόμη προχωρήσει λόγω της θέσης της τουρκοκυπριακής πλευράς ότι η συζήτηση θα πρέπει να περιοριστεί μόνο στο ένα σημείο διέλευσης που προτάθηκε από αυτούς και την άρνησή τους να συζητήσουν τις προτάσεις που υποβλήθηκαν από εμάς.
Η Τεχνική Επιτροπή για την Ισότητα των Φύλων συνέχισε τις εργασίες της για την εφαρμογή των συστάσεων που περιλαμβάνονται στο Σχέδιο Δράσης για την πλήρη, ισότιμη και ουσιαστική συμμετοχή των γυναικών στην ειρηνευτική διαδικασία.
Η Τεχνική Επιτροπή για Οικονομικά και Εμπορικά Θέματα συνεχίζει τη συζήτηση για τους τρόπους περαιτέρω προώθησης του εμπορίου μέσω του "Κανονισμού για την Πράσινη Γραμμή".
Η Τεχνική Επιτροπή για το Έγκλημα και τα Ποινικά Θέματα διατήρησε έναν καλά λειτουργικό δίαυλο επαφής και επικοινωνίας μέσω των Κοινών Χώρων Επαφής (ΚΧΕ), στην προσπάθεια αποτελεσματικής αντιμετώπισης της εγκληματικής δραστηριότητας.
Η Τεχνική Επιτροπή για την Υγεία συνέχισε περαιτέρω την ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με τις μολυσματικές ασθένειες, συμπεριλαμβανομένης της παρακολούθησης επιδημιών και επικίνδυνων ειδών κουνουπιών. Συνέχισε επίσης να διευκολύνει την ανταπόκρισή μας σε τουρκοκυπριακά αιτήματα για την παροχή ορισμένων φαρμάκων.
Η Τεχνική Επιτροπή Διαχείρισης Κρίσεων διεξήγαγε συζητήσεις σχετικά με μια απλουστευμένη πρόταση που υποβλήθηκε από τα ελληνοκυπριακά μέλη για μια διαδικασία αντιμετώπισης κρίσεων που προβλέπει τα βήματα που πρέπει να αναληφθούν για την αποτελεσματική αντιμετώπιση σε περίπτωση φυσικών ή ανθρωπογενών καταστροφών ή άλλων κρίσεων.
Η Τεχνική Επιτροπή για το Περιβάλλον συνέχισε την ενασχόλησή της με διάφορα θέματα, όπως η ανταλλαγή πληροφοριών για την αντιμετώπιση των απειλών για τα δέντρα και τις καλλιέργειες που προέρχονται από διάφορα παράσιτα. Διατήρησε σταθερή παραγωγή εργασιών, ενώ πραγματοποίησε τακτικές επισκέψεις σε περιοχές περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος, κατέγραψε ανάγκες και διατύπωσε προτάσεις, μεταξύ άλλων για τον καθαρισμό πηγών νερού για την άγρια ζωή.
Η Τεχνική Επιτροπή Ανθρωπιστικών Θεμάτων επανέλαβε τις συνεδριάσεις της και αναμένεται σύντομα να είναι σε θέση να παρουσιάσει απτή πρόοδο στις εργασίες της.
Η Τεχνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ραδιοτηλεόρασης εργάστηκε για την υλοποίηση μιας πρότασης έργου με τίτλο "Μετάβαση στην πράσινη ενέργεια: Το μέλλον των ηλεκτρονικών τηλεπικοινωνιών".
Η Τεχνική Επιτροπή Πολιτιστικής Κληρονομιάς συνεχίζει το εξαιρετικό έργο της για την αποκατάσταση των μνημείων της πολιτιστικής κληρονομιάς της Κύπρου. Η Επιτροπή έχει δικαίως λάβει ευρεία αναγνώριση και αναγνώριση όλα αυτά τα χρόνια και θα πρέπει να υποστηριχθεί περαιτέρω για να συνεχίσει και να ενισχύσει το σημαντικό της έργο.
Τέλος, θα ήθελα να συμφωνήσω με την εκτίμηση του Γενικού Γραμματέα στην Έκθεση για την Αποστολή Καλών Υπηρεσιών του τον Ιανουάριο του 2024, ότι "Ενώ το έργο των τεχνικών επιτροπών και ο θετικός αντίκτυπος των μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης είναι σημαντικός... η πραγματική πρόοδος προς την επίτευξη μιας συναινετικής αφετηρίας για ουσιαστικές, προσανατολισμένες στα αποτελέσματα διαπραγματεύσεις που θα οδηγήσουν σε μια αμοιβαία αποδεκτή διευθέτηση παραμένει κρίσιμη".
Παράρτημα ΙΙ
Ενέργειες της τουρκοκυπριακής πλευράς για την υποστήριξη των σχετικών μερών του ψηφίσματος 2723 (2024) του Συμβουλίου Ασφαλείας
Ως Πρόεδρος της Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου, δεσμεύομαι για τη λύση του 61χρονου Κυπριακού ζητήματος με διαπραγματεύσεις.
