Login
Η Αιγυπτιακή φρουτονυχτερίδα ή Νυχτοπάππαρος ή Νυχτοκόρακος (Rousettus aegyptiacus) αποτελεί το μοναδικό είδος νυχτερίδας στην Κύπρο που ανήκει στην κατηγορία των Μεγαχειρόπτερων και είναι το μεγαλύτερο σε μέγεθος που υπάρχει στο νησί. Η Κύπρος αποτελεί τη μοναδική ευρωπαϊκή χώρα που φιλοξενεί πληθυσμούς του είδους, κάτι που το κατατάσσει στα πολύ σημαντικά είδη της κυπριακής πανίδας.
Πλέον, καταγράφεται μόνο στα νότια και τα δυτικά του νησιού και σε υψόμετρο μέχρι τα 1.000 μέτρα στα κεντρικά. Παλαιότερα ζούσε και στο ανατολικό τμήμα της Κύπρου (Κάβο Πύλα, Αγία Νάπα, Κάβο Γκρέκο και Παραλίμνι), αλλά η παρουσία του σήμερα είναι αμφίβολη, λόγω της έντονης οικιστικής ανάπτυξης και της εγκατάλειψης των γνωστών καταφυγίων του. Ήταν ένα από τα πιο κοινά είδη χειρόπτερων (νυχτερίδων) στο νησί, αλλά ο τοπικός πληθυσμός του βρίσκεται σε σταθερή πτώση τα τελευταία χρόνια. Το 2005 υπολογίστηκε σε κάτι περισσότερο από 5.000 άτομα, ενώ το 2016 σε λιγότερο από 600.
Το είδος περιλαμβάνεται:
Στα Παραρτήματα II και IV της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 21ης Μαΐου 1992 για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας (Οδηγία για τους Οικοτόπους), καθώς και στα αντίστοιχα Παραρτήματα ΙΙ και ΙΙΙ των περί Προστασίας και Διαχείρισης της Φύσης και της Άγριας Ζωής Νόμων του 2003 έως 2015.
Στο Παράρτημα II της Σύμβασης περί της διατήρησης της άγριας ζωής και του φυσικού περιβάλλοντος της Ευρώπης (Σύμβαση της Βέρνης), καθώς και του Κυρωτικού Νόμου της Κυπριακής Δημοκρατίας [24/88].
Στο Παράρτημα II της Σύμβασης περί της διατήρησης των αποδημητικών ειδών που ανήκουν στην άγρια πανίδα (Σύμβαση της Βόννης), καθώς και του Κυρωτικού Νόμου της Κυπριακής Δημοκρατίας [17(ΙΙΙ)/2001].
Στη Συμφωνία για τη Διατήρηση των Πληθυσμών των Ευρωπαϊκών Νυχτερίδων (UNEP/EUROBATS).
Το είδος συγκαταλέγεται επίσης στον Κόκκινο Κατάλογο των Απειλούμενων Ειδών της Διεθνούς Ένωσης για τη Διατήρηση της Φύσης (The International Union for the Conservation of Nature – IUCN Red List of Threatened Species) ως είδος Ελάχιστου Ενδιαφέροντος (Least Concern) σε παγκόσμιο επίπεδο, Μη Αξιολογηθέν (Not Evaluated) σε ευρωπαϊκό επίπεδο και Εγγύς Απειλούμενο (Near Threatened) σε μεσογειακό επίπεδο.
Επιπλέον, σύμφωνα με τη βάση δεδομένων (Habitats Directive Article 17 Reporting web tool) του Ευρωπαϊκού Θεματικού Κέντρου για τη Βιολογική Ποικιλότητα της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Περιβάλλοντος (European Topic Centre on Biological Diversity – ETC/BD, European Environment Agency – EEA), η κατάσταση διατήρησης του είδους στη βιογεωγραφική περιφέρεια της Μεσογείου και στην Κύπρο αξιολογείται ως Μη-ευνοϊκή – Κακή (Unfavourable – Bad).
Παράλληλα, σημειώνεται ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κίνησε διαδικασία παράβασης, στο πλαίσιο της οποίας διαβίβασε στις αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας Προειδοποιητική Επιστολή (Letter of Notice) τον Μάιο 2018 και Αιτιολογημένη Γνώμη (Reasoned Opinion) τον Οκτώβριο 2020 για τον ανεπαρκή καθορισμό του Δικτύου Natura 2000 στην Κύπρο, με σαφή αναφορά σε χερσαίους τύπους φυσικών οικοτόπων και είδη άγριας χλωρίδας και πανίδας που απαντώνται στην Χερσόνησο Ακάμα και δεν καλύπτονται επαρκώς από τα υφιστάμενα όρια της περιοχής Τόπος Κοινοτικής Σημασίας Χερσόνησος Ακάμα. Μεταξύ άλλων, στο πλαίσιο της ισχύουσας διαδικασίας παράβασης, επισημαίνεται ότι η αντιπροσώπευση του είδους Rousettus Aegyptiacus στις υφιστάμενες περιοχές του Δικτύου Natura 2000 αξιολογείται ως Ανεπαρκώς Μέτρια (Insufficiently Moderate), κάτι το οποίο σημαίνει ότι απαιτείται η ένταξη ή επέκταση μίας ή περισσότερων συμπληρωματικών περιοχών για να επιτευχθεί η επαρκής αντιπροσώπευση του είδους στο Δίκτυο Natura 2000.
Το είδος είχε επικηρυχτεί από τις αρμόδιες αρχές ως παράσιτο των καλλιεργειών, επικήρυξη που διήρκησε μέχρι το 1973 και οδήγησε στη θανάτωση αρκετών χιλιάδων ατόμων. Παρότι το είδος είναι προστατευόμενο στην Κύπρο εδώ και αρκετά χρόνια, συνεχίζονται οι μαζικές θανατώσεις και οι βανδαλισμοί στα καταφύγιά του, καθώς πιστεύεται ότι προκαλεί ζημιές σε καλλιέργειες φρούτων.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα του έργου Βελτιώνοντας την κατάσταση διατήρησης των ειδών πανίδας στην Κύπρο: Από την αποκατάσταση των μικροενδιαιτημάτων των ειδών έως τη συνεκτικότητα του οικολογικού τοπίου (Improving the conservation status of fauna species in Cyprus: from microhabitat restoration to landscape connectivity, ICOSTACY – LIFE09 NAT/CY/000247), το είδος απειλείται επίσης από την κατάρρευση των ορυχείων όπου φωλιάζει και την γενικότερη ανθρώπινη όχληση στα καταφύγιά του, ενδεχομένως και από τη χρήση αγροχημικών. Εντούτοις, οι απειλές αυτές μάλλον δεν αρκούν για να ερμηνεύσουν τη δραματική συρρίκνωση του πληθυσμού του, η οποία αποτελεί αντικείμενο προς διερεύνηση από ομάδα Κύπριων και ξένων επιστημόνων τα τελευταία χρόνια, με πιο πιθανή αιτία να είναι η μείωση της τροφής του λόγω εγκατάλειψης της υπαίθρου και της καλλιέργειας φρουτόδεντρων.
Τα Φαράγγια της Ανδρολίκου στη Χερσόνησο του Ακάμα φιλοξενούν μία από τις μεγαλύτερες και πιο υγιείς αποικίες του είδους στην Κύπρο και σε ολόκληρη την Ευρώπη, η οποία μάλιστα εμφανίζεται στο πρώτο επεισόδιο της πρώτης σειράς ντοκιμαντέρ του BBC, υπό την επιμέλεια και παρουσίαση του διάσημου φυσιοδίφη David Attenborough, με τίτλο Η Πρώτη Εδέμ: Ο Μεσογειακός Κόσμος και ο Άνθρωπος – Η Δημιουργία του Κήπου (The First Eden: The Mediterranean World and Man – The Making of the Garden). Η σειρά γυρίστηκε και μεταδόθηκε το 1987. Το ντοκιμαντέρ περιλαμβάνει στιγμιότυπα από διάφορα μέρη της Μεσογείου, μεταξύ των οποίων και τα Φαράγγια της Ανδρολίκου!
Ωστόσο, με βάση τις προτεινόμενες πολοεοδομικές ρυθμίσεις του υπό εκπόνηση Τοπικού Σχεδίου Ακάμα, το είδος κινδυνεύει άμεσα από:
Τη συνεχή επέκταση της υφιστάμενης Λατομικής Ζώνης (ΛΖ) στα διοικητικά όρια της κοινότητας Ανδρολίκου, η οποία χωροθετείται στα νότια των Φαραγγιών της Ανδολίκου,
Την προτεινόμενη δημιουργία νέας Λατομικής Ζώνης (ΛΖ) στα διοικητικά όρια της κοινότητας Ανδρολίκου, η οποία χωροθετείται στα νοτιοδυτικά των Φαραγγιών της Ανδρολίκου,
Την προτεινόμενη δημιουργία της νέας Οικιστικής Ζώνης (Κα10γ), με επιτρεπόμενες χωροθετήσεις εμπορικών δραστηριοτήτων, στα διοικητικά όρια της κοινότητας Νέου Χωριού, η οποία χωροθετείται στα βόρεια των Φαραγγιών της Ανδρολίκου, και
Την προτεινόμενη χωροθέτηση Περιοχής Εξειδικευμένων Αναπτύξεων, στα διοικητικά όρια της κοινότητας Δρούσειας, η οποία χωροθετείται στα νοτιοανατολικά των Φαραγγιών της Ανδρολίκου.
#Τα_αόρατα_θύματα_της_ανάπτυξης #Rousettus_aegyptiacus #Egyptian_fruit_bat #Αιγυπτιακή_φρουτονυχτερίδα #Νυχτοπάππαρος #Νυχτοκόρακος #Φαράγγια_Ανδρολίκου #Χερσόνησος_Ακάμα #Save_Akamas #Σχέδιο_Αειφόρου_Ανάπτυξης_Εθνικού_Δασικού_Πάρκου_Ακάμα #Τοπικό_Σχέδιο_Κοινοτήτων_Ακάμα #Τοπικό_Σχέδιο_Δήμου_Πέγειας
Στρατηγική και δέουσα μελέτη εκτίμησης επιπτώσεων στο περιβάλλον κατόπιν… έγκρισης του Σχεδίου Αειφόρου Ανάπτυξης ΕΔΠ Ακάμα από το Υπουργικό Συμβούλιο
Περίπου 75% της χερσαίας έκτασης των προστατευόμενων περιοχών του Δικτύου Natura 2000 Τόπος Κοινοτικής Σημασίας (ΤΚΣ) Χερσόνησος Ακάμα και Ζώνη Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) Χερσόνησος Ακάμα κηρύχθηκε σε Εθνικό Δασικό Πάρκο (ΕΔΠ) Ακάμα. Το ΕΔΠ Ακάμα έχει χερσαία έκταση 7.762 εκτάρια και περιλαμβάνει τα Κρατικά Δάση Ακάμα, Πέγειας, Μελέτη, Χάλαβρον, Πετράτη – Ανδρολίκου, Λαόνας και Αγίου Γεωργίου (Θαλασσινές Σπηλιές Πέγειας), καθώς και την κρατική δασική γη στην περιοχή Κυπάρισσος. Η αρμόδια αρχή για την προστασία και διαχείριση του ΕΔΠ Ακάμα είναι το Τμήμα Δασών του Υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος.
Το «Σχέδιο Αειφόρου Ανάπτυξης ΕΔΠ Ακάμα» εκπονήθηκε τον Φεβρουάριο 2018 από κοινοπραξία ιδιωτικών γραφείων περιβαλλοντικών μελετών. Τον Νοέμβριο του 2018 εγκρίθηκαν προκαταρκτικά οι στόχοι και οι κύριες πρόνοιες του «Σχεδίου Αειφόρου Ανάπτυξης ΕΔΠ Ακάμα» από το Υπουργικό Συμβούλιο, ενώ τον Φεβρουάριο 2020 το Υπουργικό Συμβούλιο ενέκρινε όλες τις κύριες πρόνοιες του «Σχεδίου Αειφόρου Ανάπτυξης ΕΔΠ Ακάμα». Στο πλαίσιο του εν λόγω Σχεδίου, προτείνεται η δημιουργία 14 κόμβων υποδομών και εξυπηρέτησης επισκεπτών, καθώς και η βελτίωση του οδικού δικτύου, το οποίο περιλαμβάνει 11 κύριους δασικούς δρόμους που διασχίζουν το ΕΔΠ Ακάμα. Τον Σεπτέμβριο 2019 εξαγγέλθηκε ο αρχιτεκτονικός διαγωνισμός, με θέμα «Κόμβοι Υποδομών Διαχείρισης του ΕΔΠ Ακάμα», τον Φεβρουάριο 2020 ανακοινώθηκαν τα αποτελέσματα του αρχιτεκτονικού διαγωνισμού από το Τμήμα Δασών και τον Οκτώβριο 2020 επικαιροποιήθηκε το «Σχέδιο Αειφόρου Ανάπτυξης ΕΔΠ Ακάμα» από το Τμήμα Δασών, με βάση τα αποτελέσματα του αρχιτεκτονικού διαγωνισμού.
Μετά την έγκριση όλων των κύριων προνοιών του «Σχεδίου Αειφόρου Ανάπτυξης ΕΔΠ Ακάμα» από το Υπουργικό Συμβούλιο, τον Οκτώβριο του 2020 εκπονήθηκε «Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων», τον Ιανουάριο 2021 εκπονήθηκε «Μελέτη Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης (Δέουσας Εκτίμησης Επιπτώσεων)» και τον Απρίλιο 2021 «Συμπληρωματική Μελέτη Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης (Δέουσας Εκτίμησης Επιπτώσεων)» για την υλοποίηση του. Στο παρόν στάδιο, εκκρεμεί η αξιολόγηση των μελετών και η έκδοση των αναγκαίων εκθέσεων και γνωματεύσεων από το Τμήμα Περιβάλλοντος του Υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος.
Απαραίτητες προϋποθέσεις πριν από την έγκριση του Σχεδίου Αειφόρου Ανάπτυξης ΕΔΠ Ακάμα από το Υπουργικό Συμβούλιο
• Άρση των αυθαίρετων επεμβάσεων και επιβλαβών δραστηριοτήτων, καθώς και κατεδάφιση των παράνομων κατασκευών και αποκατάσταση της περιβαλλοντικής ζημιάς, εντός ή/και πλησίον του ΕΔΠ Ακάμα και των προστατευόμενων περιοχών του Δικτύου Natura 2000 ΤΚΣ και ΖΕΠ Χερσόνησος Ακάμα.
• Απαλλοτρίωση των περίκλειστων ιδιωτικών περιουσιών στο ΕΔΠ Ακάμα, η ανάκτηση των οποίων από το κράτος θεωρείται απαραίτητη για σκοπούς δημόσιας ωφέλειας, όπως η συντήρηση και ανάπτυξη φυσικών πηγών πλούτου, περιλαμβανομένων των δασών και των υδάτων, η καλύτερη οριοθέτηση και διαχείριση του ΕΔΠ Ακάμα και των επιμέρους κρατικών δασών, καθώς και η διατήρηση και προστασία ειδών δασικής χλωρίδας και πανίδας ή δασικών οικοσυστημάτων εξαιρετικής σημασίας ή σπανιότητας που απαντώνται σε αυτά, με βάση το άρθρο 3(2)(κ) του περί Αναγκαστικής Απαλλοτριώσεως Νόμου του 1962 έως 2014 και το άρθρο 13 του περί Δασών Νόμου του 2012 έως 2018.
• Επέκταση της περιοχής ΤΚΣ Χερσόνησος Ακάμα, με βάση τις πρόσφατες διαπιστώσεις και εισηγήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, όπως αυτές διατυπώνονται στο πλαίσιο ισχύουσας διαδικασίας παράβασης για τον ανεπαρκή καθορισμό του δικτύου προστατευόμενων περιοχών Natura 2000 στην Κύπρο. Η επιτακτική αυτή ανάγκη προκύπτει από την ισχύουσα διαδικασία παράβασης, που έχει κινήσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά της Κυπριακής Δημοκρατίας, στο πλαίσιο της οποίας διαβίβασε Προειδοποιητική Επιστολή στις 18.05.2018 και Αιτιολογημένη Γνώμη στις 30.10.2020, λόγω του ανεπαρκούς καθορισμού του Δικτύου Natura 2000 στην Κύπρο. Ειδικά όσον αφορά την προστατευόμενη περιοχή ΤΚΣ Χερσόνησος Ακάμα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επισημαίνει την ανάγκη άμεσης και επαρκούς αντιπροσώπευσης σημαντικών τύπων φυσικών οικοτόπων, καθώς και ειδών άγριας χλωρίδας και πανίδας.
• Έκδοση Διατάγματος Κήρυξης της προστατευόμενης περιοχής ΤΚΣ Χερσόνησος Ακάμα σε Ειδική Ζώνη Διατήρησης (ΕΖΔ) και έκδοση διατάγματος καθορισμού μέτρων προτεραιότητας για την ΕΖΔ, με βάση το άρθρο 13 του περί Προστασίας και Διαχείρισης της Φύσης και Άγριας Ζωής Νόμου του 2003 έως 2015.
• Έκδοση Διατάγματος Προστασίας και Διαχείρισης της Φύσης και Άγριας Ζωής για την περιοχή ΕΖΔ Χερσόνησος Ακάμα, με βάση το άρθρο 15 του περί Προστασίας και Διαχείρισης της Φύσης και Άγριας Ζωής Νόμου του 2003 έως 2015.
• Έκδοση Διατάγματος Προστασίας και Διαχείρισης των Άγριων Πτηνών και Θηραμάτων για την περιοχή ΖΕΠ Χερσόνησος Ακάμα, με βάση τα άρθρα 6 και 7 του περί Προστασίας και Διαχείρισης ΑγρΊων Πτηνών και Θηραμάτων Νόμου του 2003 έως 2020.
Προβληματισμοί και επιφυλάξεις επί των προνοιών του Σχεδίου Αειφόρου Ανάπτυξης ΕΔΠ Ακάμα
• Αποτροπή δημιουργίας τετελεσμένων, μέσω προειλημμένων Αποφάσεων του Υπουργικού Συμβουλίου ή/και βεβιασμένων ενεργειών των συναρμόδιων αρχών. Σημειώνεται ότι:
– Το Τμήμα Δασών υπέβαλε ήδη αίτημα στον Υπουργό Εσωτερικών για την, κατά παρέκκλιση, ανέγερση κόμβου με αναψυκτήριο στην τοποθεσία Φοντάνα Αμορόζα, εντός της Διατηρητέας Περιοχής Ειδικού Ενδιαφέροντος, Χαρακτήρα και Φυσικής Καλλονής, η οποία κηρύχθηκε με βάση το άρθρο 38(1) του περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας Νόμου (ΚΔΠ 114/89). Σύμφωνα με το Διάταγμα Διατήρησης (ΚΔΠ 114/89), «καμιά μετατροπή του φυσικού περιβάλλοντος θα γίνεται ή οικοδομική εργασία θα εκτελείται στην περιοχή […] η οποία είναι ειδικού ενδιαφέροντος, χαρακτήρα και φυσικής καλλονής». Τονίζεται ότι το πιο πάνω αίτημα υποβλήθηκε πριν από την υποβολή του Σχεδίου Αειφόρου Ανάπτυξης ΕΔΠ Ακάμα σε Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση (Δέουσα Εκτίμηση Επιπτώσεων).
– Ο κύριος δασικός δρόμος Άγιος Μηνάς – Νέο Χωριό βρίσκεται ήδη στη διαδικασία εγγραφής του στο δημόσιο οδικό δίκτυο, πριν από την υποβολή του Σχεδίου Αειφόρου Ανάπτυξης ΕΔΠ Ακάμα σε Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση (Δέουσα Εκτίμηση Επιπτώσεων). Η ενέργεια αυτή είναι πλήρως αντίθετη με τις προβλεπόμενες ρυθμίσεις και τα διαχειριστικά μέτρα που περιλαμβάνονται τόσο στο Διαχειριστικό Σχέδιο της Περιοχής Natura 2000 ΤΚΣ Χερσόνησος Ακάμα, όσο και στο Διαχειριστικό Σχέδιο της Περιοχής Natura 2000 ΖΕΠ Χερσόνησος Ακάμα.
• Ορθή, επαρκής και έγκαιρη υποβολή του Σχεδίου Αειφόρου Ανάπτυξης ΕΔΠ Ακάμα, περιλαμβανομένης τόσο της κατασκευής κόμβων υποδομών όσο και της βελτίωσης οδικού δικτύου, σε Στρατηγική Περιβαλλοντική Εκτίμηση και Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση (Δέουσα Εκτίμηση Επιπτώσεων), με βάση το άρθρο 4(2) του περί της Εκτίμησης των Επιπτώσεων στο Περιβάλλον από Ορισμένα Σχέδια και/ή Προγράμματα Νόμου του 2005, το άρθρο 16 του περί Προστασίας και Διαχείρισης της Φύσης και της Άγριας Ζωής Νόμου του 2003 έως 2015, και το άρθρο 7(5) του περί Προστασίας και Διαχείρισης των Αγρίων Πτηνών και Θηραμάτων Νόμου του 2003 έως 2020.
• Συναξιολόγηση των έμμεσων, αθροιστικών και συνεργιστικών επιπτώσεων του Σχεδίου Αειφόρου Ανάπτυξης ΕΔΠ Ακάμα, καθώς και των σωρευτικών επιπτώσεων που αναμένεται να προκύψουν από την έγκριση και υλοποίηση του Σχεδίου, σε συνδυασμό με άλλα έργα και σχέδια που χωροθετούνται στη Χερσόνησο Ακάμα.
• Ειδικά όσον αφορά τις σωρευτικές επιπτώσεις, συναξιολόγηση των επιπτώσεων του Σχεδίου Αειφόρου Ανάπτυξης ΕΔΠ Ακάμα και των υπό εκπόνηση Σχεδίων Ανάπτυξης, δηλαδή των Τοπικών Σχεδίων Κοινοτήτων Ακάμα και Δήμου Πέγειας, τόσο στο πλαίσιο της Στρατηγικής Περιβαλλοντικής Εκτίμησης, όσο και της Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης (Δέουσας Εκτίμησης Επιπτώσεων).
• Επαρκής αξιολόγηση των εναλλακτικών λύσεων για τη χωροθέτηση των κόμβων υποδομής και την εξυπηρέτηση των επισκεπτών του ΕΔΠ Ακάμα, με ιδιαίτερη έμφαση στα αναψυκτήρια, τα καταστήματα αναμνηστικών ειδών και τους χώρους στάθμευσης, καθώς και τη βελτίωση του υφιστάμενου οδικού δικτύου και κυρίως την ασφαλτόστρωση κύριων δασικών δρόμων.
• Εναρμόνιση των προτάσεων του Σχεδίου Αειφόρου Ανάπτυξης ΕΔΠ Ακάμα με τις πιο κάτω διατάξεις του περί Δασών Νόμου του 2012 έως 2018 και τις πρόνοιες της Δήλωσης Δασικής Πολιτικής του 2013:
– Κήρυξη των Χερσαίων Ζωνών Υψηλής Προστασίας της Φύσης που εμπίπτουν στο ΕΔΠ Ακάμα, όπως αυτές καθορίζονται στα Διαχειριστικά Σχέδια των Περιοχών Natura 2000 ΤΚΣ και ΖΕΠ Χερσόνησος Ακάμα, σε φυσικά αποθέματα, με βάση το άρθρο 15(α) του περί Δασών Νόμου του 2012 έως 2018.
– Κήρυξη των σημαντικών γεωμορφολογικών και πολιτιστικών στοιχείων που εμπίπτουν στο ΕΔΠ Ακάμα και αποτελούν αντιπροσωπευτικά δείγματα της ιδιαίτερης οικολογικής σημασίας και εξαιρετικής αισθητικής αξίας της Χερσονήσου Ακάμα, σε δασικά μνημεία, με βάση το άρθρο 16(α) του περί Δασών Νόμου του 2012 έως 2018.
– Κήρυξη περιοχών που εμπίπτουν στο ΕΔΠ Ακάμα, στις οποίες απαντώνται σπάνια και απειλούμενα είδη χλωρίδας που περιλαμβάνονται στο Κόκκινο Βιβλίο της Χλωρίδας της Κύπρου, σε φυσικά μικρό-αποθέματα, με βάση το άρθρο 16(β) του περί Δασών Νόμου του 2012 έως 2018.
– Εναρμόνιση των προνοιών του Σχεδίου Αειφόρου Ανάπτυξης ΕΔΠ Ακάμα με την ισχύουσα Νομοθεσία της Κυπριακής Δημοκρατίας, χωρίς επηρεασμό των διατάξεων του περί Προστασίας και Διαχείρισης της Φύσης και της Άγριας Ζωής Νόμου του 2003 έως 2015, του περί Προστασίας και Διαχείρισης Άγριων Πτηνών και Θηραμάτων Νόμου του 2003 έως 2020, καθώς και του περί Αλιείας Νόμου (ΚΕΦ.135), περιλαμβανομένων των Κανονισμών και Διαταγμάτων που έχουν εκδοθεί δυνάμει των πιο πάνω Νόμων, με βάση το άρθρο 20(1) του περί Δασών Νόμου του 2012 έως 2018.
– Ενσωμάτωση των στόχων διατήρησης, των διαχειριστικών μέτρων και των προβλεπόμενων ρυθμίσεων που περιλαμβάνονται στα Διαχειριστικά Σχέδια των Περιοχών Natura 2000 ΤΚΣ και ΖΕΠ Χερσόνησος Ακάμα, τα οποία έχουν ετοιμαστεί, εγκριθεί και δημοσιευτεί από το Τμήμα Περιβάλλοντος, τον Απρίλιο του 2016, και την Υπηρεσία Θήρας και Πανίδας του Υπουργείου Εσωτερικών, τον Σεπτέμβριο του 2016, με βάση το άρθρο 20(2)(α) του περί Δασών Νόμου του 2012 έως 2018.
• Ορθή, επαρκής και έγκαιρη καταγραφή, ανάλυση, εκτίμηση και αξιολόγηση των επιπτώσεων στο φυσικό και πολιτιστικό τοπίο, με βάση τον περί της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για το Τοπίο (Κυρωτικό) Νόμο του 2006.
• Εναρμόνιση των προνοιών του «Σχεδίου Αειφόρου Ανάπτυξης ΕΔΠ Ακάμα» με το Έβδομο Πρωτόκολλο της Σύμβασης της Βαρκελώνης για την Ολοκληρωμένη Διαχείριση των Παράκτιων Ζωνών της Μεσογείου. Ειδικότερα, με βάση το άρθρο 8(2) του Πρωτοκόλλου, απαγορεύεται η δόμηση σε απόσταση μικρότερη των 100 μ. τουλάχιστον από την υψηλότερη χειμερινή ίσαλη γραμμή. Επιπρόσθετα, με βάση τα άρθρα 10, 11, 12 και 13 του Πρωτοκόλλου, τα συμβαλλόμενα μέρη πρέπει να λαμβάνουν ακόμη αυστηρότερα μέτρα για την προστασία των ειδικών παράκτιων οικοσυστημάτων (εκβολές ποταμών, θαλάσσια ενδιαιτήματα, παράκτια δάση και θίνες), των παράκτιων τοπίων σε προστατευόμενες ζώνες, καθώς και των μικρών νήσων και της πολιτιστικής κληρονομιάς στις παράκτιες ζώνες προστατευόμενων περιοχών. Επισημαίνουμε ότι το εν λόγω Πρωτόκολλο τέθηκε σε ισχύ στην Ευρωπαϊκή Ένωση στις 24.03.2011. Η υπογραφή και η κύρωση του Πρωτοκόλλου από την Ευρωπαϊκή Ένωση αποτελεί ευρωπαϊκό δίκαιο και δεσμεύει τα Κράτη Μέλη και τα θεσμικά τους όργανα. Συνεπώς, η εφαρμογή του Πρωτοκόλλου είναι δεσμευτική για την Κυπριακή Δημοκρατία, παρόλο που δεν το υπέγραψε και δεν το επικύρωσε μέχρι σήμερα.