Μετά από καθυστέρηση δύο ετών λόγω της υπαναχώρησης του Ελληνοκύπριου ηγέτη από τη συμφωνία, ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Α.Ε. António Guterres διόρισε στις 5 Ιανουαρίου 2024 την κα María Angela Holguín Cuéllar ως Προσωπική του Απεσταλμένη. Συμφωνήσαμε σε αυτόν τον διορισμό υπό τον όρο ότι η εντολή δεν θα ξεπερνούσε τους έξι μήνες και ότι θα συνίστατο αποκλειστικά στη διερεύνηση της ύπαρξης ή μη κοινού εδάφους μεταξύ των δύο πλευρών για την έναρξη μιας νέας και επίσημης διαπραγματευτικής διαδικασίας. Αυτό το καταστήσαμε σαφές στον Γενικό Γραμματέα και μέσω των δημόσιων δηλώσεών μας. Από τότε, συνεργάζομαι στενά με την κα Holguín.
Η πρώτη μου συνάντηση με την Προσωπική Απεσταλμένη ήταν στις 30 Ιανουαρίου 2024, όταν πραγματοποίησε την πρώτη της επίσκεψη στο Νησί. Κατά τη διάρκεια της συνάντησής μας, είχα την ευκαιρία να της εξηγήσω λεπτομερώς το ιστορικό πλαίσιο του Κυπριακού ζητήματος, ξεκινώντας από το 1963 με την κατάρρευση και τη μετατροπή του εταιρικού κράτους της Κυπριακής Δημοκρατίας του 1960 σε ελληνοκυπριακή διοίκηση, τη συνεχιζόμενη αδικία που προέκυψε από τη στέρηση των εγγενών δικαιωμάτων του Λαού μου και την αποτυχία των 56ετών διαπραγματεύσεων για την εξασφάλιση λύσης στη βάση της εξαντλημένης πλέον διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας, η οποία τελικά μας οδήγησε στη διαμόρφωση του νέου μας οράματος για λύση.
Ενημέρωσα τον Προσωπικό Απεσταλμένο για το νέο μας όραμα, το οποίο μοιραστήκαμε στη Γενεύη τον Απρίλιο του 2021 στην άτυπη συνάντηση 5+ΟΗΕ, δηλαδή μια διευθέτηση με βάση την κυρίαρχη ισότητα και το ισότιμο διεθνές καθεστώς και τη συνεργασία των δύο υφιστάμενων κρατών στο νησί. Επανέλαβα στην κα Holguín την ετοιμότητά μου να συμμετάσχω σε μια νέα και επίσημη διαδικασία διαπραγμάτευσης μετά την επαναβεβαίωση των εγγενών δικαιωμάτων μας, υπογραμμίζοντας ότι η εξίσωση του καθεστώτος εκ των προτέρων είναι απαραίτητη για ένα βιώσιμο μέλλον στο Νησί. Είχα άλλη μια ευκαιρία να βρεθώ μαζί της σε ένα δείπνο για να συνεχίσουμε την ανταλλαγή απόψεων.
Η δεύτερη επίσκεψη της Προσωπικής Απεσταλμένης που πραγματοποιήθηκε τον Μάρτιο του 2024 συνέπεσε με τον εορτασμό της 60ης επετείου από την ανάπτυξη της δύναμης του ΟΗΕ στην Κύπρο το 1964. Το ψήφισμα 186 υιοθετήθηκε από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ για την ανάπτυξη ειρηνευτικής δύναμης στην Κύπρο (ΟΥΝΦΙΚΥΠ) για να σταματήσουν οι στοχευμένες επιθέσεις και η αιματοχυσία κατά των Τουρκοκυπρίων αμάχων. Το Ψήφισμα 186 περιλάμβανε επίσης στοιχεία που απέδιδαν στον Ελληνοκύπριο θύτη ως νόμιμη κυβέρνηση, δημιουργώντας έτσι το συνεχιζόμενο απαράδεκτο και μη βιώσιμο status quo στο νησί.
Ανταποκρινόμενος στο αίτημα της κας Holguín, και ως ένδειξη της υποστήριξής μου στην αποστολή της, εξήγησα συγκεκριμένα τα αρχικά βήματα προς την επαναβεβαίωση της κυριαρχικής ισότητας και του ισότιμου διεθνούς καθεστώτος του Τουρκοκυπριακού Λαού. Στο πλαίσιο αυτό, της εξήγησα αναλυτικά τα 3Ds, δηλαδή την έναρξη απευθείας πτήσεων, απευθείας εμπορικών συναλλαγών, καθώς και τις απευθείας επαφές της τουρκοκυπριακής ηγεσίας με διεθνείς ομολόγους της (3Ds). Τόνισα ότι η υλοποίηση αυτών των 3Ds πρέπει να είναι μη αναστρέψιμη, να μην εξαρτάται από την έγκριση ή την απόρριψη της ελληνοκυπριακής πλευράς και να μην συνδέεται
με μια ενδεχόμενη τελική διευθέτηση. Εξέφρασα την ετοιμότητά μου να εξετάσω το ενδεχόμενο να συνομιλήσω με τον Ελληνοκύπριο ομόλογό μου για το πώς θα διασφαλιστεί ένα δίκαιο και βιώσιμο μέλλον για το νησί μας μετά την υλοποίηση των 3Ds. Εκτίμησα τη δεκτική προσέγγιση της Προσωπικής Απεσταλμένης όταν της ζήτησα να ασχοληθεί με τα 3Ds κατά τη διάρκεια των συζητήσεών της στις αρμόδιες πρωτεύουσες, καθώς το βάρος βαραίνει τη διεθνή κοινότητα να ενεργήσει προς την κατεύθυνση της άρσης της απομόνωσης του Τουρκοκυπριακού Λαού. Της εξήγησα ότι η απομόνωση που στερεί από το Λαό μου την απόλαυση των βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων του συνεχίζεται λόγω των ανεκπλήρωτων δεσμεύσεων της διεθνούς κοινότητας.