Σημεία του Σχεδίου Αειφόρου Ανάπτυξης ΕΔΠ Ακάμα, τα οποία χρήζουν αναθεώρησης και τροποποίησης
• Επαναχωροθέτηση του σημείου εισόδου από το τέρμα στην αρχή του αγροτικού δρόμου Ίνειας – Λάρας, εισήγηση η οποία δεν επηρεάζει το χωροταξικό σχεδιασμό του ΕΔΠ Ακάμα, διασφαλίζει τη σύνδεση του βασικού κορμού / της περιοχής πυρήνα με τα επιμέρους τμήματα / τις περιοχές δορυφόρους του ΕΔΠ Ακάμα, συμβάλλει στην αποτροπή περαιτέρω πιέσεων και απειλών στη Θαλάσσια Προστατευόμενη Περιοχή Λάρας – Τοξεύτρας και τις περιοχές Natura 2000 ΤΚΣ και ΖΕΠ Χερσόνησος Ακάμα, μειώνει σημαντικά το κόστος σχεδιασμού του ΕΔΠ Ακάμα και διασφαλίζει τη σύνδεση του ΕΔΠ Ακάμα με τις τοπικές κοινότητες, οι οποίες θα επωφελούνται από τη χρήση των υφιστάμενων υποδομών διανυκτέρευσης, εστίασης και αναψυχής εντός των ορίων ανάπτυξης τους.
• Αποτροπή χωροθέτησης αναψυκτηρίου και καταστήματος αναμνηστικών ειδών στο τέρμα του αγροτικού δρόμου Ίνειας – Λάρας, σε πολύ μικρή απόσταση από την Θαλάσσια Προστατευόμενη Περιοχή Λάρας – Τοξεύτρας.
• Αποτροπή χωροθέτησης αναψυκτηρίου στο Νότιο Κόλπο της Λάρας, εντός ή/και πλησίον της Ζώνης Προστασίας της Παραλίας και της Θαλάσσιας Προστατευόμενης Περιοχής Λάρας – Τοξεύτρας.
• Αποτροπή χωροθέτησης αναψυκτηρίου στην τοποθεσία Άγιος Επιφάνιος / Φοντάνα Αμορόζα, εντός της Διατηρητέας Περιοχής Ειδικού Ενδιαφέροντος, Χαρακτήρα και Φυσικής Καλλονής, καθώς και της Ζώνης Προστασίας της Παραλίας.
• Οποιεσδήποτε εργασίες συντήρησης και βελτίωσης του υφιστάμενου οδικού δικτύου πρέπει να γίνουν στη βάση των διαχειριστικών μέτρων και προβλεπόμενων ρυθμίσεων που περιλαμβάνονται στα Διαχειριστικά Σχέδια των περιοχών Natura 2000 ΤΚΣ και ΖΕΠ Χερσόνησος Ακάμα (π.χ. απαγόρευση ασφαλτόστρωσης υφιστάμενου οδικού δικτύου, μη υλοποίηση άλλων έργων δημόσιας υποδομής, όπως ηλεκτροδότησης, υδροδότησης και αποχέτευσης, μη εγγραφή δασικών δρόμων και αγροτικών χωματόδρομων στο δημόσιο οδικό δίκτυο, απαγόρευση ανοίγματος νέων δασικών και αγροτικών δρόμων, απαγόρευση εγγραφής μη εγγεγραμμένων οδικών προσβάσεων, κτλ).
• Μη ασφαλτόστρωση κύριων δασικών δρόμων στις περιοχές Άσπρος Ποταμός – Τοξεύτρα – Λάρα, Άγιος Μηνάς – Σμιγιές και Σμιγιές – Κουτσαγκάς – Κουδουνάς, προς αποφυγή των σοβαρών, αρνητικών και μη αναστρέψιμων επιπτώσεων, οι οποίες αναμένεται να επέλθουν στην ακεραιότητα και τη συνοχή των προστατευόμενων περιοχών του Δικτύου Natura 2000 ΤΚΣ και ΖΕΠ Χερσόνησος Ακάμα.
• Δραστικός περιορισμός ή/και απαγόρευση (με σαφώς καθορισμένες εξαιρέσεις, π.χ. ιδιοκτήτες γης, κάτοικοι κοινοτήτων, Άτομα με Αναπηρία / ΑμεΑ, κ.α.) διακίνησης ιδιωτικών οχημάτων, ελεγχόμενη πρόσβαση και διακίνηση οχημάτων τύπου σαφάρι για σκοπούς παροχής υπηρεσιών διακίνησης των επισκεπτών του ΕΔΠ Ακάμα, καθώς και απαγόρευση διακίνησης τετράτροχων μοτοσυκλετών (γουρούνων) εντός του ΕΔΠ Ακάμα και των προστατευόμενων περιοχών του Δικτύου Natura 2000 ΤΚΣ και ΖΕΠ Χερσόνησος Ακάμα.
• Προώθηση και ενίσχυση της διακίνησης επισκεπτών του ΕΔΠ Ακάμα με οχήματα μεταφοράς επισκεπτών σε όλους τους κύριους δασικούς δρόμους, με στόχο τη μείωση ή/και αποτροπή της διακίνησης ιδιωτικών οχημάτων και των σημαντικά αρνητικών επιπτώσεων που επιφέρει ο αυξημένος κυκλοφοριακός φόρτος στις προστατευόμενες περιοχές του Δικτύου Natura 2000, κυρίως κατά την καλοκαιρινή τουριστική περίοδο.
Σημεία που χρήζουν περαιτέρω ανάλυσης και συμπερίληψης στο Σχέδιο Αειφόρου Ανάπτυξης ΕΔΠ Ακάμα
• Προστασία και διαχείριση των λεγόμενων «νέων κρατικών δασών» που κηρύχθηκαν το 2016 (ΚΔΠ 187/2016), πέρα από τα λεγόμενα «παλαιά κρατικά δάση», τα οποία κηρύχθηκαν το 1940 (ΚΔΠ 474/1940).
• Ενσωμάτωση διαχειριστικών κατευθύνσεων και προτεινόμενων μέτρων που περιλαμβάνονται στη Μελέτη για την Εκτίμηση της Βοσκοϊκανότητας και Ετοιμασία Σχεδίου Διαχείρισης της Βόσκησης στον Ακάμα, η οποία εκπονήθηκε το Φεβρουάριο 2016 από το Τμήμα Δασών, στο πλαίσιο υπόθεσης διερεύνησης πιθανής παράβασης (EU Pilot) από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
• Εκπόνηση και εφαρμογή Ειδικής Μελέτης Φέρουσας Ικανότητας Κυνηγίου και Σχεδίου Διαχείρισης Θηρεύσιμων Ειδών στη Χερσόνησο Ακάμα, με βάση το Διαχειριστικό Σχέδιο της Περιοχής Natura 2000 ΖΕΠ Χερσόνησος Ακάμα, το οποίο έχει εκπονηθεί και δημοσιευτεί από την Υπηρεσία Θήρας και Πανίδας του Υπουργείου Εσωτερικών.
Ο αγώνας για περιβαλλοντική δικαιοσύνη συνεχίζεται
Το προτεινόμενο «Σχέδιο Αειφόρου Ανάπτυξης ΕΔΠ Ακάμα» ουσιαστικά έρχεται να εισβάλει στην περιοχή πυρήνα (core area) των προστατευόμενων περιοχών του Δικτύου Natura 2000 ΤΚΣ και ΖΕΠ Χερσόνησος Ακάμα, χωροθετώντας αναψυκτήρια και καταστήματα αναμνηστικών ειδών, και ασφαλτοστρώνοντας δασικούς δρόμους σε υπό-περιοχές της Χερσονήσου Ακάμα, οι οποίες θα έπρεπε να απολαμβάνουν το αυστηρότερο καθεστώς προστασίας (π.χ. Ζώνη Προστασίας της Παραλίας, Θαλάσσια Προστατευόμενη Περιοχή Λάρας – Τοξεύτρας, Διατηρητέα Περιοχή Ειδικού Ενδιαφέροντος, Χαρακτήρα και Φυσικής Καλλονής Λουτρά της Αφροδίτης – Φοντάνα Αμορόζα, κ.α.). Για εμάς, ο αγώνας για την προστασία της Χερσονήσου Ακάμα δεν ξεκίνησε με το «Σχέδιο Αειφόρου Ανάπτυξης Εθνικού Δασικού Πάρκου Ακάμα», ούτε και θα τελειώσει με την έγκριση ή ακύρωσή του.
Η Χερσόνησος Ακάμα αποτελεί, μαζί με το Ακρωτήρι Λεμεσού και την Χερσόνησο Καρπασίας, μία από τις τελευταίες παράκτιες περιοχές προστασίας της φύσης και της βιοποικιλότητας στην Κύπρο. Αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της κοινής μας φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς. Καλούμε τις αρμόδιες αρχές να αντιμετωπίσουν την Χερσόνησο Ακάμα ως τέτοια, αντί να την αλλοιώσουν και να την μετατρέψουν σ’ ένα kitsch τουριστικό προορισμό, ανεγείροντας αναψυκτήρια και καταστήματα αναμνηστικών ειδών ή ασφαλτοστρώνοντας δασικούς δρόμους μέσα στα ακάμωτα. Εμείς από την πλευρά μας θα συνεχίσουμε να παλεύουμε για την προστασία της κοινής μας, φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς. Γιατί, όπως μας θυμίζει και ο Murray Bookchin, «αν δεν πραγματοποιήσουμε το αδύνατο, θα βρεθούμε αντιμέτωποι με το αδιανόητο».
Πρωτοβουλία για τη Διάσωση των Φυσικών Ακτών
& Κίνηση Save Akamas / Save Cyprus, 19.04.2021
*Οι πιο πάνω θέσεις στηρίζονται σε σειρά τοποθετήσεων που υποβλήθηκαν προς τις Αρμόδιες Αρχές, από το 2016 μέχρι σήμερα, από την Πρωτοβουλία για τη Διάσωση των Φυσικών Ακτών σε συνεργασία με την Ομοσπονδία Περιβαλλοντικών Οργανώσεων Κύπρου (ΟΠΟΚ) και άλλες Περιβαλλοντικές Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις.
Ανάμεσα στα είδη καθορισμού της περιοχής του Δικτύου Natura 2000 Τόπος Κοινοτικής Σημασίας Χερσόνησος Ακάμα (Site of Community Interest Chersonisos Akama) περιλαμβάνονται τα δύο είδη προτεραιότητας των θαλάσσιων χελωνών, η Χελώνα Καρέτα (Caretta caretta) και η Πράσινη Χελώνα (Chelonia mydas).
Ειδικότερα, η Χερσόνησος Ακάμα είναι η πιο σημαντική περιοχή ωοτοκίας του κινδυνεύοντος είδους προτεραιότητας της Πράσινης Χελώνας σε ολόκληρη την Κύπρο και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Σημειώνεται ότι η Κύπρος είναι το μοναδικό κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο οποίο αναπαράγεται η Πράσινη Χελώνα και ένα από τα δυο κράτη στη Μεσόγειο (μαζί με την Τουρκία). Η Χερσόνησος Ακάμα είναι εξαιρετικά σημαντική για την ωοτοκία τόσο της Πράσινης Χελώνας όσο και της Χελώνας Καρέτα, αφού σε αυτήν παρατηρείται περίπου το 75% και το 25% των συνολικών φωλιών στην Κυπριακή Δημοκρατία, αντίστοιχα.
Στην Χερσόνησο Ακάμα υπάρχουν εννέα παραλίες ωοτοκίας των δύο ειδών θαλάσσιων χελωνών, από τις οποίες οι έξι θεωρούνται ως κύριες παραλίες ωοτοκίας. Από τα βόρεια προς τα νότια, οι κύριες παραλίες ωοτοκίας περιλαμβάνουν τις Καραβόπετρες, τη Βόρεια Λάρα, τη Λάρα, τη Νότια Λάρα, τους Άγιους Φανέντες και την Τοξεύτρα. Μικρότερης έκτασης ωοτοκία, πλην όμως σημαντική, παρατηρείται στην παραλία του Ασπρόκρεμμου – Χάλαβρον στο Νέο Χωριό, η οποία από τα μέσα της δεκαετίας του 1990 και έπειτα επηρεάστηκε σημαντικά από την επέκταση των ορίων ανάπτυξης και την ανέγερση ξενοδοχειακών μονάδων και παραθεριστικών κατοικιών, στην παραλία Τζιόνι, καθώς και στην αμμώδη παραλία που βρίσκεται απέναντι από τις Νησίδες Καννούθκια και Σκλινιτζιά, γνωστή και ως Κόππος.
Οι θαλάσσιες χελώνες και τα αυγά τους προστατεύονται στην Κύπρο από τον περί Αλιείας Νόμο (Κεφάλαιο 135) του 1972 και τους περί Αλιείας Κανονισμούς του 1989-90, ενώ η προστασία του σημαντικότερου βιοτόπου των θαλάσσιων χελωνών στην περιοχή Λάρας και Τοξεύτρας διασφαλίστηκε μέσω των περί Αλιείας Κανονισμών και του περί Προστασίας της Παραλίας Διατάγματος του 1989-90.
Συγκεκριμένα, τα δύο είδη θαλάσσιων χελωνών της Πράσινης Χελώνας και της Κοινής Χελώνας προστατεύονται από τον περί Αλιείας Νόμο (Κεφάλαιο 135) του 1972. Έκτοτε, το Τμήμα Αλιείας και Θαλάσσιων Ερευνών προστατεύει τις φωλιές τους, με επίκεντρο το Σταθμό στην περιοχή προστασίας Λάρας-Τοξεύτρας. Οι πρώτες έρευνες που αφορούσαν φωλιές θαλάσσιων χελωνών διεξήχθησαν μεταξύ 1976 και 1977. Το ετήσιο Πρόγραμμα Προστασίας των Θαλάσσιων Χελωνών στις παραλίες της Λάρας και της Τοξεύτρας ξεκίνησε από το Τμήμα Αλιείας και Θαλάσσιων Ερευνών το 1978, έχοντας ως κύριους στόχους την προστασία των θαλάσσιων χελωνών, των αυγών τους και των νεογέννητων χελωνών από τους φυσικούς τους εχθρούς, κυρίως τις αλεπούδες, και τις ανθρώπινες δραστηριότητες.
Η Θαλάσσια Προστατευόμενη Περιοχή Λάρας – Τοξεύτρας κηρύχθηκε το 1989, μέσω των περί Αλιείας Κανονισμών που αρχικά εκδόθηκαν από το Υπουργικό Συμβούλιο (Κανονιστική Διοικητική Πράξη 172/1989) και στη συνέχεια επικυρώθηκαν από τη Βουλή των Αντιπροσώπων (Κανονιστική Διοικητική Πράξη 273/1990), στη βάση του άρθρου 6 του περί Αλιείας Νόμου (Κεφάλαιο 135).
Η Θαλάσσια Προστατευόμενη Περιοχή Λάρας – Τοξεύτρας περιλαμβάνει την παραλιακή περιοχή μέχρι 90 μέτρα από τη θάλασσα και τη θαλάσσια περιοχή μέχρι 20 μέτρα βάθος, από το Αργάκι του Γιουσούφη στα βόρεια μέχρι την εκβολή του Άσπρου Ποταμού στα νότια. Εκτείνεται κατά μήκος της ακτογραμμής σε απόσταση περίπου 10 χλμ. και έχει συνολική έκταση περίπου 650 εκτάρια. Χωροθετείται στη διοικητική επικράτεια των Κοινοτήτων Ίνειας και Κάτω Αρόδων, καθώς και του Δήμου Πέγειας. Η Θαλάσσια Προστατευόμενη Περιοχή Λάρας – Τοξεύτρας περιλαμβάνει τις 6 προαναφερθείσες κύριες παραλίες ωοτοκίας θαλάσσιων χελώνων στην Χερσόνησο Ακάμα.
Στο πλαίσιο των περί Αλιείας Κανονισμών του 1989-90, εντός της Θαλάσσιας Προστατευόμενης Περιοχής Λάρας – Τοξεύτρας απαγορεύεται η τοποθέτηση ομπρελών, κρεβατιών, αντίσκηνων και τροχόσπιτων, η παραμονή πάνω στην παραλιακή περιοχή κατά τις νυκτερινές ώρες, αρχίζοντας μία ώρα πριν τη δύση και μέχρι μία ώρα μετά την ανατολή του ήλιου, το ψάρεμα εκτός με καλάμι, η χρήση ή αγκυροβόληση σκάφους χωρίς άδεια, καθώς και η οδήγηση οποιουδήποτε οχήματος πάνω στις παραλίες.
Παράλληλα, μέσω σχετικού Διατάγματος που εκδόθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο (Κανονιστική Διοικητική Πράξη 8/1990), στη βάση του άρθρου 5(1) του περί Προστασίας της Παραλίας Νόμου (Κεφάλαιο 59), απαγορεύεται η ανέγερση οποιασδήποτε κατασκευής (προσωρινής ή μόνιμης μορφής) στις περιοχές της παραλίας των κοινοτήτων Ίνειας και Κάτω Αρόδων, καθώς και του Δήμου Πέγειας, οι οποίες εμπίπτουν εντός ή εφάπτονται της Θαλάσσιας Προστατευόμενης Περιοχής Λάρας – Τοξεύτρας.
Λόγω του ότι περιλαμβάνει τις κύριες παραλίες ωοτοκίας θαλάσσιων χελωνών στη δυτική ακτή της Κύπρου, η Θαλάσσια Προστατευόμενη Περιοχή Λάρας – Τοξεύτρας κηρύχθηκε το 2013 ως Ειδικά Προστατευόμενη Περιοχή Μεσογειακής Σημασίας (Special Protection Area of Mediterranean Importance, SPAMI), στη βάση του Πρωτοκόλλου για τις Ειδικά Προστατευόμενες Περιοχές και τη Βιολογική Ποικιλότητα της Μεσογείου της Σύμβασης της Βαρκελώνης (Protocol concerning Specially Protected Areas and Biological Diversity in the Mediterranean of the Barcelona Convention), το οποίο υπογράφτηκε στο πλαίσιο του Μεσογειακού Σχεδίου Δράσης του Προγράμματος Περιβάλλοντος των Ηνωμένων Εθνών (Mediterranean Action Plan / United Nations Environment Programme, MAP/UNEP). Η Θαλάσσια Προστατευόμενη Περιοχή Λάρας – Τοξεύτρας κηρύχθηκε επίσης σε Βιογενετικό Απόθεμα (Biogenetic Reserve) από τη Σύμβαση της Βέρνης για τη Διατήρηση της Ευρωπαϊκής Άγριας Ζωής και των Φυσικών Οικοτόπων (Bern Convention on the Conservation of European Wildlife and Natural Habitats) του Συμβουλίου της Ευρώπης (Council of Europe).
Σύμφωνα με τον Κόκκινο Κατάλογο των Απειλούμενων Ειδών της Διεθνούς Ένωσης για τη Διατήρηση της Φύσης (The International Union for the Conservation of Nature Red List of Threatened Species), δύο από τις σημαντικότερες απειλές για τα είδη καθορισμού και προτεραιότητας των θαλάσσιων χελώνων, το Ευάλωτο (Vulnerable) Caretta caretta και το Κινδυνεύον (Endangered) Chelonia mydas, είναι:
Τόσο η οικιστική και τουριστική ανάπτυξη, όσο και η ανθρώπινη διείσδυση / έντονη παρουσία στον οικότοπο και η όχληση, λόγω παράκτιων δραστηριοτήτων αναψυχής και άλλων δραστηριοτήτων, επιφέρουν σημαντικά αρνητικές επιπτώσεις, οι οποίες περιλαμβάνουν αλλοίωση των οικοσυστημάτων, υποβάθμιση των ενδιαιτημάτων, όχληση των ειδών και έμμεσες επιπτώσεις, όπως η μειωμένη αναπαραγωγική επιτυχία.
Σημειώνεται επίσης ότι, σύμφωνα με το Πρωτόκολλο της Σύμβασης της Βαρκελώνης για την Ολοκληρωμένη Διαχείριση των Παράκτιων Ζωνών της Μεσογείου (Protocol on Integrated Coastal Zone Management in the Mediterranean of the Barcelona Convention), απαγορεύεται η δόμηση σε απόσταση μικρότερη των 100 μ. τουλάχιστον από την υψηλότερη χειμερινή ίσαλη γραμμή. Επιπρόσθετα, τα συμβαλλόμενα μέρη πρέπει να λαμβάνουν ακόμη αυστηρότερα μέτρα για την προστασία των ειδικών παράκτιων οικοσυστημάτων (εκβολές ποταμών, θαλάσσια ενδιαιτήματα, παράκτια δάση και θίνες), των παράκτιων τοπίων σε προστατευόμενες ζώνες, καθώς και των μικρών νήσων και της πολιτιστικής κληρονομιάς στις παράκτιες ζώνες προστατευόμενων περιοχών. Το Πρωτόκολλο υπογράφηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση στις 04.12.2008, δημοσιεύτηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις 04.02.2009 επικυρώθηκε στις 13.09.2010 και τέθηκε σε ισχύ στις 24.03.2011. Η υπογραφή και η κύρωση του Πρωτοκόλλου από την Ευρωπαϊκή Ένωση αποτελεί ευρωπαϊκό δίκαιο και δεσμεύει τα Κράτη Μέλη και τα θεσμικά τους όργανα. Συνεπώς, η εφαρμογή του Πρωτοκόλλου είναι δεσμευτική για την Κυπριακή Δημοκρατία, παρόλο που δεν το υπέγραψε και δεν το επικύρωσε μέχρι σήμερα.
Ωστόσο, σύμφωνα με το Σχέδιο Αειφόρου Ανάπτυξης Εθνικού Δασικού Πάρκου Ακάμα, εντός ή/και πλησίον της Θαλάσσιας Προστατευόμενης Περιοχής Λάρας – Τοξεύτρας χωροθετούνται:
Οι περισσότερες από τις υποδομές εξυπηρέτησης και αναψυχής επισκεπτών εντός ή/και πλησίον της Θαλάσσιας Προστατευόμενης Περιοχής Λάρας – Τοξεύτρας χωροθετούνται σε απόσταση μικρότερη των 100 μέτρων από την υψηλότερη χειμερινή ίσαλη γραμμή.
Το Σχέδιο Αειφόρου Ανάπτυξης Εθνικού Δασικού Πάρκου Ακάμα, αν και προσπαθεί να πείσει ότι θα πετύχει την προστασία και διαχείριση των περιοχών του Δικτύου Natura 2000 στην Χερσόνησο Ακάμα, ουσιαστικά έρχεται να αναιρέσει κανονισμούς και διατάγματα αυστηρής προστασίας, όπως αυτά στην Θαλάσσια Προστατευόμενη Περιοχή Λάρας – Τοξεύτρας, μέσω της χωροθέτησης «κόμβων διευκολύνσεων και εξυπηρέτησης επισκεπτών». Η προσέγγιση αυτή, αφενός θα οδηγήσει σε αύξηση της επισκεψιμότητας, πίεσης και όχλησης σημαντικών ειδών καθορισμού και προτεραιότητας, όπως τα δύο είδη θαλάσσιων χελώνων, και αφετέρου θα ανοίξει «παραθυράκια» για μελλοντικές αναπτύξεις στην περιοχή, κυρίως μέσω της παραχώρησης πρόσβασης σε ασφαλτοστρωμένους δημόσιους δρόμους.
Και όλα αυτά τη στιγμή που η Θαλάσσια Προστατευόμενη Περιοχή Λάρας – Τοξεύτρας θα πρέπει, με βάση τον περί Δασών Νόμο του 2012 έως 2018, να κηρυχθεί σε «φυσικό απόθεμα» (“nature reserve”).
Είναι συνεπώς εύκολο να διαβάζουμε και να ακούμε «τα ψεύτικα τα λόγια τα μεγάλα» για την προστασία και διαχείριση της Χερσονήσου Ακάμα. Έχουμε όμως κάθε λόγο, εξαιτίας όσων αναφέρουμε πιο πάνω να ανησυχούμε για την Χερσόνησο Ακάμα και να είμαστε σε εγρήγορση, έχοντας στόχο την ακύρωση των ασύμβατων και επιζήμιων σχεδίων που προωθεί η κυβέρνηση.
Πρωτοβουλία για την Διάσωση των Φυσικών Ακτών
& Κίνηση Save Akamas / Save Cyprus, 13.04.2021.
Πρωτοβουλία για την Διάσωση των Φυσικών Ακτών
& Κίνηση Save Akamas / Save Cyprus
Για τη συρρίκνωση και τον κατακερματισμό της Χερσονήσου Ακάμα
«Το πανό είχε τη δική του ιστορία…»
Η Πρωτοβουλία για την Διάσωση των Φυσικών Ακτών και η Κίνηση Save Akamas / Save Cyprus θεωρούν ότι η σημαντικότερη απειλή που αντιμετωπίζει η Χερσόνησος Ακάμα τις τελευταίες τρεις δεκαετίες είναι ο κατακερματισμός και η συρρίκνωση της περιοχής προστασίας της φύσης και της βιοποικιλότητας.
Η ιστορία του κατακερματισμού και της συρρίκνωσης της προστατευόμενης περιοχής της Χερσονήσου Ακάμα συνοψίζεται στα ακόλουθα σημεία:
• 1987-1995, Απόθεμα Βιόσφαιρας (Biosphere Reserve), UNESCO, χερσαία έκταση 23.000 εκτάρια
Μεταξύ 1987 και 1995, η Χερσόνησος Ακάμα προτάθηκε ως Απόθεμα Βιόσφαιρας (Biosphere Reserve) της UNESCO, με χερσαία έκταση 23.000 εκτάρια. Ειδικότερα, το «Περιβαλλοντικό Σχέδιο Δράσης για την Κύπρο» (“Environmental Action Plan for Cyprus”) δημοσιεύτηκε από την Κυπριακή Δημοκρατία και το Πρόγραμμα Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών (United Nations Development Programme – UNDP), τον Νοέμβριο 1987. Ένα από τα εννιά βασικά σημεία του «Περιβαλλοντικού Σχεδίου Δράσης για την Κύπρο» ήταν η «κήρυξη της Χερσονήσου Ακάμα σε εθνικό πάρκο και διεθνές απόθεμα βιόσφαιρας» (“declare the Akamas Peninsula a national park and an international biosphere reserve”).
Το «Διαχειριστικό Σχέδιο Διατήρησης για την Χερσόνησο Ακάμα» (“Conservation Management Plan for the Akamas Peninsula”) εκπονήθηκε μεταξύ 1990 και 1995. Η ανάθεση σε διεθνή ομάδα εξειδικευμένων μελετητών έγινε από το Γραφείο Προγραμματισμού της Κυπριακής Δημοκρατίας, στο πλαίσιο του Μεσογειακού Περιβαλλοντικού Προγράμματος Τεχνικής Βοήθειας (Mediterranean Environment Technical Assistance Programme – METAP), με τη συγχρηματοδότηση του Προγράμματος Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών (United Nations Development Programme – UNDP), της Παγκόσμιας Τράπεζας (World Bank), της Επιτροπής των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (Commission of the European Communities) και της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (European Investment Bank – EIB).