Μετά τη συνάντηση του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ με τον Ελληνοκύπριο ηγέτη στις Βρυξέλλες, ζήτησα συνάντηση με τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ σύμφωνα με την αρχή της αμοιβαιότητας. Εκτίμησα να έχω την ευκαιρία να συναντηθώ με τον Α.Ε. Γκουτέρες στις 5 Απριλίου 2024 στην έδρα του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη. Ενημέρωσα τον Γενικό Γραμματέα για τις συναντήσεις μας με την κα Holguín και μοιράστηκα τις προσδοκίες μας σχετικά με την εφαρμογή των 3D. Έθεσα επίσης την ανάγκη να δοθεί ένα ξεκάθαρο μήνυμα στην ελληνοκυπριακή ηγεσία για να τερματίσει την κωλυσιεργία και την απομονωτική πολιτική της. Μετέφερα επίσης στην Εξοχότητά του την ετοιμότητά μου να εξετάσω το ενδεχόμενο να συνομιλήσω με τον Ελληνοκύπριο ομόλογό μου για το πώς θα διασφαλιστεί μια δίκαιη και βιώσιμη διευθέτηση του Κυπριακού μετά την εφαρμογή αυτών των πρώτων βημάτων.
Στις 8 Μαΐου 2024, συναντήθηκα με την κα Holguín κατά την τρίτη επίσκεψή της στο νησί. Μοιράστηκα μαζί της την ανησυχία μου σχετικά με την κλιμακούμενη ελληνοκυπριακή καταπίεση εναντίον του Λαού μου, όπως καταδεικνύεται από τα πρόσφατα περιστατικά. Τόνισα στην Προσωπική Απεσταλμένη ότι η ελληνοκυπριακή ηγεσία ακολουθεί αυτές τις πολιτικές παράνομα και άδικα με το πρόσχημα ότι είναι η νόμιμη Κυβέρνηση της καταργηθείσας Κυπριακής Δημοκρατίας του 1960, με την υποστήριξη της διεθνούς κοινότητας. Από την Ειρηνευτική Επιχείρηση του 1974, υπάρχει στο νησί ένα modus vivendi το οποίο η ελληνοκυπριακή πλευρά προσπαθεί να καταστήσει αόρατο στη διεθνή σκηνή. Έχω επίσης εξηγήσει ότι η παρουσία των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων ήταν ο κύριος αποτρεπτικός παράγοντας, διασφαλίζοντας τη διατήρηση της ειρήνης και της σταθερότητας στο νησί.
Όταν ζήτησα από την Προσωπική Απεσταλμένη να μοιραστεί μαζί μου τις εντυπώσεις της από τις επισκέψεις της στις σχετικές πρωτεύουσες, ανέφερε απλώς τη γενική υποστήριξη που εξέφρασαν τα σχετικά μέρη για μια συζήτηση και πρότεινε μια τριμερή συνάντηση με τον Ειδικό Αντιπρόσωπο και τον Διαπραγματευτή για να τεθεί το θέμα αυτό. Δεν έδωσε καμία πληροφορία σχετικά με τη δυνατότητα παράδοσης των 3D.
Είπα στον Προσωπικό Απεσταλμένο ότι τα 3D δεν υπόκεινται σε δούναι και λαβείν και ότι δεν θα διαπραγματευτούμε την αναγνώριση των εγγενών δικαιωμάτων μας με κανέναν. Επιπλέον, διευκρίνισα ότι η συζήτηση των 3D με την ελληνοκυπριακή πλευρά θα τους έδινε την ευκαιρία να δημιουργήσουν την εντύπωση ότι τα 3D είναι κάτι που μπορεί να παραδοθεί μόνο με τη συγκατάθεσή τους. Επανέλαβα στον Προσωπικό Απεσταλμένο ότι η αποτυχία της διεθνούς κοινότητας να αναλάβει δράση για την άρση της απομόνωσης θα εξυπηρετούσε μόνο τη διαχείριση του μη βιώσιμου και απαράδεκτου status quo. Τόνισα ότι αν η διεθνής κοινότητα ήταν ειλικρινής στην υποστήριξή της για μια διευθέτηση, τότε έπρεπε να σταματήσει την ελληνοκυπριακή ηγεσία να κακοποιεί τον τουρκοκυπριακό λαό και να λάβει τα απαραίτητα μέτρα για την άρση της απομόνωσης. Εξήγησα επίσης στην κ. Holguín τα στοιχεία που θεωρούσα ότι ήταν καθοριστικά για να αντιμετωπιστούν στην έκθεσή της προς τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ στο τέλος της θητείας της, έτσι ώστε να αφήσει χώρο για αλλαγή των κανόνων του παιχνιδιού.
Συναντήθηκα εκ νέου με την κα Holguín στις 13 Μαΐου 2024 και εξέφρασα την απογοήτευσή μου σχετικά με τις παρατηρήσεις της στα μέσα ενημέρωσης, ακόμη και πριν από την προγραμματισμένη αρχική μας συνάντηση. Της υπενθύμισα την αμοιβαία κατανόηση στην οποία καταλήξαμε κατόπιν αιτήματός της σχετικά με την αποχή από την επικοινωνία μέσω των μέσων ενημέρωσης. Σε αυτό το πλαίσιο, της επέστησα την προσοχή στην εντολή της που αφορά τους ηγέτες και ότι οι δημοκρατικά εκλεγμένοι ηγέτες είναι αυτοί που έχουν την ικανότητα να εκπροσωπούν τις απόψεις των αντίστοιχων Λαών τους. Της ζήτησα επίσης να επιδιώξει τις προσδοκίες μας σχετικά με τα 3Ds.
Δεσμεύομαι να συνεχίσω να υποστηρίζω την Προσωπική Απεσταλμένη του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ μέχρι τη λήξη της θητείας της τον Ιούλιο του 2024. Περιμένω να αναφέρει ότι δεν υπάρχει κοινό έδαφος για την έναρξη μιας νέας και επίσημης διαδικασίας διαπραγμάτευσης. Δυστυχώς, η κλιμάκωση της καταπίεσης, της παρεμπόδισης και της απομόνωσης του Λαού μου μετά τον διορισμό της Προσωπικής Απεσταλμένης δεν αφήνει πολλές προοπτικές για ελπίδα.
Οι διαδικασίες διαπραγμάτευσης στην ίδια εξαντλημένη βάση έχουν δώσει στην ελληνοκυπριακή πλευρά το πρόσχημα για να συνεχίσει να παραμένει στη ζώνη άνεσής της, την οποία προτιμά από οποιαδήποτε διευθέτηση στην οποία θα πρέπει να μοιραστεί την εξουσία και την ευημερία με την τουρκοκυπριακή πλευρά. Η άρνησή τους να μοιραστούν την εξουσία και την ευημερία με τους Τουρκοκύπριους επιβεβαιώθηκε και από τον αείμνηστο Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ Κόφι Ανάν στην έκθεσή του προς το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ με ημερομηνία 28 Μαΐου 2004 μετά την απόρριψη της συνολικής διευθέτησης από τους Ελληνοκύπριους στα ξεχωριστά και ταυτόχρονα δημοψηφίσματα που διεξήχθησαν στις 24 Απριλίου 2004.
Μια διαδικασία προσανατολισμένη στο αποτέλεσμα που θα οδηγήσει σε μια οριστική διευθέτηση του Κυπριακού μια για πάντα μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω της εξίσωσης του καθεστώτος.
Αναμένω από την Προσωπική Απεσταλμένη να λάβει μια εικόνα της κατάστασης και να αποτυπώσει αντικειμενικά στην έκθεσή της προς τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ τα γεγονότα επί τόπου, έτσι ώστε να δοθεί μια ευκαιρία για μια δίκαιη, δίκαιη και βιώσιμη διευθέτηση του Κυπριακού ζητήματος.
Τεχνικές επιτροπές
Οι Τεχνικές Επιτροπές είναι ένα πολύτιμο εργαλείο για τη συνεργασία και την οικοδόμηση εμπιστοσύνης στο νησί. Αποτελούν ένα μέσο για επίσημη επικοινωνία, καθώς και τον τόπο για εστιασμένο διάλογο σε θέματα αμοιβαίου ενδιαφέροντος που διαφορετικά δεν θα μπορούσαν να αντιμετωπιστούν μονομερώς, ελλείψει κοινής και συντονισμένης δράσης των δύο πλευρών.
Υποστηρίζω το έργο των Τεχνικών Επιτροπών και είμαι πεπεισμένος ότι η αποτελεσματική και ομαλή λειτουργία τους θα βελτιωθεί σημαντικά με το διορισμό αρμόδιων αξιωματούχων με ικανότητες λήψης αποφάσεων που θα τους επιτρέπουν να ανταποκρίνονται έγκαιρα σε θέματα που απαιτούν την επείγουσα προσοχή μας. Καλώ για άλλη μια φορά τον Ελληνοκύπριο ομόλογό μου να το πράξει ως ένδειξη της καλής του θέλησης και προθυμίας να καταστήσει τις Επιτροπές λειτουργικές.