Το «Διαχειριστικό Σχέδιο Διατήρησης για την Χερσόνησο Ακάμα» προνοούσε την κήρυξη ολόκληρης της Χερσονήσου Ακάμα σε Απόθεμα Βιόσφαιρας, στο πλαίσιο του Προγράμματος Άνθρωπος και Βιόσφαιρα (Man and the Biosphere Programme) της UNESCO. Το προτεινόμενο Απόθεμα Βιόσφαιρας θα κάλυπτε χερσαία έκταση 23,000 εκταρίων και θα περιελάμβανε πέντε ζώνες διαχείρισης:
• 1987, 1997 & 2016, Συστάσεις για τη διατήρηση της Χερσονήσου Ακάμα (Recommendations on the conservation of the Akamas Peninsula), Μόνιμη Επιτροπή, Σύμβαση της Βέρνης για τη Διατήρηση της Ευρωπαϊκής Άγριας Ζωής και των Φυσικών Οικοτόπων, Συμβούλιο της Ευρώπης (Standing Committee, Bern Convention on the Conservation of European Wildlife and Natural Habitats, Council of Europe), χερσαία έκταση 23.000 εκτάρια
Στις 11.12.1987, η Μόνιμη Επιτροπή της Σύμβασης της Βέρνης για τη Διατήρηση της Ευρωπαϊκής Άγριας Ζωής και των Φυσικών Οικοτόπων του Συμβουλίου της Ευρώπης υιοθέτησε τη «Σύσταση Αρ. 7 (1987) για την προστασία των θαλάσσιων χελώνων και του ενδιαιτήματος τους» (“Recommendation No. 7 (1987) on the protection of marine turtles and their habitat”). Κατόπιν υποβολής σχετικού παραπόνου, από το 1996 μέχρι σήμερα, η Μόνιμη Επιτροπή της Σύμβασης της Βέρνης του Συμβουλίου της Ευρώπης παρακολουθεί σε ετήσια βάση την υπόθεση της διατήρησης της Χερσονήσου Ακάμα και των παραλιών ωοτοκίας των δύο θαλάσσιων χελώνων. Στις 05.12.1997, υιοθέτησε τη «Σύσταση Αρ. 63 (1997) για τη διατήρηση της Χερσονήσου Ακάμα, στην Κύπρο, και, κυρίως, των παραλιών ωοτοκίας των ειδών Caretta caretta και Chelonia mydas» (“Recommendation No. 63 (1997) on the conservation of the Akamas Peninsula, Cyprus, and, in particular, of the nesting beaches of Caretta caretta and Chelonia mydas”). Επιπλέον, στις 11.11.2016, υιοθέτησε τη «Σύσταση Αρ. 191 (2016) για τη διατήρηση της Χερσονήσου Ακάμα και των παραλιών ωοτοκίας των θαλάσσιων χελώνων στον Κόλπο Χρυσοχούς» (“Recommendation No. 191 (2016) on the conservation of the Akamas Peninsula and the sea turtle nesting beaches of Chrysochou Bay, Cyprus”).
Μεταξύ άλλων, η Μόνιμη Επιτροπή της Σύμβασης της Βέρνης του Συμβουλίου της Ευρώπης εισηγείται όπως η Κυπριακή Δημοκρατία προβεί στην «κήρυξη ολόκληρης της Χερσονήσου Ακάμα σε εθνικό πάρκο, απόθεμα βιόσφαιρας ή προστατευόμενη περιοχή με αντίστοιχο διεθνές καθεστώς προστασίας, περιλαμβάνοντας στην προστατευόμενη περιοχή την περιοχή Natura 2000» (“declare the whole of the Akamas Peninsula a national park, a biosphere reserve or a protected area with comparable international protected status, including in the protected area the Natura 2000 area”).
• 1989-2014, Σημαντική Περιοχή για τα Πουλιά (Important Bird Area), BirdLife Cyprus & BirdLife International, χερσαία έκταση 20.772 εκτάρια
Μεταξύ 1989 και 2014, η Χερσόνησος Ακάμα αναγνωρίστηκε από τον Πτηνολογικό Σύνδεσμο Κύπρου (BirdLife Cyprus) ως Σημαντική Περιοχή για τα Πουλιά (με κωδικό 12027), με βάση τα κριτήρια του BirdLife International, στο πλαίσιο του Προγράμματος Σημαντικές Περιοχές για τα Πουλιά (Important Bird Areas Programme). Η χερσαία έκταση της Σημαντικής Περιοχής για τα Πουλιά Χερσόνησος Ακάμα – Φαράγγια Αγίας Αικατερίνης και Αγίας Παρασκευής ανέρχεται στα 20.772 εκτάρια. Η Σημαντική Περιοχή για τα Πουλιά καθορίστηκε για πρώτη φορά το 1989 και στη συνέχεια επικαιροποιήθηκε το 2000, 2004 και το 2014. Το μεγαλύτερο μέρος της Σημαντικής Περιοχής για τα Πουλιά κηρύχθηκε ως Γνωστός Διάδρομος – Πέρασμα Διέλευσης Αποδημητικών Αγρίων Πτηνών από την Υπηρεσία Θήρας και Πανίδας του Υπουργείου Εσωτερικών, τον Απρίλιο 2006.
• 1998-2003, Ειδική Ζώνη Διατήρησης (Special Area of Conservation), Δίκτυο Natura 2000, Ευρωπαϊκή Ένωση, χερσαία έκταση 17.690 εκτάρια
Μεταξύ 1998 και 2003, η Χερσόνησος Ακάμα χαρτογραφήθηκε και προτάθηκε για ένταξη στο Δίκτυο Natura 2000 ως Ειδική Ζώνη Διατήρησης (με κωδικό CY4000010). Η συνολική έκταση της προτεινόμενης Ειδικής Ζώνης Διατήρησης Χερσόνησος Ακάμα ανερχόταν στα 25.541 εκτάρια, εκ των οποίων 17.690 εκτάρια αποτελούσαν την χερσαία έκταση και 7.851 εκτάρια αποτελούσαν την θαλάσσια έκταση. Ο φορέας υλοποίησης του έργου ήταν η τότε Υπηρεσία Περιβάλλοντος του Υπουργείου Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος (νυν Τμήμα Περιβάλλοντος Υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος), με τη συγχρηματοδότηση της Γενικής Διεύθυνσης Περιβάλλοντος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Το έργο «Ειδικές Περιοχές Διατήρησης (Οδηγία 92/43/ΕΟΚ) στην Κύπρο» / “Special Areas of Conservation (Directive 92/43/EEC) in Cyprus” (με κωδικό LIFE98 TCY/CY/172) υλοποιήθηκε μεταξύ 01.04.1999-30.09.2002, στο πλαίσιο του «Προγράμματος LIFE Τρίτες Χώρες 1992-2006» (“LIFE Third Countries 1992-2006 Programme”). Η τελική έκθεση του έργου δημοσιεύτηκε από το Υπουργείο Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος και το Υπουργείο Εσωτερικών της Κυπριακής Δημοκρατίας, τον Νοέμβριο 2003.
• 2009, Ζώνη Ειδικής Προστασίας (Special Protection Area), Δίκτυο Natura 2000, Ευρωπαϊκή Ένωση, χερσαία έκταση 10.231 εκτάρια
Το 2009, τμήμα της Χερσονήσου Ακάμα εντάχθηκε στο Δίκτυο Natura 2000 ως Ζώνη Ειδικής Προστασίας (με κωδικό CY4000023) για τη διατήρηση των αγρίων πτηνών. Η συνολική έκταση της καθορισμένης περιοχής Ζώνη Ειδικής Προστασίας Χερσόνησος Ακάμα ανέρχεται στα 18.082 εκτάρια, εκ των οποίων 10.231 εκτάρια αποτελούν τη χερσαία έκταση και 7.851 εκτάρια αποτελούν τη θαλάσσια έκταση. Η αρμόδια αρχή για την προστασία και διαχείριση της περιοχής Ζώνη Ειδικής Προστασίας είναι η Υπηρεσία Θήρας και Πανίδας του Υπουργείου Εσωτερικών. Η περιοχή Ζώνη Ειδικής Προστασίας Χερσόνησος Ακάμα κηρύχθηκε από την Κυπριακή Δημοκρατία τον Δεκέμβριο 2009. Το «Διαχειριστικό Σχέδιο για την Περιοχή του Δικτύου Natura 2000 Ζώνη Ειδικής Προστασίας Χερσόνησος Ακάμα» εκπονήθηκε και δημοσιεύτηκε από την Υπηρεσία Θήρας και Πανίδας τον Σεπτέμβριο 2016. Ωστόσο, μέχρι σήμερα εκκρεμεί η έκδοση του αναγκαίου διατάγματος προστασίας και διαχείρισης των αγρίων πτηνών και θηραμάτων στη Ζώνη Ειδικής Προστασίας Χερσόνησος Ακάμα.
• 2009-2010 & 2016-2019, Τόπος Κοινοτικής Σημασίας (Site of Community Importance), Δίκτυο Natura 2000, Ευρωπαϊκή Ένωση, χερσαία έκταση 10.163 εκτάρια
Μεταξύ 2009 και 2010, τμήμα της Χερσονήσου Ακάμα συμπεριλήφθηκε στο Δίκτυο Natura 2000 ως Τόπος Κοινοτικής Σημασίας (με κωδικό CY4000010), για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας χλωρίδας και πανίδας. Η συνολική έκταση της καθορισμένης περιοχής Τόπος Κοινοτικής Σημασίας Χερσόνησος Ακάμα ανέρχεται στα 17.914 εκτάρια, εκ των οποίων 10.163 εκτάρια αποτελούν τη χερσαία έκταση και 7.851 εκτάρια αποτελούν τη θαλάσσια έκταση. Οι αρμόδιες αρχές για την προστασία και διαχείριση της περιοχής Τόπος Κοινοτικής Σημασίας είναι το Τμήμα Περιβάλλοντος, το Τμήμα Δασών και το Τμήμα Αλιείας και Θαλάσσιων Ερευνών του Υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος. Η περιοχή Τόπος Κοινοτικής Σημασίας προτάθηκε από την Κυπριακή Δημοκρατία τον Ιούλιο 2009 και κηρύχθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Φεβρουάριο 2010. Το «Διαχειριστικό Σχέδιο για την Περιοχή του Δικτύου Natura 2000 Τόπος Κοινοτικής Σημασίας Χερσόνησος Ακάμα» εκπονήθηκε τον Ιούνιο 2014 και δημοσιεύτηκε από το Τμήμα Περιβάλλοντος στις αρχές Απριλίου 2016. Στα τέλη Απριλίου 2016, κατόπιν απόφασης του Ανωτάτου Δικαστηρίου Κύπρου η κήρυξη της καθορισμένης περιοχής Τόπος Κοινοτικής Σημασίας Χερσόνησος Ακάμα ακυρώθηκε για διαδικαστικούς λόγους. Τα όρια της περιοχής αναδημοσιεύτηκαν τον Σεπτέμβριο 2016 και οι σχετικές ενστάσεις υποβλήθηκαν μεταξύ Οκτωβρίου και Νοεμβρίου 2016. Ακολούθως, μεταξύ Ιουλίου και Σεπτεμβρίου 2019, επανακηρύχθηκε η περιοχή Τόπος Κοινοτικής Σημασίας Χερσόνησος Ακάμα. Ωστόσο, μέχρι σήμερα εκκρεμεί η έκδοση των αναγκαίων διαταγμάτων για:
Η χερσαία έκταση της περιοχής Τόπος Κοινοτικής Σημασίας Χερσόνησος Ακάμα, όπως αυτή καθορίστηκε μεταξύ 2009-2010 και 2016-2019, περιλαμβάνει την περιοχή άγριας φύσης (wilderness area) και τις χερσαίες τοποθεσίες οικολογικής αξίας (terrestrial sites of ecological value), οι οποίες συναποτελούν την περιοχή πυρήνα (core area) του προτεινόμενου Αποθέματος Βιόσφαιρας της UNESCO. Επιπλέον, αντιστοιχεί περίπου στο 50% της προτεινόμενης περιοχής Ειδική Ζώνη Διατήρησης Χερσόνησος Ακάμα, όπως αυτή είχε χαρτογραφηθεί και προταθεί αρχικά στο πλαίσιο του έργου «Ειδικές Περιοχές Διατήρησης (Οδηγία 92/43/ΕΟΚ) στην Κύπρο», μεταξύ 1998 και 2003.
Τον Μάιο 2011, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κίνησε διαδικασία παράβασης και διαβίβασε προειδοποιητική επιστολή (letter of notice) στις αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας για τον ανεπαρκή καθορισμό της περιοχής Τόπος Κοινοτικής Σημασίας Χερσόνησος Ακάμα. Η υπόθεση παράβασης έκλεισε και αρχειοθετήθηκε τον Νοέμβριο 2018. Ωστόσο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κίνησε νέα διαδικασία παράβασης, στο πλαίσιο της οποίας διαβίβασε στις αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας προειδοποιητική επιστολή (letter of notice) τον Μάιο 2018 και αιτιολογημένη γνώμη (reasoned opinion) τον Οκτώβριο 2020 για τον ανεπαρκή καθορισμό του Δικτύου Natura 2000 στην Κύπρο, με σαφή αναφορά σε χερσαίους τύπους φυσικών οικοτόπων και είδη άγριας χλωρίδας και πανίδας που απαντώνται στην Χερσόνησο Ακάμα και δεν καλύπτονται επαρκώς από τα όρια της περιοχής Τόπος Κοινοτικής Σημασίας Χερσόνησος Ακάμα. Η διαδικασία παράβασης κατά της Κυπριακής Δημοκρατίας εκκρεμεί μέχρι σήμερα και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μπορεί να παραπέμψει την υπόθεση στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
• 2016 μέχρι σήμερα, Εθνικό Δασικό Πάρκο Ακάμα, Τμήμα Δασών, Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, χερσαία έκταση 7.762 εκτάρια
Το 2016, περίπου το 75% των προστατευόμενων περιοχών του Δικτύου Natura 2000 Τόπος Κοινοτικής Σημασίας και Ζώνη Ειδικής Προστασίας Χερσόνησος Ακάμα κηρύχθηκε σε Εθνικό Δασικό Πάρκο Ακάμα. Το Εθνικό Δασικό Πάρκο Ακάμα έχει χερσαία έκταση 7.762 εκτάρια και περιλαμβάνει τα Κύρια Κρατικά Δάση Ακάμα, Πέγειας, Μελέτη, Χάλαβρον, Πετράτη – Ανδρολίκου, Λαόνας και Αγίου Γεωργίου – Θαλασσινών Σπηλιών Πέγειας, καθώς και την κρατική δασική γη στην περιοχή Κυπάρισσος. Η αρμόδια αρχή για την προστασία και διαχείριση του Εθνικού Δασικού Πάρκου Ακάμα είναι το Τμήμα Δασών του Υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος. Το «Σχέδιο Αειφόρου Ανάπτυξης Εθνικού Δασικού Πάρκου Ακάμα» εκπονήθηκε τον Φεβρουάριο 2018 και επικαιροποιήθηκε τον Οκτώβριο 2020. Στο πλαίσιο του εν λόγω Σχεδίου, προτείνεται η δημιουργία 14 κόμβων υποδομών και εξυπηρέτησης επισκεπτών, καθώς και η βελτίωση του οδικού δικτύου, το οποίο περιλαμβάνει 11 κύριους δασικούς δρόμους που διασχίζουν το Εθνικό Δασικό Πάρκο Ακάμα. Τον Οκτώβριο 2020 εκπονήθηκε «Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων» και τον Ιανουάριο 2021 εκπονήθηκε «Μελέτη Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης (Δέουσας Εκτίμησης Επιπτώσεων)» από την υλοποίηση του «Σχεδίου Αειφόρου Ανάπτυξης Εθνικού Δασικού Πάρκου Ακάμα». Στο παρόν στάδιο, εκκρεμεί η αξιολόγηση των δύο μελετών και η έκδοση των αναγκαίων εκθέσεων / γνωματεύσεων από το Τμήμα Περιβάλλοντος του Υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος.
Το «Σχέδιο Αειφόρου Ανάπτυξης Εθνικού Δασικού Πάρκου Ακάμα», μεταξύ άλλων, προνοεί τη χωροθέτηση μεγάλου αριθμού αναψυκτηρίων σε περιβαλλοντικά ευαίσθητες περιοχές (Φοντάνα Αμορόζα, Νότιος Κόλπος Λάρας, διασταύρωση Ίνειας – Λάρας, Φαράγγι Άβακα και Άσπρος Ποταμός), την κατασκευή μεγάλου αριθμού καταστημάτων αναμνηστικών ειδών σε περιβαλλοντικά ευαίσθητες περιοχές (Λουτρά της Αφροδίτης, Σμιγιές, διασταύρωση Ίνειας – Λάρας και Άσπρος Ποταμός), καθώς και την ασφαλτόστρωση τριών κύριων δασικών δρόμων (Άσπρος Ποταμός – Τοξεύτρα – Λάρα, Σμιγιές –Άγιος Μηνάς και Κουδουνάς – Σμιγιές). Αρκετές από τις πρόνοιες του «Σχεδίου Αειφόρου Ανάπτυξης Εθνικού Δασικού Πάρκου» αντιβαίνουν τις διατάξεις της ισχύουσας νομοθεσίας ή/και συγκρούονται με τα μέτρα διαχείρισης που περιλαμβάνονται στα «Διαχειριστικά Σχέδια των Περιοχών Natura 2000 Τόπος Κοινοτικής Σημασίας και Ζώνη Ειδικής Προστασίας Χερσόνησος Ακάμα».
Ο αγώνας για περιβαλλοντική δικαιοσύνη συνεχίζεται
Τα τελευταία 30 χρόνια, λοιπόν, η προστατευόμενη περιοχή της Χερσονήσου Ακάμα έχει συρρικνωθεί κατά το ήμισυ. Το προτεινόμενο «Σχέδιο Αειφόρου Ανάπτυξης Εθνικού Δασικού Πάρκου Ακάμα» έρχεται ουσιαστικά να εισβάλει στην περιοχή πυρήνα (core area), τοποθετώντας αναψυκτήρια και καταστήματα αναμνηστικών ειδών, και ασφαλτοστρώνοντας δασικούς δρόμους εντός της Χερσονήσου Ακάμα, η οποία θα έπρεπε να απολαμβάνει το αυστηρότερο καθεστώς προστασίας.
Ο αγώνας για την προστασία της Χερσονήσου Ακάμα δεν ξεκίνησε με το «Σχέδιο Αειφόρου Ανάπτυξης Εθνικού Δασικού Πάρκου Ακάμα», ούτε και θα τελειώσει με την έγκριση ή ακύρωσή του.
Η Χερσόνησος Ακάμα αποτελεί, μαζί με το Ακρωτήρι και την Καρπασία, μία από τις τελευταίες παράκτιες περιοχές προστασίας της φύσης και της βιοποικιλότητας στην Κύπρο. Αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της κοινής μας φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς. Καλούμε τις αρμόδιες αρχές να αντιμετωπίσουν την Χερσόνησο Ακάμα ως τέτοια, αντί να την καρατομούν, ανοίγοντας την όρεξη σε διάφορους «καλοθελητές», οι οποίοι βλέπουν «ζώνες ανάπτυξης» μέσα στα ακάμωτα. Εμείς από την πλευρά μας θα συνεχίσουμε να παλεύουμε για την προστασία της κοινής μας, φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς. Γιατί, όπως μας θυμίζει και ο Murray Bookchin, «αν δεν πραγματοποιήσουμε το αδύνατο, θα βρεθούμε αντιμέτωποι με το αδιανόητο».
Πρωτοβουλία για την Διάσωση των Φυσικών Ακτών
& Κίνηση Save Akamas / Save Cyprus, 23.03.2021.
Πρωτοβουλία για την Διάσωση των Φυσικών Ακτών
Σημείωμα Θέσεων – Τετάρτη, 3 Απριλίου 2019
Προς: Πρόεδρο και Μέλη Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Περιβάλλοντος
Θέμα: Η επέμβαση του Τμήματος Δασών στις προστατευόμενες παραλίες ωοτοκίας των θαλάσσιων χελωνών της Λίμνης και της Αργάκας στον Κόλπο Χρυσοχούς και οι επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον της περιοχής (Αυτεπάγγελτη εξέταση έπειτα από απόφαση της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Περιβάλλοντος και του κ. Γιώργου Περδίκη, 27/3/2019, Αρ. Φακ. 23.04.036.075-2019)
Στη βάση των πιο πάνω, η ακακία στο Κρατικό Δάσος Μαυραλής δεν αποτελούσε σοβαρή απειλή για οποιοδήποτε ενδημικό, σπάνιο και απειλούμενο είδος που περιλαμβάνεται στο «Κόκκινο Βιβλίο της Χλωρίδας της Κύπρου».
Στοιχεία επικοινωνίας:
Πρωτοβουλία για τη Διάσωση των Φυσικών Ακτών | Initiative for the Protection of the Natural Coastline
Website: http://reclaimthesea.org/ | Email: reclaimthesea@gmail.com |
Facebook: https://el-gr.facebook.com/coastlinecy/
Παρασκευή, 22 Μαρτίου 2019
Κοινό Δελτίο Τύπου
Οικολογική Παρέμβαση Φίλοι του Ακάμα, Ομοσπονδία Περιβαλλοντικών Οργανώσεων Κύπρου, Κυπριακό Ίδρυμα Προστασίας της Φύσης Terra Cypria, Πτηνολογικός Σύνδεσμος Κύπρου, Φίλοι της Γης Κύπρου, Οικολογική Κίνηση Κύπρου, Περιβαλλοντικό Ερευνητικό Κέντρο Ενάλια Φύσις και Πρωτοβουλία για τη Διάσωση των Φυσικών Ακτών
22 Μαρτίου 1986: Μια ομάδα ατόμων που ενδιαφέρεται για την προστασία της Φύσης επισκέπτεται μια από τις τελευταίες φυσικές περιοχές της Κύπρου που γλύτωσε από την ανεξέλεγκτη και διάσπαρτη τουριστική ανάπτυξη, τη Χερσόνησο Ακάμα. Κατά την επίσκεψη αυτή, η ομάδα, που αργότερα θα πάρει το όνομα ‘Φίλοι του Ακάμα’ ζητά από το Κράτος την κήρυξη της Χερσονήσου Ακάμα σε περιοχή προστασίας. 33 ολόκληρα χρόνια μετά, η ίδια ομάδα, με σύμμαχους άλλες 7 οργανώσεις, εξακολουθούν να ζητούν από το Κράτος τα αυτονόητα.
Τις τελευταίες τρείς δεκαετίες, η σημασία της Χερσονήσου Ακάμα για τη Φύση και τον Άνθρωπο έχει αναγνωριστεί από νομοθεσίες και διατάγματα, ενώ μία σειρά από σχέδια διατήρησης και διαχείρισης έχουν ετοιμαστεί για την περιοχή. Παρόλα αυτά, μια σύντομη επίσκεψη στον Ακάμα είναι αρκετή για να αντιληφθεί κανείς την απουσία διαχείρισης και την παρουσία πολλών παρανομιών για την άρση των οποίων δεν έχει ληφθεί κανένα μέτρο. Παράνομα εστιατόρια και αναψυκτήρια και άλλες παράνομες κατασκευές και αυθαίρετες επεμβάσεις, η παρουσία πλείστων των οποίων χρονολογείται, εξακολουθούν να υφίστανται.
Η υλοποίηση του Σχεδίου Αειφόρου Ανάπτυξης του Εθνικού Δασικού Πάρκου Ακάμα, το οποίο εγκρίθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο το 2018, προϋποθέτει άρση όλων αυτών των παρανομιών πριν την υλοποίησή του. Αυτό όμως δεν έχει γίνει. Οι μόνες δράσεις που έχουν μέχρι τώρα προωθηθεί αφορούν οδικά έργα σε περιοχή που δεν επιτρέπεται καμία οικοδομική εργασία και αλλοίωση του φυσικού περιβάλλοντος (δρόμος Λουτρά της Αφροδίτης-Φοντάνα Αμορόζα). Το Σχέδιο προβλήθηκε από την Κυβέρνηση σαν ένα πολύ φιλόδοξο σχέδιο, πλην όμως περιέχει πλείστες προβληματικές πτυχές που χρήζουν συνολικής και σοβαρής αντιμετώπισης για να επιτευχθεί η βιώσιμη ανάπτυξη της Χερσονήσου του Ακάμα. Πρόνοιες του Σχεδίου όπως η χωροθέτηση κόμβων αναψυχής για επισκέπτες και η αναβάθμιση δρόμων είναι ανησυχητικές, πόσο μάλλον το γεγονός ότι το Σχέδιο δεν έχει υποβληθεί σε Δέουσα Εκτίμηση και σε Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, αναγκαίες διαδικασίες που απαιτεί η νομοθεσία.
Διερωτόμαστε λοιπόν, τι θα γράφουν οι εφημερίδες για τη Χερσόνησο του Ακάμα σε 33 χρόνια από σήμερα; Θα έχουν αρθεί οι παρανομίες για τις οποίες οι αρμόδιες αρχές κάθε χρόνο δίνουν υποσχέσεις ότι θα λάβουν δράση; Θα υπάρξει ποτέ ουσιαστική διαχείριση, προστασία και επιτήρηση της Χερσονήσου ή όλα θα βρίσκονται ακόμα στα χαρτιά;
Οι Φίλοι του Ακάμα, η Ομοσπονδία Περιβαλλοντικών Οργανώσεων, το Κυπριακό Ίδρυμα Προστασίας της Φύσης – Terra Cypria, ο Πτηνολογικός Σύνδεσμος Κύπρου, οι Φίλοι της Γης, η Οικολογική Κίνηση Κύπρου, η Πρωτοβουλία για τη Διάσωση των Φυσικών Ακτών και το Περιβαλλοντικό Ερευνητικό Κέντρο – Ενάλια Φύσις καλούν όλα τα αρμόδια τμήματα να περάσουν από τα λόγια στα έργα. Να λάβουν άμεση δράση για την άρση των παρανομιών και να προωθήσουν τη σωστή διαχείριση της περιοχής εφαρμόζοντας τα Διαχειριστικά Σχέδια για τις περιοχές Natura 2000 της Χερσονήσου Ακάμα. Τότε και μόνο τότε ο Ακάμας, θα αναδειχθεί στην ολότητά του και θα ωφεληθούν ουσιαστικά οι κάτοικοι και οι κοινότητες της περιοχής.
Παράνομο Εστιατόριο Νότια Λάρα
Παράνομο Αναψυκτήριο Νότια Λάρα
Παράνομη Οδήγηση Τζιόνι
Παράνομες Ομπρέλες Βόρεια Λάρα
Παράνομη Κατασκήνωση Τοξεύτρα
Παράνομο Εστιατόριο Άσπρος Ποταμός
Παράνομο Αναψυκτήριο Άσπρος Ποταμός
Παράνομος Εβραχισμός Καφίζης
Παράνομη Οδήγηση Γουρούνων στην Θαλάσσια Προστατευόμενη Περιοχή Λάρας Τοξεύτρας
Πρωτοβουλία για τη Διάσωση των Φυσικών Ακτών
Υπόμνημα Θέσεων
Τετάρτη, 10 Οκτωβρίου 2018
Προς: Πρόεδρο και Μέλη Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Περιβάλλοντος
Συνεδρία 10/10/2018. Κεφάλαιο Β. Θέμα 1.
Οι περί της Σύμβασης για την Προστασία της Μεσογείου Θάλασσας από τη Ρύπανση και περί Συναφών Πρωτοκόλλων (Τεχνητοί Ύφαλοι) Κανονισμοί του 2018 (Αρ. Φακ. 23.03.054.085-2017).
Πλαίσιο αναφοράς
Επί της γενικής αρχής, η Πρωτοβουλία για τη Διάσωση των Φυσικών Ακτών θεωρεί ότι η θάλασσα αποτελεί κοινό αγαθό και αναπόσπαστο μέρος του δημόσιου πλούτου. Ως εκ τούτου, η Κυπριακή Δημοκρατία οφείλει να διασφαλίσει τη μακροπρόθεσμη διατήρηση και ολοκληρωμένη διαχείριση του θαλάσσιου χώρου, και την διασφάλιση του ως δημόσιο αγαθό.