Κατά τη διάρκεια της περιόδου αναφοράς, καθώς προχώρησα στην αναθεώρηση των Τουρκοκυπρίων μελών των Τεχνικών Επιτροπών, είχα αυτό κατά νου μαζί με τη σημασία της
της διασφάλισης, στο μέτρο του δυνατού, της αποτελεσματικής συμμετοχής των γυναικών και της νεολαίας σύμφωνα με το ψήφισμα 1325 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Ο Ελληνοκύπριος ηγέτης δεν έχει ακόμη ανταποκριθεί.
Η Τεχνική Επιτροπή Περιβάλλοντος ολοκλήρωσε το εκπαιδευτικό της πρόγραμμα για το κλάδεμα των χαρουπιών στη νεκρή ζώνη. Τα ήδη συμφωνηθέντα τρία έργα που αναφέρθηκαν στην προηγούμενη περίοδο αναφοράς βρίσκονται στο στάδιο της υλοποίησης. Συμφωνήθηκε ένα νέο ταχύρρυθμο έργο που αποσκοπεί στη διασφάλιση της βιωσιμότητας των υδάτων για την άγρια ζωή στη νεκρή ζώνη. Σημαντικό επίτευγμα της επιτροπής κατά την περίοδο αυτή ήταν η έναρξη διαλόγου για το ζωύφιο των εσπεριδοειδών μεταξύ των αρμόδιων υπηρεσιών των δύο πλευρών. Χρειάστηκε, ωστόσο, η ελληνοκυπριακή πλευρά δύο μήνες για να διορίσει τον εμπειρογνώμονα της. Ως αποτέλεσμα αυτής της καθυστέρησης, η Επιτροπή δεν μπόρεσε να εργαστεί εγκαίρως για τον σκώρο της πομπής, ο οποίος προκάλεσε ανεπανόρθωτη ζημιά στα πεύκα και στις δύο πλευρές του νησιού.
Η Τεχνική Επιτροπή Οικονομικών και Εμπορικών Θεμάτων συνέχισε τις συζητήσεις για την ανταλλαγή φθαρμένων τραπεζογραμματίων ευρώ, οι οποίες δεν έχουν ακόμη επιλυθεί λόγω της μη συνεργάσιμης προσέγγισης της ελληνοκυπριακής πλευράς.
Το ήδη συμφωνηθέν έργο με τίτλο Πρόγραμμα Πρακτικής Άσκησης Νέων Επαγγελματιών βρίσκεται πλέον σε εφαρμογή. Τρεις Τουρκοκύπριοι έχουν ήδη ξεκινήσει την πρακτική τους άσκηση στη Νότια Κύπρο, αλλά κανένας Ελληνοκύπριος δεν έχει υποβάλει μέχρι στιγμής αίτηση σε εταιρεία στη Βόρεια Κύπρο.
Η Επιτροπή συνέχισε να συζητά τρόπους αύξησης των οικονομικών και εμπορικών δραστηριοτήτων μεταξύ των δύο πλευρών.
Καμία πρόοδος δεν μπόρεσε να επιτευχθεί όσον αφορά το άνοιγμα του σημείου διέλευσης Χασπολάτ αποκλειστικά για οικονομικές και εμπορικές δραστηριότητες λόγω της αδιάλλακτης στάσης της ελληνοκυπριακής πλευράς.
Η Τεχνική Επιτροπή Πολιτισμού, ως συνέχεια της πρώτης, διοργάνωσε την εκδήλωση Connecting Arts-2 στις 25 Μαΐου 2024 που επέτρεψε την αλληλεπίδραση μεταξύ των Τουρκοκυπρίων και Ελληνοκυπρίων καλλιτεχνών.
Η Τεχνική Επιτροπή Ραδιοτηλεόρασης κατέληξε σε συμφωνία, μετά από πρωτοβουλία της τουρκοκυπριακής πλευράς, να αυξήσει την ευαισθητοποίηση σχετικά με τον αντίκτυπο της κατανάλωσης ενέργειας στις τηλεπικοινωνίες στο περιβάλλον για να ενθαρρύνει τους ενδιαφερόμενους να υιοθετήσουν λύσεις πράσινης ενέργειας για το σκοπό αυτό και αποφάσισε να διοργανώσει ένα σεμινάριο για το σκοπό αυτό. Ωστόσο, η ελληνοκυπριακή πλευρά επέμεινε ότι οι εκπρόσωποι του τομέα θα παρευρίσκονταν με την προσωπική τους ιδιότητα χωρίς να αποκαλύπτουν τις εταιρείες τους με αποτέλεσμα οι λεπτομέρειες σχετικά με το διαδικτυακό σεμινάριο να οδηγήσουν σε καθυστερήσεις.
Η Τεχνική Επιτροπή για την Υγεία βρίσκεται σήμερα στην τρίτη φάση του έργου της για τις ασθένειες που μεταδίδονται με διαβιβαστές, γνωστό και ως έργο για τα κουνούπια, και ασχολείται με τον ιό του Δυτικού Νείλου, ο οποίος απαιτεί επείγουσα προσοχή. Η επί μακρόν ανενεργή ad-hoc Κτηνιατρική Επιτροπή επανέλαβε τις εργασίες της με πρωτοβουλία της τουρκοκυπριακής πλευράς. Η ad-hoc Επιτροπή εργάζεται επί του παρόντος για να καταστεί δυνατή η διέλευση γατών και σκύλων που συνοδεύονται από τους ιδιοκτήτες τους από τα σημεία διέλευσης.