Αντ’ αυτού, παρατηρούμε συστηματικές προσπάθειες με στόχο την αποξένωση / εκχώρηση και οικειοποίηση / ιδιωτικοποίηση του θαλάσσιου χώρου. Τονίζουμε την έλλειψη στρατηγικού σχεδιασμού όσον αφορά θαλάσσιες δραστηριότητες, την έλλειψη διαφάνειας και την περιορισμένη διαβούλευση, την ανεπαρκή αιτιολόγηση των αναγκών που καλούνται να καλύψουν οι συγκεκριμένες τροποποιήσεις, αλλά και τη σύγκρουση / ασυμβατότητα των προτεινόμενων Κανονισμών με την ισχύουσα νομοθεσία και τις υποχρεώσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας ως Κράτους Μέλους της ΕΕ.
Το υπό συζήτηση νομοσχέδιο, με τίτλο «Οι περί της Σύμβασης για την Προστασία της Μεσογείου Θάλασσας από τη Ρύπανση και περί Συναφών Πρωτοκόλλων (Τεχνητοί Ύφαλοι) Κανονισμοί του 2018» προβλέπει την έκδοση κανονισμών κατόπιν απόφασης του Υπουργικού Συμβουλίου, «ασκώντας τις εξουσίες που του χορηγούνται με βάση το άρθρο 6 των περί της Σύμβασης για την Προστασία της Μεσογείου Θάλασσας από τη Ρύπανση και περί συναφών Πρωτοκόλλων (Κυρωτικών) Νόμων του 1979 μέχρι 2017».
Οι προτεινόμενοι κανονισμοί, σύμφωνα με το Άρθρο 3 («Πεδίο Εφαρμογής») θα:
«(1) εφαρμόζονται στους τεχνητούς υφάλους, οι οποίοι κατασκευάζονται, τοποθετούνται και λειτουργούν σε θαλάσσιο χώρο της Δημοκρατίας.
(2) […] εφαρμόζονται για την αδειοδότηση δυνητικών επενδύσεων και δεν εφαρμόζονται σε σχέση με έργα τα οποία υλοποιούνται από τη Δημοκρατία».
Αποσκοπούν δηλαδή στη δημιουργία νομικού πλαισίου για την κατασκευή, τοποθέτηση και λειτουργία ιδιωτικών τεχνητών υφάλων. Σύμφωνα με το προτεινόμενο νομοσχέδιο: «Για την έκδοση ή ανανέωση άδειας κατασκευής, τοποθέτησης και λειτουργίας τεχνητών υφάλων σε θαλάσσιο χώρο καταβάλλονται τέλη που ανέρχονται σε επτακόσια ευρώ (€ 700)» (Άρθρο 7), «η άδεια χρήσης θαλάσσιου χώρου σε θαλάσσια περιοχή της Δημοκρατίας για σκοπούς κατασκευής, τοποθέτησης και λειτουργίας τεχνητών υφάλων χορηγείται από το Υπουργικό Συμβούλιο» (Άρθρο 8), και «για κάθε θαλάσσια περιοχή, σε σχέση με την οποία εκδίδεται άδεια χρήσης θαλάσσιου χώρου για σκοπούς τοποθέτησης και λειτουργίας τεχνητών υφάλων, καταβάλλονται τέλη 17 σεντ ετησίως για κάθε τετραγωνικό μέτρο της επιφάνειας του θαλάσσιου βυθού που αποτελεί τη συνολική περιοχή έκτασης των τεχνητών υφάλων, περιλαμβανομένης της θαλάσσιας περιοχής που ορίζεται με βάση το Άρθρο 5Α του Περί Αλιείας Νόμου» (Άρθρο 9).
Κατευθυντήριες Γραμμές
Σύμφωνα με ανακοίνωση που εξέδωσε ο Κυπριακός Οργανισμός Τουρισμού (ΚΟΤ) στις 2/7/2015, με αφορμή την «Εβδομάδα Ζηνοβίας», διεξήγαγε έρευνα για τη «Λειτουργία και διαχείριση των υπό δημιουργία θαλασσίων προστατευόμενων περιοχών με την τοποθέτηση τεχνητών υφάλων – θαλάσσιων πάρκων στην Κύπρο», την οποία παρέδωσε στο Τμήμα Αλιείας και Θαλασσίων Ερευνών για πιθανή αξιοποίηση. Προς συνέχεια της συγκεκριμένης έρευνας και με αφορμή τη συζήτηση του συγκεκριμένου νομοσχεδίου, σε επιστολή ημερομηνίας 24/9/2018, ο ΚΟΤ αναφέρει προς την Κοινοβουλευτική Επιτροπή Περιβάλλοντος ότι ο τομέας του καταδυτικού τουρισμού έχει μεγάλες προοπτικές ανάπτυξης και γι’αυτό τον λόγο στηρίζει την προσπάθεια που γίνεται για ρύθμιση των περιβαλλοντικών θεμάτων που αφορούν τη δημιουργία τεχνητών υφάλων.
Δεν αντιλαμβανόμαστε στη βάση ποιας δικαιοδοσίας και τεχνογνωσίας, ο ΚΟΤ προέβη σε μια έρευνα για τη «λειτουργία και διαχείριση των υπό δημιουργία θαλασσίων προστατευόμενων περιοχών με την τοποθέτηση τεχνητών υφάλων – θαλάσσιων πάρκων στην Κύπρο». Επισημαίνουμε ότι σύμφωνα με τις κατευθυντήριες αρχές του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας (Food and Agriculture Organisation – FAO) του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, στόχοι των τεχνητών υφάλων είναι «η αναβάθμιση και / ή βελτίωση των φυσικών βιοτόπων, η αύξηση της παραγωγικότητας του οικοσυστήματος και η διαχείρηση των αλιευτικών πόρων» («to recover and/or improve natural habitats, increase productivity and manage aquatic resources») [1]. Επιπρόσθετα, οι κατευθυντήριες γραμμές του Μεσογειακού Σχεδίου Δράσης του Προγράμματος Περιβάλλοντος των Ηνωμένων Εθνών (United Nations Environment Programme / Mediterranean Action Plan – UNEP/MAP), αν και αναγνωρίζουν ότι οι τεχνητοί ύφαλοι μπορούν να στοχεύουν και στην προώθηση έρευνας και αναψυχής, τονίζουν πως πρωταρχικός στόχος των τεχνητών υφάλων είναι το «να παρέχουν ορισμένες λειτουργίες ενός φυσικού υφάλου, όπως η προστασία, η αναγέννηση, η συγκέντρωση και/ή η ενίσχυση της βιολογικής ποικιλομορφίας ή / και των πληθυσμών των έμβιων θαλάσσιων πόρων» («emulate some functions of a natural reef such as protecting, regenerating, concentrating, and/or enhancing [biological diversity and/or] populations of living marine resources») [2]. Σύμφωνα με το «Ερωτηματολόγιο Αντίκτυπου» του προτεινόμενου Νομοσχεδίου, ο στόχος των προτεινόμενων Κανονισμών είναι «η παραχώρηση χρήσης χώρου για τη διεξαγωγή και αδειοδότηση δυνητικών επενδύσεων με τεχνητούς υφάλους στο θαλάσσιο χώρο», γεγονός το οποίο δεν συνάδει με τις πιο πάνω κατευθυντήριες γραμμές.
Όσον αφορά τη διαβούλευση που προηγήθηκε, σε αυτή συμμετείχαν ως επί το πλείστον συναρμόδιες αρχές. Η διαβούλευση πραγματοποιήθηκε μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, χωρίς να διεξαχθεί οποιαδήποτε δημόσια παρουσίαση και ακρόαση με τα ενδιαφερόμενα μέρη. Ο μόνος περιβαλλοντικός μη κυβερνητικός οργανισμός που κλήθηκε να υποβάλει απόψεις ήταν η Ομοσπονδία Περιβαλοντικών Οργανώσεων Κύπρου (ΟΠΟΚ), οι θέσεις της οποίας ήταν αρνητικές και δεν ενσωματώθηκαν στους προτεινόμενους Κανονισμούς.
Κατά την άποψη μας, υπάρχει έλλειψη διαφάνειας και επαρκούς αιτιολόγησης όσον αφορά τους προτεινόμενους Κανονισμούς. Σύμφωνα με το άρθρο 28 (Επαρκής Αιτιολογία) των περί Γενικών Αρχών του Διοικητικού Δικαίου Νόμων του 1999 έως 2014: «(1) Η αιτιολογία μιας διοικητικής πράξης πρέπει να είναι σαφής, ώστε να μην αφήνει αμφιβολίες ως προς το ποιος ήταν ο πραγματικός λόγος που οδήγησε το διοικητικό όργανο στη λήψη της απόφασης. (2) Δεν αποτελεί επαρκή αιτιολογία η αναφορά στην απόφαση γενικών χαρακτηρισμών που μπορούν να εφαρμοστούν και να ισχύουν για κάθε περίπτωση ούτε η απλή αναφορά των γενικών όρων του νόμου που μπορούν να τύχουν εφαρμογής σε οποιαδήποτε περίπτωση. (3) Αναιτιολόγητη είναι μια πράξη που επικαλείται γενικά και αόριστα το δημόσιο συμφέρον. Το δημόσιο συμφέρον του οποίου γίνεται επίκληση πρέπει να εξειδικεύεται με αναφορά σε συγκεκριμένα πραγματικά περιστατικά στα οποία στηρίχτηκε η κρίση του αρμόδιου διοικητικού οργάνου» [7].
Αντιλαμβανόμαστε ότι η τοποθέτηση και λειτουργία τεχνητών υφάλων από επενδυτές αποσκοπεί σε κάποια ωφελήματα στους ίδιους τους επενδυτές. Νοουμένου ότι η δημιουργία τεχνητών υφάλων έχει πολύ υψηλό οικονομικό κόστος, ποιά θα είναι τα ωφελήματα και με ποιό τρόπο θα γίνει η απόσβεση ενός ιδιώτη επενδυτή;
Ταυτόχρονα η εκχώρηση δημόσιου (θαλάσσιου) χώρου ενέχει και άλλους προβληματισμούς και ερωτήματα τα οποία δεν έχουν απαντηθεί. Τι είδους δικαιώματα αποκτά ένας ιδιώτης επενδυτής, ο οποίος ενδέχεται να υποβάλει αίτηση για χορήγηση άδειας κατασκευής, τοποθέτησης και λειτουργίας τεχνητού υφάλου στο θαλάσσιο χώρο της Κυπριακής Δημοκρατίας, με βάση τους προτεινόμενους Κανονισμούς; Στη βάση ποιων κριτηρίων και προδιαγραφών θα γίνεται η επιλογή του θαλάσσιου χώρου στον οποίο θα κατασκευαστεί ένας τεχνητός ύφαλος;
Πέρα από την ασυμβατότητα των προτεινόμενων Κανονισμών με τις Κατευθυντήριες Γραμμές Διεθνών Οργανισμών, όπως ο FAO και το UNEP/MAP, θα θέλαμε να σημειώσουμε και τους προβληματισμούς μας σχετικά με την ευθυγράμμιση / εναρμόνιση του συγκεκριμένου Νομοσχεδίου, με άλλες υποχρεώσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας, και συγκεκριμένα τη θέσπιση ενός δικτύου Θαλάσσιων Προστατευόμενων Περιοχών, καθώς και την εκπόνηση ενός Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού.
Θαλάσσιες Προστατευόμενες Περιοχές
Το συγκεκριμένο νομοσχέδιο προωθείται με το πρόσχημα ότι οι τεχνητοί ύφαλοι θα «συμβάλλουν στην ανάπτυξη της βιοποικιλότητας, στην ανάκαμψη των ιχθυοαποθεμάτων και στην προσέλκυση καταδυτικού τουρισμού» (Άρθρο2: «Ερμηνεία»).
Το Τμήμα Αλιείας και Θαλασσίων Ερευνών (ΤΑΘΕ) του Υπουργείου Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος, έχει από το 2012 θεσπίσει, και ξεκινήσει να εφαρμόζει σχετική στρατηγική για τη δημιουργία θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών με τεχνητούς υφάλους. Έχουν ήδη εκδοθεί 6 διατάγματα για απαγόρευση αλιείας και διέλευσης σκαφών σε καθορισμένες θαλάσσιες περιοχές, με βάση το Άρθρο 5Α («Έκδοση διατάγματος απαγόρευσης της αλιείας ή/και της διέλευσης σκαφών») του «Περι Αλιείας Νόμο (ΚΕΦ.135)» [3]. Τα διατάγματα αυτά αφορούν τις ακόλουθες περιοχές: Θαλάσσια Προστατευόμενη Περιοχή Παραλιμνίου [4], Θαλάσσια Περιοχή Τεχνητού Υφάλου στην Αγία Νάπα [5], Ναυάγιο Ζηνοβία στη Λάρνακα [6], Θαλάσσια Προστατευόμενη Περιοχή Αμαθούντας στην Λεμεσό [7], Θαλάσσια Προστατευόμενη Περιοχή στο Δασούδι στην Λεμεσό [8] και Θαλάσσια Προστατευόμενη Περιοχή Τεχνητού Υφάλου Γεροσκήπου στην Πάφο [9].
Σύμφωνα με την Ειδική Έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας της Κυπριακής Δημοκρατίας για τη «Διαχείριση Θαλάσσιων Προστατευόμενων Περιοχών στην Κύπρο», η «απουσία ενιαίας εθνικής στρατηγικής στην Κύπρο για τη διαχείριση των θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών και ο καταρτισμός επιμέρους στρατηγικών εγγράφων ενδεχομένως να οδηγεί σε κατακερματισμό των προσπαθειών της Δημοκρατίας για την προστασία των περιοχών και των ειδών και οικοτόπων που απαντώνται σε αυτές» [10]. Η Ειδική Έκθεση επίσης αναφέρει ότι «διαπιστώνονται ανεπάρκειες στους μηχανισμούς παρακολούθησης της κατάστασης των προστατευόμενων περιοχών με τεχνητούς υφάλους, ενώ ο βαθμός εφαρμογής των καθορισμένων μέτρων διαχείρισης και η αποτελεσματικότητά τους στη διατήρηση των προστατευόμενων ειδών και περιοχών, δεν φαίνεται να αξιολογούνται» [11].
Το συγκεκριμένο νομοσχέδιο δεν θα βοηθήσει ως προς την εφαρμογή μιας ενιαίας εθνικής στρατηγικής για θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές στην Κύπρο, η οποία πρέπει να έχει προτεραιότητα. Αντίθετα, θα αποτελέσει ένα επιπλέον εμπόδιο, καθώς αντί να κηρύσσονται θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές με βάση οικολογικά κριτήρια, θα δημιουργούνται στη βάση ιδιωτικών συμφερόντων και επενδυτικών προγραμμάτων.
Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός
Το συγκεκριμένο νομοσχέδιο προωθείται ενώ αναμένεται να ολοκληρωθεί ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός (ΘΧΣ – Maritime Spatial Planning, MSP), ένα από τα βασικά εργαλεία της Ολοκληρωμένης Θαλάσσιας Πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σύμφωνα με την Γενική Διεύθυνση Περιβάλλοντος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, με την έννοια του ΘΧΣ υποδηλώνεται «ο σχεδιασμός του χρόνου και του τόπου άσκησης ανθρώπινων δραστηριοτήτων στη θάλασσα, προκειμένου να διασφαλίζεται η αποτελεσματικότητα και η βιωσιμότητά τους στον μέγιστο δυνατό βαθμό. Κατά τη διαδικασία αυτή, όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη συνεργάζονται με διαφάνεια με στόχο τον σχεδιασμό των θαλάσσιων δραστηριοτήτων» [12]. Η Κυπριακή Δημοκρατία εναρμονίστηκε με την Οδηγία 2014/89/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 23ης Ιουλίου 2014 Περί Θεσπίσεως Πλαισίου για τον Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό με την ψήφιση από την Βουλή των Αντιπροσώπων του περί Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού και άλλων Συναφών Θεμάτων Νόμου του 2017 [Ν. 144(I)/2017] [13] στις 29/9/2017 και τη δημοσίευση του στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας στις 13/10/2017.
Σύμφωνα με το Άρθρο 2 του σχετικού Νόμου, «Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχέδιο» σημαίνει το «εθνικό σχέδιο ή σχέδια που καταρτίζονται, εγκρίνονται και δημοσιεύονται ως αποτέλεσμα της διαδικασίας του θαλάσσιου χωροταξικού σχεδιασμού» («Ερμηνεία»). Επιπρόσθετα, σύμφωνα με το Άρθρο 17(2) («Κατάρτιση του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδίου»), η θέσπιση του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδίου «θα πρέπει να καταρτιστεί το συντομότερο δυνατό και το αργότερο έως την 31η Μαρτίου 2021».
Σημειώνεται ότι στις 25/10/2017 και ενώ η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε ανοίξει υπόθεση παράβασης του κοινοτικού κεκτημένου, η οποία βρισκόταν σε επίπεδο Αιτιολογημένης Γνώμης, για μη εναρμόνιση με την σχετική Οδηγία [14], το Υπουργικό Συμβούλιο ενέκρινε και εξουσιοδότησε τον Υπουργό Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος όπως καταθέσει τους προτεινόμενους Κανονισμούς στη Βουλή των Αντιπροσώπων για έγκριση.
Η ψήφιση των προτεινόμενων Κανονισμών από την Βουλή των Αντιπροσώπων και η προώθηση επενδύσεων υπό μορφή ιδιωτικών τεχνητών υφάλων θα δημιουργήσει τετελεσμένα εν τω μέσω της διαδικασίας κατάρτισης του θαλάσσιου χωροταξικού σχεδιασμού.
Εισηγήσεις
Έχοντας ως γνώμονα το γεγονός ότι η θάλασσα αποτελεί κοινό αγαθό και δημόσιο πλούτο, θεωρούμε ότι σε κρατική ακίνητη ιδιοκτησία πρέπει να αδειοδοτούνται αποκλειστικά σχέδια, προγράμματα ή/και έργα, τα οποία εξυπηρετούν υπέρτερους λόγους σημαντικού δημοσίου συμφέροντος και αιτιολογούνται επαρκώς, με αναφορά σε συγκεκριμένα πραγματικά περιστατικά. Προτεραιότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας θα πρέπει να είναι μια Ολοκληρωμένη Θαλάσσια Πολιτική βασισμένη σε οικολογικά πρωτίστως κριτήρια, αλλά και κοινωνικά, και όχι σε δυνητικές επενδύσεις οι οποίες θα οικειοποιηθούν δημόσιο πλούτο για παραγωγή κέρδους από ιδιώτες επενδυτές.
Η οικειοποίηση και αποξένωση των κοινών αγαθών – της γης, των δασών, των παραλιών, της ακτογραμμής και της θάλασσας – δεν νομιμοποιείται ηθικά, κοινωνικά και πολιτικά. Στη βάση των πιο πάνω, η Πρωτοβουλία για τη Διάσωση των Φυσικών Ακτών διαφωνεί με τους υπό συζήτηση Κανονισμούς και εισηγείται την απόσυρση τους από το Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος ή την καταψήφιση τους από την Κοινοβουλευτική Επιτροπή Περιβάλλοντος και την Ολομέλεια της Βουλής των Αντιπροσώπων.
Λευκωσία, Τετάρτη, 10/10/2018
Πρωτοβουλία για την Διάσωση των Φυσικών Ακτών
Υποσημειώσεις και Παραπομπές
[1] Practical Guidelines for the Use of Artificial Reefs in the Mediterranean and the Black Sea. Studies and Reviews. General Fisheries Commission for the Mediterranean. No. 96. Rome, FAO 2015; p.2.
[2] UNEP(DEPI)/MED IG.23/21. 20th Ordinary Meeting of the Contracting Parties to the Convention for the Protection of the Marine Environment and the Coastal Region of the Mediterranean and its Protocols Tirana, Albania, 17-20 December 2017. Agenda item 3: Thematic Decisions Draft Decision IG.23/15: Updated Guidelines for Regulating the Placement of Artificial Reefs at Sea.
[3] Ο περί Αλιείας Νόμος (ΚΕΦ.135)
[10] Ελεγκτική Υπηρεσία της Δημοκρατίας. Ειδική Έκθεση αρ. ΠΕ/03/2018. Διαχείριση Θαλάσσιων Προστατευόμενων Περιοχών στην Κύπρο. 25 Ιουνίου 2018; σελ. 1.
[11] Ό.π. σελ.2.
[12] Γενική Διεύθυνση Περιβάλλοντος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Ευρωπαϊκή Επιτροπή > Θαλάσσια πολιτική > Ολοκληρωμένη Θαλάσσια Πολιτική > Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός
[13] CYLaw > Ο περί Θαλάσσιου Χωρταξικού Σχεδιασμού και άλλων Συναφών Θεμάτων Νόμος του 2017 (144(I)/2017)
[14] European Commission > Press Releases Database > Δέσμη Παραβάσεων Ιουλίου – Μέρος 1: Κυριότερες Αποφάσεις – Βρυξέλλες, 13 Ιουλίου 2017. 11. Θαλάσσια Πολιτική και Αλιεία.
By ALLEN J. SCHABEN / LOS ANGELES TIMES Amid fog, Mark Massara surfs in front of shark’s tooth rock at Martins Beach. (Allen J. Schaben / Los Angeles Times)
The California Coastal Act for decades has scaled back mega-hotels, protected wetlands and, above all, declared that access to the beach was a fundamental right guaranteed to everyone.
But that very principle could be dismantled in the latest chapter of an all-out legal battle that began as a local dispute over a locked gate.
On one side, property owner and Silicon Valley billionaire Vinod Khosla wants Martins Beach, a secluded crescent-shaped stretch of sand and bluffs, to himself. On the other, generations of beachgoers demand continued access to a path long used by the public. The squabble has spurred a spate of lawsuits that now focus on whether Khosla needs state permission to gate off the road — and a string of California courts has said he does.
Unwilling to back down, Khosla is now appealing to the U.S. Supreme Court over his right to shut out the public. His latest argument not only challenges the constitutionality of the Coastal Act — if taken up by the nation’s highest court, it would put into question long-established land use procedures and any state’s power to regulate development anywhere.
“It’s bold, it’s arrogant, it wants to strike at the core of our society,” said Joe Cotchett, lead attorney for the Surfrider Foundation, which sued Khosla in its fight for public coastal access. “This is so much bigger than a little beach in San Mateo County. It’s a steppingstone to every coastline in the United States.”
Khosla, not short on money nor shy on tactics, has tapped a new lawyer uniquely suited to overcome the longshot odds of bringing this argument before the nation’s nine top justices. Now leading his legal team is Paul Clement, who served as U.S. solicitor general under President George W. Bush, has clerked for the late Justice Antonin Scalia and “argued more Supreme Court cases since 2000 than any lawyer in or out of government,” according to his professional bio at Kirkland & Ellis LLP.
He has defended a number of conservative positions, such as arguing against same-sex marriage and leading the legal challenge against President Obama’s Affordable Care Act.
In his 151-page petition to the Supreme Court, Clement described California’s coastal policies as “Orwellian” and made the case that private property should not be taken for public use without just compensation: “the Coastal Act cannot constitutionally be applied to compel uncompensated physical invasions of private property.”
Clement and Khosla’s team of Bay Area lawyers did not respond to requests for comment. Khosla declined to comment for this article.
The Supreme Court will probably decide in the next three months whether to take up the case. Chances are slim: Of the thousands of appeals filed each year, only about 100 are granted review. But with conservative interpretations of property rights gaining prominence and President Trump’s recent appointment of Justice Neil M. Gorsuch, having the right lawyer and a well-crafted argument might just be enough to win the four Supreme Court votes needed for the case to move forward, legal experts said.
Khosla’s arguments, while ambitious, are “artfully drafted in an effort to capture the attention of at least four justices,” said Richard Frank, director of the California Environmental Law and Policy Center at UC Davis. “This petition is targeted directly at the conservative wing of the United States Supreme Court, and it certainly is plausible that the court could grant review in this case given the quality of representation and the issues involved.”
The issues date back to 2008, when Khosla, a co-founder of Sun Microsystems, bought the 89-acre property south of Half Moon Bay for $32.5 million.
The Deeney family that sold Martins Beach had, for almost a century, maintained a public bathroom, parking lot, even a general store. Surfers, fishermen and picnickers paid 25 cents to enter. The fee eventually went up to $10.
Khosla, in legal filings, said he “was willing to give the business a go, and continued to allow members of the public to access the property upon payment of a fee. But [he] soon faced the same problem the Deeneys had faced: The business was operating at a considerable loss, as the costs of keeping the beach, the parking lot and other facilities in operable and safe condition significantly exceeded the fees the business generated.”
So he shut the gate, hired security and posted “do not enter” signs.
A number of public interest groups have since sued Khosla. He, in turn, has sued the California Coastal Commission, the State Lands Commission and San Mateo County, over what he considered an interference of his property rights.
A San Mateo County Superior Court judge, however, dismissed his case, stating that he had to go through the commission’s permit process or enforcement proceedings before he could resort to a lawsuit.
The case that could be heard by the U.S. Supreme Court began when Surfrider sued Khoslaon the grounds that he failed to apply for the development permit required to change public access to the coastline. A local court sided with Surfrider and a state appeals court upheld that decision, ordering Khosla to unlock the gate while the dispute continues. Khosla appealed again to the state Supreme Court, which declined to hear the case.
Nowadays, the gate is sometimes open, sometimes closed. Sheriff’s officials have said it would not arrest members of the public for trespassing. The Coastal Commission last fall began the formal process of notifying Khosla of public access violations, which could amount to fines of as much as $11,250 per day per violation.
The commission, not an official party to the Surfrider suit, said it is reviewing Khosla’s appeal to the Supreme Court. The state attorney general’s office said it was aware of the petition and provided no additional comment.
Khosla is not the first wealthy landowner to challenge coastal regulations. Many still recall the 22-year fight with music producer David Geffen to unlock his Malibu gate. (Geffen eventually handed over the keys).
But not all fights have ended in public victory. When the Coastal Commission demanded in the 1980s that James and Marilyn Nollan allow the public to walk on their beachfront in Ventura in exchange for obtaining a building permit to enlarge their house, the Supreme Court ruled the agency had gone too far.
In handing down the 1987 Nollan vs. California Coastal Commission decision, Scalia compared the commission’s tactics to “an out-and-out plan of extortion.” The first of a number of rulings in which the court tilted the law toward protection of property rights, it dramatically scaled back the commission’s power to require public access ways to the coast.
“Nollan had a catalytic effect, and I expect any decision in the Martins Beach case … would have a similar sweeping and catalytic effect on public access law and property rights more generally,” Frank said. “It’s one of those landmark foundational cases that is cited all the time throughout the nation and has prompted more litigation.”
Ralph Faust, who was the commission’s general counsel from 1986 to 2006, said a striking difference between the Nollan case and Martins Beach is that Khosla is challenging the Coastal Act “as written, not as it’s applied.”
Nollan applied for a permit but didn’t like the stipulations the commission required, so he challenged them, Faust said. Khosla is skipping that step altogether and arguing that the requirement to seek a permit — as well as the state court injunction to maintain the status quo of keeping the gate open while the matter is being decided — violates his rights as a property owner.
“That’s a pretty stunningly broad attack on state government,” Faust said. “If he were to win on that and just get a declaration that the Coastal Act could not possibly be constitutionally interpreted to require a permit for that kind of development — that would be just huge.”
The Nollan case unfolded in unexpected ways and to this day affects the way access rights are argued and how land should be set aside for the public, Faust said. Should the Supreme Court take up Khosla’s appeal, the implications are beyond imaginable.
“Just because you think you know what the situation is when you’re talking about a case, doesn’t mean that’s how it’s going to look if the Supreme Court actually decides something,” he said.
“These things take on a life of their own.”
Interested in coastal issues? Follow @RosannaXia on Twitter.
UPDATES:
2:25 p.m.: This article was updated with additional details of the history of the legal dispute involving Martins Beach.
One Radical Planet 