Η Τεχνική Επιτροπή Διαχείρισης Κρίσεων συνέχισε τις εργασίες της για το Πρωτόκολλο για την Αποτελεσματική Επικοινωνία σε ανθρωπογενείς και φυσικές καταστροφές. Ωστόσο, η απροθυμία της ελληνοκυπριακής πλευράς να προχωρήσει σε αυτό το εξαιρετικά σημαντικό θέμα εμπόδισε την Επιτροπή να καταλήξει σε συμφωνία ενόψει της αντιπυρικής περιόδου.
Η Τεχνική Επιτροπή για το Έγκλημα και τα Ποινικά Θέματα διατήρησε τη συνεργασία για την παράδοση εγκληματιών και την έγκαιρη ανταλλαγή πληροφοριών για εγκλήματα και εγκληματίες. Η Επιτροπή διοργάνωσε σεμινάριο για τα εγκλήματα στον κυβερνοχώρο με τη συμμετοχή εμπειρογνωμόνων και από τις δύο πλευρές στις 5 Ιουνίου 2024.
Η Τεχνική Επιτροπή Πολιτιστικής Κληρονομιάς συνεχίζει τις εργασίες της σε πολυάριθμα έργα με στόχο τη διατήρηση αρχαιολογικών, θρησκευτικών και κοσμικών μνημείων και χώρων πολιτιστικής κληρονομιάς και στις δύο Πλευρές. Επιτεύχθηκε συμφωνία για την έναρξη της συντήρησης οκτώ νεκροταφείων, τεσσάρων σε κάθε πλευρά. Επιπλέον, η Επιτροπή σε συνεργασία με την Τεχνική Επιτροπή Περιβάλλοντος αποφάσισε να εργαστεί για τη διαμόρφωση του τοπίου γύρω από ορισμένα από τα έργα της.
Ενισχυμένη από τα νεοδιορισθέντα Τουρκοκύπρια Μέλη, η Τεχνική Επιτροπή Ανθρωπιστικών Υποθέσεων συνεχίζει να εργάζεται για την ένταξη της αναπηρίας, τα δικαιώματα των ηλικιωμένων και πρόσφατα για τις ανθρωπιστικές πτυχές της υπερθέρμανσης του πλανήτη.
Η Τεχνική Επιτροπή για την Ισότητα των Φύλων επεξεργάζεται συστάσεις για την καταπολέμηση των στερεοτύπων όσον αφορά τα επαγγέλματα που αποδίδονται στις γυναίκες και στις δύο πλευρές στο πλαίσιο του σχεδίου δράσης.
Η Τουρκοκυπριακή Πλευρά ενίσχυσε την Τεχνική Επιτροπή για την Εκπαίδευση και διόρισε επιπλέον Τουρκοκύπρια Μέλη, συμπεριλαμβανομένου ενός νέου συμπροέδρου. Η Επιτροπή επικεντρώνεται στη δημιουργία νέων σχεδίων.
Η Τεχνική Επιτροπή για τις Διαβάσεις συνέχισε τις εργασίες της για τη βελτίωση της υποδομής στο σημείο διέλευσης του Μετεχάν και στις δύο Πλευρές, η οποία θα περιλαμβάνει μια ειδική λωρίδα πεζών μέσω της νεκρής ζώνης.
Επιπλέον, είναι απογοητευτική η έλλειψη θετικής ανταπόκρισης στην πρότασή μας για το άνοιγμα του σημείου διέλευσης Haspolat, το οποίο θα συνέβαλε σημαντικά στην αποσυμφόρηση του σημείου διέλευσης Metehan. Αναμένουμε ότι το σημείο διέλευσης Haspolat, το οποίο υποστηρίζεται από τις επιχειρηματικές κοινότητες και στις δύο πλευρές του νησιού, θα ανοίξει το συντομότερο δυνατό, ώστε να δοθεί νέα ώθηση στην οικονομική συνεργασία.
Διαλυτική επίδραση του ελληνοκυπριακού εκπαιδευτικού συστήματος
Το ελληνοκυπριακό εκπαιδευτικό σύστημα συνεχίζει να προωθεί τον ρατσισμό και τη μισαλλοδοξία απέναντι στους Τουρκοκύπριους και να διαπαιδαγωγεί τα νεαρά μυαλά με εχθρότητα, προκατάληψη και ξενοφοβία, μέσω εκπαιδευτικού υλικού, συμπεριλαμβανομένων των σχολικών βιβλίων. Αυτή η μεγάλη πρόκληση πρέπει να αντιμετωπιστεί επειγόντως, αν θέλουμε να οικοδομήσουμε εμπιστοσύνη μεταξύ των Τουρκοκυπρίων και των Ελληνοκυπρίων νέων.
Η πιο πρόσφατη απόδειξη αυτής της μακροχρόνιας πολιτικής είναι μια εγκύκλιος που εκδόθηκε από το ελληνοκυπριακό "υπουργείο παιδείας" στις 3 Ιανουαρίου 2024. Επιτρέψτε μου να μοιραστώ μαζί σας το ακόλουθο απόσπασμα από ένα ποίημα από το οποίο καλούνται οι Ελληνοκύπριοι μαθητές της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης να αντλήσουν έμπνευση στο πλαίσιο διαγωνισμού:
Στο παράθυρο του κατεστραμμένου σπιτιού, κρέμεται ένα μωρό του οποίου το χέρι είναι κομμένο, Μήπως αυτό το παιδί ήθελε να πει αντίο;
Το μόνο του/της έγκλημα ήταν να χαιρετήσει από το παράθυρο, Και του έκοψαν το χέρι!
Επιπρόσθετα, η ενσωμάτωση μιας ακόμη "μνημονιακής" ημερομηνίας στο ακαδημαϊκό ημερολόγιο καλλιεργεί περαιτέρω εχθρότητα μεταξύ της ελληνοκυπριακής νεολαίας προς τους Τουρκοκύπριους.
Παρεμποδιστικές και απομονωτικές πολιτικές της ελληνοκυπριακής ηγεσίας
Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου αναφοράς, γίναμε μάρτυρες μιας δραματικής αύξησης των παρεμποδιστικών και απομονωτικών πολιτικών της ελληνοκυπριακής ηγεσίας έναντι του τουρκοκυπριακού λαού, καθώς και της τουρκοκυπριακής ηγεσίας.
Η ελληνοκυπριακή ηγεσία έχει ξεσηκωθεί για να εμποδίσει την εμπλοκή της ΤΔΒΚ με τον τουρκικό κόσμο. Επιπλέον, προσπάθησαν να αποτρέψουν τη συμμετοχή μου στη 15η Σύνοδο Κορυφής των Αρχηγών Κρατών και Κυβερνήσεων του Οργανισμού Ισλαμικής Συνεργασίας (ΟΙC) εκβιάζοντας τα κράτη μέλη του ΟΙC μονομερώς καθώς και, μέσω συντονισμένων διπλωματικών διαβημάτων με την ΕΕ.
Αυτά τα εμπόδια συνοδεύονταν από μια δημόσια ανακοινωθείσα εκστρατεία εκφοβισμού κατά του Λαού μου, με τη χρήση μέσων της ΕΕ.
Η ελληνοκυπριακή πλευρά καταχράστηκε την ιδιότητα του μέλους της ΕΕ για να προωθήσει τις πολιτικές της παρεμπόδισης, αφού η ΕΕ εισήγαγε το Κυπριακό ζήτημα στο μπλοκ πριν από 20 χρόνια, παραβιάζοντας τις διεθνείς συνθήκες του 1960 για την Κύπρο, καθώς και τα δικά της κριτήρια ένταξης, αποδεχόμενη μονομερώς τους Ελληνοκύπριους ως πλήρες μέλος.
Επιπλέον, παρεμποδίστηκε και η συμμετοχή τουρκοκυπριακών εταιρειών σε τουριστική έκθεση που πραγματοποιήθηκε στο Ελσίνκι, καθώς η Ελλάδα και η ελληνοκυπριακή πλευρά παρενέβησαν και εκβίασαν τη διοργάνωση με την απόσυρσή της από την εκδήλωση.
Ο Τουρκοκυπριακός Λαός, ιδιαίτερα η νεολαία μας, πρέπει να πάρει ανάσα και να του επιτραπεί να πάρει τη θέση που του αξίζει στα διεθνή φόρα. Η ευθύνη πέφτει στη διεθνή κοινότητα να σταματήσει αυτή την καταχρηστική σχέση που διαπράττει η ελληνοκυπριακή ηγεσία και η οποία συνεχίζεται τα τελευταία 61 χρόνια.
Η Επιτροπή Αγνοουμένων
Η Επιτροπή Αγνοουμένων (ΕΑΠ) συνέχισε το αποτελεσματικό της έργο κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου αναφοράς.
Η ΔΕΑ ολοκλήρωσε τις εκταφές 37 αθώων Τουρκοκυπρίων γυναικών και παιδιών που δολοφονήθηκαν βάναυσα και θάφτηκαν στον ομαδικό τάφο στο Atlılar, μετά από καθυστερήσεις που προκλήθηκαν από ελληνοκυπριακές πολιτικές σκοπιμότητες. Η διαδικασία ταυτοποίησης βρίσκεται σε εξέλιξη.
Κατά τη διάρκεια της περιόδου αναφοράς, συνεχίσαμε να υποστηρίζουμε τη ΔΕΑ παρέχοντάς της τις πληροφορίες που ζήτησε. Σε αυτό το πλαίσιο, το Γραφείο του Τουρκοκύπριου Μέλους συνέχισε να έχει πρόσβαση στις αεροφωτογραφίες που χρονολογούνται από το 1974, γεγονός που το βοηθά να αξιολογήσει την αξιοπιστία των πληροφοριών που έχει στα χέρια του πριν λάβει μια αιτιολογημένη απόφαση για την εκταφή. Το Γραφείο του Τουρκοκύπριου Μέλους έχει ελέγξει συνολικά 45 διαφορετικές συντεταγμένες σε 32 διαφορετικές περιοχές κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.
Η ΔΕΑ πραγματοποίησε ανασκαφές σε 30 ύποπτους χώρους ταφής στην ΤΔΒΚ κατά τη διάρκεια της περιόδου αναφοράς- ολοκλήρωσε ανασκαφές σε 3 στρατιωτικές περιοχές και βρίσκεται σε εξέλιξη μια επιπλέον ανασκαφή σε μια άλλη στρατιωτική περιοχή, η οποία ξεκίνησε στις 27 Μαΐου 2024.
Για τη συνέχιση του αποτελεσματικού έργου της ΔΕΑ, η ΤΔΒΚ συνεισφέρει οικονομικά. Εκτός από τη στήριξη που παρέχεται στο Γραφείο του Τουρκοκύπριου Μέλους από τον προϋπολογισμό, οι συνολικές πρόσθετες συνεισφορές στη ΔΕΑ μέχρι σήμερα ανήλθαν σε 583.000 ευρώ.
Η ΔΕΑ εντόπισε 11 αγνοούμενους που περιλαμβάνονταν στον επίσημο κατάλογο της ΔΕΑ κατά την περίοδο αναφοράς, 2 Τουρκοκύπριους και 9 Ελληνοκύπριους.
Κατάσταση των επιχειρήσεων της ΟΥΝΦΙΚΥΠ στην ΤΔΒΚ
Οι συζητήσεις σχετικά με το νομικό πλαίσιο για τις επιχειρήσεις της ΟΥΝΦΙΚΥΠ μεταξύ της ΤΔΒΚ και του ΟΗΕ συνεχίστηκαν κατά την περίοδο αναφοράς. Κατόπιν αιτήματος του ΟΗΕ, το Υπουργείο Εξωτερικών της ΤΔΒΚ κοινοποίησε στον ΟΗΕ επίσημη πρόταση στις 29 Μαρτίου 2024 για τον καθορισμό σε νομικό πλαίσιο της σχέσης και των λεπτομερειών λειτουργίας της ΟΥΝΦΙΚΥΠ εντός της ΤΔΒΚ και της νεκρής ζώνης.
Η αξιολόγηση από τις αρμόδιες υπηρεσίες του ΟΗΕ βρίσκεται σε εξέλιξη. Η προσδοκία μας είναι να οριστικοποιηθεί αυτό το νομικό πλαίσιο το συντομότερο δυνατό.
Hellim/Halloumi
Παρά την υιοθέτηση της εξουσιοδοτικής νομοθεσίας της ΕΕ πριν από τρία χρόνια, το Χελλίμι/Χαλλούμι που παράγεται από Τουρκοκύπριους και είναι σύμφωνο με την Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης (ΠΟΠ) εξακολουθεί να μην μπορεί να διακινηθεί μέσω της Πράσινης Γραμμής.
Όλα τα εκκρεμή ζητήματα που εντοπίστηκαν κατά την προηγούμενη περίοδο αναφοράς παραμένουν άλυτα. Δεν έχει ακόμη διοριστεί φορέας για τη διενέργεια υγειονομικών και φυτοϋγειονομικών (SPS) ελέγχων και οι Τουρκοκύπριοι παραγωγοί που κατάφεραν να υποβληθούν επιτυχώς σε ελέγχους για τη συμμόρφωση με την ΠΟΠ αντιμετωπίζουν νέες προκλήσεις λόγω μονομερών αλλαγών από την ελληνοκυπριακή πλευρά.
Οι διακρίσεις εις βάρος των Τουρκοκυπρίων παραγωγών ακόμη και σε ένα κοινό, καταγεγραμμένο προϊόν, το οποίο εισήχθη ως εργαλείο για τη μείωση της οικονομικής ανισότητας μεταξύ των δύο οικονομιών του νησιού, πρέπει να σταματήσουν επειγόντως.
Υδρογονάνθρακες
Οι πόροι υδρογονανθράκων, οι οποίοι είναι συνιδιοκτησία, θα πρέπει να μετατραπούν από πεδίο διαμάχης σε πεδίο συνεργασίας. Η πρόταση που υπέβαλα την 1η Ιουλίου 2022 παραμένει στο τραπέζι και θα πρέπει να αξιοποιηθεί για την προώθηση της αναγκαίας συνεργασίας στο Νησί. Είμαι έτοιμος να ασχοληθώ με το θέμα αυτό όποτε ο Ελληνοκύπριος ομόλογός μου είναι έτοιμος.
Maraş
Οι αιτήσεις πρώην Ελληνοκυπρίων κατοίκων στην Επιτροπή Ακίνητης Περιουσίας (ΕΑΠ) σχετικά με τις περιουσίες που βρίσκονται στο κλειστό τμήμα του Maraş έχουν αυξηθεί. Ο αριθμός των αιτήσεων αυξήθηκε σε 513 κατά την περίοδο αυτή. Οι διαδικασίες ενώπιον της IPC για τις αιτήσεις αυτές συνεχίζονται.